χρεών: Difference between revisions

{{pape

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1371.png Seite 1371]] τό, ion. [[χρεόν]] (nach Buttm. partic. von χρή, vgl. aber Wolf Lit. Anal. 2, 470), gew. nur nomin. und accus.; genit. τοῦ [[χρεών]] Eur. Herc. fur. 21 Hipp. 1256; – was nothwendig ist, geschehen muß, Nothwendigkeit, [[Schicksal]], [[Verhängniß]]; το δεύτερον γὰρ τοῖς ἐμοῖς αὐτὴν χρεὼν τόξοις ἁλῶναι Soph. Phil. 1439; Eur. Hipp. 1256 I. T. 1486 u. sonst; – gew, [[χρεών]] ἐστιν und [[χρεών]] allein = χρή; so εἰ χρεὼν εὔξασθαι, wenn es nöthig ist, wenn man muß, Pind. P. 3, 2; Theogn. 564; und mit accus. c. infin., Pind. P. 2, 52 N. 11, 17; Her. 1, 41. 57. 2, 133. 5, 49. 109 u. sonst (wo auch [[χρεόν]] geschrieben ist); [[οὕτως]] ὑβρίζειν τοὺς ὑβρίζοντας [[χρεών]] Aesch. Prom. 972, vgl. 998; θεούς τοι τοῖσδε τιμαλφεῖν [[χρεών]] Ag. 896; τὸ μὴ χρεὼν πάθε Ch. 918; ἐὰν χρεὼν ἕκηλον εὕδειν Soph. Phil. 757; τὸ [[νεῖκος]] εὖ θέσθαι [[χρεών]] O. R. 633; ἀνδρί τοι χρεὼν μνήμην προσεῖναι Ai. 316, u. öfter; so absolut auch Eur., wie Ar. Equ. 138; u. in Prosa, auch mit u. ohne ἐστίν: Her. 1, 41. 57. 2, 133. 6, 43 u. sonst; absolut [[χρεών]] = da man muß, 5, 50. 9, 58; οὐ χρεὼν ἄρχετε, nicht wie man muß, wider Gebühr, wider Recht u. Billigkeit herrscht ihr, Thue. 3, 40, vgl. 5, 49; πληκτικὴν θήραν ἡμᾶς προσειπεῖν νῦν [[χρεών]] Plat. Soph. 220 c; ὧν ἔμπειρον χρεὼν εἶναι Tim. 55 d; τοῦτον καθήρασθαι τὸν οἶκον χρεὼν ἔστω Legg. IX, 877 e; auch substantivisch, ἥ τε [[ἡλικία]] καὶ τὸ χρεὼν ἤγαγεν εἰς τὸ προέσθαι αὐτόν Phaedr. 255 a, vgl. Ax. 364 c 365 b; Sp.; τὸ χρεὼν τοῦ χρησμοῦ [[ἐνταῦθα]] περαίνει Plut. Nic. 14, die Prophezeiung od. die Unabänderlichkeit des Orakels.

}}

{{ls

|lstext='''χρεών''': (ἔντισιν Ἀντιγράφοις τοῦ Ἡροδ. [[ἐνίοτε]] πλημμελῶς φέρεται [[χρεόν]]), τό, γενικ. τοῦ χρεὼν Εὐρ. Ἱππόλυτ. 1256, Ἡρ. Μαιν. 21, [[ὥστε]] [[εἶναι]] ἄκλιτον, εἰ καὶ ὀλίγον ἐν χρήσει πλὴν κατ’ ὀνομ. καὶ αἰτ.· ― [[κυρίως]] μετοχ. οὐδ. τοῦ [[χράω]], Ἰων. [[χρέω]]· ― τὸ ὑπὸ μαντείου διακηρυττόμενον, τὸ [[πρᾶγμα]] [[ὅπερ]] πρέπει νὰ γείνῃ, τὸ χρεὼν γίνεσθαι Ἡρόδοτ. 7. 17· τὸ χρεὼν τοῦ χρησμοῦ Πλουτ. Νικ. 14· [[ἐντεῦθεν]]. ΙΙ. τὸ ὑπὸ τῆς μοίρας ὡρισμένον, ὡς τὸ [[χρεία]] ΙΙ, Εὐρ. ἔνθ’ ἀνωτ., Βάκχ. 515· ἥ τε [[ἡλικία]] καὶ τὸ χρεὼν Πλάτ. Φαῖδρ. 255Α· μοίρας τοῦ [[χρεών]] τ’ ἀπαλλαγὴ Εὐρ. Ἱππόλυτ. 1256· εἰς τὸ χρεὼν ἰέναι Πλάτ. Ἀξ. 364C· εἰς τὸ [[χρεών]], prae necossitate, Στράβ. 368· τὴν εἰς τὸ χρ. ποιεῖσθαι Πλούτ. 2. 113C· τό τοι χρεὼν οὐκ ἔστι μὴ χρεὼν ποιεῖν παρὰ Πλουτ. 2. 108Α. 2) κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τῇ φράσει χρεὼν (ἐξυπακ. ἐστι), σχεδὸν ὡς τὸ χρή, [[εἶναι]] [[ἀναγκαῖον]], ἐπιβάλλεται ὑπὸ τῆς μοίρας, Λατιν. oportet, μετ’ ἀπαρ., Θέογν. 564, Αἰσχύλ. Ἀγ. 922, Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 633, κλπ.· ― μετ’ αἰτ. καὶ ἀπαρ., Πινδ. Π. 2. 96, Ἡρόδοτ. 1. 41, 57., 2. 133, καὶ παρ’ Ἀττ., ὡς Αἰσχύλ. Πρ. 772, 970, κ. ἀλλ., Σοφοκλ. Φιλ. 1439, Ἀριστοφ. Ἱππ. 138, Θουκ. 5. 49. 3) [[ἐνίοτε]] ὡς οὐδ. μετοχ. (ὡς τὸ ἐξόν, κλπ.), χρεὼν γάρ μιν μὴ λέγειν.. λέγει Ἡρόδ. 5. 50., 9. 58. ΙΙΙ. σπανιώτερον, τὸ σύμφορον ἢ ὀρθὸν ἢ δίκαιον, Χοιρίλ. 7 (σ. 160 Näke), ἔννεπε τί σοι χρεὼν ὑπουργεῖν Σοφ. Φιλ. 143· μητέρ’ εἰ χρεὼν ταύτην προσαυδᾶν ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 273, πρβλ. 983, Ἀριστοφ. Νεφ. 1417, κτλ.· μετὰ τοῦ ἄρθρου, ἔκανες ὃν οὐ χρῆν, καὶ τὸ μὴ χρεὼν πάθε Αἰσχύλ. Χο. 930. ― Παρὰ τοῖς Τραγ. τὸ χρεὼν (= χρὴ) ἀπαντᾷ [[ἄνευ]] τοῦ ἐστὶ ἢ ἦν, ἀλλὰ παρ’ Ἀριστοφ. καὶ τοῖς πεζογράφοις συνηθέστερον προστίθεται τὸ [[ῥῆμα]]· ἀλλ’ οὐχὶ παρὰ Πλάτ. Σοφιστ. 220D, Κριτί. 107Β, κ. ἀλλ. IV. ἀπολ., οὐ χρεὼν ἄρχετε, διοικεῖτε, κυβερνᾶτε οὐχὶ δικαίως, Θουκ. 3. 40. ― Παρ’ Ὁμ. καὶ Ἡσ. [[οὐδέποτε]] ἐν χρήσει, τὸ δὲ ἐν Ὀδ. Ο. 201 [[εἶναι]] πλημμ. γραφ. ἀντὶ [[χρεώ]]. [Παρὰ ποιηταῖς τὸ χρεὼν [[εἶναι]] [[ἐνίοτε]] μονοσύλλ., ἴδε Näke εἰς Χοιρίλ. 161.]

}}

{{Slater