χρηστός: Difference between revisions

|Definition=ή, όν, (χράομαι) of things, <span class="sense"><span class="bld">A</span> like [[χρήσιμος]], <b class="b2">useful, good of its kind, serviceable</b>, [τόξα] χρηστὰ οὐδέν <span class="bibl">Hdt.3.78</span>; [ἀτραπὸς] οὐδὲν χ. τισι <span class="bibl">Id.7.215</span>; χ. ἐπίπλοα <span class="bibl">Id.1.94</span>; ([[γῆ]]) <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>594</span>; [[οἰκία]], opp. [[μοχθηρά]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>504a</span>; <b class="b3">ἡ χ. μέλιττα</b>, opp. <b class="b3">οἱ κηφῆνες</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span> 624b23</span>: freq. of [[wholesome]] food, μελίτωμα <span class="bibl">Batr.39</span>; [[ποτόν]], [[σῖτος]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>438a</span>; περὶ τὸ σῶμα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>313d</span>: c. gen., [[for]] a thing, [[νεύρων]] [[for]] the sinews, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>14.21</span>; ῥάφανος <span class="bibl">Alex.15.8</span>; ὄψον <span class="bibl">Antiph.242</span>, etc. (but [[pleasant]] to taste, [[nice]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Char.</span>2.10</span>): generally, πολιτεία <span class="bibl">Isoc.12.135</span>; βίος <span class="bibl">Aeschin.1.179</span>; of victims and omens, [[auspicious]], [[ἱρά]], [[σφάγια]], <span class="bibl">Hdt.5.44</span>, <span class="bibl">9.61</span>,<span class="bibl">62</span>; <b class="b3">τελευτὴ χ</b>. a [[happy]] end or issue, <span class="bibl">Id.7.157</span>; εἰ . . τοῦτό γε δοκέει ὑμῖν εἶναι χρηστόν <span class="bibl">Id.5.92</span>.ά: pl., <b class="b3">τὰ χ</b>., as [[substantive]], [[benefits]], [[kindnesses]], <span class="bibl">Id.1.41</span>, <span class="bibl">42</span>; χρηστὰ φέρειν <span class="bibl">Id.4.139</span>; <b class="b3">χρηστόν τι συμβουλεύειν, χρηστὰ ἐπιτηδεύειν</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>793</span>, <span class="bibl">Antipho 3.3.9</span>; <b class="b3">χρηστὰ λέγειν, πράττειν</b>, etc., <span class="bibl">Men. 725</span>,<span class="bibl">787</span>, etc.: but <b class="b3">τὰ χ</b>. also, [[happy event]], ἐκτελοῖτο δὴ τὰ χ. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span> 228</span> (troch.); [[prosperity]], [[success]], τὰ χ. δ' αὔθ' ἕκαστ' ἔχει φίλους <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>1227</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> in moral sense, opp. [[κακός]], Eup. in <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>11.1213.2</span>; opp. [[πονηρός]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>313d</span>; <b class="b3">τὸ χ</b>., opp. <b class="b3">τὸ αἰσχρόν</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span> 476</span>; [[χρηστός]], opp. [[λυπρός]], <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>601</span>: but <b class="b3">λῦπαι χρησταί</b> if [[working for good]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>499e</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[good for its purpose]], [[effective]] (even for evil), [[τραῦμα]], [[δῆγμα]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Symp.</span>44</span>, <span class="bibl"><span class="title">Alex.</span>55</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> Gramm., [[in use]], [[current]], ποιηταῖς χρηστά <span class="bibl">Eust.215.8</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> of persons, [[good]], especially in war, [[valiant]], [[true]], <span class="bibl">Hdt.5.109</span>, <span class="bibl">6.13</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>437</span>, etc.: generally, [[good]], [[honest]], [[worthy]], <span class="bibl">Id.<span class="title">OT</span>610</span>; οἰκέται <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>9.5</span>; of women, ἐρεῖ τις ὡς Κλυταιμνήστρα κακή· Ἄλκηστιν ἀντέθηκα χρηστήν <span class="bibl">Eub. 117.11</span>, cf. <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>634</span>; of [[good]] citizens, [[useful]], [[deserving]], <span class="bibl">D.20.7</span>: c. acc. cogn., ἃ χρηστοὶ ἐγένεσθε <span class="bibl">Th.3.64</span>; χ. περὶ τὴν πόλιν γεγενημένος <span class="bibl">Lys.14.31</span>; χ. καὶ φιλόπολις <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>900</span>; collectively, ὀλίγον τὸ χ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Ra.</span>783</span>; but also ironically, ὁ χ. οὑτοσί <span class="bibl">Id.<span class="title">Nu.</span> 8</span>; οἱ χ. πρέσβεις οὗτοι <span class="bibl">D.18.30</span>, cf. 89; ἐκλελάκτικεν ὁ χ. ἡμῖν μοιχός <span class="bibl">Men.16</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> freq. on Epitaphs, <span class="title">IG</span>3.3149,3155, al. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> c. inf., ὅσοι προβατεύειν χ. <span class="bibl">Him.<span class="title">Or.</span>14.32</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b3">οἱ χρηστοί</b>, like [[οἱ ἀγαθοί]], those of [[good]] family, <span class="bibl">X.<span class="title">Ath.</span>1.4</span>,<span class="bibl">6</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> of the gods, [[propitious]], [[merciful]], [[bestowing health]] or [[wealth]], θεῶν χρηστῶν ἥκειν εὖ <span class="bibl">Hdt.8.111</span>, cf. <span class="bibl">M.Ant.9.11</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> of men, [[good]], [[kindly]], δούλῳ . . χ. γενόμενός ἐστι δεσπότης πατρίς <span class="bibl">Antiph.265</span>; ὡς ἡδὺ δούλῳ δεσπότου χρηστοῦ τυχεῖν <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>556</span>, cf. <span class="bibl">Philem.227</span>; ὁ χ., ὡς ἔοικε, καὶ χρηστοὺς ποιεῖ <span class="bibl">Men.203b</span>, cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Phoc.</span>10</span>; χ. περί τινα <span class="bibl">D.59.2</span>; ἐπί τινας <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>6.35</span>; εἰς ἀλλήλους <span class="bibl"><span class="title">Ep.Eph.</span>4.32</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> sometimes [[simple]], [[silly]], like [[εὐήθης, χρηστὸς εἶ ὅτι ἡγῇ]]... you're [[a nice fellow]], to think that... <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>264b</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Tht.</span>161a</span>; ὦ χρηστέ <span class="bibl">D.18.318</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> of a man, [[strong]], [[able]] in body for sexual intercourse, = [[γυναικὶ χρῆσθαι δυνάμενος]], Hp.<span class="title">Genit.</span>2. </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> of the [[dead]], whence <b class="b3">χρηστὸν ποιεῖν</b> = [[ἀποκτιννύναι]], in a treaty between the Spartans and Tegea, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Fr.</span> 592</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> Adv. -τῶς [[well]], [[properly]], <span class="bibl">Hdt.4.117</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>32</span>; χ. ἔχειν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>219</span>; σκευάσαι χ. τοὖψον <span class="bibl">Alex.149.6</span>.: ironically, χ. τὴν πατρίδα ἐπετρόπευσας <span class="bibl">Hdt.3.36</span>.</span>

|lstext='''χρηστός''': -ή, -όν, ῥημ. ἐπίθ. τοῦ [[χράομαι]]· - ἐπὶ πραγμάτων ὡς τὸ [[χρήσιμος]], ὁ χρησιμεύων εἴς τι, [[ὠφέλιμος]], τινι Ἡρόδ. 7. 215., 3. 78· χρ. [[ἐπίπλοα]] ὁ αὐτ. 1. 94· γῆ Εὐρ. Ἑκ. 594· αἱ χρ. μέλιτται, ἀντίθετον τῷ οἱ κηφῆνες, Ἀριστ. περὶ τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 40, 21· - [[συχνάκις]] ἐπὶ καλῆς ἢ ὑγιεινῆς τροφῆς, [[μελίτωμα]] Βατραχομ. 39· ποτόν, [[σῖτος]] Πλάτ. Πολ. 438Α· χρηστή ... [[ῥάφανος]] Ἄλεξις ἐν «Ἀπεγλαυκωμένῳ» 1. 8· [[ὄψον]] Ἀντιφάνης ἐν Ἀδήλ. 28· κτλ.· - [[καθόλου]], [[πολιτεία]] Ἰσοκρ. 260D· [[βίος]] Αἰσχίνης 25. 32· ἐπὶ θυμάτων καὶ οἰωνῶν, προμηνύων ἀγαθόν, [[αἴσιος]], εὔτυχής, ἱρά, σφάγια Ἡρόδ. 5. 44., 9. 61, 62· τελευτὴ χρηστή, εὐτυχὲς [[τέλος]], ὁ αὐτ. 7. 157· εἰ ... τοῦτό γε δοκέειμ ἡμῖν [[εἶναι]] χρηστὸν ὁ αὐτ. 5. 92, 1· - τὰ χρηστά, ὡς οὐσιαστ., ὁ αὐτ. 1. 41, 42· χρηστὰ φέρειν ὁ αὐτ. 4. 139· χρηστὰ συμβουλεύειν, ἐπιτηδεύειν Ἀριστοφ. Νεφ. 793, Ἀντιφῶν 123. 23· χρηστὰ λέγειν, πράττειν Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 186, 246, κλπ.· [[ἀλλά]], τὰ χρηστά, [[ὡσαύτως]], = εὐτυχὲς [[ἀποτέλεσμα]], εὐχάριστον [[τέλος]], ἐκτελοῖτο δὴ τὰ χρ. Αἰσχύλ. Πέρσ. 228· [[ὡσαύτως]], res secundae, Εὐριπ. Ἑκάβ. 1227. 2) ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, ἀντίθετον τῷ [[μοχθηρός]], [[πονηρός]], Πλάτ. Γοργ. 504Α, Πρωταγ. 313D· τὸ χρηστόν, ἀντίθετον τῷ τὸ αἰσχρόν, Σοφ. Φιλ. 476· [[χρηστός]], ἀντίθετον τῷ [[λυπρός]], Εὐρ. Μήδ. 601· - [[ἀλλά]], λῦπαι χρησταὶ, αἱ ἔχουσαι καλὸν [[ἀποτέλεσμα]], Πλάτ. Γοργ. 499Ε. 3) [[καλός]], [[ὑγιεινός]], [[ὠφέλιμος]], τῶν νεύρων, διὰ τοὺς τένοντας, ὡς το [[ἀγαθός]], Αἰλ. π. Ζ. 14. 21. 4) καλὸς εἰς τὸ [[ἔργον]] του, ἀποτελεσματικὸς (ἔτι καὶ πρὸς κακόν), [[τραῦμα]], [[δῆγμα]] Λουκ. Λαπίθ. 44, Ἀλέξανδρ. 55. 5) παρὰ τοις γραμματ., ὁ ἐν χρήσει ὤν, [[συνήθης]], Schäf. Διονύσ. Ἁλ. π. Συνθ. σ. 360, πρβλ. 21. 8. ΙΙ. ἐπὶ προσώπων, [[ἀγαθός]], [[ἱκανός]], [[μάλιστα]] ἐν πολέμῳ, [[ἀνδρεῖος]], [[γενναῖος]], Ἡρόδ. 5. 109., 6. 13, Σοφ. Φιλ. 437, κλπ.· [[καθόλου]], [[καλός]], [[τίμιος]], [[ἀξιόπιστος]], Σοφ. Ο. Τ. 610· οἰκέται Ξεν. Οἰκ. 9. 5· ἐπὶ γυναικῶν, ἐρεῖ τις ὡς [[Κλυταιμνήστρα]] κακή, Ἄλκηστιν ἀντέθηκα χρηστὴν Εὔβουλος ἐν «Χρυσίλλῃ» 1. 10, κἑξ.· πρβλ. Μενάνδρου Μονόστ. 634· - [[ὡσαύτως]] ὡς τὸ [[χρήσιμος]], ἐπὶ ἀγαθῶν, χρησίμων πολιτῶν, πιστὸς καὶ ἐπρωφελὴς τῇ πατρίδι, Θουκ. 3. 64, Δημ. 459. 10· χρ. περὶ πόλιν Λυσί. 142. 34· χρ. καὶ διλόπολις Ἀριστοφ. Πλ 900· περιληπτικῶς, ὀλίγον τὸ χρ. ὁ αὐτ. ἐν Βατρ. 783· - εἰρωνικῶς, οἱ χρ. πρέσβεις οὕτοι Δημ. 235. 23· - χρηστὴ [[μέλιττα]], ἡ [[ἐργάτις]], ἡ ἐργατικὴ [[μέλισσα]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 40, 21· - [[συχνάκις]] ἐπὶ ἐπιταφίων, Συλλ. Ἐπιγρ. 968, κ. ἀλλ.· - χρηστὸς [[πρός]] τι [[αὐτόθι]] 6324. 2) οἱ χρηστοί, ὡς οἱ ἀγαθοί, οἱ ἐκ καλῆς οἰκογενείας, εὐπατρίδαι, λατ. optimates, Ξεν. Ἀθην. Πολ. 1, 4 κἑξ.· πρβλ. [[ἀγαθός]] Ι. 1. 3) ἐπὶ τῶν θεῶν, [[ἀγαθός]], εὔνους, [[εὐμενής]], [[ἐλεήμων]], [[οἰκτίρμων]], ἐπιδαψιλεύων ὑγείαν ἢ πλοῦτον, χρηστῶν θεῶν ἥκειν εὖ Ἡρόδ. 8. 111. 4) ἐπὶ ἀνθώπων, [[ἀγαθός]], [[πρᾶος]], [[ἤπιος]], δούλῳ ... χρ. γενόμεός ἐστι [[δεσπότης]] πατρὶς Ἀντιφάν. ἐν Ἀδήλ. 50· ὡς ἡδὺ δούλῳ δεσπότου χρηστοῦ τυχεῖν Μενάνδρου Μονόστ. 556, πρβλ. Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 63b· ὁ [[χρηστός]], ὡς ἔοικε, καὶ χρηστοὺς ποιεῖ Μένανδρ. ἐν «Ἡνιόχῳ» 3, πρβλ. Πλουτ. Φωκ. 10, Ἐπιστ. πρὸς Ἐφεσ. δ΄, 32· [[ἐντεῦθεν]], β) [[ἐνίοτε]] ἐπὶ κακῆς σημασίας, [[ἀνόητος]], [[μωρός]], ὡς τὸ [[εὐήθης]]· ὁ χρ. οὑτοσί, εἰρωνικῶς, Ἀριστοφ. Νεφ. 8· χρηστὸς εἶ ὅτι ἡγεῖ.., [[ἔξυπνος]] εἶσαι νὰ νομίζῃς ὅτι.., [[Πλάτων]] ἐν Φαίδρῳ 264Β, πρβλ. Θεαίτ. 161Α· ὦ χρηστὲ Δημ. 330, 27, πρβλ. 255. 13· ἐκλελάκτικεν ὁ χρ. ἡμῖν μοιχὸς Μένανδρ. ἐν «Ἁλιεῖ» 10 (ἴδε Σουΐδ. ἐν λ. ἀντάλλαγον) ἴδε ἡδὺς ΙΙ, γλυκὺς 2. 2) ἐπὶ ἀνδρός, ἰσχυρὸς τὸ [[σῶμα]], ἔχων σωματικὰς δυνάμεις ἱκανὰς πρὸς συνουσίαν, = γυναικὶ χρῆσθαι δυνάμενος, Ἱππ. 232 ἴδε Foës. Oec. -Πρβλ. [[χράω]] (Γ) Γ. ΙΙΙ. 2. καὶ [[χρῆσις]]. 6) κατὰ τὸν Ἀριστ. (Ἀποσπ. 550), οἱ Ἀρκάδες καὶ Σπαρτιᾶται ἐχρῶντο τῇ φράσει χρηστὸν ποιεῖν = ἀποκτείνειν· πρβλ. [[μάκαρ]] ΙΙΙ. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. -τῶς, [[καλῶς]], [[προσηκόντως]], Ἡρόδ. 4. 117, Ἱππ. π. Ἄρθρ. 830· εἰρωνικῶς, χρ. ἐπετρόπευσας τὴν πατρίδα Ἡρόδ. 3. 36· χρ. ἔχειν Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 219· τὸν ὀψοποιὸν σκευάσαι χρηστῶς μόνον δεῖ τοὖψον Ἄλεξις ἐν «Μιλησίᾳ» 1. 6.

|lsmtext='''χρηστός:''' -ή, -όν, ρημ. επίθ. του [[χράομαι]], όπως [[χρήσιμος]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[χρήσιμος]], [[καλός]] στο είδος του, [[ωφέλιμος]], <i>τινι</i>, σε Ηρόδ., Ευρ.· λέγεται για θύματα και οιωνούς, αυτός που προμηνύει [[αγαθά]], [[αίσιος]], σε Ηρόδ.· <i>τελευτὴ χρηστή</i>, καλό [[τέλος]] ή [[έκβαση]], στον ίδ.· <i>τὰ χρηστά</i>, ως ουσ., καλές υπηρεσίες, [[αγαθά]], ευχαριστίες, στον ίδ.· <i>χρηστὰ συμβουλεύειν</i>, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται με [[ηθική]] [[έννοια]], [[ηθικός]], αντίθ. προς το [[μοχθηρός]], σε Πλάτ.· <i>τὸ χρηστόν</i>, αντίθ. προς <i>τὸ αἰσχρόν</i>, σε Σοφ.<br /><b class="num">II. 1.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[καλός]], [[αγαθός]] και [[ικανός]], [[ανδρείος]], [[γενναίος]]· γενικά, [[καλός]], [[τίμιος]], [[άξιος]], [[αξιόπιστος]], σε Ηρόδ., Σοφ. κ.λπ.· επίσης, όπως το [[χρήσιμος]], λέγεται για καλούς πολίτες, [[χρήσιμος]], [[επωφελής]], σε Αριστοφ., Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> <i>οἱ χρηστοί</i> όπως <i>οἱ ἀγαθοί</i>, Λατ. optimates, σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> χρησιμ. για τους θεούς, [[ευμενής]], [[ελεήμων]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[αγαθός]], [[πράος]], [[ήπιος]], [[καλός]], σε Καινή Διαθήκη· με αρνητική [[σημασία]], [[ανόητος]], [[μωρός]], όπως το [[εὐήθης]], σε Αριστοφ., Πλάτ.· <i>ὦ χρηστέ</i>, σε Δημ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ. <i>-τῶς</i>, [[καλώς]], [[δεόντως]], σε Ηρόδ.

|mdlsjtxt=[[χρηστός]], ή, όν verb. adj. of [[χράομαι]] like [[χρήσιμος]]<br /><b class="num">I.</b> [[useful]], [[good]] of its [[kind]], [[serviceable]], τινι Hdt., Eur.; of victims and omens, [[boding]] [[good]], [[auspicious]], Hdt.; τελευτὴ χρηστή a [[happy]] end or [[issue]], Hdt.:— τὰ χρηστά, as [[substantive]], [[good]] services, benefits, kindnesses, Hdt.; χρηστὰ συμβουλεύειν Ar.<br /><b class="num">2.</b> in [[moral]] [[sense]], [[good]], opp. to [[μοχθηρός]], Plat.; τὸ χρηστόν, opp. to τὸ αἰσχρόν, Soph.<br /><b class="num">II.</b> of men, [[good]], a [[good]] man and true; [[generally]], [[good]], [[honest]], [[worthy]], [[trusty]], Hdt., Soph., etc.;—also like [[χρήσιμος]], of [[good]] citizens, [[useful]], [[deserving]], Ar., Thuc., etc.<br /><b class="num">2.</b> οἱ χρηστοί, like οἱ ἀγαθοί, Lat. optimates, Xen.<br /><b class="num">3.</b> of the gods, [[kind]], [[propitious]], Hdt.<br /><b class="num">4.</b> [[good]], [[mild]], [[kind]], [[kindly]], NTest.:—in bad [[sense]], [[simple]], [[silly]], like [[εὐήθης]], Ar., Plat.; ὦ χρηστέ Dem.<br /><b class="num">III.</b> adv. -τῶς, well, [[properly]], Hdt.