ἅμα: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> dór. ἁμᾶ Pi.<i>O</i>.3.21, Ar.<i>Lys</i>.1318, Call.<i>Lau.Pall</i>.75; hαμᾶ <i>IG</i> 5(1).213.86 (V a.C.), 1120.3, 10 (V a.C.); ἁμᾷ Theoc.9.4, Hdn.Gr.1.489; [[ἅμα]] Thphr.<i>Metaph</i>.6; delf. hαμεῖ <i>CID</i> 1.9 D.48 (IV a.C.)<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><b class="num">A</b> adv. <br /><b class="num">I</b> usos no temporales<br /><b class="num">1</b> c. verb. de mov. [[juntamente]], [[en su compañía]], [[juntos]], [[a la vez]] θεοὶ δ' [[ἅμα]] πάντες ἕποντο <i>Il</i>.1.424, ἴσαν ... πάντες [[ἅμα]] <i>Il</i>.1.495, φέρει δ' [[ἅμα]] παῖδα <i>Il</i>.6.389, [[ἅμα]] χρὴ σπεύδειν <i>Il</i>.13.235, ὠρέξατο χερσὶν [[ἅμα]] [[ἄμφω]] <i>h.Cer</i>.15, [[ἅμα]] τρέχει corre a su lado</i> Semon.6, οἱ δ' ἅμ' ἕπονται μυρίοι ἐξερέοντες Emp.B 112.8<br /><b class="num">•</b>c. σύν: πηδᾷ ... [[ἅμα]] σὺν βάκχαις E.<i>Io</i> 717, c. μετά: μετὰ σχολῆς ἅμ' ... ἔρχεσθον Pl.<i>Criti</i>.110a, cf. τῆς ἀγγελίας [[ἅμα]] καθ' ὁδὸν αὐτοῖς ῥηθείσης περὶ τῶν γεγενημένων ἐπεβοήθουν habiendo recibido además en el camino la noticia de lo acaecido corrieron en su ayuda</i> Th.2.5<br /><b class="num">•</b>[[en conjunto]] αἱ πᾶσαι (νῆες) [[ἅμα]] ἐγίγνοντο ἐν ἑνὶ θέρει διακόσιαι καὶ πεντήκοντα Th.3.17.<br /><b class="num">2</b> c. verb. de estado [[juntamente]], [[en el mismo lugar]] ὧν τὰ ἄκρα [[ἅμα]] cuyos extremos (están) juntos</i> Arist.<i>Metaph</i>.1068^b27, χρὴ ... μήποτε [[ἅμα]] διατελεῖν τοὺς συμμάχους Aen.Tact.12.1.<br /><b class="num">3</b> uniendo dos nombres, adjetivos o adverbios [[juntamente]], [[también]], [[además]] [[ἅμα]] κρατερὸς καὶ [[ἀμύμων]] <i>Od</i>.3.111, [[ἅμα]] τ' ὠκύμορος καὶ ὀϊζυρός <i>Il</i>.1.417, χειρῶν τε βίης θ' [[ἅμα]] ἔργον ἔφαινον ἀμφότεροι Hes.<i>Th</i>.677, τις [[ἀνδρεῖος]] [[ἅμα]] καὶ εὐθύγνωμος γίγνεται Democr.B 181, [[ἄνους]] τε καὶ γέρων [[ἅμα]] S.<i>Ant</i>.281, σοφός τ' ἄν αὑτὸς κἀγαθὸς κεκλῇ' [[ἅμα]] S.<i>Ph</i>.119, ψυχικὴν [[ἅμα]] καὶ σω[ματικὴν] ... [κ] α[κ] οπαθίαν <i>SIG</i> 656.20 (Abdera II a.C.), συντόμως [[ἅμα]] καὶ μετ' ἀσφαλείας Plb.3.44.7, ἀπείρως [[ἅμα]] καὶ ῥᾳθύμως Plb.5.20.4.<br /><b class="num">4</b> en correlaciones [[ἅμα]] μὲν ... [[ἅμα]] δέ [[en parte ... y en parte]], [[un poco ... y otro poco]], [[tanto ... como]], [[de un lado ... de otro]] παραμυθούμενος [[ἅμα]] μὲν ὑμᾶς, [[ἅμα]] δ' ἐμαυτόν para consolaros un poco a vosotros y otro poco a mí mismo</i> Pl.<i>Phd</i>.115d, αἱ δὲ [[ἅμα]] μὲν ἐλεύθεραι βουλόμεναι εἶναι, [[ἅμα]] δὲ φοβούμενοι τὸν Τισσαφέρνην X.<i>HG</i> 3.1.3, cf. Arist.<i>GC</i> 315^a4, Timae.18, D.S.2.6.10, [[ἅμα]] ... τε ... καὶ [[ἅμα]] Pl.<i>Grg</i>.497b, [[ἅμα]] μὲν ... ἔτι δὲ καὶ X.<i>Cyr</i>.1.4.3, [[ἅμα]] μὲν ... πρὸς δέ Hdt.8.51, ἅμ' ἡδέως ἔμοιγε κἀλγεινῶς [[ἅμα]] S.<i>Ant</i>.436.<br /><b class="num">5</b> geom. [[a la vez]], [[simultáneamente]] ref. a la simultaneidad lógica de las propiedades geométricas ἀλλὰ μηνίσκον [[ἅμα]] καὶ κύκλον ἐτετραγώνισεν Alex.Aphr. en Simp.<i>in Ph</i>.67.11, cf. Eucl.5<i>Def</i>.5.<br /><b class="num">II</b> c. valor temporal<br /><b class="num">1</b> c. verb. de acción o proceso [[a la vez]], [[al mismo tiempo]] [[ἅμα]] πρόσσω καὶ ὀπίσσω λεύσσει <i>Il</i>.3.109, ἅμ' οἰμωγή τε καὶ εὐχωλὴ πέλεν ἀνδρῶν <i>Il</i>.8.64, ἄραβός θ' [[ἅμα]] γίνετ' ὀδόντων Hes.<i>Sc</i>.404, ἅμ' ἔπος τε καὶ ἔργον ἐμήδετο <i>h.Merc</i>.46, [[ἅμα]] ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε Hdt.3.134, σαυτόν θ' [[ἅμα]] κἄμ' ... κτείνας S.<i>Ph</i>.772, καὶ [[ἅμα]] ... ἐφοβούμην Pl.<i>Prt</i>.339c, cf. D.23.113.<br /><b class="num">2</b> c. dos verbos, op. el dicho al hecho [[apenas]], [[tan pronto]], [[al punto que]], [[no bien ... cuando]] [[ἅμα]] μῦθος [[ἔην]], τετέλεστο δὲ ἔργον <i>Il</i>.19.242, ταῦτά τε [[ἅμα]] ἠγόρευε καὶ τὸ ἔργον προσῆγε Hdt.9.92<br /><b class="num">•</b>gener. [[tan pronto]], [[apenas]], [[en cuanto]] en diferentes giros [[ἅμα]] (δέ, τε) ... καί [[inmediatamente]] [[ἅμα]] τε ταῦτα ἔλεγε ... καὶ ... ἀπεδείκνυε Hdt.1.112, ταῦτά τε [[ἅμα]] ἠγόρευε καὶ πέμπει Hdt.8.5, cf. D.4.36, Isoc.4.157, οἴνῳ δὲ μὴ κάρτα κλύζειν στόμα μηδ' [[ἅμα]] εἴργειν Aret.<i>CA</i> 2.3.7<br /><b class="num">•</b>esp. c. part. y verb. pers. βρίζων [[ἅμα]] mientras te adormecías</i> A.<i>Ch</i>.897, [[ἅμα]] ... εἰπὼν ἀνέστη X.<i>An</i>.3.1.47, [[ἅμα]] γιγνόμενοι λαμβάνομεν Pl.<i>Phd</i>.76c, ἡμῖν [[ἅμα]] ἀναπαυομένοις ὁ παῖς ἀναγνώσεται mientras nosotros descansamos el esclavo nos leerá</i> Pl.<i>Tht</i>.143b.<br /><b class="num">B</b> prep.<br /><b class="num">I</b> c. dat.<br /><b class="num">1</b> c. verb. de mov., usos no temporales [[junto con]] οἱ δ' [[ἅμα]] Πατρόκλῳ μεγαλήτορι θωρηχθέντες ἔστιχον <i>Il</i>.16.257, σοὶ [[γάρ]] με πατὴρ [[ἅμα]] πομπὸν ὄπασσεν <i>Il</i>.24.461, Ἑλένην καὶ κτήμαθ' ἅμ' αὐτῇ ἔκδοτε <i>Il</i>.3.458, φέρον ... [[ἅμα]] πνοιῇς ἀνέμοιο <i>Od</i>.1.98, οἷσιν [[ἅμα]] προλιπόντες Ἐρινεὸν ἠνεμόεντα Tyrt.2.14, αἱ γυναῖκες τοὺς [[ἅμα]] Θόαντι ἄνδρας σφετέρους ἀποκτείνασαι Hdt.6.138, ἐπὶ Λακεδαιμονίους τοὺς [[ἅμα]] Γυλίππῳ ... ὅπλα ἐπέφερον contra los lacedemonios de Gilipo llevaron las armas</i> Th.7.57, ἅμ' αὐτῷ ... ἅμ' ἕποντο <i>Od</i>.11.371, ἅμ' ἕσπετο θυγατρί E.<i>IA</i> 457.<br /><b class="num">2</b> temporal [[al mismo tiempo]], [[a la vez que]], [[junto con]] esp. de fenómenos naturales ἅμ' ἠοῖ φαινομένηφι al rayar la aurora</i>, <i>Il</i>.9.682, cf. Th.1.48, 4.32, ἅμ' ἠελίῳ ἀνιόντι <i>Il</i>.18.136, [[ἅμα]] δ' ἠελίῳ καταδύντι <i>Il</i>.18.210, ἅμ' ἡμέρῃ Hdt.3.86, ἅμ' ἡμέρᾳ Th.2.94, E.<i>El</i>.78, [[ἅμα]] ἦρι ἀρχομένῳ al comenzar la primavera</i> Th.2.2, [[ἅμα]] ἦρι Th.5.20, [[ἅμα]] τῷ διαυγάζειν Plb.3.104.5<br /><b class="num">•</b>gener. de acciones [[en el momento]], [[en el tiempo]], [[mientras duró]] [[ἅμα]] κήδεϊ κεκάρθαι τὰς κεφαλάς Hdt.2.36, [[ἅμα]] τῆς Δεκελείας τῷ τειχισμῷ Th.7.20<br /><b class="num">•</b>en geom. para indicar simultaneidad temporal de dos operaciones εἴ κα ... [[ἅμα]] δὲ τᾷ γραμμᾷ περιαγομένᾳ φέρηταί τι σαμεῖον Archim.<i>Spir</i>.11 def.1.<br /><b class="num">II</b> c. gen. [[ἅμα]] πολλῶν ἀγοραίων Thphr.<i>Char</i>.6.9, ἀνεζωπύρησεν τὸ πνεῦμα τοῦ λαοῦ [[ἅμα]] τοῦ ἀκοῦσαι τῶν λόγων τούτων se enardeció el espíritu del pueblo al oír estas palabras</i> LXX 1<i>Ma</i>.13.7, [[ἅμα]] τρίψιος εὐαφοῦς con suave masaje</i> Aret.<i>CD</i> 1.5.14, [[ἅμα]] τῶν τροφίμ[ω] ν <i>POxy</i>.903.3 (IV d.C.), cf. Olymp.Hist.p.453.<br /><b class="num">C</b> conj. [[en cuanto]], [[tan pronto como]] [[ἅμα]] δ' ἂν ἡβήσῃ τις τῶν ὀρφανῶν Pl.<i>Lg</i>.928c, [[ἅμα]] δέ κα διεξέλθῃ ὁ χρόνος <i>GDI</i> 2160 (Delfos II a.C.), [[ἅμα]] ... εὑρηθῆναι Plu.<i>Fluu</i>.23.2, cf. Ley en D.46.20.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Formación sobre el grado ø de la r. *<i>sem</i>- / <i>som</i>- / <i>sm̥</i>- ‘uno’, ‘junto con’. Cf. dentro del gr. ὁμός, [[εἷς]], y en otras lenguas, cf. lat. <i>semel</i>, ai. <i>sama</i>-, etc. La forma griega supone un tratamiento antevocálico de la sonante (*<i>sḫm</i>-) del mismo tipo que el gót. <i>sums</i>. La -ᾰ final de [[ἅμα]] es oscura.