ἀναβαίνω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> dór. ἀμβ- Pi.<i>P</i>.4.191<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fut. ἀναβάσομαι Pi.<i>P</i>.2.62; aor. sigmático ind. ἄμβᾱσε Pi.<i>P</i>.4.191, ἀνέβησε Hdt.1.80, ἀνέβησαν Th.4.115, subj. ἂν ... βήσομεν <i>Il</i>.1.142-3, ind. med. ἀνεβήσετο <i>Od</i>.23.1, aor. atem. imperat. ἀνάβα <i>SB</i> 9120.12 (I a.C.), ἀνάβηθι Lys.12.24, inf. act. ἀναβῆναι Lys.14.10, subj. ἀναβῶσι X.<i>Cyr</i>.7.5.22, opt. 3^a sg. analóg. ἀναβαῖ <i>SIG</i> 1180.9 (Cnido), aor. pas. part. ἀναβαθείς X.<i>Eq</i>.3.4; perf. inf. graf. ἀναιβηκέναι <i>PPrincet</i>.16.16 (II a.C.), perf. part. pas. ἀναβεβαμένος X.<i>Eq.Mag</i>.3.4; plusperf. ἀνεβεβήκεε Hdt.1.84, ἀνεβεβήκεσαν Hdt.7.6]<br /><b class="num">A</b> de pers. y seres vivos<br /><b class="num">I</b> c. ac. de dirección o prep. y ac. o abs.<br /><b class="num">1</b> en gener. [[subir]], [[ascender]] οὐρανὸν Οὔλυμπόν τε <i>Il</i>.1.497, φερέοικος ... ἂμ φυτὰ βαίνῃ Hes.<i>Op</i>.571, cf. <i>Ascens.Is</i>.2.9, εἰς χορὸν ἄστρων Nonn.<i>D</i>.35.337, εἰς ἐλάτην <i>Il</i>.14.287, ἐς δίφρον <i>Il</i>.16.657, ἀν' ὀρσοθύρην <i>Od</i>.22.132, ἐπὶ τὰ ὑψηλότατα τῶν ὀρέων Hdt.1.131, τέττιγες ... ἐπὶ τὸν [[δάκτυλον]] Arist.<i>HA</i> 556^b19, εἰς τὸ ὄρος <i>Eu.Marc</i>.3.13, εἰς τὴν οἰκίαν <i>BGU</i> 22.29, ἐς ἀργυρόκυκλον ἀπήνην Nonn.<i>D</i>.20.124<br /><b class="num">•</b>c. παρά y ac. en maldiciones ἀναβαῖ ... πὰ [[Δάματρα]] πεπρημένα que suba al lado de Deméter, abrasada</i>, <i>GDI</i> 3536.19 (Cnido), cf. <i>SIG</i> 1180.9 (Cnido)<br /><b class="num">•</b>[[subir]] a [[ciudad]] o construcciones en terrenos elevados, [[ir]] Πέργαμονδ' ἀνέβα ταλαπείριον ἄ τα Ibyc.1(a).8, εἰς Ἱεροσόλυμα <i>Eu.Matt</i>.20.18, cf. I.<i>BI</i> 2.40, εἰς τὸ ἱερόν <i>Eu.Luc</i>.18.10, εἰς τὴν πόλιν <i>PLond</i>.3.1170.ue.46 (III a.C.), εἰς τὸ Σαραπιῆν <i>PPar</i>.47.19, εἰς θεάτρον Hermog.<i>Prog</i>.1<br /><b class="num">•</b>a la tribuna ἐπὶ τὸ [[βῆμα]] D.18.66<br /><b class="num">•</b>de ahí [[subir a hablar]] ante el pueblo, los jurados, Ar.<i>V</i>.963, D.21.205, <i>Proem</i>.56, cf. Ar.<i>Eq</i>.149, ἀ. εἰς τὸ πλῆθος hablar ante el pueblo</i> Pl.<i>Ap</i>.31c, ἀ. ἐπὶ τὸ [[δικαστήριον]] hablar ante el tribunal</i> Pl.<i>Ap</i>.40b, cf. <i>Grg</i>.486b, <i>Euthd</i>.305c, ἐπὶ τὸν τροχόν subir a la rueda del tormento</i> Antipho 5.40<br /><b class="num">•</b>abs. [[subir]] ἀνάβαινε [[δεῦρο]] Ar.<i>V</i>.1341 ref. a los peldaños de la casa, ἄμβατε ποττὰν μάδδαν subid, venid por la comida</i> Ar.<i>Ach</i>.732, ἐτοῖμον καταβάντι μὴ ἀναβῆναι es inexorable para quien baja no subir</i> (del Hades), Anacr.36.12<br /><b class="num">•</b>gener. [[subir]], [[ir hacia arriba]], [[ascender]] ἀναβαίνοντες μὲν τὰ γόνατα πονοῦμεν Arist.<i>Pr</i>.882^b25, a un lugar cualquiera καὶ σπούδασον ἀναβῆναι ἵνα τὰ ἐπιδόσιμα δοθῇ <i>PPetaus</i> 26.15, cf. 27.20, 39.15, <i>POxy</i>.2719.7, ὥστε ... τὸ πνεῦμα σου ... ἀναβαίνειν de suerte que ... (por la visión mística) ascienda tu espíritu</i>, <i>PMag</i>.4.629.<br /><b class="num">2</b> en rel. c. barcos [[subir a bordo]], [[embarcarse]] ἐπὶ τὰς ναῦς Th.4.44, esp. abs. ἐς Τροίην ἀναβήμεναι embarcarse para Troya</i>, <i>Od</i>.1.210, ἀναβάντες ἀπὸ Κρήτης <i>Od</i>.14.252<br /><b class="num">•</b>fig. ἀναβάσομαι στόλον iniciaré una navegación</i> Pi.<i>P</i>.2.62.<br /><b class="num">3</b> en rel. c. caballos [[montar]] ἀναβὰς ἐπὶ τὸν ἵππον montando a caballo</i> X.<i>Cyr</i>.4.1.7, ἀναβάντας δ' ἐφ' ἵππων X.<i>Cyr</i>.3.3.27, ἀναβῆναι τὸν ἵππον Theopomp.Hist.1<br /><b class="num">•</b>pas. ἐν ἵππῳ ἀναβεβαμένῳ en un caballo montado</i> X.<i>Eq.Mag</i>.3.4, (ἵππος) ὁ μήπω ἀναβαινόμενος (caballo) nunca montado</i> X.<i>Eq</i>.1.1<br /><b class="num">•</b>abs. X.<i>Cyr</i>.7.1.3.<br /><b class="num">4</b> [[marchar tierra adentro]], [[adentrarse]] en el continente, esp. desde la costa al Asia Central, Persia ἀνέβαινον χειρὶ πολλῇ Hdt.5.100, cf. X.<i>An</i>.1.1.2, τῶν ἀναβεβηκότων παρὰ βασιλέα Pl.<i>Alc</i>.1.123b<br /><b class="num">•</b>fig. [[remontarse]] ἐπειδὴ [[ἐνταῦθα]] ἀναβεβήκαμεν τοῦ λόγου una vez que hemos llegado a este punto de la discusión</i> Pl.<i>R</i>.445c.<br /><b class="num">5</b> del macho [[montar]], [[cubrir]] οἱ μὲν ἀναβαίνοντες τὰς θηλέας los sementales</i> Hdt.1.192, ἀναβῆναι τὴν γυναῖκα [[βούλομαι]] Ar.<i>Fr</i>.329, cf. Moer.3, Luc.<i>Asin</i>.51, ἐπὶ τὴν γυναῖκα Luc.<i>Asin</i>.52, [[Ἁβρότονον]] ... δύνασαί τ' ἀναβαίνειν Men.<i>Pc</i>.484, del ganado ἀναβαίνουσιν οὐκ ἄλογον ἡδονὴν διώκοντες Ph.1.651.<br /><b class="num">6</b> de peces [[salir]], [[emerger]] τὸν ἀναβάντα πρῶτον ἰχθὺν ἆρον el primer pez que salga, cógelo</i>, <i>Eu.Matt</i>.17.21.<br /><b class="num">II</b> c. ac. y dat. [[superar]], [[sobrepasar]] ἥλιον κάλλει καὶ δυνάμει τὴν πᾶσαν διακόσμησιν ἀναβεβηκότα Lyd.<i>Ost</i>.22<br /><b class="num">•</b>c. gen. δύο ἀναβεβηκὼς ἔτη τῆς ἡλικίας τῆς ἐμῆς Ach.Tat.1.7.1.<br /><b class="num">III</b> c. dat. fig. [[flotar sobre]], [[proteger]] ισιην φιλῖ σε καὶ ἀναβαίνι ... τῷ φιλοπολίτῃ Isis (?) te ama y protege, a ti que amas a tu ciudad</i>, <i>POxy</i>.41.5 (III/IV a.C.).<br /><b class="num">IV</b> adv. sobre el part. de perf. [[ἀναβεβηκότως]] q.u.<br /><b class="num">B</b> de inanimados y plantas, tb. de abstr.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[subir]], [[crecer]] de ríos, esp. del Nilo, Hdt.2.13, <i>PPetr</i>.2.13.11.1 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>de otras cosas, del θυμός de una persona, Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.242.20<br /><b class="num">•</b>del humo [[subir]], [[elevarse]] LXX <i>Ex</i>.19.18<br /><b class="num">•</b>de una construcción, Plu.<i>Per</i>.13.<br /><b class="num">2</b> [[subir a]], [[inundar]] ποταμοῦ ἀναβαίνοντος ἐς τὰς ἀρούρας Hdt.1.193.<br /><b class="num">3</b> astrol. [[ascender]] Ach.Tat.<i>Intr.Arat</i>.23, Palch. en <i>Cat.Cod.Astr</i>.6.63.8.<br /><b class="num">II</b> de ciertas plantas [[trepar]] Thphr.<i>HP</i> 8.3.2, [[ἄμπελος]] ἀναβαίνουσα μὲν ἐπὶ τὰ δένδρα X.<i>Oec</i>.19.18<br /><b class="num">•</b>[[crecer]], [[brotar]] ἀνέβησαν αἱ ἄκανθαι <i>Eu.Matt</i>.13.7<br /><b class="num">•</b>de las patillas, X.<i>Smp</i>.4.23.<br /><b class="num">III</b> <b class="num">1</b>de abstr. [[correr hacia arriba]], [[crecer]], [[extenderse]] φάτις ἀνθρώπους ἀναβαίνει ἐσθλή <i>Od</i>.6.29, ζητούντων τε αὐτὸν ἀποκτεῖναι ἀνέβη φάσις <i>Act.Ap</i>.21.31<br /><b class="num">•</b>[[pasar a]] ἐς Λεωνίδην ἀνέβαινε ἡ βασιληίη Hdt.7.205<br /><b class="num">•</b>ref. a los pensamientos πᾶν [[ἀργύριον]], ὃ ἐὰν ἀναβῇ ἐπὶ καρδίαν LXX 4<i>Re</i>.12.5, διὰ τί διαλογισμοὶ ἀναβαίνουσιν ἐν τῇ καρδίᾳ ...; <i>Eu.Luc</i>.24.38, cf. <i>Act.Ap</i>.7.23<br /><b class="num">•</b>de plegarias [[subir]], [[llegar a]] αἱ προσευχαί σου ... ἀνέβησαν ... [[ἔμπροσθεν]] τοῦ Θεοῦ <i>Act.Ap</i>.10.4.<br /><b class="num">2</b> [[suceder]], [[resultar]] ἢν ... ἀναβαίνῃ βασιλέϊ τὰ πρήγματα Hdt.7.10θ, κακόν X.<i>Ath</i>.2.17, ἐξ οὖ μοι [ἀ] νέβαινεν ἔχειν ... χρηστὰς τὰς ἐλπίδας <i>PLeit</i>.7.13 (III a.C.).<br /><b class="num">3</b> fig. [[avanzar]], [[progresar]], [[perfeccionarse]] ἀναβεβηκυίας ... ἐπιστήμης Simp.<i>in Ph</i>.15.34.<br /><b class="num">4</b> fig. τὰ ἀναβεβηκότα generalidades</i> op. exposiciones κατὰ μέρος Sor.96.26.<br /><b class="num">C</b> med. [[volver]], [[regresar]] Democr.B 144a, ἀναβήσεται ἐπὶ τὰς κτίσεις τῶν προγόνων Hermog.<i>Inu</i>.2.2 (p.110).<br /><b class="num">D</b> factitivo en aor. sigmático [[hacer embarcar]], [[embarcar]] Μόψος ἄμβασε στρατόν Pi.<i>P</i>.4.191, en v. med. νὼ ἀναβησάμενοι habiéndonos hecho subir a bordo</i>, <i>Od</i>.15.475<br /><b class="num">•</b>[[hacer montar]] ἄνδρας ἐπ' αὐτὰς (καμήλους) ἀνέβησε Hdt.1.80.<br /><b class="num">E</b> part. subst. como n. propio Ἀναβαίνων antiguo n. del río Meandro, Plu.<i>Fluu</i>.9.1.