ἐκεῖ: Difference between revisions

|mltxt=και κει (AM ἐκεῑ)<br /><b>επίρρ.</b><br /><b>1.</b> σ' [[εκείνη]] τη [[θέση]], σ' εκείνο το [[μέρος]]<br /><b>2.</b> [[προς]] [[εκείνη]] την [[κατεύθυνση]]<br /><b>3.</b> <b>χρον.</b> [[τότε]]<br /><b>4.</b> (με [[άρθρο]]) αυτός που βρίσκεται ή γίνεται σ' έναν [[τόπο]] (α. «εἰσῆλθε [[λαμπρός]], πᾱσι τοῑς ἐκεῑ [[σέβας]]», <b>Σοφ.</b><br />β. «τράβηξε [[προς]] τα κει»)<br /><b>5.</b> με αναφορική [[πρόταση]] («καθόμουν [[εκεί]] που χωρίζουν οι δυο δρόμοι»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για [[στάση]] ή [[κίνηση]]) συνεκφέρεται με άλλα μόρια, επιρρήματα ή προθέσεις ώστε να προσδιοριστεί σαφέστερα η [[έννοια]] («[[εκεί]] [[ψηλά]], [[κοντά]]»)<br /><b>2.</b> με την πρόθ. <i>από</i> δηλώνει [[προέλευση]], από [[τόπο]] [[κίνηση]] («απ' [[εκεί]] βγήκα στο [[χωριό]]», «απ' εδώ κι απ' [[εκεί]]»)<br /><b>3.</b> με την [[πρόθεση]] [[κατά]] δηλώνει την [[κίνηση]] σε [[τόπο]] («[[τράβα]] [[κατά]] κει»)<br /><b>4.</b> «[[εκεί]] που» <br />α) εισάγει χρονικές αναφορικές προτάσεις αφηγηματικά για περασμένο χρόνο («[[εκεί]] που μιλούσαμε»)<br />β) εισάγει εναντιωματικές προτάσεις<br /><i>ενώ</i>, <i>αν και</i>, [[αντί]] να</i> («[[εκεί]] που μάς το χρωστούσανε, μάς πήραν και το [[βόδι]]»)<br /><b>5.</b> με ρήματα που σημαίνουν [[αίσθηση]] δηλώνει [[αποδοκιμασία]] («για ιδές [[εκεί]] [[παλιανθρωπιά]]»)<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> «ακούς [[εκεί]]» — [[φράση]] που προτάσσεται για να δείξει [[έκπληξη]], [[επίκριση]], [[αγανάκτηση]] κ.λπ.<br /><b>7.</b> «ώς [[εκεί]]» — ώς αυτό το [[σημείο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το τοπικό επίρρ. [[εκεί]] ανάγεται στο ΙΕ δεικτικό [[μόριο]] <i>ke</i>- / <i>ki</i>- που απαντά [[επίσης]] στα λατ. <i>c</i><i>ě</i>-<i>do</i>, «[[προχωρώ]], [[βαδίζω]]» <i>hi</i>-<i>c</i> «εδώ», <i>ci</i>-<i>s</i> «[[πάνω]] σε [[κάτι]]», χεττ. <i>ki</i> «αυτό», λιθ. <i>ši</i>-<i>s</i> «αυτός». Το [[μόριο]] αυτό χρησιμοποιούνταν ως δεικτικό για αντικείμενα κοντινής αποστάσεως και μόνο στην Ελληνική και υπό την [[επίδραση]] του (<i>ε</i>)[[κείνος]] χρησιμοποιήθηκε για τη [[δείξη]] απομακρυσμένων προσώπων ή πραγμάτων. Με αυτόν τον τρόπο προήλθε το τοπικό επίρρ. <i>κει</i>, αρχαία τοπική [[πτώση]] του <i>ko</i>- [[καθώς]] και το αιολ. <i>κῆ</i>, αρχαία οργανική [[πτώση]]. Το αρχικό <i>ε</i>- του τ. [[εκεί]] (που απαντά στην αττική διάλεκτο και στον Ηρόδοτο και [[είναι]] πιο [[εύχρηστος]] από τον τ. <i>κει</i>) [[πρέπει]] να ήταν αρχαίο δεικτικό [[μόριο]] (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ε</i>-[[κείνος]], <i>ε</i>-[[χθές]]), εμφανίζεται [[επίσης]] στα οσκ. <i>e</i>-<i>tanto</i> «τόση», λατ. <i>e</i>-<i>quidem</i>, ρωσ. <i>e</i>-<i>tot</i> «αυτός», αρχ. ινδ. <i>a</i>-<i>sak</i> «[[εκείνος]]». Η [[υπόθεση]], [[τέλος]], ότι το [[εκεί]] [[είναι]] [[υποχωρητικός]] [[σχηματισμός]] [[κατά]] το <i>τε</i>-<i>ενος</i> (δωρ. [[τήνος]]) -<i>τεί</i>-<i>δε</i> δεν [[είναι]] πειστική].