κοτύλη: Difference between revisions

|Definition=ἡ,<br><span class="bld">A</span> [[anything]] [[hollow]] (πᾶν τὸ κοῖλον κοτύλην ἐκάλουν οἱ παλαιοί Apollod. ap. Ath.11.479a, cf. Sch.Il.22.494).<br><span class="bld">1</span> [[small]] [[vessel]], [[cup]], Il.22.494, Od.15.312, 17.12, Ar.Fr. 350, cf. Ath.11.478d: [[proverb|prov.]], πολλὰ μεταξὺ πέλει κοτύλης καὶ χείλεος ἄκρου = there's many a [[slip]] ’twixt the kotulē and the [[lip]], ib.e, Zen.5.71.<br><span class="bld">b</span> metaph., = [[κοτύλων]], D.H.19.5.<br><span class="bld">2</span> [[cup]] or [[socket]] of a [[joint]], especially of the hip-joint, κατ' ἰσχίον, ἔνθα τε μηρὸς ἰσχίῳ ἐνστρέφεται, κοτύλην δέ τέ μιν καλέουσι Il.5.306sq., cf. Hp.Loc. Hom.6, Gal.18(2).519; also, [[socket]] of the [[arm]], Hp.Art.7.<br><span class="bld">3</span> [[cotyle]], [[cotyla]], [[liquid]] [[measure]], containing 6 [[κύαθος|κύαθοι]] or a ''1''/2 [[ξέστης]], i.e. nearly a ''1''/2 [[pint]], Hdt.6.57, Th.4.16, 7.87, Ar.Pl.436; κοτύλη Ἀττική, κοτύλη Αἰγινητική, Hp.Epid. 7.3, Nat.Mul.33.<br><span class="bld">b</span> [[dry]] [[measure]], ἀλφίτων… τρεῖς χοίνικας κοτύλης δεούσας Ar.Fr.465; ἀλφίτων κ. μίαν Alex.221.17; prob. also a smaller [[measure]], perhaps = [[τρύβλιον]], [[ὀξύβαφον]], Hp.Mul.1.6.<br><span class="bld">4</span> [[hollow]] of the [[hand]], Apollod. l. c., Poll.9.122, Eust.550.5; cf. [[ἐγκοτύλη]].<br><span class="bld">5</span> = [[κοτυληδών]] ''1'', Luc.DMar.4.3.<br><span class="bld">6</span> in plural, [[cymbal]]s, χαλκόδετοι κ. A.Fr.57.6 (anap.).

|mltxt=η (ΑM [[κοτύλη]])<br /><b>1.</b> [[κάθε]] [[κοίλο]] [[πράγμα]]<br /><b>2.</b> [[κοίλο]] μικρό [[αγγείο]], μικρό [[ποτήρι]], [[κύπελλο]]<br /><b>3.</b> [[κοιλότητα]]<br /><b>4.</b> αρθρική [[κοιλότητα]] οστού και [[ιδίως]] η [[ημισφαιροειδής]] [[κοιλότητα]] του λαγόνιου οστού που υποδέχεται την [[κεφαλή]] του μηριαίου οστού<br /><b>5.</b> καθένα από τα μυζητικά φυμάτια διαφόρων σπονδυλωτών και ασπόνδυλων ζώων με τα οποία αυτά προσκολλώνται σε διάφορα αντικείμενα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[κοίλο]] διάτρητο [[τεμάχιο]] σιδήρου στο οποίο στρέφεται το [[άκρο]] ενός άξονα ή μιας στρόφιγγας<br /><b>2.</b> <b>βοτ.</b> το πρώτο [[φύλλο]] ή τα [[πρώτα]] φύλλα του νεαρού φυταρίου που εμφανίζονται [[νωρίς]] [[κατά]] την [[ανάπτυξη]] του εμβρύου [[μέσα]] στο [[σπέρμα]] τών σπερματοφύτων, αλλ. [[κοτυληδόνα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είδος]] ποτηριού με δύο λαβές από τα χείλη [[προς]] τη [[βάση]]<br /><b>2.</b> [[μέτρο]] χωρητικότητας τών υγρών που περιλάμβανε έξι κυάθους ή ημίξεστο («δύο κοτύλας οίνου», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μέτρο]] χωρητικότητας τών σιτηρών —192 κοτύλες ισοδυναμούσαν με έναν μέδιμνο σιτηρών— και γενικώς στερεών υλών («άλφίτων κοτύλην μίαν», Άλεξ.)<br /><b>4.</b> το [[κοίλο]] του χεριού, η [[χούφτα]]<br /><b>5.</b> [[κοτύλων]]<br /><b>6.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ κοτύλαι</i><br />τα κύμβαλα<br /><b>7.</b> <b>παροιμ.</b> «πολλὰ μεταξὺ πέλει κοτύλης καὶ χείλεος ἄκρου» — [[ακόμη]] και την τελευταία [[στιγμή]] μπορεί να έλθει η [[καταστροφή]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. συνδέεται πιθ. με τις λ. [[κότταβος]], [[κοττίς]], [[οπότε]] ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>kot</i>- της ΙΕ ρίζας <i>ket</i>- «[[δωμάτιο]], [[κοιλότητα]]» και εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>ύλη</i> ([[πρβλ]]. <i>κογχ</i>-<i>ύλη</i>). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. συνδέεται με τσεχ. ρ. <i>kotlati</i> «[[γίνομαι]] [[κοίλος]]». Τέλος, κατ' άλλους, πρόκειται για δάνεια λ.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κοτυληδών]], [[κοτυλιαίος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κοτυλίδιον]], [[κοτυλίζω]], [[κοτύλιον]], [[κοτυλίς]], [[κοτυλίσκη]], [[κοτυλίσκιον]], [[κοτυλίσκος]], [[κοτυλώδης]], [[κοτύλων]]<br /><b>μσν.</b><br />[[κοτυλαίος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κοτυλοειδής]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κοτυλήρυτος]]. (Β’ συνθετικό) -[[κοτύλη]] και -[[κότυλος]]: [[δικότυλος]], [[μονοκότυλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αγκοτύλη]], <i>γονοκοτύλη</i>, [[εγκοτύλη]], <i>εκκότυλος</i>, [[ημικοτύλη]], [[τρικότυλος]], [[ωμοκοτύλη]]].

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[bowl]], [[dish]], [[small cup]] (Il.; on the meaning Brommer Herm. 77, 358 a. 366), also as measure for liquid and dry = 6 [[κύαθοι]] or = ½ [[ξέστης]] (IA.), metaph. <b class="b2">socket, especially of the hip-joint</b> (Il., Hp.), [[cymbals]] (pl., A.); (Hom. Epigr., com.).<br />Other forms: also [[κότυλος]] m. <b class="b2">id.</b><br />Compounds: Compp., e. g. <b class="b3">κοτυλ-ήρυτος</b> to [[be scooped with cups]] (Ψ 34), <b class="b3">ἡμι-κοτύλη</b> <b class="b2">a half κ.</b> (pap.), <b class="b3">δι-κότυλος</b> <b class="b2">measuring two κ.</b> (Hp., pap.).<br />Derivatives: Diminut. [[κοτυλίς]] `[[socket]] (Hp.), [[κοτυλίσκος]], <b class="b3">-ίσκη</b>, <b class="b3">-ίσκιον</b> [[small cup]] (com.), [[κοτυλίδιον]] (Eust.). - [[κοτυληδών]], <b class="b3">-όνος</b> f. name of diff. cup-like hollows (on the formation Chantraine Formation 361), e. g. `[[sucker]] (ε 433 etc.), also as plant-name, prob. `[[Cotyledon umbilicus]] (Hp., Nic., Dsc.; after the suckerlike leaves, Strömberg Pflanzennamen 44f.), with [[κοτυληδονώδης]] [[nipple-like]] (Gal.). - [[κοτυλιαῖος]], <b class="b3">-ιεῖος</b> `<b class="b2">measuring a κ.</b> (hell.; Mayser Pap. 1 : 3, 95), [[κοτυλώδης]] `[[cup-like]] (Ath.); [[κοτύλων]], <b class="b3">-ωνος</b> m. [[toper]]' (Plu.). - Denomin. verb [[κοτυλίζω]] `<b class="b2">with k., i. e. sell in small quantities</b>' (IA.) with [[κοτυλισμός]], <b class="b3">-ιστής</b>, <b class="b3">-ιστί</b> (hell.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: One th formation in <b class="b3">-ύλη</b> (diminut.?) Schwyzer 485, Chantraine Form. 250f. - Close is Lat. [[catīnus]] <b class="b2">(flat) dish</b>; the deviation in vowel and formation makes the comparison very uncertain (cf. Ernout-Meillet s. [[catīnus]]). Further s. Pok. 586, W.-Hofmann s. [[catīnus]]. New suggestion by Machek Stud. in hon. Acad. d. Dečev 49: to Czech. [[kotlati]][[become hollow]] (denom. verb). - A loan would be quite possible in the case of a vessel - Fur. 101, 181, adduces [[κόνδυ]] [[a cup]] with [[κονδύλιον]]; he notes 205 n. 14 that <b class="b3">-υλη</b> is well known in Pre-Greek.

|mdlsjtxt=κοτῠ́λη, ἡ,<br /><b class="num">1.</b> a cup, Hom.<br /><b class="num">2.</b> the cup or [[socket]] of a [[joint]], especially of the hip-[[joint]], Il.<br /><b class="num">3.</b> a [[liquid]] [[measure]], containing 6 κύαθοι, i. e. [[nearly]] [[half]] a [[pint]], Ar., Thuc.

==Wikipedia EN==

In classical antiquity, the cotyla or cotyle (Gr κοτύλη) was a measure of capacity among the Romans and Greeks: by the former it was also called hemina; by the latter, τρυβλίον and ἡμίνα or ἡμίμνα. It was the half of the sextarius or ξέστης, and contained six cyathi, or nearly half a pint English.

|ftr='''κοτύλη''': {kotúlē}<br />'''Forms''': auch [[κότυλος]] m. ib. (Hom. ''Epigr''., Kom. u. a.).<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Napf]], [[Schälchen]], [[kleiner Becher]] (seit Il.; zur Bed. Brommer Herm. 77, 358 u. 366), auch als Maß für Flüssiges und Trockenes = 6 κύαθοι od. = ½ [[ξέστης]] (ion. att.), übertr. ‘Gelenkhöhle, bes. die Hüftpfanne’ (Il., Hp. u. a.), [[Zimbeln]] (pl., A.) usw.;<br />'''Composita''' : Kompp., z. B. [[κοτυλήρυτος]] [[mit Bechern zu schöpfen]], [[stromweise]] (Ψ 34), [[ἡμικοτύλη]] ‘eine halbe κ.’ (Pap. u. a.), [[δικότυλος]] ‘zwei κ. messend’ (Hp., Pap. u. a.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Deminutiva [[κοτυλίς]] [[Gelenkhöhle]] (Hp.), [[κοτυλίσκος]], -ίσκη, -ίσκιον [[kleiner Becher]] (Kom.), [[κοτυλίδιον]] (Eust.). — [[κοτυληδών]], -όνος f. Ben. verschiedener becherähnlicher Vertiefungen (zur Bildung Chantraine Formation 361), z. B. [[Saugnäpfchen]], [[Saugwarze]] (ε 433 usw.), auch als Pflanzenname, wahrscheinlich [[Cotyledon umbilicus]] (Hp., Nik., Dsk. u. a.; nach den napfähnlichen Blättern, Strömberg Pflanzennamen 44f.), mit [[κοτυληδονώδης]] [[warzenähnlich]] (Gal.). — [[κοτυλιαῖος]], -ιεῖος ‘eine κ. messend’ (hell.; Mayser Pap. 1 : 3, 95), [[κοτυλώδης]] [[becherähnlich]] (Ath.); [[κοτύλων]], -ωνος m. [[Säufer]] (Plu.). — Denominatives Verb [[κοτυλίζω]] ‘kotylenweise, d. h. im kleinen verkaufen’ (ion. att.) mit [[κοτυλισμός]], -ιστής, -ιστί (hell. u. sp.).<br />'''Etymology''' : Zur Bildung auf -ύλη (deminuierend?) Schwyzer 485, Chantraine Form. 250f. — Begrifflich nahe liegt lat. ''catīnus'' ‘(flache) Schüssel’; die Abweichung in Vokal und Bildung (''a'' in ''catīnus'' nach ''patina''? Petersen Lang. 14, 50) macht indessen die Gleichung sehr unsicher (vgl. Ernout-Meillet s. ''catīnus''). Über noch fraglichere oder entschieden verfehlte Anknüpfungen s. WP. 1, 383f., Pok. 586, W.-Hofmann s. ''catīnus'' m. Lit. Neuer Vorschlag von Machek Stud. in hon. Acad. d. Dečev 49: zu čech. ''kotlati'' [[hohl werden]] (denom. Verb). Aus dem Griechischen kommt das selbst unklare [[κοττίς]] in Betracht, s. d. Pelasgische Etymologie bei v. Windekens Le Pélasgique 102. — Eine Entlehnung hätte bei einer Gefäßbezeichnung nichts Auffallendes.<br />'''Page''' 1,933-934