ταχύς: Difference between revisions

{{bailly

|btext=εῖα, ύ;<br /><b>I.</b> <i>adj.</i> vite, rapide :<br /><b>1</b> vite, rapide, qui marche, court <i>ou</i> vole rapidement : πόδας [[ταχύς]] IL aux pieds agiles ; θείειν [[ταχύς]] IL prompt à courir ; ταχέες πόδες IL, OD pieds agiles ; ταχὺς [[ἰός]] IL, [[ὀϊστός]] OD trait rapide ; ταχεῖαι [[νῆες]] HDT, τριήρεις THC navires bons voiliers;<br /><b>2</b> qui se produit <i>ou</i> survient rapidement <i>en parl. de choses</i> : ταχὺς [[ᾅδης]] EUR mort rapide ; ταχὺς [[πόλεμος]] THC guerre qui survient vite <i>ou</i> soudain ; [[ταχεῖα]] [[φυγή]] THC fuite hâtive;<br /><b>3</b> pressé : φρονεῖν ταχεῖς SOPH prompts à penser, à concevoir ; ταχεῖς [[ἰέναι]] [[ἐς]] τοὺς πολέμους THC prompts à se jeter dans les guerres;<br /><b>4</b> rapide, bref, court : τὴν ταχίστην (ὁδόν) XÉN, <i>ou abs.</i> τὴν ταχίστην HDT par le chemin le plus court, le plus rapidement possible ; διὰ ταχέων THC par les voies rapides, en hâte, vite, bientôt ; [[ταχεῖ]] σὺν χρόνῳ SOPH en peu de temps;<br /><i>Cp.</i> [[θάσσων]], <i>att.</i> [[θάττων]] (<i>p.</i> ταζίων, *τάχjων, [[θάσσων]]) ; <i>ion. et réc.</i> ταχύτερος, <i>Sp.</i> [[τάχιστος]];<br /><b>II.</b> <i>adv.</i> • [[ταχύ]] rapidement;<br /><i>Cp.</i> • θᾶσσον, <i>att.</i> θᾶττον, <i>ion. et réc.</i> ταχύτερον ; θᾶσσον <i>adv. s'emploie</i> :<br /><b>1</b> <i>au sens d'un Cp. propr. dit</i> : plus vite ; θᾶσσον νοήματος XÉN plus vite que la pensée;<br /><b>2</b> <i>au sens d'un Cp. abs.</i> : plutôt ; plus vite qu’il ne faudrait, trop vite, un peu vite;<br /><b>3</b> <i>après un relat. ou une particule, au sens d'un Sp.</i> : ἐπειδὴ θᾶσσον ATT, [[ὡς]] θᾶσσον XÉN, ἐὰν θᾶσσον XÉN, ἢν θᾶσσον XÉN aussitôt que, dès que;<br /><i>Sp.</i> • [[τάχιστα]] : [[ὡς]] δύνατόν ἐστι [[τάχιστα]] XÉN le plus promptement possible ; [[ὡς]] ἂν δύνωμαι [[τάχιστα]] XÉN, ᾗ ἂν [[δύναμαι]] [[τάχιστα]] XÉN le plus promptement que je pourrai ; [[ὡς]] ἠδύνατο [[τάχιστα]] XÉN, ᾗ ἠδύνατο [[τάχιστα]] XÉN le plus promptement qu’il pourrait ; <i>ellipt.</i> [[ὡς]] [[τάχιστα]] HDT, ATT, [[ὅπως]] [[τάχιστα]] SOPH, [[ὅσον]] [[τάχιστα]] ESCHL, ὅ [[τι]] [[τάχιστα]] IL le plus promptement possible ; <i>avec une particule de temps</i> : ἐπεὶ [[τάχιστα]] aussitôt que ; <i>de même</i> ἐπειὰν [[τάχιστα]] HDT, ἐπὰν [[τάχιστα]] XÉN, ἐπειδὰν [[τάχιστα]] HDT, [[ὅταν]] [[τάχιστα]] XÉN, [[ὡς]] [[τάχιστα]] HDT, [[ὅπως]] [[τάχιστα]] ESCHL ; avec un part. : ἀπαλλαγεὶς γὰρ αὐτῶν [[τάχιστα]] PLUT aussitôt qu’il s'en fut délivré.<br />'''Étymologie:''' R. être rapide ; cf. <i>skr.</i> takâmi « je me précipite » ; tâkus « qui se hâte ».

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''τᾰχύς:''' [ῠ], -εῖα, -ύ, λέγεται για [[κίνηση]],<br /><b class="num">Α. I.</b> [[ταχύς]], [[ορμητικός]], γρήγορος, αντίθ. του [[βραδύς]], σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ταχὺς [[πόδας]]</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· ταχὺ [[θέειν]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> λέγεται για [[σκέψη]] και σκοπό, γρήγορος, [[βιαστικός]], <i>φρονεῖν γάρ οἱ ταχεῖς οὐκ ἀσφαλεῖς</i>, σε Σοφ.· με απαρ., βλάπτειν [[ταχύς]], σε Αριστοφ.· τὸ [[ταχύ]], [[ταχύτητα]], [[σπουδή]], σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> ομοίως, λέγεται για πράξεις, ενέργειες, γεγονότα κ.λπ.· γρήγορος, [[ταχύς]], [[αιφνίδιος]], [[πήδημα]], σε Σοφ.· [[πόλεμος]], σε Θουκ.· <i>ταχεῖαι ἐλπίδες</i>, [[γρήγορα]] παρερχόμενες (σύντομες) ελπίδες, σε Πίνδ. <b>Β.</b> επίρρ.,<br /><b class="num">I. 1.</b> στον ομαλό τύπο <i>τᾰχέως</i>, [[γρήγορα]], σε Ομήρ. Ιλ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> το επίρρ. εκφέρεται επίσης περιφραστικά, [[διά]] ταχέων, με [[σπουδή]], σε Θουκ. κ.λπ.· <i>ἐκ ταχείας</i>, σε Σοφ.· πρβλ. [[τάχος]] II.<br /><b class="num">3.</b> ουδ. [[ταχύ]] ως επίρρ., στον ίδ. κ.λπ.· πιο [[συχνά]] [[τάχα]] (βλ. αυτ.). <b>Γ.</b> Βαθμοί σύγκρισης:<br /><b class="num">I.</b> Συγκρ.:<br /><b class="num">1.</b> [[ομαλός]] [[τύπος]] τᾰχύτερος, <i>-α</i>, <i>-ον</i>, σε Ηρόδ. <b>2. [[θάσσων]]</b>, ουδ. [[θᾶσσον]], γεν. <i>θάσσονος</i>, νεώτ. Αττ. [[θάττων]], ουδ. [[θᾶττον]], σε Όμηρ., Αττ.· ουδ. ως επίρρ., σε Όμηρ. κ.λπ.· [[θᾶσσον]] ἂν κλύοιμι, γρηγορότερα, δηλ. θα προτιμούσα να άκουγα, σε Σοφ.· επίσης, το [[θᾶσσον]], όπως το Λατ. [[ocius]], [[συχνά]] υπάρχει αντί του θετικού βαθμού, οὐ [[θᾶσσον]] οἴσεις; δηλ. δεν θα σπεύσεις να το φέρεις; στον ίδ.· <i>ὅτιθᾶσσον</i>, όπως το [[ὅτι]] [[τάχιστα]], σε Θεόκρ.· [[ἐπειδὰν]] [[θᾶσσον]], σε Πλάτ.<br /><b class="num">3.</b> ο [[τύπος]] [[ταχίων]] [ῑ], ουδ. [[τάχιον]], βρίσκεται [[σπανίως]] στα δοκίμια των Αττ.<br /><b class="num">II. 1.</b> ο [[ομαλός]] υπερθ. <i>[[ταχύτατος]]</i> είναι [[σπάνιος]], σε Πίνδ.· <i>ταχύτατα</i>, ως επίρρ., σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> ο [[συνήθης]] [[τύπος]] είναι [[τάχιστος]], <i>-η</i>, <i>-ον</i>, [[κυρίως]] στον πληθ. ουδ. [[τάχιστα]] ως επίρρ., [[ὅττι]] [[τάχιστα]], όσο το δυνατόν ταχύτερα, Λατ. [[quam]] celerrime, σε Ομήρ. Ιλ.· Αττ. [[ὅτι]] [[τάχιστα]], σε Σοφ. κ.λπ.· ομοίως, [[ὅσον]] [[τάχιστα]], σε Αισχύλ.· ὡς [[τάχιστα]], σε Ηρόδ., Αττ.· [[ὅπως]] [[τάχιστα]], σε Αισχύλ. κ.λπ.· αυτές είναι ελλειπτικές φράσεις (βλ. κατωτ.), ὡς δυνατὸν [[τάχιστα]], σε Ηρόδ.· <i>ὡς</i> ή <i>ᾗ ἂν δύνωμαι τάχιστοι</i>, σε Ξεν. κ.λπ.· επίσης, [[μετά]] από χρονικά μόρια, όπως το Λατ. [[quum]] [[primum]], [[ἐπεὶ]] (Ιων. [[ἐπεί]] τε) [[τάχιστα]], σε Ηρόδ., Αττ.· [[ἐπειδὴ]] [[τάχιστα]], σε Πλάτ. κ.λπ.· <i>ἐπεὰν</i> ή [[ἐπήν]], [[ἐπάν]], [[ἐπειδάν]] [[τάχιστα]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· [[ὅταν]] [[τάχιστα]], σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> [[συχνά]] επίσης και στους πεζογράφους, <i>τὴν ταχίστην</i> (ενν. <i>ὁδόν</i>), ως επίρρ., με τον ταχύτερο δρόμο, δηλ. περισσότερο [[γρήγορα]], σε Ηρόδ. κ.λπ.

}}

{{mdlsj