μακρός: Difference between revisions

|lstext='''μακρός''': -ά, -όν, [ᾰ φύσει, ἀλλὰ μηκύνεται [[χάριν]] τοῦ μέτρου, πρβλ. μᾰκεδνός, [[μῆκος]], Δωρ. [[μᾶκος]]]· (ἴδε ἐν τέλ.) Μακρός, [[ἤτοι]] κατὰ τόπον ἢ κατὰ χρόνον: Ι. ἐπὶ τόπου, 1) κατὰ τὸ [[μῆκος]], «μακρύς», ἔχων [[μῆκος]], Ὅμ. κτλ., μ. [[ναῦς]], [[πλοῖον]], ἴδε τὰς λέξεις· ἐπὶ τὰ μακρότερα, πρὸς τὰς μακροτέρας πλευράς, δηλ. κατὰ [[μῆκος]], Ἡρόδ. 1. 50· μακρὰ τείχη τῶν Ἀθηνῶν, ἴδε [[τεῖχος]] Ι. 2· ἡ μακρὰ (ἐξυπ. [[γραμμή]]), ἴδε ἐν λ. [[τιμάω]] ΙΙΙ. 1. 2) κατὰ τὸ [[ὕψος]], [[ὑψηλός]], [[συχν]]. παρ᾿ Ὁμ., π.χ. μακρὸς [[Ὄλυμπος]], [[οὔρεα]], δένδρεα, τείχεα μακρά, κτλ.· ἐπὶ ἀνδρός, μακρότερον καὶ πάσσονα θῆκεν ἰδέσθαι Ὀδ. Θ. 20, πρβλ. Σ. 195· ‒ [[ὡσαύτως]] τἀνάπαλιν ὡς τὸ Λατ. altus, [[βαθύς]], φρέατα Ἰλ. Φ. 197. 3) ὡς πρὸς τὴν ἀπόστασιν, ἐκτεταμένος, [[κέλευθος]] Ο. 358 κτλ.· [[οἶμος]] Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 288· ναυτιλίαι μ. Ἡρόδ. 1. 1· ‒ [[ὡσαύτως]] «μακρινός», μακρὰν ἀπέχων, μ. [[ἀποικία]] Αἰσχύλ. Πρ. 814· [[στόλος]] Σοφ. Φ. 490· μ. ἐπιβοήθειαι, [[μακρόθεν]] ἐρχόμεναι ἢ φερόμεναι, Ξεν. Κύρ. 5. 4, 47· τὰ μακρότατα, τὰ [[μάλιστα]] ἀπέχοντα μέρη, Ἡρόδ. 2. 32· ‒ [[συχνάκις]] κατ᾿ οὐδ. πληθ. ὡς ἐπίρρ., μακρὰ βιβάς, βιβάσθων, βιβῶν, κάμνων μεγάλων βήματα, Ἰλ. Η. 213., Ν. 809, κτλ.· [[ὡσαύτως]], μακρὸν ἀϋτεῖν, βοᾶν, βοᾶν [[οὕτως]] [[ὥστε]] μακρὰν ἀκούεσθαι, δηλ. βοᾶν [[μεγάλως]], ἠχηρῶς, [[συχν]]. παρ᾿ Ὁμ.· οὕτω, μακρὰ μεμυκὼς Ἰλ. Σ. 580· [[ὡσαύτως]], μακρὰ ῥίψαις, δισκήσαις Πινδ. Π. 1. 86, Ι. 2. 51, ἴδε κατωτ. V· μακρὸν ἠχεῖν Πλάτ. Πρωτ. 329Α· οὕτω, μακρότερον σφενδονᾶν Ξεν. Ἀν. 3. 4, 16· μακρότατον, εἰς μεγίστην ἀπόστασιν, Ἀριστ. Πολιτικ. 4. 13, 7· ‒ ἴδε [[μακράν]]. 4) [[καθόλου]], [[μέγας]], [[πολύς]], κατὰ τὸ ποσὸν ἢ τὸν βαθμόν, κατὰ πᾶσαν ἔννοιαν, [[ἤπειρος]] Αἰσχύλ. Εὐμ. 75· [[ὄλβος]] Πινδ. Π. 2. 48· [[πλοῦτος]] Σοφ. Αἴ. 130· τιμήματα Ἀριστ. Πολιτικ. 3. 5, 6· [[οὐσία]] [[αὐτόθι]] 4. 4, 5., 6. 7, 1· ἀντίθετ. [[βραχύς]], 4. 4, 24· οὕτω, μακροτέρα ἀρετὰ Πινδ. Ι. 4 (3). 21· ἐλπίσαντες μακρότερα μὲν τῆς δυνάμεως, ἐλάσσω δὲ τῆς βουλήσεως Θουκ. 3. 39. 5) ἡ δοτ. μακρῷ κεῖται [[πολλάκις]] ὡς συνών. τῷ πολύ, πρὸς ἐπίτασιν τοῦ συγκρ. καὶ ὑπερθετ., κατὰ πολύ, Λατ. longe, μακρῷ πρῶτος Ἡρόδ. 1. 34· ἄριστος μ. [[αὐτόθι]] 9. 71· ἀσθενεστέρα μ. Αἰσχύλ. Πρ. 514, πρβλ. Πλάτ. Φίληβ. 66Ε· μ. [[μάλιστα]] Ἡρόδ. 1. 171, πρβλ. Αἰσχύλ. Εὐμ. 30, κτλ.· κάκιστα δὴ μακρῷ Σοφ. Ἀντ. 895· [[ὡσαύτως]] μετὰ ῥημάτων ἐμφαινόντων σύγκρισιν, ἀριστεύει μακρῷ Αἰσχύλ. Πρ. 890, πρβλ. Δίων Ἁλ. 1. 2. ΙΙ. ἐπὶ χρόνου, [[μακρός]], ἐπὶ μακρὸν διαρκῶν, ἤματα, νὺξ Ὅμ. μόνον ἐν τῇ Ὀδ., ὡς Κ. 470., Λ. 373· αἰὼν Πινδ. Ν. 3. 131· ὁ μ. [[χρόνος]] Ἡρόδ. 1. 32, Πίνδ., κτλ.· οὐ μ. χρόνου Σοφ. Ἀντ. 1078, κτλ.· διὰ μ. χρόνου Αἰσχύλ. Πέρσ. 741· ἐν μ. χρόνῳ Σοφ. Ο. Κ. 88, κτλ.· δι᾿ αἰῶνος μ. Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 582· τὸν μ. βίον ὁ αὐτ. ἐν Πρ. 449, Σοφ. κτλ.· τοῦ μ. βίου ὁ αὐτ. ἐν Αἴ. 473· μακρότερος μηνί, κατὰ ἕνα μῆνα, Ἡρόδ. 1. 32· ‒ οὕτω μακρὸν ἐέλδωρ, μακρὰ ἐπιθυμία, ἐπιθυμία ἀπὸ μακροῦ χρόνου, Ὀδ. Ψ. 54· μ. γόοι, ὀδύρματα Σοφ. Ἠλ. 375, Εὐρ. Ἑκ. 297. 2) [[ὑπὲρ]] τὸ [[δέον]] [[μακρός]], [[ὀχληρός]], [[προσκορής]], Πινδ. Ν. 4. 54, κτλ.· λόγοι Σοφ. Ἠλ. 1335, Θουκ., κτλ.· μακρὰν ἔοικε λέξειν (ἐξυπ. ῥῆσιν) Ἀριστοφ. Θεσμ. 382· οὐδὲ εἷς Ὅμηρον εἴρηκεν μακρὸν Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 11· μακρὸν [ἐστί], μετ᾿ ἀπαρ., Λατ. longum est, Πινδ. Ι. 6 (5). 82· μ. ἂν εἴη γράφειν Ξεν. Ἀγησ. 7, 1· ‒ Ἐπίρρ., μακρῶς λέγεσθαι Ἀντιφ. ἐν Ἀδήλ. 46, 3) παρὰ Γραμμ., μακρὰ συλλαβὴ ἢ ἡ μακρά, ἔχουσα τὸ φωνῆεν μακρὸν φύσει ἢ θέσει. ΙΙΙ. τὸ οὐδ. μετὰ προθέσεων ἐχουσῶν ἐπιρρ. σημασ., διὰ μακροῦ (ἐξυπ. χρόνου), μετὰ μακρὸν χρόνον, μετὰ παρέλευσιν μακροῦ χρόνου, μετὰ μακρὰν ἀργοπορίαν, Εὐρ. Ἑκ. 320, Φοίν. 1069· οὐ διὰ μακροῦ, οὐχὶ μετὰ μακρὸν χρόνον, Θουκ. 6. 15, 91, Πλάτ. Ἄλκ. 2. 151Β· οὕτω, διὰ μακρῶν Εὐρ. Ἀποσπ. 424· διὰ μακρᾶς Φαλάρ. Ἐπ. 105· [[ἀλλά]], διὰ μακρῶν, ἐν ἐκτάσει, Πλάτ. Γοργ. 449Β, κτλ.· διὰ μακροτέρων Ἰσοκρ. 62D· μικρῷ διὰ μ., διὰ μακρῶν πως, Ἀριστ. Πολιτικ. 3. 8, 1. 2) οὐκ ἐς [[μακρόν]], οὐχὶ ἐπὶ μακρὸν χρόνον, Πινδ. Π. 3. 189· ἐς τὰ μακρότατα Θουκ. 6. 31· ἴδε ἐν λ. μακρὰν ΙΙ. 3) ἐπὶ [[μακρόν]], [[μακράν]], εἰς μακρὰν ἀπόστασιν, πορεύεσθαι Ξεν. Κύρ. 5. 4, 47· ἐπὶ χρόνου, Καλλ. εἰς Δῆλ. 255· ὅσον ἐπὶ μακρότατον, ὅσον τὸ δυνατὸν μακρότατον, Ἡρόδ. 4. 16· ἐφ᾿ ὅσον μ. [[αὐτόθι]] 2. 34· τόσονδε ἐπὶ μ. [[αὐτόθι]] 29· οὕτω καὶ [[ἄνευ]] τῆς ἐπί, ὅσον καὶ ἐγὼ [[δυνατός]] εἰμι μακρότατον ἐξικέσθαι ἀκοῇ ὁ αὐτ. 1. 171· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ μακρότερον Θουκ. 4. 41. IV. ὁμαλὸν συγκρ. μακρότερος, Ὀδ., Ἡρόδ., κτλ.· ὑπερθετ. μακρότατος, Ἰλ., κτλ.· ἴδε ἀνωτ.· ἀνώμαλ. συγκρ. [[μάσσων]], ὑπερθετ. [[μήκιστος]], ἴδε τὰς λέξ. V. Ἐπίρρ. μακρῶς, εἰς [[μῆκος]], βραδέως, Πολύβ. 3. 51, 2· ἐπὶ προφορᾶς, Διον. Ἁλ. π. Συνθ. 15· ‒ ἀλλὰ τὸ ἐπίρρ. συνήθως ἐκφέρεται διὰ τοῦ οὐδ. μακρὸν ἢ μακρὰ (ἴδε ἀνωτ. Ι. 3)· μακρὰ κλάειν, κλαίειν μεγαλοφώνως, Ἀριστοφ. Θεσμ. 213· οἰμώξει μ. ὁ αὐτ. ἐν Ὄρν. 1207, Πλ. 111· ὀτοτύζεσθαι μ. ὁ αὐτ. ἐν Λυσ. 520· τί μακρὰ δεῖ λέγειν; Ἀντιφάν. ἐν «Ἀνταίῳ» 1. 5· - [[ὡσαύτως]] διὰ τοῦ μακρὰν (ἴδε ἐν λέξ.)· ἢ διὰ τοῦ οὐδετ. μετὰ προθ. (ἴδε ἀνωτ. ΙΙΙ)· - περὶ τοῦ συγκρ. καὶ ὑπερθετ. τοῦ ἐπιρρ. ἴδε ἐν λέξ. [[μακροτέρως]], [[μακροτάτω]]. (Ἐκ τῆς √ΜΑΚ παράγονται αἱ λέξ. [[μῆκος]], [[μακεδνός]]· Πρβλ. Ζενδ. maś-ita ([[μέγας]])· Λατ. mac-to (= augeo), mac-te· - [[ὥστε]] [[ἴσως]] καὶ τὸ [[μάκαρ]] ἀνήκει εἰς ταύτην τὴν ῥίζαν, ἀλλ’ οὐχὶ τὸ [[μέγας]]).