γεμίζω: Difference between revisions

|mltxt=και [[γιομίζω]] και γιομώζω και γιομώνω (AM [[γεμίζω]], Μ και [[γεμώζω]] και [[γεμώνω]])<br /><b>1.</b> [[τοποθετώ]] [[κάτι]] [[μέσα]] σε [[κάτι]] [[άλλο]] ή [[φορτώνω]] [[κάτι]] [[έτσι]], ώστε να μη μένει [[καθόλου]] [[κενό]] («[[γεμίζω]] το [[ποτήρι]] [[κρασί]]», «σποδοῡ γεμίζων [[λέβητας]]»)<br /><b>2.</b> [[τρώω]] πολύ, [[χορταίνω]] (α. «τή γέμισα» — για την [[κοιλιά]]<br />β. «[[γεμίζω]] τὴν κοιλίαν ἀπό τινος» γ. «[[γεμίζω]] ἐμαυτόν»)<br /><b>3.</b> (-ομαι) [[είμαι]] [[γεμάτος]] ή φορτωμένος («από τη [[ρίζα]] ώς την [[κορφή]] αγκάθια 'ν' γεμισμένο», «[[οἶνον]] γεμισθείς»)<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[είμαι]] [[γεμάτος]] από [[κάτι]] («φουσάτα μάζωξε [[πολλά]] κι εγέμισαν οι κάμποι»)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «[[γεμίζω]] το [[ντουφέκι]] ή το όπλο» — [[τοποθετώ]] στην [[κάννη]] του όπλου [[μπαρούτι]] ή φυσίγγια (στρατ. [[παράγγελμα]], <i>γεμίσατε</i>)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[γεμίζω]] το [[χέρι]] μου» — [[αποκτώ]] ιερατική [[εξουσία]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[παχαίνω]] («γέμισε το [[παιδί]]», «γέμισαν τα μαγουλά του»)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «γεμίζει το [[φεγγάρι]]» — βρίσκεται στη [[γέμιση]], μεγαλώνει [[μέχρι]] να γίνει [[πανσέληνος]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «δεν γεμίζει εύκολα το [[κεφάλι]] του» — δεν πείθεται ή δεν μπορεί να κατανοήσει [[κάτι]]<br />β) «εγέμισε ο [[νους]] μου» — το [[πήρα]] [[απόφαση]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «[[γεμίζω]] το [[δοξάρι]]» — [[τοποθετώ]] το [[βέλος]] στο [[τόξο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> [[γεμίζω]] <span style="color: red;"><</span> [[γέμω]]<br />[[γιομίζω]], μεταπλασμένος τ. του [[γεμίζω]] ([[πρβλ]]. [[γεμάτος]] -[[γιομάτος]])<br />μσν. [[γεμώζω]] <span style="color: red;"><</span> [[γεμίζω]] <span style="color: red;">+</span> [[γεμώνω]], με συμφυρμό<br />το μσν. [[γεμώνω]], αναλογικά [[προς]] το [[λιγώνω]] με [[επίδραση]] του [[γέμωση]], που πλάστηκε [[κατά]] το [[λίγωση]]<br />τα νεοελλ. <i>γιομώζω</i> και <i>γιομώνω</i> αποτελούν μεταπλασμένους τύπους τών [[γεμώζω]], [[γεμώνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[γεμιστός]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[γέμισμα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[γεμίδι]], [[γέμιση]], [[γεμιστήρας]], [[γεμιστής]], <i>γέμιστρο</i>(<i>ν</i>), [[γέμωση]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[καταγεμίζω]] (νεοελλ. και <i>καταγιομίζω</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[επιγεμίζω]], [[υπεργεμίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[απογεμίζω]] και <i>απογιομίζω</i>, <i>καλογεμίζω</i>, [[καταγεμίζω]] και <i>καταγιομίζω</i>, <i>μισογεμίζω</i>, <i>ξαναγεμίζω</i>, [[παραγεμίζω]] και <i>παραγιομίζω</i>].