ἀναιρέω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [aor. rad. ind. panf. ἀνhε͂λε <i>IPamph</i>.3.1; siracusano [[ἄνελον]] <i>EM</i> 302.38G, imperat. lacon. [[ἀνελόσθο]] <i>IGA Roehl</i> 68B.2, part. [[ἀνhελόμενος]] <i>TEracl</i>.1.168, 176, inf. eol. ὀννέλην Alc.130b.12; aor. sigm. ind. ἀνεῖλα <i>Act.Ap</i>.2.23, <i>GVI</i> 1166.18 (Esmirna III a.C.), ἀνῄρησα Q.S.4.40, med. ἀνειλάμην <i>BGU</i> 140.11 (II a.C.); perf. jón. ἀναραίρηκα Hdt.5.102, inf. cret. ἀνειλε̄́θαι <i>ICr</i>.4.72.7.10]<br /><b class="num">A</b> act. (y med. c. sent. próximo)<br /><b class="num">I</b> [[ἀνά]] ‘hacia arriba’<br /><b class="num">1</b> [[levantar]], [[recoger]] ἀνελόντες ἀπὸ χθονός (la cabeza de la víctima) <i>Od</i>.3.453, παῖδα ... ἀνελῶν φίλας ὑπὸ ματέρος Pi.<i>P</i>.9.61<br /><b class="num">•</b>en v. med. δακρυόεσσα δέ μιν ποτιδέρκεται, ὄφρ' ἀνέληται mira llorando para que la coja en brazos</i> de una niña de pocos años <i>Il</i>.16.10, ἀσπίδα <i>Il</i>.11.32, κυνέην Hdt.1.84, ἀ. σῖτα forrajear</i> Hdt.4.128<br /><b class="num">•</b>[[recoger]], [[rescatar]] cadáveres o en gener. restos procedentes de combates, Ar.<i>V</i>.386, X.<i>An</i>.6.4.9, τὰ ὀστᾶ Th.1.126, <i>GVI</i> 1166.18 (Esmirna III a.C.)<br /><b class="num">•</b>muy frec. en este sent. en v. med. σώμαθ' ὧν ἀνειλόμην E.<i>Supp</i>.1167, νεκρούς Th.4.97, Plb.5.86.2, τὰ ὀστέα τῶν βοῶν Hdt.2.41, πυρὸς ἀνειλόμην ... ἄθλιον [[βάρος]] de las cenizas después de la cremación, S.<i>El</i>.1140, τοὺς ναυαγούς X.<i>HG</i> 1.7.4, τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας Pl.<i>Ap</i>.32b, τὰ λείψανα Plu.2.162e<br /><b class="num">•</b>abs. ἔχοντας τὰ πρόσφορα ὡς ἀναιρησομένους Hdt.4.14, cf. Is.4.19<br /><b class="num">•</b>en pas. ἀναιρεθέντων δεκαταίων τῶν νεκρῶν Pl.<i>R</i>.614b.<br /><b class="num">2</b> [[coger]], [[sacar]] abs. μηδ' ἀπὸ χυτροπόδων ... ἀνελόντα ἔσθειν μηδὲ λόεσθαι no comas ni te laves sacando de las tinajas</i> Hes.<i>Op</i>.748<br /><b class="num">•</b>v. med. οὐλοχύτας ἀνέλοντο <i>Il</i>.1.449, ἀνείλετο λευκὸν [[ἄλειφαρ]] Hes.<i>Th</i>.553, τὰ δίκτυα ... ἀναιροῦνται οἱ ἁλιεῖς Arist.<i>HA</i> 602^b9, τὴν θῖβιν LXX <i>Ex</i>.2.5, ἀνελόμενος τὴν [[ἑαυτοῦ]] μάχαιραν desenvainando su espada</i>, <i>PTeb</i>.138 (II a.C.)<br /><b class="num">•</b>fig. δεινόν γ' ὄνειδος σπαργάνων S.<i>OT</i> 1035.<br /><b class="num">3</b> [[llevarse]], [[ganar]] de premios y competiciones ἀέθλια <i>Il</i>.23.736, στεφανηφόρους τε ἀγῶνας Hdt.5.102, Ὀλύμπια Hdt.6.36<br /><b class="num">•</b>v. med. igual sent. Ὀλυμπιάδα Hdt.6.70, 103, νίκην D.H.5.47, <i>IGLBulg</i>.190.6 (IV a.C.), Synes.<i>Calu</i>.M.66.1193B<br /><b class="num">•</b>tb. v. med. de otras cosas [[llevarse]] en el sent. de [[robar]] ἂν ... ἀναιρούμενος οἴκαδε φέρῃ Pl.<i>Lg</i>.914b<br /><b class="num">•</b>fig. [[alcanzar]], [[lograr]] εὐδαιμονίαν Pi.<i>N</i>.7.56<br /><b class="num">•</b>de ahí c. gen. [[coger de entre]], [[escoger]] τῶν οἱ ἔπειτ' ἀνελῶν δόμεναι καὶ μεῖζον ἄεθλον <i>Il</i>.23.551, τῶν οὐκ ἄν τι φέροις ἀνελών <i>Il</i>.1.301.<br /><b class="num">4</b> [[arrancar]] ὅρους Sol.24.6, Plu.2.122e, στήλας And.<i>Myst</i>.103.<br /><b class="num">II</b> usos fig. y conceptuales<br /><b class="num">1</b> [[eliminar]], [[acabar con]] στάσιν Alc.130b.12, Pi.<i>Fr</i>.109, νεῖκος Theoc.22.180, φιλίαν Plu.2.55c<br /><b class="num">•</b>ἀ. ἐκ μέσου [[quitar de enmedio]] Pl.<i>Erx</i>.401e, D.10.36<br /><b class="num">•</b>de leyes, contratos, etc. [[abrogar]], [[abolir]] νόμους Aeschin.3.39, διαθήκην Is.1.14, 6.30, μαρτυρίαν ἀνελεῖν no considerar válido un testimonio</i> D.28.5<br /><b class="num">•</b>en v. med. ἀ. συγγραφήν rescindir un contrato</i> D.34.31, cf. <i>IG</i> 7.3171.6 (Orcómeno III a.C.), τὰς συνθήκας D.48.46<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser eliminado]], [[ser abolido]] ἄνθεα τιμῆς Emp.B 3.7, ὀλιγαρχίαι X.<i>Cyr</i>.1.1.1, μοναρχίας [[εἶδος]] Plb.6.8.1, ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας Plb.1.14.6, cf. Plu.2.140d.<br /><b class="num">2</b> de pers. y anim. [[aniquilar]], [[eliminar]], [[matar]] πολλούς A.<i>Ch</i>.1004, σὲ μὲν ἡμετέρα ψῆφος ἀναιρεῖ E.<i>Andr</i>.518, cf. Pl.<i>Lg</i>.870d, Din.3.19, <i>Eu.Matt</i>.2.16, <i>Act.Ap</i>.2.23, Q.S.4.40, ἀ. ἑαυτόν suicidarse</i> Arist.<i>EN</i> 1166^b13, <i>Act.Ap</i>.16.27<br /><b class="num">•</b>abs. αἱ δὲ κυνάγχαι ... τάχιστα ἀναιρέουσιν Hp.<i>Prog</i>.23, τι τῶν ταχέως ἀναιρούντων Men.<i>Asp</i>.342<br /><b class="num">•</b>v. med. igual sent. μνηστῆρας ἀνείλετο Thgn.1125<br /><b class="num">•</b>v. pas. καὶ ἔνιοι μὲν ὑγιάζονται, οἱ δὲ καὶ ἀναιροῦνται Arist.<i>GA</i> 726^a14, τὴν νεότητα ἐκ τῆς πόλεως ἀνῃρῆσθαι Arist.<i>Rh</i>.1365^a32<br /><b class="num">•</b>de fuerzas naturales o divinidades [[llevarse]], [[arrebatar]] e.d. [[hacer morir]] κούρας ἀνέλοντο θύελλαι <i>Od</i>.20.66, ἄνδρα ... ἀνείλατοδαίμων <i>Epigr.Gr</i>.404.1, cf. Ign.<i>Eph</i>.12.2.<br /><b class="num">3</b> [[refutar]] a base de argumentos ὑποθέσεις Pl.<i>R</i>.533c, τῶν λόγων τοὺς μὲν συλλελογισμένους ἀνελόντα Arist.<i>SE</i> 176^b36, cf. Hp.<i>de Arte</i> 3, Olymp.<i>in Mete</i>.25.14<br /><b class="num">•</b>[[negar]] op. τιθέναι S.E.<i>P</i>.1.192.<br /><b class="num">III</b> de oráculos (quizá por la adivinación hecha recogiendo <i>sortes</i> u hojas) [[ordenar]], [[mandar]], [[dar como respuesta]] c. inf. ἢν μὲν [δὴ] τὸ χρηστήριον ἀνέλῃ μιν βασιλέα εἶναι Hdt.1.13, cf. 6.69, ἀνεῖλεν ὁ θεὸς ... καταλαβεῖν Th.1.126, cf. 1.25, X.<i>An</i>.3.1.6<br /><b class="num">•</b>c. ac. οὓς ἂν ὁ θεὸς ἀνέλῃ Pl.<i>Lg</i>.865d<br /><b class="num">•</b>C. ac. int. (θεοί) μαντείας ἀνῃρήκασιν D.<i>Ep</i>.1.16<br /><b class="num">•</b>c. ac. y περί c. gen. ὅ τι δ' ἂν ὁ θεὸς ἀναιρῇ περί τε τῶν χρημάτων Pl.<i>Lg</i>.914a.<br /><b class="num">B</b> usos esp. de la v. med.<br /><b class="num">I</b> [[concebir]], [[engendrar]] σε Hdt.6.69, cf. en v. pas. Hdt.3.108.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>de pers. [[tomar a su servicio]] εἴ σ' ἀνελοίμην <i>Od</i>.18.357.<br /><b class="num">2</b> ref. a niños expuestos [[recoger]], [[tomar a su cargo]] Ar.<i>Nu</i>.531, Men.<i>Epit</i>.330, τὴν μείρακα Men.<i>Pc</i>.134, de Moisés ἐκ τοῦ ὕδατος αὐτὸν ἀνειλόμην LXX <i>Ex</i>.2.10, cf. <i>Act.Ap</i>.7.21, (παιδία) ... ἀνελόμενοι ἔτρεφον ὡς αὑτῶν D.Chr.15.9, de Rómulo y Remo τὰ δὲ βρέφη ... συφορβὸς ἀνείλετο Plu.<i>Rom</i>.6, cf. <i>ICr</i>.4.72.7.10, <i>PSI</i> 203.3 (I a.C.), <i>POxy</i>.38.6 (I a.C.), (en v. act. <i>ib</i>.37.6), <i>PMerton</i> 118.13 (I d.C.)<br /><b class="num">•</b>pero tb. ref. a los padres propios en el sent. de no exponer, e.d. [[reconocer]] un hijo [[conservarlo]], [[legitimarlo]] Men.<i>Sam</i>.355, 373, Plu.2.320e, 489f, <i>Ant</i>.36, Arr.<i>Epict</i>.1.23.7, <i>BGU</i> 140.11 (II a.C.).<br /><b class="num">3</b> de abstr. [[encargarse de]], [[tomar a su cargo]], [[emprender]] ἐπιφροσύνας ἀνέλοιο <i>Od</i>.19.22, ἀνελόμενος δημόσιον ἔργον Pl.<i>Lg</i>.92Id, cf. D.53.21, πολέμους ἀναιρούμεσθα nos metemos en guerras</i> E.<i>Supp</i>.492, cf. D.1.7, πόλεμον βασιλέϊ τῶν Περσέων ἀναιρέεσθαι Hdt.5.36, πόνους Hdt.6.108, οὐδὲ διὰ σμικρὰ ἰσχυρὰν ἔχθραν ἀναιρούμενος y no dejándome llevar a una fuerte enemistad por pequeñeces</i> Pl.<i>Phdr</i>.233c.<br /><b class="num">4</b> fig. [[adoptar como propio]], [[tomar]], [[adoptar]] γνώμην Hdt.7.16α, τὰ οὐνόματα τὰ ἀπὸ τῶν βαρβάρων ἥκοντα Hdt.2.52, φιλοψυχίην Hdt.6.29, ποινὴν ... ἀνελέσθαι tomar venganza</i>, vengarse</i> Hdt.2.134.<br /><b class="num">III</b> <b class="num">1</b>[[tomar prestado a interés]] ναυτικὸν ἀνειλόμην D.50.17, cf. <i>PFlor</i>.1.12 (II a.C.), <i>PRoss.Georg</i>.5.15-16.1.4 (II/III a.C.).<br /><b class="num">2</b> [[retirar]] un depósito del banco ἰδὼν ἀνὴρ ἄνδρα ἕτερον [[ἀργύριον]] ἀναιρούμενον Antipho Soph.B 54, cf. <i>IG</i> 5(2).159 (Tegea V a.C.), <i>PSarap</i>.80.14.<br /><b class="num">3</b> [[tomar en arriendo]] τὴν γῆν <i>Michel</i> 1359.37 (Quíos), ὁ ἀνελόμενος el arrendatario</i>, <i>SEG</i> 22.508b.2 (Quíos IV a.C.), <i>TEracl</i>.1.168, 176.