LSJ

μή: Difference between revisions

Page Discussion

μή (view source)

Revision as of 14:25, 3 October 2022

No change in size ,  3 October 2022
m
Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2")
Line 15: Line 15:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>particule nég.</i><br />ne, ne pas, non;<br /><b>1</b> <i>pour marquer une défense, un conseil de ne pas faire qch</i> : [[μή]] μ’ ἐρέθιζε IL ne m'irrite pas ; [[μή]] [[τις]] ἀκουσάτω OD que personne n’apprenne que ; [[μή]] [[τις]] [[ὀπίσσω]] τετράφθω IL que nul ne tourne en arrière ; <i>dans les propos, dépendant d'un verbe exprimant l'idée de nier</i> : καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τάδε]] ; SOPH nies-tu avoir fait cela ? <i>et d'ord. après les verbes exprimant une idée négative telle que défendre, empêcher, s'abstenir, se garder de, etc.</i><br /><b>2</b> <i>au sens final</i> de peur que : σὺ μὲν [[νῦν]] [[αὖτις]] [[ἀπόστιχε]], [[μή]] [[τι]] νόησῃ [[Ἥρη]] IL maintenant éloigne-toi et retourne, de peur que Hèra ne t’aperçoive ; ὁ [[Κῦρος]] δὲ [[ἐνταῦθα]] λέγεται [[εἰπεῖν]] [[ὅτι]] [[ἀπιέναι]] βούλοιτο, μὴ ὁ [[πατήρ]] [[τι]] ἄχθοιτο XÉN Cyrus, dit-on, répondit alors qu’il voulait s'en aller, de peur que son père ne fût quelque peu peiné;<br /><b>3</b> <i>comme particule d'interrog. indir. au sens de</i> si… ne pas : [[ὄφρα]] ἴδωμεν [[μή]] [[τοι]] κοιμήσωνται IL pour voir si (vaincus par le sommeil) ils ne dorment pas ; [[οὐδέ]] [[τι]] [[ἴδμεν]] [[μή]] [[πως]] καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι IL et nous ne savons pas s'ils ne sont pas capables de nous attaquer même pendant la nuit ; <i>particul. après les verbes qui expriment une idée de crainte</i> : φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα [[πάθη]] XÉN (ton père) craint d'avoir à subir les derniers malheurs ; [[ἐδεδοίκειν]] μὴ [[ἐν]] [[τῷ]] κρατῆρι φάρμακα μεμιγμένα εἴη XÉN je craignais qu’il n’y eût du poison mêlé dans la coupe;<br /><b>4</b> [[μή]] <i>se construit avec d'autres particules</i> : μὴ [[ἀλλά]], non pas, mais au contraire ; μὴ [[γάρ]], eh bien donc… ne pas ; [[μηδέ]] <i>(v. ce mot)</i> ; μὴ [[δή]], certes… ne pas ; μὴ [[μήν]], vraiment… ne pas ; μὴ [[ὅπως]] <i>ou</i> μὴ [[ὅτι]] (<i>elliptiq. p.</i> μὴ λέγε [[ὅτι]], ne dis pas que, qu’on ne dise pas que, <i>etc.</i>) : μὴ [[ὅτι]] ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ τὸν μέγαν βασιλέα PLAT non seulement un simple particulier, mais le grand roi ; μὴ [[ὅπως]] ὀρχεῖσθαι [[ἐν]] ῥυθμῷ, ἀλλ’ οὐδ’ ὀρθοῦσθαι ἐδύνασθε XÉN non seulement vous ne pouviez pas danser en mesure, mais vous ne pouviez même pas vous tenir droit ; μὴ [[οὐ]] <i>pour exprimer la négat. avec doute, tandis que</i> [[οὐ]] [[μή]] <i>exprime la négation d'une façon absolue</i> : [[δείδω]], μὴ οὔ [[τίς]] [[τοι]] ὑπόσχηται [[τόδε]] [[ἔργον]] IL je crains que personne ne te promette un pareil service ; [[οὐ]] [[τοῦτο]] [[δέδοικα]], μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] ὅ [[τι]] [[δῶ]] ἑκάστῳ [[τῶν]] φίλων, ἀλλὰ μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] [[οἷς]] [[δῶ]] XÉN je ne crains pas de ne pas avoir de quoi donner à chacun de mes amis, mais bien de ne pas avoir à qui donner ; <i>après les verbes signifiant « défendre, empêcher, différer »</i> : [[οὐκέτι]] ἀνεβάλλοντο μὴ [[οὐ]] τὸ [[πᾶν]] μηχανήσασθαι HDT ils n’hésitaient plus à employer tous les moyens possibles ; οὐδὲν ἐδύνατο ἀντέχειν μὴ [[οὐ]] χαρίζεσθαι XÉN (Astyage) ne pouvait s'empêcher d'être agréable (à Cyrus) ; [[μή]] ποτε, <i>adv.</i> que jamais, afin que jamais ; [[μή]] που, afin que… ne pas en qqe façon ; [[μή]] πω, pas encore, pas plus, afin que… ne pas dorénavant ; [[μηπώποτε]], jamais encore ; [[μήπως]], afin que… ne pas en qqe façon ; si… ne pas en qch ; [[μήτε]] <i>(v. ce mot)</i> ; [[μή]] [[τι]] <i>ou</i> [[μήτι]], ne pas… donc, certes… ne pas ; [[μή]] [[τοι]] <i>ou</i> [[μήτοι]], vraiment pas, certes pas, pourtant certes pas.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>skr.</i> ma.
|btext=<i>particule nég.</i><br />ne, ne pas, non;<br /><b>1</b> <i>pour marquer une défense, un conseil de ne pas faire qch</i> : [[μή]] μ’ ἐρέθιζε IL ne m'irrite pas ; [[μή]] [[τις]] ἀκουσάτω OD que personne n’apprenne que ; [[μή]] [[τις]] [[ὀπίσσω]] τετράφθω IL que nul ne tourne en arrière ; <i>dans les propos, dépendant d'un verbe exprimant l'idée de nier</i> : καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τάδε]] ; SOPH nies-tu avoir fait cela ? <i>et d'ord. après les verbes exprimant une idée négative telle que défendre, empêcher, s'abstenir, se garder de, etc.</i><br /><b>2</b> <i>au sens final</i> de peur que : σὺ μὲν [[νῦν]] [[αὖτις]] [[ἀπόστιχε]], [[μή]] [[τι]] νόησῃ [[Ἥρη]] IL maintenant éloigne-toi et retourne, de peur que Hèra ne t’aperçoive ; ὁ [[Κῦρος]] δὲ [[ἐνταῦθα]] λέγεται [[εἰπεῖν]] [[ὅτι]] [[ἀπιέναι]] βούλοιτο, μὴ ὁ [[πατήρ]] [[τι]] ἄχθοιτο XÉN Cyrus, dit-on, répondit alors qu’il voulait s'en aller, de peur que son père ne fût quelque peu peiné;<br /><b>3</b> <i>comme particule d'interrog. indir. au sens de</i> si… ne pas : [[ὄφρα]] ἴδωμεν [[μή]] [[τοι]] κοιμήσωνται IL pour voir si (vaincus par le sommeil) ils ne dorment pas ; [[οὐδέ]] [[τι]] [[ἴδμεν]] [[μή]] [[πως]] καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι IL et nous ne savons pas s'ils ne sont pas capables de nous attaquer même pendant la nuit ; <i>particul. après les verbes qui expriment une idée de crainte</i> : φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα [[πάθη]] XÉN (ton père) craint d'avoir à subir les derniers malheurs ; [[ἐδεδοίκειν]] μὴ [[ἐν]] [[τῷ]] κρατῆρι φάρμακα μεμιγμένα εἴη XÉN je craignais qu’il n’y eût du poison mêlé dans la coupe;<br /><b>4</b> [[μή]] <i>se construit avec d'autres particules</i> : μὴ [[ἀλλά]], non pas, mais au contraire ; μὴ [[γάρ]], eh bien donc… ne pas ; [[μηδέ]] <i>(v. ce mot)</i> ; μὴ [[δή]], certes… ne pas ; μὴ [[μήν]], vraiment… ne pas ; μὴ [[ὅπως]] <i>ou</i> μὴ [[ὅτι]] (<i>elliptiq. p.</i> μὴ λέγε [[ὅτι]], ne dis pas que, qu’on ne dise pas que, <i>etc.</i>) : μὴ [[ὅτι]] ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ τὸν μέγαν βασιλέα PLAT non seulement un simple particulier, mais le grand roi ; μὴ [[ὅπως]] ὀρχεῖσθαι [[ἐν]] ῥυθμῷ, ἀλλ’ οὐδ’ ὀρθοῦσθαι ἐδύνασθε XÉN non seulement vous ne pouviez pas danser en mesure, mais vous ne pouviez même pas vous tenir droit ; μὴ [[οὐ]] <i>pour exprimer la négat. avec doute, tandis que</i> [[οὐ]] [[μή]] <i>exprime la négation d'une façon absolue</i> : [[δείδω]], μὴ οὔ [[τίς]] [[τοι]] ὑπόσχηται [[τόδε]] [[ἔργον]] IL je crains que personne ne te promette un pareil service ; [[οὐ]] [[τοῦτο]] [[δέδοικα]], μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] ὅ [[τι]] [[δῶ]] ἑκάστῳ [[τῶν]] φίλων, ἀλλὰ μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] [[οἷς]] [[δῶ]] XÉN je ne crains pas de ne pas avoir de quoi donner à chacun de mes amis, mais bien de ne pas avoir à qui donner ; <i>après les verbes signifiant « défendre, empêcher, différer »</i> : [[οὐκέτι]] ἀνεβάλλοντο μὴ [[οὐ]] τὸ [[πᾶν]] μηχανήσασθαι HDT ils n’hésitaient plus à employer tous les moyens possibles ; οὐδὲν ἐδύνατο ἀντέχειν μὴ [[οὐ]] χαρίζεσθαι XÉN (Astyage) ne pouvait s'empêcher d'être agréable (à Cyrus) ; [[μή]] ποτε, <i>adv.</i> que jamais, afin que jamais ; [[μή]] που, afin que… ne pas en qqe façon ; [[μή]] πω, pas encore, pas plus, afin que… ne pas dorénavant ; [[μηπώποτε]], jamais encore ; [[μήπως]], afin que… ne pas en qqe façon ; si… ne pas en qch ; [[μήτε]] <i>(v. ce mot)</i> ; [[μή]] [[τι]] <i>ou</i> [[μήτι]], ne pas… donc, certes… ne pas ; [[μή]] [[τοι]] <i>ou</i> [[μήτοι]], vraiment pas, certes pas, pourtant certes pas.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>skr.</i> ma.
}}
{{elru
|elrutext='''μή:''' [[частица со смыслом колебания]], [[запрещения]], [[отклонения]] или [[предотвращения]] (в отличие от прямого отрицания οὐ)<br /><b class="num">1)</b> [[в независимых предложениях]] (с imper. praes., aor., pf. или в выражениях с inf., conjct., opt. заменяющих imper.); 1.1) не, пусть не, чтобы не: μή μ᾽ ἐρέθιζε Hom. не раздражай меня; (с conjct.) μὴ ἐάσῃς Hom. не допусти; μή σε [[κιχείω]] Hom. чтобы я тебя (больше) не встречал; μὴ [[ἴομεν]] (атт. [[ἴωμεν]]) Hom. не надо нам идти; (с inf.) [[οἷς]] μὴ πελάζειν Aesch. не приближайся к ним; (редко с fut. ind.) μή μοι νεμεσήσετε Hom. не гневайтесь на меня; μὴ δώσετε Lys. не позволяйте; (с opt. praes. и aor.) ἃ μὴ κραίνοι [[τύχη]] Aesch. чего да не допустит судьба; μὴ ὅγ᾽ ἔλθοι [[ἀνήρ]] Hom. да не появится такой человек; (иногда с опущением глагола) ἀλλὰ μὴ [[οὕτως]] Plat. но не в этом дело; μὴ σύ γε Soph. не делай этого; 1.2) (при связи с прошедшим - ind.) о, если бы не: [[εἴθε]] σε μή ποτε [[εἰδόμαν]]! Soph. о, если бы я никогда не видел тебя!; μή ποτ᾽ [[ὤφελον]] [[λιπεῖν]] τὴν Σκῦρον! Soph. о, если бы я никогда не покидал Скир!; ὡς μή ποτε ὤφελεν! Xen. ах, если бы этого не случилось!; 1.3) (в клятвах) μὰ γῆν, μὴ ᾽γὼ [[νόημα]] κομψότερον ἤκουσά πω Arph. клянусь землей, я никогда не слышал ничего более остроумного;<br /><b class="num">2)</b> [[в зависимых предложениях]]: 2.1) (с целевыми союзами [[ἵνα]], [[ὅπως]], ὡς, [[ὄφρα]] - иногда тж. с ἄν) чтобы не: ὡς μή σ᾽ ἐλινύοντα προσδερχθῇ [[πατήρ]] Aesch. чтобы отец не видел тебя медлящим; [[ὅπως]] μὴ δῷ [[δίκην]] Plat. чтобы он не понес наказания; (иногда самостоятельно) μή σε νοήσῃ Ἣρη Hom. чтобы тебя не увидела Гера; 2.2) (в протасисе условных предложений с εἰ - эп. αἰ, εἴ κε - эп. αἴ κε, εἰ ἄν, ἤν, ἐάκ и т. п.) если не: οὐ γὰρ ἦν [[κρήνη]] ὅτι μὴ [[μία]] Thuc. не было источников, если не (считать) одного; ἐὰν μή τις τύχῃ ἰατρικὸς ὤν Plat. если кто-нибудь (из них) не окажется врачом; 2.3) (в относительных предложениях с условным или обобщительным смыслом): ὃς δὲ μὴ εἶδέ κω τὴν καννάβιδα Her. если (всякий), кто никогда не видел ткани из конопли; ἔνεστι γάρ μοι μὴ λέγειν, ἃ μὴ τελῶ Aesch. мне свойственно не говорить того, чего я не исполняю; λέγειν, ἃ μὴ [[δεῖ]] Soph. говорить то, чего не следует; ἃ μὴ [[σαφῶς]] εἰδείη Xen. то, чего в точности не знаешь; 2.4) (при глаголах боязни, опасения - с conjct. или ind.): [[δέδοικα]], μή σε [[παρείπῃ]] Hom. боюсь, как бы тебя не уговорила (Фетида); φοβηθείς, μὴ [[λοιδορία]] γένηται [[πάλιν]] Plat. опасаясь, как бы опять не возникла ссора; φοβοῦμεθα, μὴ ἀμφοτέρων [[ἅμα]] ἡμαρτήκαμεν Thuc. боимся, не ошиблись ли мы и в том, и в другом; 2.5) (при глаголах препятствия, сомнения, отрицания - с inf.): τῆς θαλάσσης εἶργον μὴ [[χρῆσθαι]] τοὺς Μυτιληναίους Thuc. (афиняне) заперли море, чтобы митиленцы не могли пользоваться (им); τοῖς ναυκλήροις ἀπεῖπε μὴ διάγειν Xen. (Аристарх) запретил судовладельцам перевозить (греков); ἠρνοῦντο, μὴ αὐτόχειρες [[γενέσθαι]] Xen. они утверждали, что не являются виновниками; ἢ ἐξομῇ τὸ μὴ [[εἰδέναι]]; Soph. или ты станешь клясться, что (ничего) не знаешь?; [[πᾶς]] ἀσκὸς [[δύο]] ἄνδρας [[ἕξει]] τοῦ μὴ καταδῦναι Xen. каждый бурдюк не даст утонуть двоим (т. е. выдержит двоих); ἀληθεῦσαι τὰ [[ὄντα]] τε ὡς [[ὄντα]] καὶ τὰ μὴ [[ὄντα]] ὡς οὐκ [[ὄντα]] Xen. (μή - отрицание относительное, с оттенком субъективности, οὐ - абсолютное и объективное) утверждать то, что есть, и отрицать то, чего нет; (с опущением глагола опасения) μὴ ἀγροικότερον ᾗ τὸ ἀληθὲς [[εἰπεῖν]] Plat. не было бы грубовато сказать правду; 2.6) (при причастиях с оттенком условности) μὴ [[μάτην]] φλύσαι θέλων Aesch. не желающий зря хвастаться; μὴ παρὼν θαυμάζεται Soph. странно, что его здесь нет; (при причастиях со значением прилагательных, при прилагательных и при отвлеченных существительных) ὁ μὴ λεύσσων Soph. умерший; τὸ μὴ ὄν Plat. филос. не сущее, не имеющее бытия; τὰ μὴ δίκαια Aesch. несправедливость; μὴ κακὸς εἶναι φιλεῖ Aesch. он не бывает трусом; 2.7) (в вопросах) неужели, разве (лат. num): μή σοι δοκοῦμεν λειφθῆναι; Aesch. разве тебе кажется, что мы оказались слабее?; [[ἄρα]] μή τι [[μεῖζον]] [[ἕξεις]] [[λαβεῖν]] [[τεκμήριον]]; Plat. разве ты сможешь найти более яркое свидетельство?; μὴ [[οὕτω]] [[φῶμεν]]; Plat. не сказать ли нам так?; ἀλλὰ μὴ [[τοῦτο]] οὐ [[καλῶς]] ὡμολογήσαμεν; Plat. только правильно ли мы согласились относительно этого?; οὐχὶ (= лат. [[nonne]]) συγκλῄσεις [[στόμα]] καὶ μὴ μεθήσεις αἰσχίστους λόγους; Eur. неужели ты не закроешь (свой) рот и неужели ты будешь держать эти позорные речи?;<br /><b class="num">3)</b> [[с другими частицами]] (часто пишутся слитно): μὴ [[ἀλλά]] да нет, напротив или как же; μὴ δή и μὴ [[δῆτα]] никоим образом, решительно не: μὴ [[δῆτα]] ἴδοιμι ταύτην ἡμέραν! Soph. о, если бы я никогда не увидел этого дня!; μὴ [[ὅπως]] и μὴ ὅτι не то (или не так) чтобы, не только: μὴ ὅτι [[ἰδιώτης]] τις, ἀλλὰ ὁ [[μέγας]] βασιλευς Plat. не только простой человек, но и (сам) великий царь; μὴ οὐ пожалуй что не или что(бы) не: οὐ [[τοῦτο]] [[δέδοικα]], μὴ οὐκ [[ἔχω]] Xen. я боюсь не того, что у меня (ничего) нет; [[ὅρα]], μὴ οὐχ [[οὕτως]] ταῦτ᾽ [[ἔχει]] Plat. смотри, как бы это не оказалось не так; μὴ καθαρῷ καθαροῦ ἐφάπτεσθαι μὴ οὐ θεμιτὸν ᾖ Plat. постигнуть чистое нечистому, пожалуй, едва ли дано; μή ποτε чтобы никогда: [[ὅπως]] μή ποτε [[ἔτι]] [[ἔσται]] ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ Xen. (Кир размышляет), как сделать, чтобы ему никогда больше не зависеть от брата; μή που не … ли как-нибудь: περισκοπῶ, μὴ πού τις [[ἡμῖν]] [[ἐγγὺς]] ἐγχρίμπτῃ Soph. я озираюсь, не приближается ли к нам как-нибудь кто-л.; μή πω еще не или пусть никогда: μή πω μ᾽ ἐρώτα Soph. не спрашивай меня больше; μή πω πρὶν μάθοιμι Soph. не раньше, чем я узнаю; μή πω νοῦ τοσόνδ᾽ [[εἴην]] κενή Soph. да не буду я никогда столь безрассудна; μὴ [[πώποτε]] что никогда еще: ἐπιστάμεσθα δὲ μὴ πώποτ᾽ αὐτὸν φεῦδος [[λακεῖν]] Soph. а мы знаем, что он никогда еще не предсказывал ложно; μή πως чтобы как-нибудь не или не … ли как-нибудь: μή πως [[ἀλέηται]] Hom. чтобы он как-нибудь не ускользнул; μή τι никоим образом, никак, в вопросах разве как-нибудь: μή τι σὺ [[ταῦτα]] διείρεο Hom. об этом ты уж никак не расспрашивай; μή τί σοι δοκῶ ταρβεῖν; Aesch. да разве я, по-твоему, в какой-то степени боюсь?; μή τί γε (δή) тем более не, тем менее Dem., Plut.; μή τοι (γε) все же не, никак не.
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 33: Line 36:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''μή:''' μη, είναι το αρνητικό [[μόριο]] που εκφράζει [[άρνηση]] που προκύπτει από [[σκέψη]], [[επιθυμία]], ενώ το <i>οὐ</i> εκφράζει [[άρνηση]] που προκύπτει από κατηγορηματική [[δήλωση]], πραγματικό [[γεγονός]], δηλ. το <i>μή</i> υποδηλώνει ότι [[κάποιος]] επιθυμεί να μην ισχύει [[κάτι]], με το <i>οὐ</i>, ότι δεν ισχύει· οι ίδιες διαφορές ισχύουν για όλα τα [[σύνθετα]] των <i>μή</i>και <i>οὐ</i>.<br /><b class="num">Α.</b> σε ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ προτάσεις,<br /><b class="num">1.</b> με προστ., <i>μή μ' ἐρέθιζε</i>, μη με προκαλείς, σε Ομήρ. Ιλ.· μή τις ἀκουσάτω, μην ακούσει [[κανείς]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> με υποτ., [[μὴ δή]] μ' ἐάσῃς, σε Ομήρ. Ιλ.· μὴ [[ἴομεν]] (Επικ. αντί [[ἴωμεν]]), στο ίδ.· <i>μὴ πάθωμεν</i>, σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> με ευκτ., χρησιμ. για να εκφράσει [[επιθυμία]] ή [[κάτι]] που μπορεί να μη συμβεί, ἃ μὴ κραίνοι [[τύχη]], αυτά που η [[τύχη]] μπορεί να μην τα φέρει, σε Αισχύλ.· επίσης, σε επιθυμίες που αναφέρονται στο [[παρελθόν]] και έτσι δεν μπορούν να ικανοποιηθούν, μή ποτ' [[ὤφελον]] [[λιπεῖν]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> σε ευχές και όρκους, όπου το <i>οὐ</i> θα μπορούσε να αναμένεται, [[ἴστω]] [[Ζεύς|Ζεὺς]] μὴ μὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐποχήσεται [[ἄλλος]], μάρτυράς μου ο [[Ζευς]] (Δίας), [[κανένας]] [[άλλος]] [[άνδρας]] δεν θα ιππεύσει αυτά τα άλογα, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>μὰ τὴν Ἀφροδίτην</i>, μὴ [[ἐγώ]] σ' [[ἀφήσω]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">5.</b> με απαρ., που χρησιμ. ως προστ., [[μὴ δή]] μοι [[ἀπόπροθεν]] [[ἰσχέμεν]] ἵππους, σε Ομήρ. Ιλ. <b>Β.</b> σε ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ προτάσεις:<br /><b class="num">1.</b> με τελικούς συνδ., [[ἵνα]] μή, [[ὅπως]] μή, <i>ὡς μή</i>, [[ὄφρα]], για να μη, Λατ. ne, σε Ομήρ. Ιλ., Αττ.· το <i>μή</i> [[συχνά]] στέκεται στο λόγο και μόνο του, [[ἵνα]] μή, σε Όμηρ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> σε περίοδο με υποθετικές προτάσεις, [[μετά]] το <i>εἰ</i> (Επικ. <i>αἰ</i>), [[εἴ κε]] (<i>αἴ κε</i>), <i>εἰ ἄν</i>, <i>ἤν</i>, [[ἐάν]], <i>ἄν</i>, Λατ. [[nisi]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ομοίως, [[ὅτε]] μή = εἰμή, κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> σε αναφορ. προτάσεις, όπου λανθάνει [[υπόθεση]] ή [[προϋπόθεση]], λέγονθ' ἃ μὴ [[δεῖ]], τέτοια [[λόγια]] που δεν θα έπρεπε [[κάποιος]] (να πει), σε Σοφ.· λόγοις τοιούτοις [[οἷς]] σὺ μὴ τέρψει κλύων, στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> με απαρ., [[πάντοτε]] [[εκτός]] από τις περιπτώσεις που το απαρ. ισοδ. με οριστ. ή ευκτ., όπως σε [[oratio]] obliqua(πλάγιο λόγο).<br /><b class="num">5.</b> με μτχ. όταν αυτή μπορεί να αναλυθεί σε υποθετική [[πρόταση]], <i>μὴ ἀπενείκας = εἰ μὴ ἀπήνεικε</i>, σε Ηρόδ.· <i>μὴ θέλων = εἰ μὴ θέλεις</i>, σε Αισχύλ.· ομοίως, με γενική [[έννοια]], <i>δίδασκέ μ' ὡς μὴ εἰδότα =</i> ut [[qui]] [[nihil]] sciam, σε Σοφ.<br /><b class="num">6.</b> με αφηρημένα ουσ., όπως με μτχ., <i>τὰ μὴ δίκαια = ἃ ἂν μὴ ᾖ δίκαια</i>, σε Αισχύλ.· τὸ μὴ [[καλόν]], σε Σοφ.· <i>ἡ μὴ 'μπειρία = τὸ μὴ ἔχειν ἐμπειρίαν</i>, [[έλλειψη]] εμπειρίας, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">7.</b> [[μετά]] από ρήματα που εκφράζουν φόβο ή [[ανησυχία]] (πρβλ. [[μὴοὐ]])· <b>α)</b> όταν το [[αντικείμενο]] του φόβου είναι μελλοντικό, με υποτ. ενεστ., [[φοβάμαι]] ότι μπορεί να σε [[πείσει]], σε Ομήρ. Ιλ. <b>β)</b> με ευκτ. αντί υποτ., σύμφωνα με την [[ακολουθία]] εγκλίσεων και χρόνων, σε Όμηρ. κ.λπ. <b>γ)</b> όταν η [[πράξη]] ανήκει στο [[παρόν]] ή το [[παρελθόν]], χρησιμ. οριστ., <i>φοβούμεθα μὴ ἡμαρτήκαμεν</i>, φοβόμαστε ότι έχουμε διαπράξει ένα [[σφάλμα]], σε Θουκ.<br /><b class="num">8.</b> [[χωρίς]] [[ρήμα]], λέγεται για να εκφράσει δισταγμό, πιθ., μὴ ἀγροικότερον ᾖ τὸ ἀληθὲς [[εἰπεῖν]], σε Πλάτ. <b>Γ.</b> σε ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:<br /><b class="num">I.</b> Ευθείες ερωτήσεις, <b>α)</b> με οριστ., που υπαινίσσεται αρνητ. [[απάντηση]], σίγουρα όχι, δεν έχεις σκοπό να πεις αυτό, Λατ. num? ενώ με το <i>οὐ</i> αναμένεται καταφατική [[απάντηση]], Λατ. [[nonne]]? <i>ἆρ' οὐ τέθνηκε;</i> σίγουρα είναι [[νεκρός]], δεν είναι; [[ἆρα]] μὴ τέθνηκε; σίγουρα δεν είναι [[νεκρός]], είναι; όταν τα <i>οὐ</i>και <i>μή</i> εμφανίζονται σε αλληλοδιαδεχόμενες προτάσεις, [[κάθε]] αρνητικό ([[μόριο]]) διατηρεί την κανονική του [[έννοια]], οὐ σῖγ' ἀνέξει [[μηδὲ]] δειλίαν ἀρεῖς; δεν θα σωπάσεις, και θα είσαι [[δειλός]]; δηλ. σώπασε και μην είσαι [[δειλός]], σε Σοφ. <b>β)</b> με υποτ., όταν η [[απάντηση]] είναι κάπως αμφίβολη, μὴ [[οὕτω]] φῶμεν; μπορούμε να μιλάμε έτσι; σε Πλάτ.· ομοίως επίσης, με ευκτ. και <i>ἄν</i>, [[πῶς]] ἄν τις μὴ λέγοι; πώς μπορεί [[ένας]] [[άνθρωπος]] ν' αντέξει να μη μιλάει; στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> οι πλάγιες ερωτήσεις με <i>μή</i> ανήκουν στην [[πραγματικότητα]] στην [[περίπτωση]] του <i>μή</i> με ρήματα φόβου και ανησυχίας, περισκόπω μή πού τις ἐγχρίμπτῃ, σε Σοφ.
|lsmtext='''μή:''' μη, είναι το αρνητικό [[μόριο]] που εκφράζει [[άρνηση]] που προκύπτει από [[σκέψη]], [[επιθυμία]], ενώ το <i>οὐ</i> εκφράζει [[άρνηση]] που προκύπτει από κατηγορηματική [[δήλωση]], πραγματικό [[γεγονός]], δηλ. το <i>μή</i> υποδηλώνει ότι [[κάποιος]] επιθυμεί να μην ισχύει [[κάτι]], με το <i>οὐ</i>, ότι δεν ισχύει· οι ίδιες διαφορές ισχύουν για όλα τα [[σύνθετα]] των <i>μή</i>και <i>οὐ</i>.<br /><b class="num">Α.</b> σε ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ προτάσεις,<br /><b class="num">1.</b> με προστ., <i>μή μ' ἐρέθιζε</i>, μη με προκαλείς, σε Ομήρ. Ιλ.· μή τις ἀκουσάτω, μην ακούσει [[κανείς]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> με υποτ., [[μὴ δή]] μ' ἐάσῃς, σε Ομήρ. Ιλ.· μὴ [[ἴομεν]] (Επικ. αντί [[ἴωμεν]]), στο ίδ.· <i>μὴ πάθωμεν</i>, σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> με ευκτ., χρησιμ. για να εκφράσει [[επιθυμία]] ή [[κάτι]] που μπορεί να μη συμβεί, ἃ μὴ κραίνοι [[τύχη]], αυτά που η [[τύχη]] μπορεί να μην τα φέρει, σε Αισχύλ.· επίσης, σε επιθυμίες που αναφέρονται στο [[παρελθόν]] και έτσι δεν μπορούν να ικανοποιηθούν, μή ποτ' [[ὤφελον]] [[λιπεῖν]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> σε ευχές και όρκους, όπου το <i>οὐ</i> θα μπορούσε να αναμένεται, [[ἴστω]] [[Ζεύς|Ζεὺς]] μὴ μὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐποχήσεται [[ἄλλος]], μάρτυράς μου ο [[Ζευς]] (Δίας), [[κανένας]] [[άλλος]] [[άνδρας]] δεν θα ιππεύσει αυτά τα άλογα, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>μὰ τὴν Ἀφροδίτην</i>, μὴ [[ἐγώ]] σ' [[ἀφήσω]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">5.</b> με απαρ., που χρησιμ. ως προστ., [[μὴ δή]] μοι [[ἀπόπροθεν]] [[ἰσχέμεν]] ἵππους, σε Ομήρ. Ιλ. <b>Β.</b> σε ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ προτάσεις:<br /><b class="num">1.</b> με τελικούς συνδ., [[ἵνα]] μή, [[ὅπως]] μή, <i>ὡς μή</i>, [[ὄφρα]], για να μη, Λατ. ne, σε Ομήρ. Ιλ., Αττ.· το <i>μή</i> [[συχνά]] στέκεται στο λόγο και μόνο του, [[ἵνα]] μή, σε Όμηρ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> σε περίοδο με υποθετικές προτάσεις, [[μετά]] το <i>εἰ</i> (Επικ. <i>αἰ</i>), [[εἴ κε]] (<i>αἴ κε</i>), <i>εἰ ἄν</i>, <i>ἤν</i>, [[ἐάν]], <i>ἄν</i>, Λατ. [[nisi]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ομοίως, [[ὅτε]] μή = εἰμή, κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> σε αναφορ. προτάσεις, όπου λανθάνει [[υπόθεση]] ή [[προϋπόθεση]], λέγονθ' ἃ μὴ [[δεῖ]], τέτοια [[λόγια]] που δεν θα έπρεπε [[κάποιος]] (να πει), σε Σοφ.· λόγοις τοιούτοις [[οἷς]] σὺ μὴ τέρψει κλύων, στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> με απαρ., [[πάντοτε]] [[εκτός]] από τις περιπτώσεις που το απαρ. ισοδ. με οριστ. ή ευκτ., όπως σε [[oratio]] obliqua(πλάγιο λόγο).<br /><b class="num">5.</b> με μτχ. όταν αυτή μπορεί να αναλυθεί σε υποθετική [[πρόταση]], <i>μὴ ἀπενείκας = εἰ μὴ ἀπήνεικε</i>, σε Ηρόδ.· <i>μὴ θέλων = εἰ μὴ θέλεις</i>, σε Αισχύλ.· ομοίως, με γενική [[έννοια]], <i>δίδασκέ μ' ὡς μὴ εἰδότα =</i> ut [[qui]] [[nihil]] sciam, σε Σοφ.<br /><b class="num">6.</b> με αφηρημένα ουσ., όπως με μτχ., <i>τὰ μὴ δίκαια = ἃ ἂν μὴ ᾖ δίκαια</i>, σε Αισχύλ.· τὸ μὴ [[καλόν]], σε Σοφ.· <i>ἡ μὴ 'μπειρία = τὸ μὴ ἔχειν ἐμπειρίαν</i>, [[έλλειψη]] εμπειρίας, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">7.</b> [[μετά]] από ρήματα που εκφράζουν φόβο ή [[ανησυχία]] (πρβλ. [[μὴοὐ]])· <b>α)</b> όταν το [[αντικείμενο]] του φόβου είναι μελλοντικό, με υποτ. ενεστ., [[φοβάμαι]] ότι μπορεί να σε [[πείσει]], σε Ομήρ. Ιλ. <b>β)</b> με ευκτ. αντί υποτ., σύμφωνα με την [[ακολουθία]] εγκλίσεων και χρόνων, σε Όμηρ. κ.λπ. <b>γ)</b> όταν η [[πράξη]] ανήκει στο [[παρόν]] ή το [[παρελθόν]], χρησιμ. οριστ., <i>φοβούμεθα μὴ ἡμαρτήκαμεν</i>, φοβόμαστε ότι έχουμε διαπράξει ένα [[σφάλμα]], σε Θουκ.<br /><b class="num">8.</b> [[χωρίς]] [[ρήμα]], λέγεται για να εκφράσει δισταγμό, πιθ., μὴ ἀγροικότερον ᾖ τὸ ἀληθὲς [[εἰπεῖν]], σε Πλάτ. <b>Γ.</b> σε ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:<br /><b class="num">I.</b> Ευθείες ερωτήσεις, <b>α)</b> με οριστ., που υπαινίσσεται αρνητ. [[απάντηση]], σίγουρα όχι, δεν έχεις σκοπό να πεις αυτό, Λατ. num? ενώ με το <i>οὐ</i> αναμένεται καταφατική [[απάντηση]], Λατ. [[nonne]]? <i>ἆρ' οὐ τέθνηκε;</i> σίγουρα είναι [[νεκρός]], δεν είναι; [[ἆρα]] μὴ τέθνηκε; σίγουρα δεν είναι [[νεκρός]], είναι; όταν τα <i>οὐ</i>και <i>μή</i> εμφανίζονται σε αλληλοδιαδεχόμενες προτάσεις, [[κάθε]] αρνητικό ([[μόριο]]) διατηρεί την κανονική του [[έννοια]], οὐ σῖγ' ἀνέξει [[μηδὲ]] δειλίαν ἀρεῖς; δεν θα σωπάσεις, και θα είσαι [[δειλός]]; δηλ. σώπασε και μην είσαι [[δειλός]], σε Σοφ. <b>β)</b> με υποτ., όταν η [[απάντηση]] είναι κάπως αμφίβολη, μὴ [[οὕτω]] φῶμεν; μπορούμε να μιλάμε έτσι; σε Πλάτ.· ομοίως επίσης, με ευκτ. και <i>ἄν</i>, [[πῶς]] ἄν τις μὴ λέγοι; πώς μπορεί [[ένας]] [[άνθρωπος]] ν' αντέξει να μη μιλάει; στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> οι πλάγιες ερωτήσεις με <i>μή</i> ανήκουν στην [[πραγματικότητα]] στην [[περίπτωση]] του <i>μή</i> με ρήματα φόβου και ανησυχίας, περισκόπω μή πού τις ἐγχρίμπτῃ, σε Σοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''μή:''' [[частица со смыслом колебания]], [[запрещения]], [[отклонения]] или [[предотвращения]] (в отличие от прямого отрицания οὐ)<br /><b class="num">1)</b> [[в независимых предложениях]] (с imper. praes., aor., pf. или в выражениях с inf., conjct., opt. заменяющих imper.); 1.1) не, пусть не, чтобы не: μή μ᾽ ἐρέθιζε Hom. не раздражай меня; (с conjct.) μὴ ἐάσῃς Hom. не допусти; μή σε [[κιχείω]] Hom. чтобы я тебя (больше) не встречал; μὴ [[ἴομεν]] (атт. [[ἴωμεν]]) Hom. не надо нам идти; (с inf.) [[οἷς]] μὴ πελάζειν Aesch. не приближайся к ним; (редко с fut. ind.) μή μοι νεμεσήσετε Hom. не гневайтесь на меня; μὴ δώσετε Lys. не позволяйте; (с opt. praes. и aor.) ἃ μὴ κραίνοι [[τύχη]] Aesch. чего да не допустит судьба; μὴ ὅγ᾽ ἔλθοι [[ἀνήρ]] Hom. да не появится такой человек; (иногда с опущением глагола) ἀλλὰ μὴ [[οὕτως]] Plat. но не в этом дело; μὴ σύ γε Soph. не делай этого; 1.2) (при связи с прошедшим - ind.) о, если бы не: [[εἴθε]] σε μή ποτε [[εἰδόμαν]]! Soph. о, если бы я никогда не видел тебя!; μή ποτ᾽ [[ὤφελον]] [[λιπεῖν]] τὴν Σκῦρον! Soph. о, если бы я никогда не покидал Скир!; ὡς μή ποτε ὤφελεν! Xen. ах, если бы этого не случилось!; 1.3) (в клятвах) μὰ γῆν, μὴ ᾽γὼ [[νόημα]] κομψότερον ἤκουσά πω Arph. клянусь землей, я никогда не слышал ничего более остроумного;<br /><b class="num">2)</b> [[в зависимых предложениях]]: 2.1) (с целевыми союзами [[ἵνα]], [[ὅπως]], ὡς, [[ὄφρα]] - иногда тж. с ἄν) чтобы не: ὡς μή σ᾽ ἐλινύοντα προσδερχθῇ [[πατήρ]] Aesch. чтобы отец не видел тебя медлящим; [[ὅπως]] μὴ δῷ [[δίκην]] Plat. чтобы он не понес наказания; (иногда самостоятельно) μή σε νοήσῃ Ἣρη Hom. чтобы тебя не увидела Гера; 2.2) (в протасисе условных предложений с εἰ - эп. αἰ, εἴ κε - эп. αἴ κε, εἰ ἄν, ἤν, ἐάκ и т. п.) если не: οὐ γὰρ ἦν [[κρήνη]] ὅτι μὴ [[μία]] Thuc. не было источников, если не (считать) одного; ἐὰν μή τις τύχῃ ἰατρικὸς ὤν Plat. если кто-нибудь (из них) не окажется врачом; 2.3) (в относительных предложениях с условным или обобщительным смыслом): ὃς δὲ μὴ εἶδέ κω τὴν καννάβιδα Her. если (всякий), кто никогда не видел ткани из конопли; ἔνεστι γάρ μοι μὴ λέγειν, ἃ μὴ τελῶ Aesch. мне свойственно не говорить того, чего я не исполняю; λέγειν, ἃ μὴ [[δεῖ]] Soph. говорить то, чего не следует; ἃ μὴ [[σαφῶς]] εἰδείη Xen. то, чего в точности не знаешь; 2.4) (при глаголах боязни, опасения - с conjct. или ind.): [[δέδοικα]], μή σε [[παρείπῃ]] Hom. боюсь, как бы тебя не уговорила (Фетида); φοβηθείς, μὴ [[λοιδορία]] γένηται [[πάλιν]] Plat. опасаясь, как бы опять не возникла ссора; φοβοῦμεθα, μὴ ἀμφοτέρων [[ἅμα]] ἡμαρτήκαμεν Thuc. боимся, не ошиблись ли мы и в том, и в другом; 2.5) (при глаголах препятствия, сомнения, отрицания - с inf.): τῆς θαλάσσης εἶργον μὴ [[χρῆσθαι]] τοὺς Μυτιληναίους Thuc. (афиняне) заперли море, чтобы митиленцы не могли пользоваться (им); τοῖς ναυκλήροις ἀπεῖπε μὴ διάγειν Xen. (Аристарх) запретил судовладельцам перевозить (греков); ἠρνοῦντο, μὴ αὐτόχειρες [[γενέσθαι]] Xen. они утверждали, что не являются виновниками; ἢ ἐξομῇ τὸ μὴ [[εἰδέναι]]; Soph. или ты станешь клясться, что (ничего) не знаешь?; [[πᾶς]] ἀσκὸς [[δύο]] ἄνδρας [[ἕξει]] τοῦ μὴ καταδῦναι Xen. каждый бурдюк не даст утонуть двоим (т. е. выдержит двоих); ἀληθεῦσαι τὰ [[ὄντα]] τε ὡς [[ὄντα]] καὶ τὰ μὴ [[ὄντα]] ὡς οὐκ [[ὄντα]] Xen. (μή - отрицание относительное, с оттенком субъективности, οὐ - абсолютное и объективное) утверждать то, что есть, и отрицать то, чего нет; (с опущением глагола опасения) μὴ ἀγροικότερον ᾗ τὸ ἀληθὲς [[εἰπεῖν]] Plat. не было бы грубовато сказать правду; 2.6) (при причастиях с оттенком условности) μὴ [[μάτην]] φλύσαι θέλων Aesch. не желающий зря хвастаться; μὴ παρὼν θαυμάζεται Soph. странно, что его здесь нет; (при причастиях со значением прилагательных, при прилагательных и при отвлеченных существительных) ὁ μὴ λεύσσων Soph. умерший; τὸ μὴ ὄν Plat. филос. не сущее, не имеющее бытия; τὰ μὴ δίκαια Aesch. несправедливость; μὴ κακὸς εἶναι φιλεῖ Aesch. он не бывает трусом; 2.7) (в вопросах) неужели, разве (лат. num): μή σοι δοκοῦμεν λειφθῆναι; Aesch. разве тебе кажется, что мы оказались слабее?; [[ἄρα]] μή τι [[μεῖζον]] [[ἕξεις]] [[λαβεῖν]] [[τεκμήριον]]; Plat. разве ты сможешь найти более яркое свидетельство?; μὴ [[οὕτω]] [[φῶμεν]]; Plat. не сказать ли нам так?; ἀλλὰ μὴ [[τοῦτο]] οὐ [[καλῶς]] ὡμολογήσαμεν; Plat. только правильно ли мы согласились относительно этого?; οὐχὶ (= лат. [[nonne]]) συγκλῄσεις [[στόμα]] καὶ μὴ μεθήσεις αἰσχίστους λόγους; Eur. неужели ты не закроешь (свой) рот и неужели ты будешь держать эти позорные речи?;<br /><b class="num">3)</b> [[с другими частицами]] (часто пишутся слитно): μὴ [[ἀλλά]] да нет, напротив или как же; μὴ δή и μὴ [[δῆτα]] никоим образом, решительно не: μὴ [[δῆτα]] ἴδοιμι ταύτην ἡμέραν! Soph. о, если бы я никогда не увидел этого дня!; μὴ [[ὅπως]] и μὴ ὅτι не то (или не так) чтобы, не только: μὴ ὅτι [[ἰδιώτης]] τις, ἀλλὰ ὁ [[μέγας]] βασιλευς Plat. не только простой человек, но и (сам) великий царь; μὴ οὐ пожалуй что не или что(бы) не: οὐ [[τοῦτο]] [[δέδοικα]], μὴ οὐκ [[ἔχω]] Xen. я боюсь не того, что у меня (ничего) нет; [[ὅρα]], μὴ οὐχ [[οὕτως]] ταῦτ᾽ [[ἔχει]] Plat. смотри, как бы это не оказалось не так; μὴ καθαρῷ καθαροῦ ἐφάπτεσθαι μὴ οὐ θεμιτὸν ᾖ Plat. постигнуть чистое нечистому, пожалуй, едва ли дано; μή ποτε чтобы никогда: [[ὅπως]] μή ποτε [[ἔτι]] [[ἔσται]] ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ Xen. (Кир размышляет), как сделать, чтобы ему никогда больше не зависеть от брата; μή που не … ли как-нибудь: περισκοπῶ, μὴ πού τις [[ἡμῖν]] [[ἐγγὺς]] ἐγχρίμπτῃ Soph. я озираюсь, не приближается ли к нам как-нибудь кто-л.; μή πω еще не или пусть никогда: μή πω μ᾽ ἐρώτα Soph. не спрашивай меня больше; μή πω πρὶν μάθοιμι Soph. не раньше, чем я узнаю; μή πω νοῦ τοσόνδ᾽ [[εἴην]] κενή Soph. да не буду я никогда столь безрассудна; μὴ [[πώποτε]] что никогда еще: ἐπιστάμεσθα δὲ μὴ πώποτ᾽ αὐτὸν φεῦδος [[λακεῖν]] Soph. а мы знаем, что он никогда еще не предсказывал ложно; μή πως чтобы как-нибудь не или не … ли как-нибудь: μή πως [[ἀλέηται]] Hom. чтобы он как-нибудь не ускользнул; μή τι никоим образом, никак, в вопросах разве как-нибудь: μή τι σὺ [[ταῦτα]] διείρεο Hom. об этом ты уж никак не расспрашивай; μή τί σοι δοκῶ ταρβεῖν; Aesch. да разве я, по-твоему, в какой-то степени боюсь?; μή τί γε (δή) тем более не, тем менее Dem., Plut.; μή τοι (γε) все же не, никак не.
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2682402"