LSJ

δή: Difference between revisions

Page Discussion

δή (view source)

Revision as of 20:05, 2 October 2022

No change in size ,  2 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1")
Line 16: Line 16:
|btext=<i>particule marquant</i> :<br /><b>I.</b> <i>une idée de temps</i>;<br /><b>1</b> en ce moment même;<br /><b>2</b> déjà : ὀκτὼ δὴ [[προέηκα]] ὀϊστούς IL voici déjà huit traits que j’ai lancés ; [[ἐννέα]] δὴ βεβάασι ἐνιαυτοί IL voici que déjà neuf ans se sont écoulés ; [[πάλαι]] [[δή]] SOPH depuis longtemps déjà;<br /><b>3</b> jusqu’à présent : ὅσας δὴ μάχας νενικήκατε XÉN tous les combats que vous avez livrés victorieusement;<br /><b>4</b> à partir de maintenant, désormais : χωρῶμεν δὴ πάντες SOPH et maintenant marchons tous ; [[οἶσθα]] δὴ τὸ [[πᾶν]] SOPH et maintenant tu sais tout;<br /><b>5</b> maintenant pour la première fois, maintenant enfin;<br /><b>6</b> alors, <i>joint à un adverbe de temps</i> : ὀψὲ [[δή]], [[ὕστερον]] [[δή]], πρὶν [[δή]], [[ἐξ]] [[οὗ]] [[δή]], <i>etc.</i> HDT alors plus tard ; alors avant que ; alors depuis que;<br /><b>II.</b> <i>la suite d'un développement ou d'un raisonnement</i> :<br /><b>1</b> <i>comme transition</i> : [[εἷς]] δὴ τούτων HDT donc l'un de ceux-ci;<br /><b>2</b> <i>pour résumer ce qui vient d'être dit</i> : γίγνονται δὴ [[οὗτοι]] [[χίλιοι]] XÉN ils arrivent donc à être mille;<br /><b>3</b> <i>pour rappeler une chose qui vient d'être dite</i> : Ἀνδρομάχη, [[θυγάτηρ]] Ἠετίωνος,… τοῦπερ δὴ [[θυγάτηρ]] IL Andromaque, fille d'Éétion…, fille, dis-je, de cet Éétion;<br /><b>4</b> <i>pour marquer une conséquence ou un résultat</i> : τούτων δὴ [[ἕνεκα]] XÉN pour ces raisons donc;<br /><b>5</b> <i>pour marquer la surprise, particul. dans les questions</i> : [[τίς]] [[δή]] ; OD, [[τίς]] γὰρ [[δή]] ; OD qui donc ? qui donc en effet ; [[τί]] [[δή]] ; PLAT quoi donc ? [[πῇ]] [[δή]] ; IL par où donc ? [[πῶς]] [[δή]] ; ESCHL comment donc ?;<br /><b>6</b> <i>pour exprimer une invitation, un encouragement</i> : [[ἄγε]] [[δή]], [[εἶα]] [[δή]], [[φέρε]] [[δή]], <i>etc.</i> ATT eh bien ! donc, voyons donc ! allons donc ! ἄκουε [[δή]] ESCHL écoute donc !;<br /><b>7</b> <i>pour marquer qu’on admet une hypothèse</i> : καὶ δὴ [[δέδεγμαι]] ESCHL eh bien ! donc, j’ai accepté, <i>càd</i> supposons que j’aie accepté;<br /><b>III.</b> <i>pour marquer avec plus de force une affirmation ou une négation</i> :<br /><b>1</b> <i>au sens de</i> certes, en vérité, tout à fait : [[μέγας]] [[δή]] ATT tout à fait grand ; [[μέγιστος]] [[δή]] ATT très grand en vérité ; ναὶ [[δή]] IL, ἦ [[δή]], ἦ μὲν [[δή]] IL oui certes ! [[οὐ]] [[δή]] SOPH non certes ! <i>avec les pron. <i>pers.</i></i> σὺ δη, toi-même ; <i>indéf.</i> [[δή]] [[τις]] PLAT <i>rar.</i> [[τις]] [[δή]], quelque… sans doute ; <i>relat.</i> [[οἷος]] δὴ [[σύ]] IL exactement tel que toi ; [[ὅστις]] [[δή]] XÉN quiconque en réalité;<br /><b>2</b> <i>au sens de</i> en outre, par surcroît : μετὰ ὅπλων [[γε]] [[δή]] THC avec des armes en outre, surtout en armes ; [[εἰ]] δὲ δὴ [[πόλεμος]] ἥξει DÉM et si, par surcroît, une guerre arrive ; et même, bien plus : καὶ δὴ καὶ [[ἐς]] Αἴγυπτον ἀπίκετο καὶ δὴ καὶ [[ἐς]] Σάρδις HDT il alla donc jusqu’en Égypte, et même jusqu’à Sardes;<br /><b>3</b> <i>dans les réponses, au sens de</i> certes, eh bien ! oui, eh bien ! donc, eh bien !.<br />'''Étymologie:''' cf. [[δέ]].
|btext=<i>particule marquant</i> :<br /><b>I.</b> <i>une idée de temps</i>;<br /><b>1</b> en ce moment même;<br /><b>2</b> déjà : ὀκτὼ δὴ [[προέηκα]] ὀϊστούς IL voici déjà huit traits que j’ai lancés ; [[ἐννέα]] δὴ βεβάασι ἐνιαυτοί IL voici que déjà neuf ans se sont écoulés ; [[πάλαι]] [[δή]] SOPH depuis longtemps déjà;<br /><b>3</b> jusqu’à présent : ὅσας δὴ μάχας νενικήκατε XÉN tous les combats que vous avez livrés victorieusement;<br /><b>4</b> à partir de maintenant, désormais : χωρῶμεν δὴ πάντες SOPH et maintenant marchons tous ; [[οἶσθα]] δὴ τὸ [[πᾶν]] SOPH et maintenant tu sais tout;<br /><b>5</b> maintenant pour la première fois, maintenant enfin;<br /><b>6</b> alors, <i>joint à un adverbe de temps</i> : ὀψὲ [[δή]], [[ὕστερον]] [[δή]], πρὶν [[δή]], [[ἐξ]] [[οὗ]] [[δή]], <i>etc.</i> HDT alors plus tard ; alors avant que ; alors depuis que;<br /><b>II.</b> <i>la suite d'un développement ou d'un raisonnement</i> :<br /><b>1</b> <i>comme transition</i> : [[εἷς]] δὴ τούτων HDT donc l'un de ceux-ci;<br /><b>2</b> <i>pour résumer ce qui vient d'être dit</i> : γίγνονται δὴ [[οὗτοι]] [[χίλιοι]] XÉN ils arrivent donc à être mille;<br /><b>3</b> <i>pour rappeler une chose qui vient d'être dite</i> : Ἀνδρομάχη, [[θυγάτηρ]] Ἠετίωνος,… τοῦπερ δὴ [[θυγάτηρ]] IL Andromaque, fille d'Éétion…, fille, dis-je, de cet Éétion;<br /><b>4</b> <i>pour marquer une conséquence ou un résultat</i> : τούτων δὴ [[ἕνεκα]] XÉN pour ces raisons donc;<br /><b>5</b> <i>pour marquer la surprise, particul. dans les questions</i> : [[τίς]] [[δή]] ; OD, [[τίς]] γὰρ [[δή]] ; OD qui donc ? qui donc en effet ; [[τί]] [[δή]] ; PLAT quoi donc ? [[πῇ]] [[δή]] ; IL par où donc ? [[πῶς]] [[δή]] ; ESCHL comment donc ?;<br /><b>6</b> <i>pour exprimer une invitation, un encouragement</i> : [[ἄγε]] [[δή]], [[εἶα]] [[δή]], [[φέρε]] [[δή]], <i>etc.</i> ATT eh bien ! donc, voyons donc ! allons donc ! ἄκουε [[δή]] ESCHL écoute donc !;<br /><b>7</b> <i>pour marquer qu’on admet une hypothèse</i> : καὶ δὴ [[δέδεγμαι]] ESCHL eh bien ! donc, j’ai accepté, <i>càd</i> supposons que j’aie accepté;<br /><b>III.</b> <i>pour marquer avec plus de force une affirmation ou une négation</i> :<br /><b>1</b> <i>au sens de</i> certes, en vérité, tout à fait : [[μέγας]] [[δή]] ATT tout à fait grand ; [[μέγιστος]] [[δή]] ATT très grand en vérité ; ναὶ [[δή]] IL, ἦ [[δή]], ἦ μὲν [[δή]] IL oui certes ! [[οὐ]] [[δή]] SOPH non certes ! <i>avec les pron. <i>pers.</i></i> σὺ δη, toi-même ; <i>indéf.</i> [[δή]] [[τις]] PLAT <i>rar.</i> [[τις]] [[δή]], quelque… sans doute ; <i>relat.</i> [[οἷος]] δὴ [[σύ]] IL exactement tel que toi ; [[ὅστις]] [[δή]] XÉN quiconque en réalité;<br /><b>2</b> <i>au sens de</i> en outre, par surcroît : μετὰ ὅπλων [[γε]] [[δή]] THC avec des armes en outre, surtout en armes ; [[εἰ]] δὲ δὴ [[πόλεμος]] ἥξει DÉM et si, par surcroît, une guerre arrive ; et même, bien plus : καὶ δὴ καὶ [[ἐς]] Αἴγυπτον ἀπίκετο καὶ δὴ καὶ [[ἐς]] Σάρδις HDT il alla donc jusqu’en Égypte, et même jusqu’à Sardes;<br /><b>3</b> <i>dans les réponses, au sens de</i> certes, eh bien ! oui, eh bien ! donc, eh bien !.<br />'''Étymologie:''' cf. [[δέ]].
}}
}}
{{ls
{{elnl
|lstext='''δή''': [[μόριον]] ἐν χρήσει συνήθως, [[ὅπως]] δώσῃ πλειοτέραν ἀκρίβειαν, σαφήνειαν ἢ βεβαιότητα εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις μεθ᾽ ὧν [[εἶναι]] ἐσχετισμένον. Πιθανῶς [[εἶναι]] συντετμημένος τύπου τοῦ ἤδη, Λατ. jam. Συνήθως ἑρμηνεύεται διὰ τοῦ: τώρα, βεβαίως, τῇ ἀληθείᾳ, τῷ ὄντι, πράγματι· ἀλλ᾽ οὐδεμία [[λέξις]] δύναται μόνη νὰ ἐκφράσῃ τὸ δὴ εἰς πάσας τὰς περιστάσεις καὶ χρήσεις· ἡ [[δύναμις]] [[αὐτοῦ]] πρέπει [[πολλάκις]] νὰ ἀποδίδηται διὰ τῆς μετ᾽ ἐμφάσεως προφορᾶς ἢ διὰ περιφράσεων διαφόρων. Ὡς καὶ ἄλλα μορια τοῦ [[αὐτοῦ]] εἴδους, το δὴ ἀκολουθεῖ εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις εἰς ἃς ἀναφέρεται. Ἀλλὰ παρ' Ἐπ. καὶ λυρικοῖς ποιηταῖς τὰ δή γάρ, δή τοτε, δή [[πάμπαν]] (Ἰλ. Τ. 342) κεῖνται ἐν ἀρχῇ τῶν προτάσεων. Ι. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ μεθ᾽ ἁπλῶν λέξεων: 1) κατὰ τὸ πλεῖστον μετὰ τῶν ἐπιθέτων, [[οἶος]] δή, [[μόνος]] δή, [[ὅλως]] [[διόλου]] [[μόνος]], Ὀδ. Μ. 69, Ἡρόδ. 1. 25, καὶ Ἀττ.· ἰδίως μετὰ τὰ σημαίνοντα [[μέγεθος]], ποσόν, κτλ., [[μέγας]] δή, πολὺς δή, μικρὸς δή, κτλ.· [[συχνάκις]] [[ὡσαύτως]] καὶ μετὰ τῶν ὑπερθ. μέγιστος δή, [[κράτιστος]] δή, ἐντελῶς μέγιστος, [[ὁμολογουμένως]] ἄριστος, Θουκ. 1. 50, κτλ.· ἀπάντων δὴ… ἄλγιστον Σοφ. Αἴ. 992, κτλ.·- οὕτω μετ᾽ ἀριθμητικῶν, ὀκτὼ δή προέηκα… ὀϊστούς, έχω ῥίψει ἀκριβῶς οὐχὶ ὀλιγώτερα τῶν [[δέκα]] βελῶν, Ἰλ. Θ. 297· [[ἐννέα]] δὴ βεβάασι… ἐνιαυτοί, οὐχὶ ὀλιγώτεροι τῶν [[ἐννέα]], [[ἐννέα]] σωστοί, Β. 134· ἕκτον δὲ δή τόδ᾽ [[ἦμαρ]]. αὕτη [[εἶναι]] ἀκριβῶς ἡ [[ἕκτη]] [[ἡμέρα]], Εὐρ. Ὀρ. 39, πρβλ. Ἰλ. Ω. 107, κτλ.· εἷς δή, ἕνας [[μόνος]], Εὐρ. Μηδ. 1282, κτλ. 2) οὕτω καὶ μετ᾽ ἐπιρρ., [[πολλάκις]] δή, [[πολλάκις]], [[συχνάκις]] ἕως τώρα, Λατ. jam saepe, Ἰλ. Τ. 85· ὀψὲ δὲ δή, ἐντελῶς ἀργά, Η. 94· τρὶς δή, οὐχὶ ὀλιγώτερον ἢ [[τρεῖς]] [[φοράς]], Πίνδ. ΙΙ. 9. 162· [[πάλαι]] δή, Λατ. jamdudum, Σοφ. Φ. 806·- νῦν δή, τώρα πλέον· πολὺ ὅμοιον τῷ ἄρτι, Ἀριστοφ. Ὄρν. 923, Πλάτ. Θεαιτ. 145Β, κτλ.· νῦν τε καὶ [[ἄλλοτε]] δὴ [[αὐτόθι]] 187D· ἢ, τώρα κατὰ πρῶτον, τώρα ἐπὶ τέλους, ὁ αὐτ. Πολ. 353Α, Ξεν., κτλ.·- [[τότε]] δὴ (δή ῥα [[τότε]] Ἰλ. Ν. 719, κτλ.) κατ᾽ ἐκεῖνον ἀκριβῶς τὸν καιρόν, Θουκ., κτλ.· [[ὡσαύτως]], δή [[τότε]] Πλάτ. Θεαιτ. 156Ε· [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]], ἐν τῷ ἅμα, κατ᾽ αὐτὴν δὰ τὴν στιγμήν, ὁ αὐτ. Πολ. 338Β, κτλ.· - [[ὕστερον]] δή, ἀκόμη ἀργότερον, Θουκ. 2. 17·- [[συχνάκις]] μετὰ βεβαιωτικῶν μορίων, [[ὁπότε]] [[ἁπλῶς]] προσθέτει δύναμιν, ναὶ δή, ναί, τῷ ὄντι, Ἰλ. Α. 286, κτλ.· ἦ δή, ἦ μὲν δὴ [[αὐτόθι]] 518, 573, κτλ.· οὐ δή, βεβαίως ὄχι, Σοφ. Φ. 246, πρβλ. Εὐρ. Ὀρ. 1069, κτλ.·- ἴδε ἐν λ. [[δηλαδή]], [[δήπου]], [[δήπουθεν]], [[δήποτε]]. 3) μετὰ ῥημάτων, δὴ γὰρ ἴδον ὀφθαλμοῖσι, [[διότι]] ἀληθῶς τὸν εἶδον. Ἰλ. Ο. 488· νῦν δ᾽ ὁρᾶτε δή, τώρα βεβαίως βλέπετε, Ξεν. Κύρ. 3. 2, 12, κτλ.·- ἀλλὰ τὸ δὴ ἐσχετισμένον μετὰ ῥημάτων ἐπιδρᾷ συνήθως ἐπὶ τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 3. 4) μετὰ οὐσιαστικῶν οὐχὶ [[συχνάκις]], ἐς δὴ τὸ Ἄργος τοῦτο…, εἰς τὸ Ἄργος λοιπὸν αὐτὸ ἔφθασαν, Ἡρόδ. 1. 1· [[τέλος]] δή, τὸ πλῆρες [[τέλος]], Αἰσχύλ. Πρ. 13· σοφιστὴν δή τοι ὀνομάζουσι τὸν ἄνδρα [[εἶναι]], σοφιστήν, ὡς γνωστόν, Πλάτ. Πρωτ. 311Ε·- παρ᾽ Ἀττ. [[ἐνίοτε]] ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Λατ. scilicet, εἰσήγαγε τὰς ἑταιρίδας δή, τὰς προσ. ποιουμένας τὴν ἑταίραν, Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 6, πρβλ. Εὐρ. Ἴων. 1181, Θουκ. 4. 67., 6. 80·- [[ἐνταῦθα]] [[ὡσαύτως]] τὸ δὴ ἀνήκει εἰς τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 5. 5) μετ᾽ ἀντωνυμιῶν πρὸς ἐμφαντικὴν δήλωσιν τοῦ προσώπου ἢ πράγματος, ἐμὲ δή, ἄνθρωπον ὡς ἐγώ, Ἡρόδ. 3. 155· σὺ δή, σὺ πρὸ πάντων, ὁ αὐτ. 1. 115, Σοφ. Αἴ. 1226· [[οὗτος]] δή, [[οὗτος]] καὶ οὐδεὶς [[ἕτερος]], Ἡρόδ. 1. 43· [[ἐκεῖνος]] δή Σοφ. Τρ. 1091· [[οὗτος]] δή ὁ [[Σωκράτης]], εἰρωνικῶς, Πλάτ. Θεαιτ. 166Α· τὸ λεγόμενον δή τοῦτο, ὡς τὸ γνωστὸν [[λόγιον]] λέγει, ὁ αὐτ. Γοργ. 514Ε, πρβλ. Εὐρ. Ἱππ. 962·- οὕτω μετὰ κτητικῶν ἀντωνυμιῶν, τὸ σὸν δὴ τοῦτο Πλάτ. Συμπ. 221Β, πρβλ. Γοργ. 508D, κτλ.·- μετ᾽ ἀναφορικῶν, ὃς δὴ νῦν κρατέει, [[ὅστις]] φανερῶς τώρα κυβερνᾷ. Ἰλ. Φ. 315· τὰ δὴ καὶ ἐγένετο Ἡρόδ. 1. 22· οἷος δὴ σύ, ἀκριβῶς [[ὁποῖος]] σύ. Ἰλ. Ω. 376, πρβλ. Ὀδ. Α. 32, Σοφ. Αἴ. 995. κτλ· οὕτω μετ᾽ ἀναφορ. ἐπιρρ., ὡς δὴ Αἰσχύλ. Ἀγ. 1633· ὅσα δὴ Ἀριστοφ. Ἀχ. 1, κτλ.·- μετ᾽ ἐρωτηματικῶν, τοῦ δὴ [[ἕνεκα]]; Πλάτ. Γοργ. 457Ε· τί δή; ὁ αὐτ. Φαίδωνι 58C· πότερα δή; Σοφ. Φ. 1235· (καὶ μετ᾽ ἐπιρρ. ποῖ δὴ καὶ [[πόθεν]]; Πλάτ. Φαίδρ. ἐν ἀρχ.· ποῦ δή; πῇ δή; [[αὐτόθι]] 228Ε, κτλ.)·- μετ᾽ ἀορίστων ἢ ἐπιμεριστικῶν ἀντωνυμιῶν τὸ δὴ ἰσχυροποιεῖ τὴν ἀοριστίαν τῶν ἀντωνυμιῶν, ἄλλοι δὴ, ἄλλοι θὰ [[εἶναι]] ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δύνανται, Ἰλ. Α. 295· μηδεὶς δή, ἀπολύτως κανείς, Πλάτ. Θεαιτ. 170Ε· δή τις, κἄποιος, Λατ. nescio quis, ὁ αὐτ. Φαίδωνι 108C, 115D, κτλ.· (σπανίως, τις δή Σοφ. Ἀντ. 158. Εὐρ. Ι. Τ. 946)· τὸ οὐδέτερ. δή τι, [[εἶναι]] κοινόν, ἦ ἄρα δή τι ἐίσκομεν ἄξιον [[εἶναι]], κατά τινα τρόπον, ὅ,τι [[δήποτε]] καὶ ἂν [[εἶναι]], Ἰλ. Ν. 446· τὸ ἱππικόν τῷ δή τι καὶ ἐπεῖχε ἐλλάμψεσθαι Ἡρόδ. 1. 80· οὕτω δή τι ὁ αὐτ. 3. 108, κτλ.· [[ὡσαύτως]], [[ὅστις]] δή, ὁστιςδήποτε καὶ ἂν [[εἶναι]], ὁ αὐτ. 1. 86· ἐπὶ μισθῷ ὅσῳ δή, Λατ. quantocumque, [[αὐτόθι]] 160, κτλ. 6) μετὰ συνδέσμων, ἵνα δή, ἵνα κατὰ ἀλήθειαν, Ἰλ. Ψ. 207. κτλ.· ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Πλάτ. Πολ. 420Ε, Μένωνι 86D· (καὶ [[οὕτως]], ὅτι δή ὁ αὐτ. Φαίδρ. 268D)·- ὡς δὴ Ἰλ. Ε. 24, κτλ.· εἰρωνικῶς, Ἀριστοφ. Σφηξ. 1315, Πλάτ.·- γάρ δή, [[διότι]] φανερῶς, Αἰσχύλ. Χο. 874, 891, Πλάτ. Θεαιτ. 156C· οὐ γὰρ δὴ Σοφ. Ο. Κ. 265·- [[ὅπως]] δὴ Θουκ., κτλ.·- ἀλλ᾽ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μετὰ χρονικῶν συνδέσμων, [[ἐπεὶ]] δή, ἐπιτεταμέον ἀντὶ [[ἐπεὶ]] (ἴδε ἐν λ. ἐπειδή), ὅτε δή, [[ὅταν]] δή, ἔς τε δή, εἰ δή, κτλ.·- [[ἐντεῦθεν]] τὸ δή [[συχνάκις]] εἶνε ἐν χρήσει μετὰ μετοχῆς, [[ὁπότε]] ἡ μετοχὴ δύναται νὰ ἀναλυθῇ εἰς σύνδεσμον καὶ [[ῥῆμα]], ἅτε δὴ ἐόντες, [[ἐπειδὴ]] φανερῶς [[εἶναι]], Ἡρόδ. 8. 90· ὡς φόνον νίζουσα δή, ἀκριβῶς ἐὰν…, Εὐρ. Ι. Τ. 1338, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 66, Ξεν. Κύρ. 5. 4, 4, κτλ.· ἴδε ἀλλὰ ΙΙΙ: 6, γὰρ IV. 3. ΙΙ. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ [[ὁσάκις]] ἀναφέρεται εἰς ὁλοκλήρους προτάσεις. 1) [[ὅπως]] συνεχίσῃ τις διήγησιν, ὁπὸτε [[συχνάκις]] ἀκολουθεὶ τῷ μέν, οὕτω λοιπόν, λοιπόν, [[τότε]] μὲν δὴ… ἡσυχίην εἶχε Ἡρόδ. 1. 11· Σόλων μὲν δή ἔνεμε [[αὐτόθι]] 32· τὸν μὲν δὴ πέμπει [[αὐτόθι]] 116· [[ὡσαύτως]] καθ᾽ ἑαυτὸ [[ἄνευ]] τοῦ μέν, εἷς δή τούτων…, λοιπόν, ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν…, [[αὐτόθι]] 114, κτλ.·- [[πολλάκις]] ἐπὶ ἀνακεφαλαιώσεων, τοιαῦτα μὲν δὴ [[ταῦτα]], Λατ. haec hactenus, Αἰσχύλ. Πρ. 500, κτλ.· τοῦτο δὴ τὸ [[ἄγος]]… Θουκ. 1. 127· τούτων δὴ [[ἕνεκα]] Ξεν. Κύρ. 3. 2, 28, κτλ.· [[οὕτως]] ἐν τῇ συγκεφαλαιώσει ἢ προσθέσει ἀριθμῶν, γίγνοται δὴ οὗτοι [[χίλιοι]], λοιπὸν οὗτοι ἀναβαίνουσιν εἰς 1000, [[αὐτόθι]] 1. 5, 5·- οὕτω καὶ ἐν τῇ ἐπαναλήψει τοῦ λόγου μετά τινα διακοπήν. Ἀνδρομάχη, [[θυγάτηρ]] μεγαλήτορος Ἠετίωνος…,τοῦπερ δὴ [[θυγάτηρ]] Ἰλ. Ζ. 395· [[οὗτος]] δή... ὁ μὲν δή Ἡρόδ. 1. 43· ξένους μὲν [[λέγω]],… [[λέγω]] δὴ
|elnltext=δή, modaal, ‘[[evidentieel]]’ partikel; de spreker markeert met δή dat wat hij zegt vanzelfsprekend is of hoort te zijn bij losse woorden of woordgroep in feite, precies, inderdaad, zeker; of te ‘[[vertalen]]’ door nadruk:. κάρτιστοι δή echt heel sterke (mannen) Il. 1.266; ἄλλοισιν δὴ ταῦτ’ ἐπιτέλλεο die opdrachten moet je maar aan ánderen geven Il. 1.295; ἦμος δ’ ἠέλιος κατέδυ... δὴ τότε κοιμήσαντο toen de zon was ondergegaan, toén dan gingen zij naar bed Il. 1.476; ὡς δὴ ἀληθέως αὐτόμολος precies alsof hij werkelijk een overloper was Hdt. 3.156.1; σὲ δή jij daar! Soph. Ant. 441; κίνησις γὰρ αὕτη μεγίστη δὴ τοῖς Ἕλλησιν ἐγένετο want dit was zeker de meest schokkende gebeurtenis voor de Grieken Thuc. 1.1.2; δῆλον δὴ τοῦτό γε dit is in elk geval evident duidelijk Plat. Grg. 502a. bij hele zinnen: markeert dat de inhoud vanzelfsprekend waar of relevant is zeker, natuurlijk, vanzelfsprekend, het is natuurlijk zo dat...; vaak gepaard met connectieve functie: markeert overgang naar iets dat nieuw, maar duidelijk relevant is dan (ook), dus, nou:. ἔστι δὲ νέος· φοβούμεθα δὴ περὶ αὐτῷ hij is jong; we zijn dus natuurlijk bezorgd om hem Plat. Euthyd. 275b. in vraag als reactie op opmerking τί δή; ja, én?, wat zou dat (dan)? in caus., fin., compar. bijzinnen en met ὡς + ptc., ook met ironische, sarcastische toon tuurlijk, vast en zeker, vanzelfsprekend:. λόγου ἕνεκα... λέγεις τὸν λόγον, ἵνα δὴ ἄτοπον λέγῃς je zegt maar wat, om maar iets absurds te berde te brengen natuurlijk Plat. Euthyd. 286d; ὡς δὴ κηδόμενος αὐτοῦ; zeker omdat je bezorgd om hem bent? Hdt. 7.17.2.
}}
{{elru
|elrutext='''δή:''' частица со знач.:<br /><b class="num">1)</b> (усиления или подчеркивания) именно, как раз, же, -то: [[νῦν]] δή Arph., Xen., Plat. именно теперь, теперь-то; [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]] Plat. тотчас же; [[ἐννέα]] δὴ ἐνιαυτοί Hom. вот уж (целых) девять лет; τί [[οὖν]] δή ἐστιν; Plat., Xen.; да что же это такое?; [[οὔκουν]] ἐρεῖς ποτε; - Καὶ δὴ [[λέγω]] σοι Soph. да укажешь ли, наконец? - Вот я и говорю тебе; [[κἀγὼ]] δὴ [[ἐνταῦθα]] ἀποκρίνομαι (praes. hist.) Xen. тогда-то я и ответил; τοῦ δὴ [[ἕνεκα]]; Plat. чего же ради?; [[ἄγε]] δὴ [[ἐρείομεν]] Hom. давай-ка спросим; [[οὗτος]] δὴ ὁ [[Σωκράτης]] Plat. вот этот самый Сократ; [[ὅτου]] δὴ παρεγγυήσαντος Xen. когда решительно каждый отдавал приказы;<br /><b class="num">2)</b> (вывода) так вот, итак: [[τοιαῦτα]] μὲν δὴ [[ταῦτα]] Aesch. так вот какие были дела; μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν Plat. в таком случае ни для кого это не будет истиной; τὸ ἔμψυχον δὴ τοῦ ἀψύχου [[δυοῖν]] διαφέρει Arst. итак, одушевленное отличается от неодушевленного двумя признаками; [[ἀνάγκη]] δή … Arst. необходимо, следовательно, …;<br /><b class="num">3)</b> (при прилагательных - усиления) безусловно, вполне: [[μοῦνος]] δὴ πάντων ἀνθρώπων Her. один единственный из людей; πλήθει [[μέγιστος]] δή Thuc. безусловно наиболее многочисленный;<br /><b class="num">4)</b> (усиливающего добавления) сверх того, и даже: ἐς Αἴγυπτον καὶ δὴ καὶ ἐς [[Σάρδις]] Her. в Египет, а также и в Сарды; [[ὑγίεια]] καὶ ἰσχὸς καὶ [[κάλλος]] καὶ [[πλοῦτος]] δή Plat. здоровье, сила, красота, а также богатство;<br /><b class="num">5)</b> (логического перехода) и вот, тогда, стало-быть, итак: [[ἔνθα]] δὴ ἔθεον ἅπαντες Xen. тогда все сбежались;<br /><b class="num">6)</b> (уверенности) конечно, несомненно: τινὰ δὴ μῆτιν ἐρέσσων Soph. обдумывая, несомненно, какой-то план;<br /><b class="num">7)</b> (допущения, уступления, согласия) ладно, ну что же: ἐρώτα. - Ἐρωτῶ δή Plat. спрашивай. - Хорошо, спрошу; δέχου δὲ σύ. - Καὶ δὴ [[δέδεγμαι]] Aesch. согласись. - Ладно, я согласен; [[ἔστω]] δὴ τὸ А τὸ κινοῦν, τὸ δὲ κινούμενον В Arst. допустим, что А есть движущее, а В движимое.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Line 34: Line 37:
|lsmtext='''δή:''' [[μόριο]] που χρησιμ. για να προσδώσει μεγαλύτερη [[σαφήνεια]] στη [[λέξη]] ή λέξεις τις οποίες επηρεάζει (πιθ. συντετμ. [[τύπος]] του [[ἤδη]], Λατ. [[jam]]), [[πράγματι]], ακριβώς, βέβαια, αληθινά, [[τωόντι]].<br /><b class="num">I. 1.</b> Χρήση του <i>δή</i> με απλές λέξεις:<br /><b class="num">1.</b> [[μετά]] από επίθ., [[οἶος]] δή, [[μόνος]] δή, [[ολομόναχος]], σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· [[ιδίως]], ως δηλωτικό μεγέθους, [[μέγας]] δή, <i>μικρὸς δὴ</i> κ.λπ.· [[συχνά]] με υπερθ., [[μέγιστος]] δή, [[κράτιστος]] δή, αρκετά μεγαλύτερος, [[ομολογουμένως]] ο [[καλύτερος]], σε Θουκ.· επίσης με αριθμητικά, ὀκτὼ δὴ [[προέηκα]] ὀϊστούς, έχω εκτοξεύσει [[οκτώ]] ατόφια βέλη, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>εἷς δή</i>, [[ένας]] μονάχα, σε Ευρ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> [[μετά]] από επιρρ., [[πολλάκις]] δή, πολλές φορές, [[συχνά]], [[συχνά]] ως [[τώρα]], Λατ. [[jam]] [[saepe]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὀψὲ δὲ δή</i>, εντελώς [[αργά]], στον ίδ.· [[νῦν]] δή, [[τώρα]] [[πλέον]], σε Ξεν. κ.λπ.· [[τότε]] δή, ακριβώς εκείνο τον καιρό, σε Θουκ.· [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]], την [[ίδια]] ακριβώς [[στιγμή]], συγχρόνως, σε Πλάτ.· επίσης, <i>ναὶ δή</i>, ναι [[πράγματι]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>οὐ δή</i>, [[φυσικά]], [[βεβαίως]] όχι, σε Σοφ.·<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα, δὴ γὰρ [[ἴδον]] ὀφθαλμοῖσι, [[γιατί]] [[πράγματι]], [[αλήθεια]] τον είδα, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">4.</b> με κύρια ουσ., ἐς δὴ τὸ [[Ἄργος]] [[τοῦτο]]..., στο Άργος [[λοιπόν]] έφτασαν, σε Ηρόδ.· [[τέλος]] δή, το πλήρες [[τέλος]] του, σε Αισχύλ.· ειρων., Λατ. [[scilicet]], εἰσήγαγε [[τὰς]] ἑταιρίδας δή, τις προσποιούμενες τις εταίρες, σε Ξεν.<br /><b class="num">5.</b> με αντων., για να προσδώσει [[έμφαση]]· <i>ἐμὲ δή</i>, [[ένας]] [[άνδρας]] όπως εγώ, σε Ηρόδ.· <i>σὺ δή</i>, εσύ ξεχωριστά απ' όλους τους άλλους, εσύ [[προπάντων]], στον ίδ.· [[οὗτος]] δή, αυτός και [[κανείς]] [[άλλος]], στον ίδ.· <i>ὅς δή</i>, που ξεκάθαρα, σε Ομήρ. Ιλ.· με αόρ. αντων., <i>ἄλλοιδή</i>, άλλοι θα είναι αυτοί οι οποίοι θα μπορέσουν, στον ίδ.· δή τις, [[κάποιος]] ή [[κάποιος]] [[άλλος]], Λατ. [[nescio]] [[quis]], σε Πλάτ.· <i>δή τι</i>, με [[κάθε]] τρόπο, όπως και να είναι, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.<br /><b class="num">II.</b> Χρήση του <i>δή</i> με ολόκληρες προτάσεις:<br /><b class="num">1.</b> για να συνεχίσει την [[αφήγηση]], [[έπειτα]] [[λοιπόν]], [[κατόπιν]], [[μετά]] ακολούθως, [[τότε]]· [[τότε]] μὲν δὴ ἡσυχίην εἶχε, σε Ηρόδ.· σε ανακεφαλαιώσεις, τοιαῦτα μὲν δὴ [[ταῦτα]], Λατ. [[haec]] [[hactenus]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> χρησιμ. για συμπεράσματα, σε Ηρόδ. κ.λπ.· [[ιδίως]], για να εκφράσει το απροσδόκητο· <i>καὶ σὺ δή</i>, ώστε [[λοιπόν]] και εσύ επίσης!, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">3.</b> με προστ. και υποτ., <i>ἐννοεῖτε γὰρ δή</i>, [[γιατί]] έχετε μόνο στο [[μυαλό]], σε Ξεν.· ομοίως, <i>ἄγεδή</i>, [[φέρε]] δή, [[ἴθι]] δή, <i>σκόπει δὴ</i> κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> <i>γε δή</i>, για [[δήλωση]] του πιο σημαντικού, μετὰ ὅπλων γε δή, [[προπάντων]] με όπλα, σε Θουκ.· <i>μή τί γε δή</i>, [[χωρίς]] να [[αναφέρω]], [[χωρίς]] να κάνω λόγο, σε Δημ. <b>5. α)</b> <i>καὶ δή</i>, και [[επιπλέον]], και [[μάλιστα]], σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, <i>ἐς Αἴγυπτον ἀπίκετο</i>, <i>καὶ δὴ καὶ ἐς Σάρδις</i>, ἔφτασε στην Αίγυπτο, και [[επιπλέον]] και στις [[Σάρδεις]] σε Ηρόδ.· ἰσχὺς καὶ [[κάλλος]] καὶ [[πλοῦτος]] δή, και πάνω απ' όλα ο [[πλούτος]], σε Πλάτ. <b>β)</b> <i>καὶ δή</i>, βρίσκεται επίσης σε αποκρίσεις: βλέψον [[κάτω]], [[απάντηση]], καὶ δὴ [[βλέπω]], [[καλά]], [[κοιτάζω]], σε Αριστοφ. <b>γ)</b> σε υποθέσεις, καὶ δὴ [[δέδεγμαι]], και [[τώρα]] υπόθεσε ότι έχω δεχτεί, σε Αισχύλ.
|lsmtext='''δή:''' [[μόριο]] που χρησιμ. για να προσδώσει μεγαλύτερη [[σαφήνεια]] στη [[λέξη]] ή λέξεις τις οποίες επηρεάζει (πιθ. συντετμ. [[τύπος]] του [[ἤδη]], Λατ. [[jam]]), [[πράγματι]], ακριβώς, βέβαια, αληθινά, [[τωόντι]].<br /><b class="num">I. 1.</b> Χρήση του <i>δή</i> με απλές λέξεις:<br /><b class="num">1.</b> [[μετά]] από επίθ., [[οἶος]] δή, [[μόνος]] δή, [[ολομόναχος]], σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· [[ιδίως]], ως δηλωτικό μεγέθους, [[μέγας]] δή, <i>μικρὸς δὴ</i> κ.λπ.· [[συχνά]] με υπερθ., [[μέγιστος]] δή, [[κράτιστος]] δή, αρκετά μεγαλύτερος, [[ομολογουμένως]] ο [[καλύτερος]], σε Θουκ.· επίσης με αριθμητικά, ὀκτὼ δὴ [[προέηκα]] ὀϊστούς, έχω εκτοξεύσει [[οκτώ]] ατόφια βέλη, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>εἷς δή</i>, [[ένας]] μονάχα, σε Ευρ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> [[μετά]] από επιρρ., [[πολλάκις]] δή, πολλές φορές, [[συχνά]], [[συχνά]] ως [[τώρα]], Λατ. [[jam]] [[saepe]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὀψὲ δὲ δή</i>, εντελώς [[αργά]], στον ίδ.· [[νῦν]] δή, [[τώρα]] [[πλέον]], σε Ξεν. κ.λπ.· [[τότε]] δή, ακριβώς εκείνο τον καιρό, σε Θουκ.· [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]], την [[ίδια]] ακριβώς [[στιγμή]], συγχρόνως, σε Πλάτ.· επίσης, <i>ναὶ δή</i>, ναι [[πράγματι]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>οὐ δή</i>, [[φυσικά]], [[βεβαίως]] όχι, σε Σοφ.·<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα, δὴ γὰρ [[ἴδον]] ὀφθαλμοῖσι, [[γιατί]] [[πράγματι]], [[αλήθεια]] τον είδα, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">4.</b> με κύρια ουσ., ἐς δὴ τὸ [[Ἄργος]] [[τοῦτο]]..., στο Άργος [[λοιπόν]] έφτασαν, σε Ηρόδ.· [[τέλος]] δή, το πλήρες [[τέλος]] του, σε Αισχύλ.· ειρων., Λατ. [[scilicet]], εἰσήγαγε [[τὰς]] ἑταιρίδας δή, τις προσποιούμενες τις εταίρες, σε Ξεν.<br /><b class="num">5.</b> με αντων., για να προσδώσει [[έμφαση]]· <i>ἐμὲ δή</i>, [[ένας]] [[άνδρας]] όπως εγώ, σε Ηρόδ.· <i>σὺ δή</i>, εσύ ξεχωριστά απ' όλους τους άλλους, εσύ [[προπάντων]], στον ίδ.· [[οὗτος]] δή, αυτός και [[κανείς]] [[άλλος]], στον ίδ.· <i>ὅς δή</i>, που ξεκάθαρα, σε Ομήρ. Ιλ.· με αόρ. αντων., <i>ἄλλοιδή</i>, άλλοι θα είναι αυτοί οι οποίοι θα μπορέσουν, στον ίδ.· δή τις, [[κάποιος]] ή [[κάποιος]] [[άλλος]], Λατ. [[nescio]] [[quis]], σε Πλάτ.· <i>δή τι</i>, με [[κάθε]] τρόπο, όπως και να είναι, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.<br /><b class="num">II.</b> Χρήση του <i>δή</i> με ολόκληρες προτάσεις:<br /><b class="num">1.</b> για να συνεχίσει την [[αφήγηση]], [[έπειτα]] [[λοιπόν]], [[κατόπιν]], [[μετά]] ακολούθως, [[τότε]]· [[τότε]] μὲν δὴ ἡσυχίην εἶχε, σε Ηρόδ.· σε ανακεφαλαιώσεις, τοιαῦτα μὲν δὴ [[ταῦτα]], Λατ. [[haec]] [[hactenus]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> χρησιμ. για συμπεράσματα, σε Ηρόδ. κ.λπ.· [[ιδίως]], για να εκφράσει το απροσδόκητο· <i>καὶ σὺ δή</i>, ώστε [[λοιπόν]] και εσύ επίσης!, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">3.</b> με προστ. και υποτ., <i>ἐννοεῖτε γὰρ δή</i>, [[γιατί]] έχετε μόνο στο [[μυαλό]], σε Ξεν.· ομοίως, <i>ἄγεδή</i>, [[φέρε]] δή, [[ἴθι]] δή, <i>σκόπει δὴ</i> κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> <i>γε δή</i>, για [[δήλωση]] του πιο σημαντικού, μετὰ ὅπλων γε δή, [[προπάντων]] με όπλα, σε Θουκ.· <i>μή τί γε δή</i>, [[χωρίς]] να [[αναφέρω]], [[χωρίς]] να κάνω λόγο, σε Δημ. <b>5. α)</b> <i>καὶ δή</i>, και [[επιπλέον]], και [[μάλιστα]], σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, <i>ἐς Αἴγυπτον ἀπίκετο</i>, <i>καὶ δὴ καὶ ἐς Σάρδις</i>, ἔφτασε στην Αίγυπτο, και [[επιπλέον]] και στις [[Σάρδεις]] σε Ηρόδ.· ἰσχὺς καὶ [[κάλλος]] καὶ [[πλοῦτος]] δή, και πάνω απ' όλα ο [[πλούτος]], σε Πλάτ. <b>β)</b> <i>καὶ δή</i>, βρίσκεται επίσης σε αποκρίσεις: βλέψον [[κάτω]], [[απάντηση]], καὶ δὴ [[βλέπω]], [[καλά]], [[κοιτάζω]], σε Αριστοφ. <b>γ)</b> σε υποθέσεις, καὶ δὴ [[δέδεγμαι]], και [[τώρα]] υπόθεσε ότι έχω δεχτεί, σε Αισχύλ.
}}
}}
{{elru
{{ls
|elrutext='''δή:''' частица со знач.:<br /><b class="num">1)</b> (усиления или подчеркивания) именно, как раз, же, -то: [[νῦν]] δή Arph., Xen., Plat. именно теперь, теперь-то; [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]] Plat. тотчас же; [[ἐννέα]] δὴ ἐνιαυτοί Hom. вот уж (целых) девять лет; τί [[οὖν]] δή ἐστιν; Plat., Xen.; да что же это такое?; [[οὔκουν]] ἐρεῖς ποτε; - Καὶ δὴ [[λέγω]] σοι Soph. да укажешь ли, наконец? - Вот я и говорю тебе; [[κἀγὼ]] δὴ [[ἐνταῦθα]] ἀποκρίνομαι (praes. hist.) Xen. тогда-то я и ответил; τοῦ δὴ [[ἕνεκα]]; Plat. чего же ради?; [[ἄγε]] δὴ [[ἐρείομεν]] Hom. давай-ка спросим; [[οὗτος]] δὴ ὁ [[Σωκράτης]] Plat. вот этот самый Сократ; [[ὅτου]] δὴ παρεγγυήσαντος Xen. когда решительно каждый отдавал приказы;<br /><b class="num">2)</b> (вывода) так вот, итак: [[τοιαῦτα]] μὲν δὴ [[ταῦτα]] Aesch. так вот какие были дела; μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν Plat. в таком случае ни для кого это не будет истиной; τὸ ἔμψυχον δὴ τοῦ ἀψύχου [[δυοῖν]] διαφέρει Arst. итак, одушевленное отличается от неодушевленного двумя признаками; [[ἀνάγκη]] δή … Arst. необходимо, следовательно, …;<br /><b class="num">3)</b> (при прилагательных - усиления) безусловно, вполне: [[μοῦνος]] δὴ πάντων ἀνθρώπων Her. один единственный из людей; πλήθει [[μέγιστος]] δή Thuc. безусловно наиболее многочисленный;<br /><b class="num">4)</b> (усиливающего добавления) сверх того, и даже: ἐς Αἴγυπτον καὶ δὴ καὶ ἐς [[Σάρδις]] Her. в Египет, а также и в Сарды; [[ὑγίεια]] καὶ ἰσχὸς καὶ [[κάλλος]] καὶ [[πλοῦτος]] δή Plat. здоровье, сила, красота, а также богатство;<br /><b class="num">5)</b> (логического перехода) и вот, тогда, стало-быть, итак: [[ἔνθα]] δὴ ἔθεον ἅπαντες Xen. тогда все сбежались;<br /><b class="num">6)</b> (уверенности) конечно, несомненно: τινὰ δὴ μῆτιν ἐρέσσων Soph. обдумывая, несомненно, какой-то план;<br /><b class="num">7)</b> (допущения, уступления, согласия) ладно, ну что же: ἐρώτα. - Ἐρωτῶ δή Plat. спрашивай. - Хорошо, спрошу; δέχου δὲ σύ. - Καὶ δὴ [[δέδεγμαι]] Aesch. согласись. - Ладно, я согласен; [[ἔστω]] δὴ τὸ А τὸ κινοῦν, τὸ δὲ κινούμενον В Arst. допустим, что А есть движущее, а В движимое.
|lstext='''δή''': [[μόριον]] ἐν χρήσει συνήθως, [[ὅπως]] δώσῃ πλειοτέραν ἀκρίβειαν, σαφήνειαν ἢ βεβαιότητα εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις μεθ᾽ ὧν [[εἶναι]] ἐσχετισμένον. Πιθανῶς [[εἶναι]] συντετμημένος τύπου τοῦ ἤδη, Λατ. jam. Συνήθως ἑρμηνεύεται διὰ τοῦ: τώρα, βεβαίως, τῇ ἀληθείᾳ, τῷ ὄντι, πράγματι· ἀλλ᾽ οὐδεμία [[λέξις]] δύναται μόνη νὰ ἐκφράσῃ τὸ δὴ εἰς πάσας τὰς περιστάσεις καὶ χρήσεις· ἡ [[δύναμις]] [[αὐτοῦ]] πρέπει [[πολλάκις]] νὰ ἀποδίδηται διὰ τῆς μετ᾽ ἐμφάσεως προφορᾶς ἢ διὰ περιφράσεων διαφόρων. Ὡς καὶ ἄλλα μορια τοῦ [[αὐτοῦ]] εἴδους, το δὴ ἀκολουθεῖ εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις εἰς ἃς ἀναφέρεται. Ἀλλὰ παρ' Ἐπ. καὶ λυρικοῖς ποιηταῖς τὰ δή γάρ, δή τοτε, δή [[πάμπαν]] (Ἰλ. Τ. 342) κεῖνται ἐν ἀρχῇ τῶν προτάσεων. Ι. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ μεθ᾽ ἁπλῶν λέξεων: 1) κατὰ τὸ πλεῖστον μετὰ τῶν ἐπιθέτων, [[οἶος]] δή, [[μόνος]] δή, [[ὅλως]] [[διόλου]] [[μόνος]], Ὀδ. Μ. 69, Ἡρόδ. 1. 25, καὶ Ἀττ.· ἰδίως μετὰ τὰ σημαίνοντα [[μέγεθος]], ποσόν, κτλ., [[μέγας]] δή, πολὺς δή, μικρὸς δή, κτλ.· [[συχνάκις]] [[ὡσαύτως]] καὶ μετὰ τῶν ὑπερθ. μέγιστος δή, [[κράτιστος]] δή, ἐντελῶς μέγιστος, [[ὁμολογουμένως]] ἄριστος, Θουκ. 1. 50, κτλ.· ἀπάντων δὴ… ἄλγιστον Σοφ. Αἴ. 992, κτλ.·- οὕτω μετ᾽ ἀριθμητικῶν, ὀκτὼ δή προέηκα… ὀϊστούς, έχω ῥίψει ἀκριβῶς οὐχὶ ὀλιγώτερα τῶν [[δέκα]] βελῶν, Ἰλ. Θ. 297· [[ἐννέα]] δὴ βεβάασι… ἐνιαυτοί, οὐχὶ ὀλιγώτεροι τῶν [[ἐννέα]], [[ἐννέα]] σωστοί, Β. 134· ἕκτον δὲ δή τόδ᾽ [[ἦμαρ]]. αὕτη [[εἶναι]] ἀκριβῶς ἡ [[ἕκτη]] [[ἡμέρα]], Εὐρ. Ὀρ. 39, πρβλ. Ἰλ. Ω. 107, κτλ.· εἷς δή, ἕνας [[μόνος]], Εὐρ. Μηδ. 1282, κτλ. 2) οὕτω καὶ μετ᾽ ἐπιρρ., [[πολλάκις]] δή, [[πολλάκις]], [[συχνάκις]] ἕως τώρα, Λατ. jam saepe, Ἰλ. Τ. 85· ὀψὲ δὲ δή, ἐντελῶς ἀργά, Η. 94· τρὶς δή, οὐχὶ ὀλιγώτερον ἢ [[τρεῖς]] [[φοράς]], Πίνδ. ΙΙ. 9. 162· [[πάλαι]] δή, Λατ. jamdudum, Σοφ. Φ. 806·- νῦν δή, τώρα πλέον· πολὺ ὅμοιον τῷ ἄρτι, Ἀριστοφ. Ὄρν. 923, Πλάτ. Θεαιτ. 145Β, κτλ.· νῦν τε καὶ [[ἄλλοτε]] δὴ [[αὐτόθι]] 187D· ἢ, τώρα κατὰ πρῶτον, τώρα ἐπὶ τέλους, ὁ αὐτ. Πολ. 353Α, Ξεν., κτλ.·- [[τότε]] δὴ (δή ῥα [[τότε]] Ἰλ. Ν. 719, κτλ.) κατ᾽ ἐκεῖνον ἀκριβῶς τὸν καιρόν, Θουκ., κτλ.· [[ὡσαύτως]], δή [[τότε]] Πλάτ. Θεαιτ. 156Ε· [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]], ἐν τῷ ἅμα, κατ᾽ αὐτὴν δὰ τὴν στιγμήν, ὁ αὐτ. Πολ. 338Β, κτλ.· - [[ὕστερον]] δή, ἀκόμη ἀργότερον, Θουκ. 2. 17·- [[συχνάκις]] μετὰ βεβαιωτικῶν μορίων, [[ὁπότε]] [[ἁπλῶς]] προσθέτει δύναμιν, ναὶ δή, ναί, τῷ ὄντι, Ἰλ. Α. 286, κτλ.· ἦ δή, ἦ μὲν δὴ [[αὐτόθι]] 518, 573, κτλ.· οὐ δή, βεβαίως ὄχι, Σοφ. Φ. 246, πρβλ. Εὐρ. Ὀρ. 1069, κτλ.·- ἴδε ἐν λ. [[δηλαδή]], [[δήπου]], [[δήπουθεν]], [[δήποτε]]. 3) μετὰ ῥημάτων, δὴ γὰρ ἴδον ὀφθαλμοῖσι, [[διότι]] ἀληθῶς τὸν εἶδον. Ἰλ. Ο. 488· νῦν δ᾽ ὁρᾶτε δή, τώρα βεβαίως βλέπετε, Ξεν. Κύρ. 3. 2, 12, κτλ.·- ἀλλὰ τὸ δὴ ἐσχετισμένον μετὰ ῥημάτων ἐπιδρᾷ συνήθως ἐπὶ τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 3. 4) μετὰ οὐσιαστικῶν οὐχὶ [[συχνάκις]], ἐς δὴ τὸ Ἄργος τοῦτο…, εἰς τὸ Ἄργος λοιπὸν αὐτὸ ἔφθασαν, Ἡρόδ. 1. 1· [[τέλος]] δή, τὸ πλῆρες [[τέλος]], Αἰσχύλ. Πρ. 13· σοφιστὴν δή τοι ὀνομάζουσι τὸν ἄνδρα [[εἶναι]], σοφιστήν, ὡς γνωστόν, Πλάτ. Πρωτ. 311Ε·- παρ᾽ Ἀττ. [[ἐνίοτε]] ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Λατ. scilicet, εἰσήγαγε τὰς ἑταιρίδας δή, τὰς προσ. ποιουμένας τὴν ἑταίραν, Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 6, πρβλ. Εὐρ. Ἴων. 1181, Θουκ. 4. 67., 6. 80·- [[ἐνταῦθα]] [[ὡσαύτως]] τὸ δὴ ἀνήκει εἰς τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 5. 5) μετ᾽ ἀντωνυμιῶν πρὸς ἐμφαντικὴν δήλωσιν τοῦ προσώπου ἢ πράγματος, ἐμὲ δή, ἄνθρωπον ὡς ἐγώ, Ἡρόδ. 3. 155· σὺ δή, σὺ πρὸ πάντων, ὁ αὐτ. 1. 115, Σοφ. Αἴ. 1226· [[οὗτος]] δή, [[οὗτος]] καὶ οὐδεὶς [[ἕτερος]], Ἡρόδ. 1. 43· [[ἐκεῖνος]] δή Σοφ. Τρ. 1091· [[οὗτος]] δή ὁ [[Σωκράτης]], εἰρωνικῶς, Πλάτ. Θεαιτ. 166Α· τὸ λεγόμενον δή τοῦτο, ὡς τὸ γνωστὸν [[λόγιον]] λέγει, ὁ αὐτ. Γοργ. 514Ε, πρβλ. Εὐρ. Ἱππ. 962·- οὕτω μετὰ κτητικῶν ἀντωνυμιῶν, τὸ σὸν δὴ τοῦτο Πλάτ. Συμπ. 221Β, πρβλ. Γοργ. 508D, κτλ.·- μετ᾽ ἀναφορικῶν, ὃς δὴ νῦν κρατέει, [[ὅστις]] φανερῶς τώρα κυβερνᾷ. Ἰλ. Φ. 315· τὰ δὴ καὶ ἐγένετο Ἡρόδ. 1. 22· οἷος δὴ σύ, ἀκριβῶς [[ὁποῖος]] σύ. Ἰλ. Ω. 376, πρβλ. Ὀδ. Α. 32, Σοφ. Αἴ. 995. κτλ· οὕτω μετ᾽ ἀναφορ. ἐπιρρ., ὡς δὴ Αἰσχύλ. Ἀγ. 1633· ὅσα δὴ Ἀριστοφ. Ἀχ. 1, κτλ.·- μετ᾽ ἐρωτηματικῶν, τοῦ δὴ [[ἕνεκα]]; Πλάτ. Γοργ. 457Ε· τί δή; ὁ αὐτ. Φαίδωνι 58C· πότερα δή; Σοφ. Φ. 1235· (καὶ μετ᾽ ἐπιρρ. ποῖ δὴ καὶ [[πόθεν]]; Πλάτ. Φαίδρ. ἐν ἀρχ.· ποῦ δή; πῇ δή; [[αὐτόθι]] 228Ε, κτλ.)·- μετ᾽ ἀορίστων ἢ ἐπιμεριστικῶν ἀντωνυμιῶν τὸ δὴ ἰσχυροποιεῖ τὴν ἀοριστίαν τῶν ἀντωνυμιῶν, ἄλλοι δὴ, ἄλλοι θὰ [[εἶναι]] ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δύνανται, Ἰλ. Α. 295· μηδεὶς δή, ἀπολύτως κανείς, Πλάτ. Θεαιτ. 170Ε· δή τις, κἄποιος, Λατ. nescio quis, ὁ αὐτ. Φαίδωνι 108C, 115D, κτλ.· (σπανίως, τις δή Σοφ. Ἀντ. 158. Εὐρ. Ι. Τ. 946)· τὸ οὐδέτερ. δή τι, [[εἶναι]] κοινόν, ἦ ἄρα δή τι ἐίσκομεν ἄξιον [[εἶναι]], κατά τινα τρόπον, ὅ,τι [[δήποτε]] καὶ ἂν [[εἶναι]], Ἰλ. Ν. 446· τὸ ἱππικόν τῷ δή τι καὶ ἐπεῖχε ἐλλάμψεσθαι Ἡρόδ. 1. 80· οὕτω δή τι ὁ αὐτ. 3. 108, κτλ.· [[ὡσαύτως]], [[ὅστις]] δή, ὁστιςδήποτε καὶ ἂν [[εἶναι]], ὁ αὐτ. 1. 86· ἐπὶ μισθῷ ὅσῳ δή, Λατ. quantocumque, [[αὐτόθι]] 160, κτλ. 6) μετὰ συνδέσμων, ἵνα δή, ἵνα κατὰ ἀλήθειαν, Ἰλ. Ψ. 207. κτλ.· ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Πλάτ. Πολ. 420Ε, Μένωνι 86D· (καὶ [[οὕτως]], ὅτι δή ὁ αὐτ. Φαίδρ. 268D)·- ὡς δὴ Ἰλ. Ε. 24, κτλ.· εἰρωνικῶς, Ἀριστοφ. Σφηξ. 1315, Πλάτ.·- γάρ δή, [[διότι]] φανερῶς, Αἰσχύλ. Χο. 874, 891, Πλάτ. Θεαιτ. 156C· οὐ γὰρ δὴ Σοφ. Ο. Κ. 265·- [[ὅπως]] δὴ Θουκ., κτλ.·- ἀλλ᾽ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μετὰ χρονικῶν συνδέσμων, [[ἐπεὶ]] δή, ἐπιτεταμέον ἀντὶ [[ἐπεὶ]] (ἴδε ἐν λ. ἐπειδή), ὅτε δή, [[ὅταν]] δή, ἔς τε δή, εἰ δή, κτλ.·- [[ἐντεῦθεν]] τὸ δή [[συχνάκις]] εἶνε ἐν χρήσει μετὰ μετοχῆς, [[ὁπότε]] ἡ μετοχὴ δύναται νὰ ἀναλυθῇ εἰς σύνδεσμον καὶ [[ῥῆμα]], ἅτε δὴ ἐόντες, [[ἐπειδὴ]] φανερῶς [[εἶναι]], Ἡρόδ. 8. 90· ὡς φόνον νίζουσα δή, ἀκριβῶς ἐὰν…, Εὐρ. Ι. Τ. 1338, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 66, Ξεν. Κύρ. 5. 4, 4, κτλ.· ἴδε ἀλλὰ ΙΙΙ: 6, γὰρ IV. 3. ΙΙ. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ [[ὁσάκις]] ἀναφέρεται εἰς ὁλοκλήρους προτάσεις. 1) [[ὅπως]] συνεχίσῃ τις διήγησιν, ὁπὸτε [[συχνάκις]] ἀκολουθεὶ τῷ μέν, οὕτω λοιπόν, λοιπόν, [[τότε]] μὲν δὴ… ἡσυχίην εἶχε Ἡρόδ. 1. 11· Σόλων μὲν δή ἔνεμε [[αὐτόθι]] 32· τὸν μὲν δὴ πέμπει [[αὐτόθι]] 116· [[ὡσαύτως]] καθ᾽ ἑαυτὸ [[ἄνευ]] τοῦ μέν, εἷς δή τούτων…, λοιπόν, ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν…, [[αὐτόθι]] 114, κτλ.·- [[πολλάκις]] ἐπὶ ἀνακεφαλαιώσεων, τοιαῦτα μὲν δὴ [[ταῦτα]], Λατ. haec hactenus, Αἰσχύλ. Πρ. 500, κτλ.· τοῦτο δὴ τὸ [[ἄγος]]… Θουκ. 1. 127· τούτων δὴ [[ἕνεκα]] Ξεν. Κύρ. 3. 2, 28, κτλ.· [[οὕτως]] ἐν τῇ συγκεφαλαιώσει ἢ προσθέσει ἀριθμῶν, γίγνοται δὴ οὗτοι [[χίλιοι]], λοιπὸν οὗτοι ἀναβαίνουσιν εἰς 1000, [[αὐτόθι]] 1. 5, 5·- οὕτω καὶ ἐν τῇ ἐπαναλήψει τοῦ λόγου μετά τινα διακοπήν. Ἀνδρομάχη, [[θυγάτηρ]] μεγαλήτορος Ἠετίωνος…,τοῦπερ δὴ [[θυγάτηρ]] Ἰλ. Ζ. 395· [[οὗτος]] δή... ὁ μὲν δή Ἡρόδ. 1. 43· ξένους μὲν [[λέγω]],… [[λέγω]] δὴ
}}
{{elnl
|elnltext=δή, modaal, ‘[[evidentieel]]’ partikel; de spreker markeert met δή dat wat hij zegt vanzelfsprekend is of hoort te zijn bij losse woorden of woordgroep in feite, precies, inderdaad, zeker; of te ‘[[vertalen]]’ door nadruk:. κάρτιστοι δή echt heel sterke (mannen) Il. 1.266; ἄλλοισιν δὴ ταῦτ’ ἐπιτέλλεο die opdrachten moet je maar aan ánderen geven Il. 1.295; ἦμος δ’ ἠέλιος κατέδυ... δὴ τότε κοιμήσαντο toen de zon was ondergegaan, toén dan gingen zij naar bed Il. 1.476; ὡς δὴ ἀληθέως αὐτόμολος precies alsof hij werkelijk een overloper was Hdt. 3.156.1; σὲ δή jij daar! Soph. Ant. 441; κίνησις γὰρ αὕτη μεγίστη δὴ τοῖς Ἕλλησιν ἐγένετο want dit was zeker de meest schokkende gebeurtenis voor de Grieken Thuc. 1.1.2; δῆλον δὴ τοῦτό γε dit is in elk geval evident duidelijk Plat. Grg. 502a. bij hele zinnen: markeert dat de inhoud vanzelfsprekend waar of relevant is zeker, natuurlijk, vanzelfsprekend, het is natuurlijk zo dat...; vaak gepaard met connectieve functie: markeert overgang naar iets dat nieuw, maar duidelijk relevant is dan (ook), dus, nou:. ἔστι δὲ νέος· φοβούμεθα δὴ περὶ αὐτῷ hij is jong; we zijn dus natuurlijk bezorgd om hem Plat. Euthyd. 275b. in vraag als reactie op opmerking τί δή; ja, én?, wat zou dat (dan)? in caus., fin., compar. bijzinnen en met ὡς + ptc., ook met ironische, sarcastische toon tuurlijk, vast en zeker, vanzelfsprekend:. λόγου ἕνεκα... λέγεις τὸν λόγον, ἵνα δὴ ἄτοπον λέγῃς je zegt maar wat, om maar iets absurds te berde te brengen natuurlijk Plat. Euthyd. 286d; ὡς δὴ κηδόμενος αὐτοῦ; zeker omdat je bezorgd om hem bent? Hdt. 7.17.2.
}}
}}
{{etym
{{etym
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2663644"