καθαιρέω: Difference between revisions

|Definition=Ion. κατ-, Aeol. κατάγρημι, [[quod vide|q.v.]]: fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> -ήσω <span class="bibl">Il.11.453</span>, etc.: fut. <span class="bibl">2</span> καθελῶ <span class="title">APl.</span>4.334 (Antiphil.): aor.2 [[καθεῖλον]], inf. [[καθελεῖν]]: aor. 1 καθεῖλα <span class="bibl">LXX <span class="title">3 Ki.</span>19.14</span>: Ion. pf. part. Pass. καταραιρημένος <span class="bibl">Hdt.2.172</span>:—[[take down]], καθείλομεν ἱστία <span class="bibl">Od. 9.149</span>; κὰδ δ' ἀπὸ πασσαλόφι ζυγὸν ᾕρεον <span class="bibl">Il.24.268</span>; <b class="b3">κ. ἄχθος</b> [[take]] it [[down]], i.e. off one's shoulders, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>10</span>; κ. τὸ σημεῖον <span class="bibl">And.1.36</span>; <b class="b3">κ. τῶν ἐκ τῆς στοᾶς ὅπλων</b> some of them, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>5.4.8</span>; κ. εἰκόνα ἐξ ἀκροπόλεως <span class="bibl">Lycurg.117</span>; <b class="b3">κ. τινά</b>, from the cross, <span class="bibl">Plb.1.86.6</span>, <span class="bibl">Ph.2.529</span>:—Med., <b class="b3">κατελέσθαι τὰ τόξα</b> <b class="b2">take down one's</b> bow, <span class="bibl">Hdt.3.78</span>; τοὺς ἱστούς <span class="bibl">Plb.1.61.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[put down]], [[close]] the eyes of the dead, ὄσσε καθαιρήσουσι θανόντι περ <span class="bibl">Il.11.453</span>; ὀφθαλμοὺς καθελοῦσα <span class="bibl">Od.24.296</span>; χερσὶ κατ' ὀφθαλμοὺς ἑλέειν <span class="bibl">11.426</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> of sorcerers, [[bring down]] from the sky, σελήνην <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>750</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>513a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> <b class="b3">κατά με πέδον γᾶς ἕλοι</b> may earth [[swallow]] me! <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>829</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[put down by force]], [[destroy]], ὅτε κέν μιν μοῖρ' ὀλοὴ καθέλῃσι <span class="bibl">Od.2.100</span>, <span class="bibl">19.145</span>, cf. <span class="bibl">3.238</span>, etc.; μὴ καθέλοι μιν αἰών <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>9.60</span>; φῶτ' ἄδικον καθαιρεῖ <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span> 398</span>(lyr.); μοῖρα τὸν φύσαντα καθεῖλε <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>517</span>, cf. <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>878</span>(lyr.), etc.; [[kill]], [[slay]], [[ταῦρον]] ib.<span class="bibl">1143</span>, cf. <span class="bibl">Stesich.23</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>1063</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>205</span>; <b class="b3">ἐάν τις ἀποκτείνῃ… ἐν ὁδῷ καθελών</b> Lexap.<span class="bibl">D.23.53</span>:—Pass., of criminals, to [[be executed]], <span class="bibl">Plu.<span class="title">Them.</span>22</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[put down]], [[reduce]], κ. Κῦρον καὶ τὴν Περσέων δύναμιν <span class="bibl">Hdt.1.71</span>, etc.; [[καθαιρεθῆναι]], opp. [[ἀρθῆναι]], <span class="bibl">D.2.8</span>; esp. [[depose]], [[dethrone]], <span class="bibl">Hdt.1.124</span>, etc.; <b class="b3">κ. τὸ λῃστικὸν ἐκ τῆς θαλάσσης</b> [[remove]] it [[utterly]] from... <span class="bibl">Th.1.4</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>1408.23</span> (iii A.D.); κ. ὕβριν τινός <span class="bibl">Hdt.9.27</span>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Za.</span>9.6</span>; ὄλβον <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>646.4</span>; [[ὑπερηφάνους]] Aristeas <span class="bibl">263</span>:—Pass., <b class="b3">καθῃρημένος τὴν αἴσθησιν</b> [[bereft]] of sense, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>38</span>; <b class="b3">καθαιρεῖσθαι τῆς μεγαλειότητος [Ἀρτέμιδος</b>] <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>19.27</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[raze to the ground]], [[demolish]], πόλεις <span class="bibl">Th.1.58</span>, al., <span class="bibl">LXX<span class="title">Is.</span>14.17</span>; τείχη <span class="bibl">Pl. <span class="title">Mx.</span>244c</span>; <b class="b3">τῶν τειχῶν</b> a part of the walls, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.4.13</span>:—Pass., <span class="bibl">Th. 5.39</span>, etc.; καθῃρέθη… Οἰχαλία δορί <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>478</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[cancel]], [[rescind]], τὸ Μεγαρέων ψήφισμα <span class="bibl">Th.1.140</span>, cf. <span class="bibl">139</span>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>29</span>; ἔργον κ. λόγῳ <span class="bibl">Philem.140</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> as law-term, [[condemn]], <b class="b3">ἡ καθαιροῦσα ψῆφος</b> a verdict of [[guilty]], <span class="bibl">Lys.13.37</span>: c. inf., ἐμὲ πάλος καθαιρεῖ… λαβεῖν <span class="bibl">S. <span class="title">Ant.</span>275</span>; so prob. κατά με… Ἀΐδας ἕλοι πατρὶ ξυνθανεῖν <span class="bibl">Id.<span class="title">OC</span>1689</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>862</span>; simply, [[decide]], ὅ τι ἂν αἱ πλείους ψῆφοι καθαιρῶσι <span class="bibl">D.H.7.36</span>, <span class="bibl">39</span>; in book-keeping, <b class="b3">ἃν καθαιρῶσιν αἱ ψῆφοι</b> whatever the counters (or accounts) [[prove]], prob. in <span class="bibl">D.18.227</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> [[reduce]], τῶν αὐξανομένων καὶ καθαιρουμένων γραμμῶν <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ph.</span>237b9</span>; τοῦ ἀποστήματος πεφυκότος ἐπὶ πολὺ καθαιρεῖν τὰ μεγέθη <span class="bibl">Phld.<span class="title">Sign.</span>9</span>; of mild caustics, <b class="b3">τὰ ὑπερσαρκέοντα καθαιρεῖ</b> (prob. for [[καθαίρει]]) <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ulc.</span>14</span>, cf. Gal.11.756; τὸ σῶμα κ. διαίταις <span class="bibl">Plu.<span class="title">Ant.</span>53</span>: Rhet., [[minimize]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1376a34</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[overpower]], [[seize]], κὰδ δέ μιν ὕπνος ᾕρει <span class="bibl">Od. 9.372</span>; <b class="b3">κ. τινά</b> [[overtake]], <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.3.16</span>; <b class="b3">κ. τινὰ ἐν ἀφροσύνῃ</b> [[catch]] in the act of folly, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>383</span> (anap.): c. gen. partis, <b class="b3">κ. τῶν ὤτων</b> [[seize by]]... <span class="bibl">Theoc.5.133</span>:—Pass., κ. ὑπό τινος <span class="bibl">Hdt.6.29</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[fetch down as a reward]] or [[prize]], καθαιρεῖν ἀγῶνας <span class="bibl">Plu.<span class="title">Pomp.</span>8</span>: metaph., [[achieve]], ἀγώνιον… εὖχος ἔργῳ καθελών <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>10(11).63</span>: fut. inf. [[καθαρεῖν]], [[παστόν]], [[μίτραν]], Epigr. in <span class="title">Berl.Sitzb.</span>1894.908 (Asia Minor):—Med., φόνῳ καθαιρεῖσθ', οὐ λόγῳ, τὰ πράγματα <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>749</span>:—Pass., <span class="bibl">Hdt.7.50</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> less freq. like the simple [[αἱρεῖν]], [[take and carry off]], <span class="bibl">Id.6.41</span>, cf.<span class="bibl">5.36</span> (Pass.). Cf. [[καθαίρω]].</span>

|lsmtext='''καθαιρέω:''' Ιων. κατ-· μέλ. <i>-ήσω</i>, μέλ. βʹ [[καθελῶ]], αόρ. βʹ [[καθεῖλον]], απαρ. [[καθελεῖν]] — Παθ., αόρ. αʹ <i>καθῃρέθην</i>, παρακ. <i>-ῄρημαι</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[κατεβάζω]], καθείλομεν [[ἱστία]], χαμηλώσαμε τα πανιά, σε Ομήρ. Οδ.· κ. [[ἄχθος]], [[κατεβάζω]], [[διώχνω]] [[βάρος]], φορτίο, δηλ. από τους ώμους κάποιου, σε Αριστοφ. — Μέσ., <i>καταιρεῖσθαι τὰ τόξα</i>, [[αχρηστεύω]] το [[τόξο]] κάποιου, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[κατεβάζω]] ή [[κλείνω]] τα μάτια νεκρού, σε Όμηρ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για μάγους, [[κατεβάζω]] απ' τον ουρανό, Λατ. [[caelo]] deducere, <i>σελήνην</i>, σε Αριστοφ., Πλάτ.<br /><b class="num">4.</b> κατά με [[πέδον]] γᾶς ἕλοι (σε [[τμήση]]), [[μακάρι]] να ανοίξει η γη και να με καταπιεί, σε Ευρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[καταλύω]] με τη [[βία]], [[καταστρέφω]], σε Ομήρ. Οδ., Τραγ.· [[απλώς]], [[σκοτώνω]], [[σφαγιάζω]], σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> με ηπιότερη [[σημασία]], [[ελαττώνω]], [[μειώνω]], σε Ηρόδ., Δημ. κ.λπ.· [[καταλύω]], [[εκθρονίζω]], σε Ηρόδ.· <i>κ. τὸ λῃστικόν</i>, [[εξαλείφω]], [[εξαφανίζω]] ολοκληρωτικά, σε Θουκ.<br /><b class="num">3.</b> [[κατεδαφίζω]], [[καταστρέφω]], [[γκρεμίζω]], [[τὰς]] πόλεις, στον ίδ.· [[τῶν]] τειχῶν, [[μέρος]] των τειχών, σε Ξεν.<br /><b class="num">4.</b> [[ακυρώνω]], [[καταργώ]], [[ανατρέπω]], [[ανακαλώ]], τὸ [[ψήφισμα]], σε Θουκ.<br /><b class="num">5.</b> ως Αττ. [[δικανικός]] όρος, [[καταδικάζω]], σε Σοφ.<br /><b class="num">6.</b> εξαθλιώνω, [[αποδυναμώνω]], [[καταβάλλω]], [[αδυνατίζω]] το [[σώμα]], σε Πλούτ.<br /><b class="num">III.</b> [[υπερισχύω]], [[καταλαμβάνω]], [[κυριεύω]], κὰδ δέ μιν [[ὕπνος]] ᾕρει (σε [[τμήση]]), σε Ομήρ. Οδ.· <i>καθ. τινὰ ἐν ἀφροσύνῃ</i>, [[συλλαμβάνω]] κάποιον επ' αυτοφόρω πάνω στην [[εκτέλεση]] μιας τρέλας, ενός παραλογισμού, σε Σοφ.· με γεν. του μέρους, κ. [[τῶν]] [[ὤτων]], πάνω από τα αυτιά, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">IV.</b>[[λαμβάνω]] ως [[αμοιβή]] ή [[βραβείο]], ως έπαθλο, <i>καθαιρεῖν ἀγῶνα</i> ή [[ἀγώνισμα]], σε Πλούτ.· μεταφ., [[κατορθώνω]], [[πετυχαίνω]], σε Πίνδ.· ομοίως και σε Μέσ., <i>φόνῳ καθαιρεῖσθ'</i>, <i>οὐ λόγῳ τὰ πράγματα</i>, σε Ευρ.· σε Παθ., σε Ηρόδ.<br /><b class="num">V.</b> σπανιότερα όπως το απλό [[αἱρέω]], [[παίρνω]] και [[μεταφέρω]], [[αρπάζω]], στον ίδ.

|elnltext=καθ-αιρέω, Ion. καταιρέω neerhalen, naar beneden halen:. καθείλομεν ἱστία πάντα wij streken alle zeilen Od. 9.149; ὀφθαλμοὺς καθαιρεῖν de ogen (van de dode) toedoen Od. 24.296; κατά με πέδον γᾶς ἕλοι moge de grond mij verzwelgen Eur. Suppl. 829; τὴν σελήνην de maan omlaag trekken (van Thessalische heksen) Plat. Grg. 513a; μᾶλα καθελεῖν appels plukken Theocr. 3.11. neerhalen, afbreken:; τῶν τειχῶν een deel van de muren afbreken Xen. Hell. 4.4.13; vernietigen, uit de weg ruimen, een eind maken aan:; ἐλπίσας καταιρήσειν Κῦρον in de verwachting Cyrus te zullen vernietigen Hdt. 1.71.1; τὴν Εὐρυσθέος ὕβριν κατείλομεν wij hebben aan de overmoed van Eurystheus een eind gemaakt Hdt. 9.27.2; τὸ λῃστικόν καθῄρει ἐκ τῆς θαλάσσης hij maakte een eind aan de zeeroverij Thuc. 1.4; ψήφισμα een besluit vernietigen Thuc. 1.140.3; λογισμοὺς spitsvondigheden onderuithalen NT 2 Cor. 10.4; ook med.:; φόνῳ καθαιρεῖσθ᾽, οὐ λόγῳ, τὰ πράγματα jullie ruimen de problemen uit de weg met moord, niet met rede Eur. Suppl. 749; uitbr.:; τὸ σῶμα λεπταῖς καθῄρει διαίταις zij liet haar lichaam door lichte maaltijden vermageren Plut. Ant. 53.5; ret. afzwakken:; περὶ δε τῶν συνθηκῶν... καθαιρεῖν inzake contracten (kan men argumenten gebruiken om hun belang) af te zwakken Aristot. Rh. 1376a 34; pass. beroofd worden van:. ὡς κατῃρημένου τὴν αἴσθησιν αὐτοῦ in de veronderstelling dat hij het bewustzijn had verloren Plut. Per. 38.4; καθαιρεῖσθαι τῆς μεγαλειότητος αὐτῆς beroofd worden van haar luister NT Act. Ap. 19.27. grijpen, zich meester maken van, overmeesteren:; κὰδ δέ μιν ὕπνος ᾕρει slaap overmande hem Od. 9.372; τὴν δέ οἱ πέμπτην τῶν νεῶν κατεῖλον van het vijfde schip maakten zij zich meester Hdt. 6.41.2; τῶν ὤτων καθελοῖσα mij bij de oren grijpend Theocr. 5.133; pass.:; εἰ δὲ τὰ χρήματα καταιρεθείη als de schatten in beslag zouden worden genomen Hdt. 5.36.3; behalen:; μεγάλα γὰρ πρήγματα μεγάλοισι κινδύνοισι ἐθέλει καταιρέεσθαι grote resultaten worden doorgaans met grote risico’s behaald Hdt. 7.50.3; κ. ἀγῶνας prijzen behalen Plut. Pomp. 8.7; grijpen, betrappen:; ἐν ἀφροσύνῃ καθελόντες nu zij je op onbezonnenheid betrapt hebben Soph. Ant. 383; pass. met ptc.:; ἣ καθῃρέθη τάφον κοσμοῦσα die werd betrapt op het uitvoeren van een begrafenisritueel Soph. Ant. 395; jur. veroordelen:. ἡ καθαιροῦσα ( ψῆφος ) stem voor veroordeling Lys. 13.37; κἀμὲ... πάλος καθαιρεῖ τοῦτο τἀγαθὸν λαβεῖν en het lot veroordeelt mij dit voorrecht te accepteren Soph. Ant. 275.