φημί: Difference between revisions

{{bailly

|btext=[[φῄς]], [[φησί]], [[φαμέν]], φατέ, [[φασί]](ν) - <i>toutes ces formes, à l'exception de</i> [[φῄς]], <i>sont enclitiques;<br />impér.</i> [[φαθί]] <i>ou</i> [[φάθι]], <i>sbj.</i> [[φῶ]], <i>opt.</i> φαίην, <i>inf.</i> φάναι, <i>part.</i> [[φάς]], φᾶσα, [[φάν]];<br /><i>impf.</i> [[ἔφην]], <i>f.</i> φήσω, <i>ao.</i> ἔφησα;<br /><b>I.</b> rendre visible, manifester sa pensée par la parole ; <i>abs.</i> dire : [[τι]] qch ; φ. [[πρός]] τινα dire à qqn ; [[κατά]] τινος reprocher à qqn ; Κορινθίους [[τί]] φῶμεν ; XÉN que dire des Corinthiens ? <i>particul.</i><br /><b>1</b> <i>en parl. d'un bruit public, d'une tradition, etc.</i> : [[φασί]] <i>ou</i> [[φησί]] (<i>en s.-e. c. sujet l'adversaire ou l'interlocuteur</i>) on dit ; <i>en ce sens souv. parenthét.</i> [[φασίν]] ATT dit-on, comme on dit;<br /><b>2</b> <i>pour résumer les paroles de qqn</i> ὣς ἔφη ATT il parla ainsi ; <i>ou pour les annoncer</i>;<br /><b>3</b> <i>pléonast. joint à</i> [[λέγω]] : ἔφη λέγων HDT, ἔφησε λέγων HDT il dit ; ἔλεγεν [[φάς]] HDT il disait;<br /><b>II.</b> dire son avis ; avoir une opinion, penser, croire : φημὶ χρῆναι ISOCR je dis qu’il faut ; <i>en gén.</i> [[πῶς]] [[φῄς]] ; SOPH qu’en dis-tu ? qu’en penses-tu ? [[τί]] [[φημί]] ; SOPH, [[τί]] [[φῄς]] ; SOPH que dire ? que croire, que penser ? φαίης [[κε]] IL tu dirais, on dirait;<br /><b>III.</b> dire, prétendre, se vanter de : φῆ γὰρ ὅγ’ αἱρήσειν Πριάμου πόλιν IL car il disait qu’il prendrait la ville de Priam;<br /><b>IV.</b> dire oui : [[καί]] φημι [[κἀπόφημι]] SOPH je dis oui et je dis non ; <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> affirmer, déclarer : φονέα [[σέ]] φημι τἀνδρὸς κυρεῖν SOPH je déclare que c'est toi le meurtrier de l'homme;<br /><b>2</b> avouer, convenir de : φῂς ἢ καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τόδε]] ; SOPH reconnais-tu oui ou non avoir fait cela ? <i>précédé d'une négation, [[φημί]] signifie dire non, nier</i> : ὁδ’ [[οὐκ]] ἔφη PLAT il dit non;<br /><i><b>Moy.</b> seul. aux temps suiv. : prés., impér.</i> [[φάο]], <i>inf.</i> [[φάσθαι]], <i>part.</i> [[φάμενος]] ; <i>impf.</i> [[ἐφάμην]], <i>f.</i> φήσομαι, <i>pf. impér. 3ᵉ sg.</i> πεφάσθω, <i>part.</i> [[πεφασμένος]];<br /><b>1</b> dire, <i>acc. ; particul.</i> dire oui;<br /><b>2</b> dire son avis ; croire, penser : [[ἴσον]] ἐμοὶ [[φάσθαι]] IL se dire, se croire mon égal.<br />'''Étymologie:''' R. Φα, briller.

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''φημί:''' (√<i>ΦΑ</i>, πρβλ. [[φάω]]), [[φῄς]], [[φησί]], πληθ. <i>φᾰμέν</i>, <i>φᾰτέ</i>, <i>φᾱσί</i>, Δωρ. <i>φᾱμί</i>, <i>φᾱσί</i> ή <i>φᾱτί</i>, γʹ πληθ. [[φαντί]]· αόρ. βʹ [[ἔφην]], (Επικ. <i>φήν</i>), [[ἔφησθα]], [[σπανίως]] [[ἔφης]] (Επικ. <i>φῆσθα</i>, <i>φῆς</i>), <i>ἔφη</i> (Επικ. <i>φῆ</i>, Δωρ. <i>φᾶ</i>), γʹ πληθ. <i>ἔφᾰσαν</i> ή <i>ἔφᾰν</i>, Επικ. [[φάν]]· προστ. <i>φᾰθί</i>· υποτ. <i>φῶ</i>, [[φῇς]], <i>φῇ</i> (Επικ. <i>φῄσιν</i>, [[φήῃ]])· ευκτ. [[φαίην]],<br /><b class="num">I.</b> πληθ. <i>φαῖμεν</i>, γʹ πληθ. <i>φαῖεν</i>, <i>φαίησαν</i>· απαρ. [[φάναι]], ποιητ. <i>φάμεν</i>, μτχ. [[φάς]], <i>φᾶσα</i>, [[φάν]]· μέλ. <i>φήσω</i>, Δωρ. <i>φᾱσῶ</i>, αόρ. αʹ <i>ἔφησα</i>, Δωρ. γʹ ενικ. <i>φᾶσε</i>, ευκτ. <i>φήσειε</i>, μτχ. <i>φήσας</i> — Μέσ., αόρ. βʹ [[ἐφάμην]], <i>ἔφᾰτο</i> (Επικ. [[φάτο]]), <i>ἔφαντο</i> (Επικ. <i>φάντο</i>)· προστ. [[φάο]], [[φάσθω]], [[φάσθε]]· απαρ. [[φάσθαι]], μτχ. [[φάμενος]], μέλ. Δωρ. φάσομαι [ᾱ] — Παθ., γʹ ενικ. προστ. παρακ. <i>πεφάσθω</i>, μτχ. [[πεφασμένος]].<br /><b class="num">II.</b> Ο Ενέργ. παρατ. έπρεπε να είναι [[ἔφην]], όπως ο αόρ. βʹ, [[αλλά]] το <i>ἔφασκον</i> χρησιμοποιήθηκε γενικά στη [[θέση]] του. Ριζική [[σημασία]]·<br /><b class="num">I.</b> [[διακηρύσσω]], κάνω γνωστό, λέω, [[διαβεβαιώνω]], [[ισχυρίζομαι]] ή απόλ. ή ακολουθ. από απαρ. ή από αιτ.· το απαρ. πολλές φορές παραλείπεται, <i>σὲ κακὸν καὶ ἀνάλκιδα φήσει</i> (ενν. [[εἶναι]]), σε Ομήρ. Ιλ.· [[αλλά]] επίσης, <i>Κορινθίους τί φῶμεν;</i> τί να πούμε γι' αυτούς;, σε Ξεν.· [[έπειτα]], [[καθώς]] ό,τι λέει [[κάποιος]] [[συνήθως]] εκφράζει την [[πεποίθηση]] ή τη [[γνώμη]] του, [[νομίζω]], [[πιστεύω]], [[υποθέτω]], σε Ομήρ. Ιλ.· φαίης κε ζάκοτόν τέ τιν' [[ἔμμεναι]] ἄφρονά τε, θα έλεγες, θα νόμιζες ότι αυτός ήταν..., σε Ομήρ. Ιλ.· <i>μὴ φαθὶ λεύσσειν</i>, μη νομίζεις ότι βλέπεις, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">II.</b> Ειδικές φράσεις·<br /><b class="num">1.</b> [[φασί]], λένε, λέγεται, σε Όμηρ., Αττ.· [[αλλά]] σε πεζογράφους επίσης [[φησί]], όπως το γαλλικό on dit, σε Δημ. (ομοίως Λατ. inquit, ait).<br /><b class="num">2.</b> το [[φημί]] μερικές φορές συνάπτεται με συνώνυμο ρήμ. τύπο, π.χ. <i>ἔφηλέγων</i>, <i>ἔφησε λέγων</i>, σε Ηρόδ.· <i>λέγει οὐδὲν φαμένη</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> σε επαναλαμβανόμενους διαλόγους, το [[ρήμα]] [[συνήθως]] πηγαίνει [[πριν]] από το υποκείμενό του (προτάσσεται), [[ἔφην]] [[ἐγώ]], ἔφη ὁ [[Σωκράτης]], [[είπα]], είπε ο [[Σωκράτης]]· [[αλλά]] η [[σειρά]] μερικές φορές αλλάζει [[ἐγώ]] [[ἔφην]], ὁ [[Σωκράτης]] ἔφη.<br /><b class="num">III.</b> με πιο περιορισμένη [[έννοια]], όπως το [[κατάφημι]], λέω ναι, [[βεβαιώνω]], σε Όμηρ., Αττ.· καὶ τοὺς [[φάναι]], και είπαν ναι, σε Ηρόδ.· [[καί]] φημι, [[κἀπόφημι]], σε Σοφ.· επίσης, οὐ [[φημί]], σημαίνει, λέω όχι, [[αρνούμαι]], δεν [[αποδέχομαι]]· <i>ἡΠυθίη οὐκ ἔφη χρήσειν</i>, είπε ότι δεν θα χρησμοδοτήσει, σε Ηρόδ.· <i>ἐὰνμὴ φῇ</i>, εάν πει όχι, σε Αριστοφ.· [[φάθι]] ἢ μή, πες ναι ή όχι, σε Πλάτ.

}}

{{mdlsj