ναῦς: Difference between revisions

{{pape

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0232.png Seite 232]] ἡ, ion. u. ep. [[νηῦς]], dor. νᾶς; gen. [[νεώς]], ion. u. ep. [[νηός]] u. [[νεός]], dor. [[ναός]], Aesch. Pers. 305 Ag. 871, der auch [[νηός]] hat, Spt. 62; auch im Trimeter [[ναός]], Soph. Ant. 711 Ai. 859; dat. νηΐ, dor. ναΐ; accus. ναῦν, bei Ap. Rh. 1, 1358 auch νηῦν, ion. νῆα u. νέα, Od. 9, 283 als [[eine]] lange Splbe zu sprechen, dor. νᾶν; dual. gen. νεοῖν, Thuc. 2, 8; plur. [[νῆες]], ion. νέες, Her., auch Hom., dor. νᾶες, u. in späterer Prosa auch [[ναῦς]], was die Gramm. tadeln, vgl. Lob. zu Phryn. p. 170; gen. νεῶν, ion. [[νηῶν]], bei Xen. ist jetzt diese Form getilgt und mit νεῶν vertauscht, An. 7, 5, 12, vgl. Hell. 1, 1, 36; dor. ναῶν; dat. ναυσί, ion. u. ep. νηυσί, ep. auch νήεσσι, selten νέεσσι, Il. 3, 46. 19, 135, dor. νάεσσι, Pind. P. 4, 56; auch ναῦφιν, ep. für gen. u. dat.; accus. [[ναῦς]], ion. u. ep. νῆας, selten bei Hom. [[νέας]], wie Il. 13, 101 Od. 3, 153, aber bei Her. die gewöhnliche Form, dor. [[νᾶας]], sp. Ep. auch [[νηῦς]]; die dorischen Formen kommen auch bei attischen Dichtern vor; eigtl. von νάω, das Schwimmende, Latein. navis, – das [[Schiff]]; Hom. u. Folgde überall; Beiwörter des Schiffes bei Hom. sind ἀμφιέλισσα, γλαφυρή, [[εὔσελμος]], θοή, [[κορωνίς]], [[κυανόπρωρος]], [[μέλαινα]], [[ποντοπόρος]] u. ä., die man unter den betreffenden Artikeln nachsehe; ἐπὶ [[νηός]], auf dem Schiffe, oft bei Hom.; [[νῆες]] ὡς ὠκύπτεροι ἥκουσι, Aesch. Suppl. 751, oft, wie bei Soph., Eur. u. in Prosa; man sagt [[πλεῖν]] ἐν τῇ νηΐ, Plat. Rep. I, 341 d, u. [[ναῦς]] ἐν θαλάττῃ πλέουσα, Legg. VI, 758 a; Thuc. u. A.

}}

{{ls

|lstext='''ναῦς''': ἡ, (ἴδε κατωτ.), [[πλοῖον]], Ὅμηρ., κλ.· ἐν νήεσσι ἢ ἐν νηυσίν, δηλ. ἐν τῷ στρατοπέδῳ [[ὅπερ]] ἐσχημάτιζον τὰ πλοῖα ἐξηγμένα εἰς τὴν παραλίαν, Ἰλ. Β. 688, Λ. 659 [[νῆες]] μακραί, Λατ. naves longae, πολεμικὰ πλοῖα κατεσκευασμένα μακρὰ καὶ στενὰ κατὰ τὰ [[ἄκρα]] [[χάριν]] ταχύτητος, ἐν ᾧ τὰ ἐμπορικὰ ἦσαν στρογγύλα ([[νῆες]] στρογγύλαι, γαῦλοι, ὁλκάδες), Ἡρόδ., κλ.· [[ναῦς]] κενάς, δηλ. [[ἄνευ]] πολεμιστῶν ἐν αὐταῖς, Δημ. 30. 4. ― [[ναῦς]] μακρά, περιληπτικῶς ἀντὶ [[νῆες]] μακραί, ὡς, ἡ [[ἵππος]], Αἰσχύλ. Πέρσ. 380. ― Ἀττ. κλίσ., [[ναῦς]], [[νεώς]], νηί, ναῦν: δυϊκ. γεν. καὶ δοτ. νεοῖν: πληθ. [[νῆες]], νεῶν, ναυσί, [[ναῦς]]· παρὰ μεταγεν. [[ὡσαύτως]], [[οἷον]] παρὰ Διοδ. καὶ Πλουτ., ὀνομ. καὶ αἰτ. πληθ. [[ναῦς]], νῆας, Λοβεκ. Φρύνιχ. 170: γεν. [[νηῶν]] Λυσ. 131. 10, πρβλ. Ξεν. Ἀνάβ. 7. 5, 12. ― Ἐπικ. [[κλίσις]], [[νηῦς]], [[νηός]], νηί, νῆα: πληθ. [[νῆες]], [[νηῶν]], νηυσὶ ἢ νήεσσι, νῆας (ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] γεν. καὶ αἰτ. τοῦ ἑνικ. νεός, νέα [τὸ τελευταῖον [[εἶναι]] μονοσύλλ. ἐν Ὀδ. Ι. 283]: πληθ. [[νέες]], νεῶν, νέεσσι, [[νέας]])· μετὰ ἰδιαιτέρας Ἐπικ. γεν. καὶ δοτ. πληθ. ναῦφι, -φιν Ὀδ. Ξ. 498, καὶ [[συχνάκις]] ἐν Ἰλ.· παρὰ μεταγεν. Ἐπικ., ὀνομ. [[νηῦς]] Μόσχ. 2. 60, νηῢς [[αὐτόθι]] 104, πρβλ. Ἐτυμ. Μέγ. 440. 17· αἰτ. ἑνικ. [[νηῦν]], Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 1358, καὶ πληθ. νῆας Δημοσθ. ὁ Βιθυνὸς παρὰ Στεφ. τῷ Βυζ. ἐν λ. Ἡραία· ― Ἰων. κλίσ., [[νηῦς]], νεός, νηί, νέα: πληθ. [[νέες]], νεῶν, νηυσί, [[νέας]], Δινδ. Διάλ. Ἡροδ. xl.· ― Δωρ. κλίσ., [[ναῦς]], νᾱός, νᾱί, ναῦν: πληθ. νᾶες, ναῶν, ναυσὶ ([[νάεσσι]] Πινδ. Π. 4. 98), [[νᾶας]], Θεόκρ.· ― Τραγ. κλίσ. [[ναῦς]], ναὸς ἢ [[νεώς]], ναΐ, ναῦν, πληθ. νᾶες, ναῶν ἢ νεῶν, ναυσί, [[ναῦς]], ― ἂν καὶ οἱ Ἀντιγραφεῖς εἰσήγαγον νηὸς (Σοφ. Ἀποσπ. 699), νηὶ (Φιλ. 343, 891)· [[νῆες]] (Αἰσχύλ. Πέρσ. 417, Ἱκέτ. 734), [[νηῶν]] (Εὐρ. Ι. Τ. 1485). Ἐκ √ΝΑΥ ἢ ΝΑϜ, [[ἴσως]] συγγενοῦς τῷ νέω (νέϜ-ω), νεύσομαι, κολυμβῶ· [[ὅθεν]] καὶ ναύτης, ναυτίλος, ναῦλος, ναῦσθλον, [[ναυτία]]· προβλ. Σανσκρ. nâus, nâu-ka· Λατ. nav-is, nav-ita, nau-ta, nav-igo· Ἀρχ. Σκανδ. nau-st (statio navatis)· [[ὡσαύτως]] Ἀρχ. Γερμ. nach-o (nach-en), Ἀγγλο-Σαξον. nac-a).

}}

{{Autenrieth