φρήν: Difference between revisions

|lstext='''φρήν''': ἡ, γεν. φρενός, πληθ. φρένες, γεν. φρενῶν, δοτ. πληθ. φρεσί. Δωρ. φράν, δοτ. πληθ. φρασί, Πίνδ., πρβλ. Εὐσ. 32. 14, ἴδε ἐν τέλ.) Ι. [[κυρίως]] = τῷ παρὰ τοῖς [[μετέπειτα]] [[διάφραγμα]], ὁ κυκλοτερὴς μῦς ὁ διαχωρίζων τὴν θωρακικὴν κοιλότητα ἐν ᾗ ἡ καρδία καὶ οἱ πνεύμονες (viscera thoracis) ἀπὸ τῆς κοιλότητος τῆς κοιλίας [[ἔνθα]] τὰ λοιπὰ σπλάχνα (viscera adbominis), καρδία φρένα λακτίζει (Shaksp. “my seated heart knocks at my ribs”), ἀλλ’ ἀλλαχοῦ ἀείποτε ἐν τῷ πληθ., Αἰσχύλ. Προμ. 881, Ἱππ. περὶ Ἀρχ. Ἰητρ. 18, περὶ Ἄρθρ. 807· τὰς φρένας [[διάφραγμα]] ἐς τὸ [[μέσον]] αὐτῶν (δηλ. τοῦ θώρακος καὶ τοῦ κύτους) τιθέντες Πλάτ. Τίμ. 70 Α· τοῦτο δὲ τὸ [[διάζωμα]] καλοῦσί τινες φρένας, ὃ διορίζει τόν τε πνεύμονα καὶ τὴν καρδίαν Ἀριστ. περὶ Ζῴων γεν. 3. 10. 1, πρβλ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστορ. 1, 17, 8., 2. 15, 5· ― [[ἀλλά]], ΙΙ. παρ’ Ὁμ. διὰ τοῦ φρὴν ἢ φρένες ἐπὶ τῆς ὑλικῆς σημασίας νοοῦνται [[καθόλου]] τὰ περὶ τὴν καρδίαν μέρη, τὸ [[στῆθος]], Λατ. praecordia, ἔνθ’ ἄρα τε φρένες [[ἔρχαται]] ἀμφ’ ἁδινὸν κῆρ Ἰλ. Π. 481· ἐνὶ φρεσὶ μαίνεται [[ἦτορ]] Θ. 413· ἔτι καὶ τὰ περὶ τὸ [[ἧπαρ]] μέρη, πρὸς [[στῆθος]] ὅθι φρένες [[ἧπαρ]] ἔχουσι Ὀδ. Ι. 301· [[συχνάκις]] δὲ καλοῦνται φρένες ἀμφιμέλαιναι, Ἰλ. Α. 103, κ. ἀλλαχ.· οὕτω, φρένας... εἰς αὐτὰς τυπεὶς Αἰσχύλ. Πρ. 361, πρβλ. Εὐμ. 159. 2) ἡ καρδία ὡς [[ἕδρα]] τῶν παθῶν, δηλ. τοῦ φόβου, τρομέοντο δὲ οἱ φρένες αὐτῷ Ἰλ. Κ. 10, πρβλ. Χ. 296· τῆς χαρᾶς καὶ τῆς λύπης, φρένα τέρπεσθαι φόρμιγγι Ι. 186· γάνυται φρένα ποιμὴν Ν. 493· [[ἄχος]], [[πόνος]] φρένας ἀμφεκάλυψεν Ἰλ. κλπ.· φρένας ἵκετο [[πένθος]], [[ἄχος]] πύκασε φρένας, τῆς ἀγάπης ἢ τοῦ ἔρωτος, Ἰλ. Γ. 442· τῆς ὀργῆς, Ὀδ. Ζ. 147· τοῦ θάρρους, ἕνα φρεσὶ θυμὸν ἔχοντες Ἰλ. Ν. 487· ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη Χ. 475, πρβλ. Θ. 202, κτλ.· τῶν σωματικῶν ὀρέξεων, [[οἷον]] τῆς πείνης, Λ. 89· [[ὅθεν]] αἱ σκιαὶ τῶν νεκρῶν στεροῦνται τῶν φρενῶν τούτων, ψυχὴ καὶ [[εἴδωλον]], ἀτὰρ φρένες οὐκ ἔνι [[πάμπαν]] Ψ. 104· ― ἀποδίδονται [[ὅμως]] εἰς τὴν σκιὰν τοῦ Τειρεσίου, Ὀδ. Κ. 493· ― οὕτω παρὰ Πινδ. Π. Ι. 21· [[φόβος]] μ’ ἔχει φρένας Αἰσχ. Ἱκ. 379· μαινομένᾳ φρενὶ ὁ αὐτ. ἐπὶ Θήβ. 484· Διὸς γὰρ δυσπαραίτητοι φρ. ὁ αὐτ. ἐν Προμ. 34· ἐκ φρενός, ἐκ καρδίας, ὁ ἐκ φρενὸς [[λόγος]], [[ἐγκάρδιος]] [[λόγος]], ὁ αὐτ. ἐν Χο. 107· ἐτύμως [[δακρυχέων]] ἐκ φρενὸς ὁ αὐτ. ἐπὶ Θήβ. 919· οὐκ ἀπ’ ἄκρας φρενός, οὐχὶ ἐπιπολαίως καὶ ἀμελῶς, ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 805· φρενὸς ἐκ φιλίας [[αὐτόθι]] 1515, πρβλ. 546· [[μηδὲ]] πρὸς βίαν ἐμοῦ κολαστοῦ προστυχὼν φύσῃ φρένας, ἀκουσίως γένηται [[φρόνιμος]], Σοφοκλ. Ἠλ. 1463. 3) ἡ καρδία ἢ ὁ [[νοῦς]], ὡς [[ἕδρα]] τῶν διανοητικῶν δυνάμεων, τῆς ἀντιλήψεως, τοῦ σκέπτεσθαι, φρενὶ νοεῖν, φράζεσθαι, ἐπίστασθαι κλπ., Ἰλ. Ι. 600, κλπ.· μετὰ φρεσὶ μερμηρίζειν, βάλλεσθαι Ὀδ. Κ. 438, Ἰλ. Ι. 434· [[ἴδμεν]] ἐνὶ φρεσὶν Β. 301· κατὰ φρένα εἰδέναι, γνῶναι, τιθέναι τινί τι ἐπὶ φρεσί, Α. 55, κλπ.· ποιεῖν τι ἐνὶ φρεσίν Ν. 55· θέσθαι ἢ βάλλεσθαί τι ἐνὶ φρεσὶ Ν. 121, Α. 297, κλπ.· [[ἐντεῦθεν]] καὶ αἱ φράσεις φρένας τρέπειν, πείθειν, παραπείθειν, ἐπιγνάμπτειν Η. 120, Ι. 514, κλπ.· ― οὕτω καὶ παρὰ Πινδ. καὶ τοῖς ποιηταῖς, σχεδὸν ὡς τὸ [[νοῦς]]· φρενὶ ὀρθᾷ, ἐλευθέρᾳ Πινδ. Ο. 8. 31, Π. 2. 105· μιᾷ φρενὶ Αἰσχύλ. Εὐμ. 986· φρένες γὰρ [[αὐτοῦ]] θυμὸν οἰακοστρόφουν ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 767· ἡ [[γλῶσσα]] ὀμώμοχ’, ἡ δὲ φρὴν [[ἀνώμοτος]] Εὐρ. Ἱππόλ. 612· καὶ [[οὕτως]] εὑρίσκομεν συνημμένα, κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν, ὡς ἐν τῇ Λατ. mens animusque, Ἰλ. Α. 193, κλπ.· (πρβλ. φρένας ἔχων καὶ νοῦν, Ἀριστοφ. Βάτρ. 535)· ― [[ὅθεν]] οἱ ἄνθρωποι χάνουσι τὰς φρένας, δηλ. τὸν νοῦν των, περὶ φρένας ἤλυθεν [[οἶνος]] Ὀδ. Ι. 362, πρβλ. 454, Σ. 831· πλήγη φρένας, ἃς [[πάρος]] εἶχεν Ἰλ. Ν. 394· ἐκ γὰρ πλήγη φρένας Π. 403· [[Ζεὺς]] βλάπτε φρένας ἡμετέρας Ο. 724 ([[ὅθεν]] [[βλαψίφρων]], [[φρενοβλαβής]])· θεοὶ φρένας ὤλεσαν Θ. 360· φρένας [[ἄφρων]], φρένας ἠλὲ ἢ ἠλεὲ Ο. 128, Ὀδ. Β. 243· ― οὕτω παρ’ Ἀττ. λέγεται ἐπὶ τῶν παθόντων τὸν νοῦν, φρενῶν ἀφεστᾶναι, ἐκστῆναι, μεταστῆναι Σοφ. Φιλ. 865, Εὐρ. Ὀρ. 1021, Βάκχ. 943· τὰς φρένας ἐκβάλλειν Σοφ. Ἀντιγ. 648· ἔξω φρενῶν Πινδ. Ο. 7. 86· φρενῶν κεκομμένος Αἰσχύλ. Ἀγ. 479· κενὸς Σοφ. Ἀντιγ. 754· τητώμενος ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 1326· [[ἔξεδρος]], [[παράκοπος]], Εὐρ. Ἱππ. 953, Βάκχ. 33· ποῦ ποτ’ εἶ φρενῶν; satisne sanus es? Σοφ. Ἠλ. 390· φρένες διάστροφοι Αἰσχύλ. Πρ. 673, Σοφ. Αἴ. 447· [[μαργότης]] φρενῶν ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 726· [[ἀνακίνησις]] φρ. ὁ αὐτ. ἐν Οἰδ. Τυρ. 727· κλπ. ― καὶ ἐπὶ τῶν ὑγιῶς ἐχόντων, φρενῶν [[ἐπήβολος]] ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 492· [[ἔνδον]] φρενῶν Εὐρ. Ἡρ. 709· [[ὅθεν]] ἔσω φρενῶν λέγειν, πείθειν, γράφεσθαι Αἰσχύλ. Ἀγ. 1052, Σοφ. Φιλ. 1325 κλπ.· ― παρ’ Ἡρόδ. ἀντιτίθενται αἱ φρένες πρὸς τὸ [[σῶμα]], 3. 134· οὕτω αἱ σάρκες κεναὶ φρενῶν Εὐρ. Ἠλ. 387. ― Ὁ Ὅμ. ἀποδίδει φρένας καὶ εἰς τὰ κτήνη, μετὰ φρεσὶ γίγνεται ἀλκὴ Ἰλ. Δ. 245, πρβλ. Π. 157, κλπ. Τῆς λέξεως ταύτης σπανίως γίνεται [[χρῆσις]] παρὰ τοῖς δοκιμωτάτοις τῶν πεζῶν, [[οἷον]] συμφορὰ τῶν φρ., δηλ. [[παραφροσύνη]], Ἀνδοκ. 20. 29· παραλλάττει τῶν φρ. Λυσ. Ἀποσπ. 58· φρενῶν [[ἀφορία]] Ξεν. Συμπ. 4. 55· πρβλ. Δημ. 332. 25., 780. 11. 4) σῆς ἀπεστάτουν φρ. Σοφ. Ἀντιγ. 993, πρβλ. Οἰδ. ἐπὶ Κολ. 1182. ― Ἐν τῇ χρήσει δὲν γίνεται φανερῶς [[διάκρισις]] μεταξὺ ἑνικοῦ καὶ πληθ. (Ἐκ τῆς √ΦΡΕΝ, παράγονται καὶ τὰ [[φρενόω]], [[φρονέω]], [[φρόνις]], [[φροντίς]], [[φροντίζω]],· ― ἐν συνθέσει τὸ φρὴν μεταβάλλεται εἰς φρων, π. χ. εὔφρων, κακόφρων κλπ.).

|auten=φρενός, pl. φρένες: (1) pl., [[midriff]], [[diaphragm]], Il. 10.10, Il. 16.481, Od. 9.301. Since the [[word]] [[physically]] designates the parts enclosing the [[heart]], [[φρήν]], φρένες comes to [[mean]] secondarily:—(2) [[mind]], thoughts, etc. φρεσὶ νοεῖν, κατὰ φρὲνα [[εἰδέναι]], μετὰ φρεσὶ βάλλεσθαι, ἐνὶ φρεσὶ [[γνῶναι]], etc. φρένες [[ἐσθλαί]], a [[good]] [[understanding]]; φρένας βλάπτειν τινί, Il. 15.724; of the [[will]], Διὸς ἐτράπετο [[φρήν]], Il. 10.45; feelings, φρένα τέρπετο, Il. 1.474.

|lsmtext='''φρήν:''' ἡ, γεν. <i>φρενός</i>, πληθ. <i>[[φρένες]]</i>, γεν. <i>φρενῶν</i>, δοτ. <i>φρεσί</i>, Δωρ. [[φρασί]]·<br /><b class="num">I.</b> [[κυρίως]] = [[διάφραγμα]]· το [[διάφραγμα]] ή ο μυς που χωρίζει την [[καρδιά]] και τους πνεύμονες (Λατ. [[viscera]] thoracis), από το πάνω [[μέρος]] της κοιλιάς (Λατ. abdomitis), σε Αισχύλ.· [[συνήθως]] σε πληθ., σε Αριστ. κ.λπ.<br /><b class="num">II. 1.</b> σε Όμηρ. <i>φρὴν</i> ή <i>[[φρένες]]</i>, = τα μέρη της καρδιάς, το [[στήθος]], Λατ. [[praecordia]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>[[φρένες]] ἀμφιμέλαιναι</i>, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[καρδιά]], ως [[έδρα]] των παθών, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ἐκ φρενός</i>, από την [[καρδιά]] κάποιου (από τα [[βάθη]] της καρδιάς), σε Αισχύλ.· <i>φῦσαι φρένας</i>, [[παράγω]], [[δείχνω]] υπερφίαλο [[πνεύμα]], σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[καρδιά]] ή [[μυαλό]], ως [[έδρα]] της σκέψης, <i>φρενὶνοεῖν ἐπίστασθαι</i>, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· μετὰ φρεσὶ μερμηρίζειν, σε Ομήρ. Οδ.· κατὰ φρένα [[εἰδέναι]], [[γνῶναι]], σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· <i>κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν</i>, όπως σε Λατ. [[mens]] amimusque, στο ίδ.· απ' οπου οι άνθρωποι έχασαν τις <i>[[φρένες]]</i>, δηλ. το νου τους, σε Ομήρ. Οδ.· πλήγη φρένας ἃς [[πάρος]] εἶχεν, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως σε Αττ., <i>φρενῶν ἀφεστάναι</i>, <i>ἐκστῆναι</i>, είμαι έξω από το νου κάποιου, σε Σοφ., Ευρ.· <i>ποῦποτ' εἶ φρενῶν;</i> Λατ. satisne [[sanus]] es? σε Σοφ.· φρενῶν [[ἐπήβολος]], με [[επίγνωση]] των ίδιων αισθήσεων κάποιου, στον ίδ.·[[ἔνδον]] φρενῶν, σε Ευρ.· <i>ἐξ ἄκρας φρενός</i>, δηλ. επιφανειακά, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για τα ζώα, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">5.</b> [[θέληση]], [[διάθεση]], σε Σοφ.

|elrutext='''φρήν:''' дор. [[φράν]], φρενός ἡ<br /><b class="num">1)</b> преимущ. pl. грудобрюшная преграда Hom., Trag., Plat. etc.;<br /><b class="num">2)</b> только pl. внутренности, грудь: τοῦ ἐν φρειὶν [[ἦτορ]] παχνοῦται Hom. сердце у него сжимается в груди; Αἴαξ ἔπαξε διὰ φρενῶν [[ξίφος]] Pind. Эант вонзил (себе) меч в грудь;<br /><b class="num">3)</b> перен., тж. pl. грудь, сердце, душа: τρομέουσι φρένα Hom. они трепещут душой, т. е. содрогнулись от страха; κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν Hom. в глубине души; οὐκ ἀπ᾽ ἄκρας φρενός Aesch. от всего сердца (точнее не краем души);<br /><b class="num">4)</b> тж. pl. ум, мышление, мысль: φρεσὶν ἀγαθῇσι κεχρῆσθαι Hom. быть честного образа мыслей; μετὰ φρεσί βάλλεσθαί τι Hom. мысленно решать что-л.; φρενὶ [[λαβεῖν]] τὸν λόγον Her. поразмыслить о (слышанных) словах; φρενῶν [[κενός]] Soph. обезумевший.

|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> [[properly]] = [[διάφραγμα]], the [[midriff]] or [[muscle]] [[which]] parts the [[heart]] and lungs ([[viscera]] thoracis) from the [[lower]] [[viscera]] (abdominis), Aesch.; [[usually]] in pl., Arist., etc.<br /><b class="num">II.</b> in Hom., [[φρήν]] or φρένες = the parts [[about]] the [[heart]], the [[breast]], Lat. [[praecordia]], Il.; φρένες ἀμφιμέλαιναι Il.<br /><b class="num">2.</b> the [[heart]], as the [[seat]] of the passions, Hom., etc.; ἐκ φρενός from one's [[very]] [[heart]], Aesch.; φῦσαι φρένας to [[produce]] a [[haughty]] [[spirit]], Soph.<br /><b class="num">3.</b> the [[heart]] or [[mind]], as the [[seat]] of [[thought]], φρενὶ νοεῖν, ἐπίστασθαι Il., etc.; μετὰ φρεσὶ μερμηρίζειν Od.; κατὰ φρένα [[εἰδέναι]], [[γνῶναι]] Il., etc.; κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν, as in Lat. [[mens]] animusque, Il.;—[[hence]] men [[lose]] [[their]] φρένες, i. e. [[their]] wits, Od.; πλήγη φρένας ἃς [[πάρος]] εἶχεν Il.;—so, in [[attic]], φρενῶν ἀφεστάναι, ἐκστῆναι to be out of one's wits, Soph., Eur.; ποῦ ποτ' εἰ φρενῶν; satisne [[sanus]] es? Soph.; φρενῶν [[ἐπήβολος]] in [[possession]] of one's senses, Soph.; [[ἔνδον]] φρενῶν Eur.; ἐξ ἄκρας φρενός, i. e. [[superficially]], Aesch.<br /><b class="num">4.</b> of beasts, Il.<br /><b class="num">5.</b> [[will]], [[purpose]], Soph.