ἱερός: Difference between revisions

|Definition=(v. sub fin.), ά, όν, also ός, όν in the phrase<br><span class="bld">A</span> ἱερὸς [[ἀκτή]] Hes. Op.597, 805, Orac. ap. Hdt.8.77: Ion. and poet. [[ἱρός]], ή, όν (v. sub fin.): Dor. and N. Greek [[ἱαρός]] IG22.1126.20, etc.: Aeol. [[ἶρος]] Sapph.Supp.23.25, Alc.Supp.8.4, but [[ἴαρος]] (corr. from [[ἴερος]]) Sapph. Supp.20a.6: Sup. [[ἱερώτατος]] Ar.Eq.582 (lyr.), Pl.Lg.755e.<br><span class="bld">I</span> [[fill]]ed with or [[manifest]]ing [[divine]] [[power]], [[supernatural]], ἱ. ἲς Τηλεμάχοιο Od.2.409, al.; ἱ. [[μένος]] Ἀλκινόοιο 8.421, etc.; [[ἄλφιτον]], [[ἀλωαί]], Il.11.631, 5.499; Δημήτερος ἱερὸς ἀκτή Hes.Op.Il.c.; of natural objects or phenomena, rivers, Od.10.351, Il.11.726, E.Med.410 (lyr.); [[λιβάς]], of the [[Spercheus]], S.Ph.1215 (lyr.); ἱεραὶ βῆσσαι [[Κίρκη]]ς '[[faery]]', Od.10.275; ἱερὸν [[ἦμαρ]], [[κνέφας]], Il.8.66, 11.194; φάος Hes.Op. 339; ἱερὸς [[δίφρος]] = (where δ. perhaps= [[ἵπποι]]) Il.17.464; after Hom., ἱερὸν [[χεῦμα]] θαλάσσης A.Fr.192 (anap.); ἱερὸν [[κῦμα]] E.Hipp.1206, cf. Cyc. 265; [[ὄμβρος]] S.OT1428; δρόσοι E.Ion117 (lyr.); [[ὕπνος]], of [[death]], Call.Epigr.11; [[ἔστι μὲν οὐδὲν ἱερόν]] = no [[great]] [[matter]], Theoc.5.22.<br><span class="bld">II</span> of divine things, [[holy]], ἱεροῖς ἐν δώμασι Κίρκης Od.10.426; ἱερὸν γένος ἀθανάτων Hes.Th.21; [[λέχος]], of [[Zeus]], ib.57; [[δόσις]] the gift [[of God]], ib. 93; ἱερὸς [[πόλεμος]] = [[holy]] [[war]], '[[crusade]]', Ar.Av.556, etc.<br><span class="bld">2</span> of earthly things, [[hallowed]], [[consecrated]], βωμοί Il.2.305; ἱερὸς [[δόμος]], of the [[temple]] of [[Athena]], 6.89; ἱερὰ ἑκατόμβη 1.99,431, etc.; [[ἐλαίη]] Od.13.372; χοαί S.OC469, etc.; [[ἱρὰ γράμματα]] [[hieroglyphics]], Hdt.2.36; but [[ἱερὰ γράμματα]] of the [[holy|Holy]] [[scripture|Scriptures]], 2 Ep.Tim.3.15; ἱ. βύβλοι OGI56.70 (Canopus, iii B.C.); ἱερὸν [[ἄγαλμα]], [[τρίπους]], S.OT1379, E.Ion512, etc.; χρήματα Pl.R.568d, etc.; ἱ. τὸ σῶμα τῷ θεῷ δίδωμ' ἔχειν E.Ion 1285; ἱ. [[σώμα]]τα, of [[ἱερόδουλος|ἱερόδουλοι]], Str.6.2.6; χῆνες Plu.2.325c; of animals regarded as 'taboo', [κριοί] εἰσί σφι ἱ. διὰ τοῦτο Hdt.2.42; so perhaps ἱερὸς [[ἰχθύς]] Il.16.407; of the Roman Tribunes,= Lat. [[sacrosanctus]], ἱερὸς καὶ [[ἄσυλος]] Plu.TG15, etc.; of [[Augustus]], Mon.Anc.Gr. 5.17; ἱερὸς [[νόμος]] = [[law]] of [[sacrifice]], D.21.35, cf. SIG685.81 (ii B.C.); ἱερὸς [[λόγος]] = [[legend]], Hdt.2.81, etc.; οἱ παλαιοὶ καὶ ἱ. λόγοι Pl.Ep.335a; ἱερὸς [[γάμος]] = [[mystical]] [[marriage]], a [[religious]] [[ceremony]], Men.320, Phot. s.v.; opp. [[βέβηλος]], as [[sacred]] to [[profane]], D.H.7.8, AB223; but more freq. ἱ. καὶ ὅσιος Th.2.52, X.Vect.5.4, etc.; cf. [[ὅσιος]].<br><span class="bld">3</span> [[under divine protection]], freq. of places, Ἴλιος Il.5.648, Alc.Supp.8.4; Πύλος Od. 21.108; Θήβη Sapph.Supp.20a.6; Τροίης ἱερὸν [[πτολίεθρον]], Τροίης ἱερὰ κρήδεμνα, Od.1.2, Il.16.100; Ἀθῆναι Od.11.323, cf. Pi.Fr.75, S. Aj.1221 (lyr.), Ps.-Orac. ap. Ar.Eq.1037; Σούνιον ἱρόν Od.3.278; ἱερὸς [[κύκλος]] = the [[judge]]'s [[seat]] under the [[protection]] of [[Zeus]], Il.18.504: with [[genitive]] of the [[divinity]], [[ἄλσος ἱρὸν Ἀθηναίης]], [[ἄντρον]] ἱρὸν νυμφάων, Od.6.322, 13.104, cf. Hdt.1.80,2.41, Ar.Pl.937, X.An.5.3.13, etc.; [[γῆ]] καὶ [[ἑστία]] ἱερὰ πᾶσι πάντων θεῶν Pl.Lg.955e; [[χωρίον ὡς ἱερώτατον]] ib.755e, cf. Ti.45a; with [[genitive]] of a [[human]] [[being]], Γναθίου . . ἱ. εἰμι IG12.920.<br><span class="bld">b</span> of persons, φυλάκων ἱ. τέλος Il.10.56; ἱ. πυλαωροί 24.681; στρατός Od.24.81; βασιλέες Pi.P.5.97; ἱ. [[εὐσεβής]] [[τε]], of [[Oedipus]], S.OC287; [[ἅνθρωπος]] ἱερός = [[initiated]], Ar.Ra.652; c. gen. of a [[divinity]], [[devoted]], [[dedicated]], E.Alc.75, Pl.Phd.85b.<br><span class="bld">c</span> under the Roman Empire,= [[sacer]], [[imperial]], ἐκ τῶν ἱερῶν τοῦ Καίσαρος γραμμάτων IGRom.4.571 (Aezani, ii A.D.); ὁ [[ἱερώτατος]] [[φίσκος]], τὸ [[ἱερώτατον]] [[ταμιεῖον]], ib.3.727 (Lycia), SIG888.10 (Scaptopara, iii A.D.), etc.; τὸ [[ἱερώτατον]] [[βῆμα]] (of the [[praefectus Aegypti]]), PHamb.4.8 (i A.D.): generally, [[worshipful]], ἱ. [[σύνοδος]] OGI713.9 (Egypt, iii A.D.), etc.<br><span class="bld">III</span> as [[substantive]],<br><span class="bld">1</span> ἱερά, Ion. ἱρά, τά, [[offering]]s, [[victim]]s, ἱερὰ ῥέξας Il.1.147, etc.; ἔρδειν Hes.Op.336; διδόναι Od.16.184; ἀλλ' ὅ γε δέκτο μὲν ἱρά Il.2.420, cf. 23.207: less freq. in sg., ὄφρ' ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ' Ἀθήνῃ 10.571; θῦσαι ἱρά Hdt.1.59, 8.54, etc.; θυσίας καὶ ἱρὰ ποιέειν Id.2.63; αἴθειν S. Ph.1033; ἱ. πατρῷα A.Th.1015; ἱ. ἐπιχώρια Democr.259.<br><span class="bld">b</span> after Hom., [[omen]]s [[afford]]ed by [[sacrifice]], τὰ ἱρὰ οὐ προεχώρεε χρηστά Hdt. 5.44; τὰ ἱερὰ καλὰ [ἦν] X.An.1.8.15; simply οὐκ ἐγίγνετο τὰ ἱ. ib. 2.2.3.<br><span class="bld">c</span> generally, [[sacred]] [[object]]s or [[rite]]s, Hdt.1.172,4.33; τῶν ὑμετέρων ἱ. καὶ κοινῶν μετεῖχον D.57.3; of [[cult]]-[[image]]s, IG Rom.3.800 ([[syllium]]).<br><span class="bld">2</span> after Hom., ἱερόν, Ion. [[ἱρόν]], τό, [[holy]] [[place]], Hdt.5.119,al.; opp. [[νηός]], Id.2.170, cf. Th.4.90,5.18; freq. of a [[temple]], ἔστι δὲ ἐν τῷ τεμένεϊ . . ἱρόν κτλ. Hdt.2.112; of the [[Jewish]] [[temple]], [[LXX]] 1 Ch.29.4, Plb.16.39.4, Str.16.2.34, Ev.Matt.24.1.<br><span class="bld">3</span> [[ἱερὸν τῆς δίκης]] a [[sacred]] [[principle]] of [[right]], E.Hel.1002.<br><span class="bld">4</span> ἱερός, ὁ (sc. [[μήν]]), name of [[month]] at [[Delos]], IG12.377.22, 11(2).203A31 (iii B.C.).<br><span class="bld">5</span> [[ἱεροί]], οἱ, [[member]]s of a [[religious]] [[college]] or [[guild]], ib.5(1).1390.1, al. (Andania, i B.C.), prob. in SIG1010.7 ([[Chalcedon]]), etc.; also of women, ἱεραί, αἱ, IG5(1). [[l.c.]], cf. 1511 (Sparta).<br><span class="bld">b</span> = [[ἱερόδουλος]], ib. 1356 (Messenia, V B.C.), Inscr.Perg.572, GDI5702.39 (Samos).<br><span class="bld">IV</span> special phrases, post-Hom.,<br><span class="bld">1</span> [[proverb|prov.]], [[ἱερὰ ἄγκυρα]] = [[one's last hope]], Plu. 2.815d, Luc.JTr.51, Fug.13, Poll.1.93, Gal.11.182.<br><span class="bld">2</span> ἱερὸς [[βόλος]], name of a throw at [[dice]], Eub.57.1.<br><span class="bld">3</span> [[ἱερὰ βοτάνη]], v. [[βοτάνη]].<br><span class="bld">4</span> ἱ. (sc. [[γραμμή]]) (cf. [[γραμμή]] 111.1), [[last line]] of draught-board, κινήσαις τὸν ἀπ' ἴρας . . λίθον Alc.82, cf. Epich.225, Sophr.127; [[τὴν ἀφ' ἱερᾶς]] ([[varia lectio|v.l.]] τὴν ἱεράν) Plu.Cor.32.<br><span class="bld">5</span> ἱερὸς [[ἰχθύς]] = [[ἀνθίας]], Arist.HA 620b35, cf. Ath.7.282e, Plu.2.981d.<br><span class="bld">6</span> ἱερὸς [[λόχος]], v. [[λόχος]].<br><span class="bld">7</span> [[ἱερά]] (sc. [[νίκη]]), ἡ, [[drawn contest]], [[dead heat]] (because the prize was assigned to the god), SIG1073.48 (Olymp.); [[ποιῆσαι]] ἱεράν, of the [[competitor]], Wood [[Ephesus]], [[App]].vi p.70; so ἱ. ἀθλήματα Inscr.Olymp.56; ἱερὸς ὁ [[στέφανος]] ἐκρίθη IG9(2).525 (Larissa); τὸ [[παγκράτιον]] ἱερὸν ἐγένετο ib.527 (ibid.); [[ἱερός]] (sc. [[ἀγών]]) ib.7.2727.19, 24 (Acraeph.): metaph., ἱερὸν [[ποιῆσαι]] τὸν στέφανον '[[divide]] the [[honour]]s', Plb.1.58.5, 29.8.9.<br><span class="bld">8</span> ἱερὰ [[νόσος]] = [[epilepsy]], Hdt.3.33, Hp.Morb. Sacr.tit., Thphr.HP9.11.3, etc., cf. Call.Aet.3.1.14: metaph., τὴν οἴησιν ἱ. νόσον ἔλεγε Heraclit.46 ( = Epicur.Fr.224).<br><span class="bld">9</span> ἡ ἱερὰ [[ὁδός]] = the [[sacred]] [[road]] to [[Delphi]], Hdt.6.34; also, from Athens to Eleusis, Cratin. 61, Paus.1.36.3, Harp. s.v.; and that from Elis to Olympia, Paus. 5.25.7.<br><span class="bld">10</span> ἱερὸν [[ὀστέον]] = [[os sacrum]], the last bone of the [[spine]], Hp. Art.45, Plu.2.981d, Gal.UP5.8, etc.<br><span class="bld">11</span> ἱερὰ [[συμβουλή]] = [[sacred duty of an adviser]], Pl.Ep.321c, X.An.5.6.4, cf. Pl.Thg.122b, Luc.Rh.Pr. 1.<br><span class="bld">12</span> ἱερὰ [[σῦριγξ]] = [[spinal canal]], Poll.2.180.<br><span class="bld">13</span> ἱερὰ [[τριήρης]], of the [[Delian]] [[ship]], or one of the [[state]]-[[ship]]s (Salaminia or Paralos), D.4.34.<br><span class="bld">14</span> freq. in [[geographical]] names, e.g. ἱερὰ [[ἄκρα]], in [[Lycia]], Str. 14.3.8; ἱερὸν [[ἀκρωτήριον]], in [[Spain]], [[Cape St. Vincent]], Id.2.4.3; ἱερὰ [[κώμη]], in [[Lydia]], Plb.16.1.8; ἱερὰ [[νῆσος]], one of the Liparean group, Th.3.88; one of the [[insulae Aegates]], Plb.1.60.3.<br><span class="bld">V</span> Adv. [[ἱερῶς]] = [[holily]], [[ἀποθανεῖν]] [[varia lectio|v.l.]] in Plu.Lyc.27. [ῐ by nature, but sometimes ῑ in Ep., especially in endings of [[hexameter]]s, ἱερὸς [[ἰχθύς]], ἱ. [[ἦμαρ]], ἱερὰ [[ῥέξας]], ἀλφίτου ἱεροῦ ἀκτή, Il.16.407, 8.66, 1.147, 11.631; ῑερόν in the first foot of a hex., Theoc.5.22; also in compds. [[ἱεραγωγός]], [[ἱεροθαλλής]], [[ἱερόφωνος]]: ῑ always in contr. form [[ἱρός]] wh. is used in Ep., Hdt., and some Ion. inscrr., as IG12(8).265.9 (Thasos), cf. Semon.7.56, Herod.4.79, al., but is rarely found in codd. of Hp. (never in Heraclit. or Democr.); also in Trag., A.Th.268, etc., but never required by metre in lyr. of Com.]

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1242.png Seite 1242]] auch 2 Endgn, Hes. O. 599. 807 u. im Orak, bei Her. 8, 77; ion. [[ἱρός]], was auch bei den Epikern vorkommt; äol. ἰαρός; dor. [[ἱαρός]], Inscr.; nach Hemsterh. von [[ἵημι]], ursprünglich von geweihten Thieren, die man frei gehen ließ, vgl. [[ἄφετος]], schwerlich richtig; eben so wenig mit ἰή zusammenhangend; nach sprachvgl. Gramm. verwandt mit dem Sanskrit. ishiras, "kräftig", s. Curtius Grundz. d. Griech. Etym. 2. Aufl. S. 358. Vielleicht ist die Bdtg "[[kräftig]]" in einigen Homerischen Verbindungen erkennbar; vielleicht ist aber auch bei Homer überall die Bdtg "[[heilig]]" anzunehmen, wie in der übrigen Griech. Literatur. – a) von Allem, was die Götter betrifft u. zu ihnen in irgend einer Beziehung steht; ἱεροῖς ἐν δώμασι Κίρκης Od. 10, 426, Götterwohnung; Hes. spricht selbst von ἱερὸν [[γένος]] ἀθανάτων, Th. 21; Ζεὺς ἱερὸν [[λέχος]] εἰσαναβαίνων, das Götterlager, 57; τοίη Μουσάων ἱερὴ [[δόσις]] 93; [[φάος]] Hes. O. 337; [[ἦμαρ]] Il. 17, 455; das Tageslicht kommt von den Göttern, wie die Finsterniß, [[κνέφας]], 11, 194; νύξ Eur. Ion 117. – Die ganze Natur ist von den Göttern erfüllt u. ihnen heilig; ποταμοί Od. 10, 351; ἱερὸν [[ῥόον]] Ἀλφειοῖο Il. 11, 756, wie Soph. σὰν λιπὼν ἱερὰν λιβάδα Phil. 1200 u. Eur. Med. 410; so Ἐρυθρᾶς ἱερὸν [[χεῦμα]] Aesch. frg. 178; [[κῦμα]] Eur. Hipp. 1206; [[ὄμβρος]], heiliges Naß, Soph. O. R. 1428; so nennt auch Hom. den Fisch [[ἱερός]], denn er ist als Wasserbewohner dem Poseidon heilig, Il. 16, 407, was Alte auf manche andere wunderliche Weise erklären, z. B. = [[διερός]]; Ath. VII, 282 e; Arist. H. A. 9, 37 = [[ἀνθίας]]; Aristarch erklärte [[ἱερὸν ἰχθὺν]] = τὸν ἀνετὸν καὶ εὐτραφῆ. – Auch die Erde, Haine, Berge u. dgl., βῆσσαι Od. 10, 275, γῆ Soph. Phil. 700, Ἴδας [[ὄρος]] Eur. Or. 1383; alle einzelnen Länder, Inseln u. Städte, da ihnen besondere Schutzgottheiten vorstehen; Εὐβοίης ἱερῆς Il. 2, 535; [[Πύλος]] Od. 21, 108; Θήβην ἱερὴν πόλιν II. 1, 366; Ζέλεια, [[Πέργαμος]], [[Ἀθῆναι]], Od. 11, 323, wie Pind. frg. 45 u. Soph. Ai. 1200; Σικυών, [[Ταίναρος]], Pind. N. 9, 53 P. 4, 44; Μέμφις, [[Τμῶλος]], Aesch. Pers. 36. 49 u. Eur. Bacch. 64; [[Ἴλιος]], Troad. 123; ὦ γᾶς ἱερὸν οἰκείας πέδονΣαλαμῖνος Soph. Ai. 846, wie Eur. Troad. 1096; Τροίης ἱερὸν [[πτολίεθρον]] Od. 1, 2, wie Τροίης ἱερὰ κρήδεμνα Il. 16, 100. – So auch ἱερὰς κατ' ἀλωάς Il. 5, 499, denn sie sind der Demeter heilig; ἐλαίρ, der der Athene heilige Oelbaum, Od. 13, 372; ἀλφίτου ἱεροῦ [[ἀκτή]] Il. 11, 631, denn auch das Getreide ist eine Göttergabe. – So heißen auch die Könige, die unter dem Schutze der Götter stehen, von ihnen eingesetzt sind, ἱεροί, Pind. P. 5, 97; u. so ist auch das bei Hom. oft vorkommende ἱερὴ ἲς Τηλεμάχοιο, ἱερὸν [[μένος]] Ἀλκινόοιο zu fassen; der Wagen des Achilleus [[δίφρος]] [[ἱερός]], Il. 17, 464. – b) was die Menschen den Göttern [[geweiht]] haben, [[heilig]], zum Gottesdienst gehörig, vgl. Eur. ἱερὸν τὸ [[σῶμα]] τῷ θεῷ [[δίδωμι]] ἔχειν, Ion 1285, u. Plat. ὅσα ἱερὰ κριθέντα ποιήματα ἐδόθη τοῖς θεοῖς, Legg. VIII, 829 e; ἱερὸς [[δόμος]], Tempel, Il. 6, 89; [[χῶρος]] Soph. O. C. 16. 54; δαιμόνων ἀγάλματα, die Standbilder der Götter in den Tempeln, O. R. 1379; Eur. I. T 1441; [[ξόανον]] Troad. 525; [[εἴδωλον]] Ἥρας Hel. 1150; [[βωμός]], der Altar, Il. 2, 305 Soph. Tr. 989, der ihn auch ἱερὸν [[ἕρκος]] nennt, 604. – Die Gottheit, der Etwas geweiht ist, wird im gen. hinzugesetzt, [[ἄλσος]] ἱρὸν Ἀθηναίης Od. 6, 326, [[ἄντρον]] ἱρὸν Νυμφάων 13, 104; Eur. Alc. 76; Her. 1, 80; γῆς ἱερᾶς οὔσης τῶν πάντων θεῶν Plat. Legg. V, 741 c; ἱερὸς ὁ [[χῶρος]] τῆς Ἀρτέμιδος Xen. An. 5, 3, 13. – Von Kampfspielen, die zu Ehren der Götter stattfinden, ἀγῶνες, ἄεθλα, Pind. N. 2, 4. 6, 61 Ol. 8, 64; [[κύκλος]], der Kreis, in dem Gericht gehalten wird, der dem Zeus heilig ist, Il. 18, 504; [[γάμος]] Plat. Rep. V, 458 e Legg. VIII, 841 d; [[νόσος]] XI, 916 a; γράμματα Tim. 27 b. – Auch [[τύμβος]], [[θήκη]], Soph. O. C. 1542. 1760; Eur. Suppl. 981. – Bes. von Opfern und allem dazu Gehörigen, [[ἑκατόμβη]], Il. 1, 99, χοαί, Soph. O. C. 470, [[νόμος]], sich auf die Opfer u. Feste beziehend, Dem. 21, 35, der ibd. §. 16 auch [[ἐσθής]], ein Opferod. Festkleid so nennt u. hinzusetzt ἱερὰν γὰρ [[νομίζω]] πᾶσαν, ὅσην ἄν τις [[ἕνεκα]] τῆς ἑορτῆς παρασκευάσηται, [[τέως]] ἂν χρησθῇ; vgl. ὀφείλειν ἑπτὰ δραχμὰς ἱερας τῇ Ἀθηνᾷ Dem. 24, 22. – Am gewöhnlichsten τὰ [[ἱερά]], [[Opfer]], wie Hom. so oft ἱερὰ ῥέζειν, auch ἱερὰ [[δίδωμι]], Od. 16, 184, u. im sing. ὄφρ' ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ' Ἀθήνῃ Il. 10, 571; ἄπυρα [[ἱερά]], Pind. Ol. 7, 48, wie Aesch. Ag. 70; δήμια, πατρῷα, Spt. 160. 1001; ἔμμηνα, Soph. El. 273; αἴθειν, τελεῖν, Phil. 1022 Eur. Bacch. 485; in Prosa, ἱερὰ θύσας Thuc. 2, 71, ἐν ἱερῶν θυσίαις Plat. Rep. III, 394 a; ὅτι τὰ ἱερὰ καὶ τὰ σφάγια καλὰ εἴη, ersteres die Eingeweide der Opferthiere u. die aus ihnen entnommenen Vorbedeutungen, letzteres andere beim Opfer vorkommende Kennzeichen, Xen. An. 1, 8, 15 u. öfter, wie τά τε ἱερὰ καλὰ τά τε σφάγια κάλλιστα 6, 3, 21; ἐπεὶ τὰ ἱερὰ ἐγένετο, da die Opfer zusagten, die Eingeweideschau glücklich ablief, 6, 2, 9, wofür Her. προχωρεῖ χρηστά sagt, 5, 44; – τὸ [[ἱερόν]], der Tempel, τῆς Δίκης, Eur. Hel. 1008 u. öfter; Her. 2, 112; ἱερῶν ἱδρύσεις Plat. Rep. IV, 427 b; μέγιστα τοῦ Ἔρωτος ἱερὰ κατασκευάσαι καὶ βωμούς Conv. 189 c; bes. der Tempel in Delphi, Dem. 19, 327. Aus Thuc. 4, 90, τάφρον περὶ τὸ ἱερὸν καὶ τὸν νεὼν ἔσκαπτον, geht die allgemeine Bdtg "Heiligthum" hervor; nach Ammon. der Tempelbezirk, ἱερὸν καὶ [[τέμενος]] ἱδρύσασθαι Ath. XIII, 595 c. – Von Menschen, ἱερὸς καὶ [[εὐσεβής]], heilig, Soph. O. C. 288; bei Ar. Ran. 651 mit Hindeutung auf die Einweihung in die Mysterien. Anders Αχαιῶν ἱερὸς [[στρατός]], das göttliche, stattliche Heer, Il. 24, 81, wie [[τέλος]] [[ἱερόν]], die heilige Wächterschaar 10, 56. Für das röm. sacrosanctus, Plut. Tib. Gracch. 14. 15 u. öfter. – Sprichwörtlich war ἡ ἱερὰ [[συμβουλή]], Xen. An. 5, 6, 4; vgl. Plat. Theag. 122 a u. Zenob. 4, 40. S. auch ἱερὰ [[ἄγκυρα]] unter [[ἄγκυρα]]. Ein anderer sprichwörtlicher Ausdruck τὸν ἀφ' ἱερᾶς, vollständig τὸν ἀφ' ἱερᾶς γραμμῆς λίθον od. πεττὸν κινεῖν, d. i. das Letzte, Aeußerste wagen, Ar. Eccl. 987; vgl. Diogen. 5, 41 u. daselbst die Erklärer, u. s. [[γραμμή]]. – Von einem Wurfe mit Würfeln, Eubul. Poll. 7, 205. – [Hom. braucht in den Formen, wo die letzte Sylbe kurz ist, ι lang, z. B. ἱερὸν [[ἦμαρ]], ἱερὰ ῥέζειν, u. so sp. Ep.] – Über die Vrbdgn mit [[ὅσιος]] u. den Unterschied davon s. letzteres.

|btext=ά <i>ou</i> ός, όν :<br /><b>I.</b> auguste, admirable, fort, puissant : ἱερὰ ἶς Τηλεμάχοιο OD la force puissante de Télémaque, pour le puissant Télémaque ; ἱερὸν [[μένος]] Ἀλκινόοιο OD le cœur puissant d’Alkinoos, pour le puissant Alkinoos ; ἱερὸς [[στρατός]] OD l'armée puissante (des Grecs) ; ἱερὸς [[ἰχθύς]] IL poisson d'une grandeur, d'une force <i>ou</i> d'une agilité extraordinaire;<br /><b>II.</b> sacré :<br /><b>1</b> d'origine divine, saint, sacré : ἱερὰ δώματα OD demeure sacrée (de Circé) ; ἱερὸν [[ἦμαρ]] IL le jour divin ; ἱερὸν [[κνέφας]] IL les ténèbres divines ; ἱεροὶ ποταμοί IL les divins fleuves ; ἱερὸς [[δίφρος]] IL le char traîné par des coursiers immortels;<br /><b>2</b> consacré aux dieux <i>ou</i> qui est sous la protection de la divinité ; qui a un caractère religieux, saint, sacré <i>en parl. de villes, de lieux : Troie, Ilion, Thèbes, etc.</i> : ἱερὸς [[κύκλος]] IL l'espace circulaire de la cour sacrée (sous la protection de Zeus) ; ἱερὰ [[ἀλωή]] IL aire sacrée (sous la protection de Déméter) ; ἱερὰ [[ἐλαίη]] OD olivier sacré (sous la protection d’Athéna) ; <i>en parl. de pers., de rois, de héros, etc. ; à Rome, en parl. des tribuns (lat.</i> sacrosanctus) ; <i>qqf avec un gén.</i> : [[ἄλσος]] ἱρὸν (ion. et poét.) Ἀθηναίης OD bois consacré à Athéna ; [[ἄντρον]] ἱρὸν Νυμφάων OD grotte consacrée aux nymphes ; <i>rar. avec un dat.</i><br /><b>3</b> qui concerne les dieux <i>ou</i> les choses sacrées;<br /><b>III.</b> <i>Locut. diverses</i> : [[ἱερά]] [[ἄγκυρα]] LUC l'ancre de miséricorde, la dernière ancre ; [[ἱερά]] [[συμβουλή]] XÉN la délibération suprême ; ἱερὰ [[νόσος]] HDT épilepsie ; ἱερὰ οδός, la voie sacrée conduisant à Delphes, la voie d’Athènes à Éleusis <i>ou</i> d’Élis à Olympie ; ἱερὸν οστοῦν, l'os sacrum <i>t. d’anatomie</i>;<br /><b>IV.</b> <i>subst.</i> ;<br /><b>A.</b> ἡ [[ἱερά]] ([[τριήρης]]) la galère sacrée, <i>càd</i> la galère de Délos <i>ou</i> la galère Salaminienne <i>ou</i> Paralienne;<br /><b>B.</b> τὸ [[ἱερόν]] :<br /><b>1</b> [[offrande pour un sacrifice]];<br /><b>2</b> [[sanctuaire]], [[lieu consacré]];<br /><b>C.</b> τὰ [[ἱερά]] :<br /><b>1</b> offrande pour un sacrifice, victime ; sacrifice : ἱερὰ ῥέζειν IL accomplir un sacrifice ; διδόναι OD offrir un sacrifice;<br /><b>2</b> entrailles des victimes ; augures ; τὰ ἱερὰ [[καλά]] ἐστι XÉN <i>ou</i> τὰ [[ἱερά]] γίγνεται XÉN les présages sont favorables;<br /><b>3</b> objets sacrés, lieux <i>ou</i> édifices sacrés;<br /><i>Sp.</i> ἱερώτατος.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>skr.</i> isirá « fort ».

|sltr=<b>ῐερός</b> (-όν, -οί, -ῶν, -οῖς; -ᾶς, -ᾷ, -άν, -αῖς, -αῖσι（ν); -ῷ, -όν, -ῶν, -οῖς: superl. -ώτατον nom., voc., acc.: ἱερ- [[thrice]].) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> of persons, [[venerated]] [[holy]] [[ἄτερθε]] δὲ πρὸ δωμάτων ἕτεροι λαχόντες Ἀίδαν βασιλέες ἱεροὶ [[ἐντί]] the [[dead]] kings of [[Cyrene]] (P. 5.97) νόσοι δ' [[οὔτε]] [[γῆρας]] [[οὐλόμενον]] κέκραται ἱερᾷ γενεᾷ the Hyperboreans (P. 10.42) Θέμιν ἱερὰν Πυθῶνά τε (θέμιν flagitavit Wil.) (P. 11.9) Σπαρτῶν ἱερὸν [[γένος]] [[ἀνδρῶν]] ὑμνήσομεν; fr. 29. 2. εὐάρματε [[χρυσοχίτων]] ἱερώτατον [[ἄγαλμα]] Θήβα fr. 195.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> of things,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> of places, as [[being]] of [[religious]] [[interest]]. ἱερὸν [[ἔσχον]] [[οἴκημα]] Akragas (O. 2.9) ἱερὰν νᾶσον [[Thera]] (P. 4.6) “[[Ταίναρον]] [[εἰς]] ἱερὰν” (P. 4.44) ἐκ [[τᾶς]] ἱερᾶς Σικυῶνος (N. 9.53) [τανδιεραν = ?ταν διεραν, fr. 33a.] ἐν ταῖς ἱεραῖς Ἀθάναις fr. 75. 4. [[ὑπὲρ]] πόντιον Ἕλλας πόρον [[ἱερόν]] ([[ἱρόν]] Snell.) fr. 189.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> of festivals, sanctuaries, as honouring or belonging to the gods. ἐξ ἱερῶν ἀέθλων (O. 8.64) ἱεροῖς ἐν ἀέθλοις (O. 13.15) ἱερῶν ἀγώνων (Er. Schmid e Σ: ἱερᾶν codd.) (N. 2.4) ἀγώνων [[ἄπο]], τοὺς ἐνέποισιν ἱερούς (N. 6.59) ἔκρυψαν τὸ πάντων ἔργων ἱερώτ[ατον the [[third]] [[temple]] of [[Apollo]] at [[Delphi]] Πα. . . Τυν]δαριδᾶν ἱερῷ [τεμέ]νει (Pae. 18.1) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> ἔλαφον, ἅν ποτε Ταυγέτα ἀντιθεῖσ Ὀρθωσίᾳ ἔγραψεν ἱεράν [[consecrated]] (O. 3.30) [[Ἰάσων]] δραπὼν ἱερὸν εὐζοίας [[ἄωτον]] (P. 4.131) κλάροισι θεοπροπέων ἱεροῖς (P. 4.190) “κρυπταὶ κλαίδες ἐντὶ σοφᾶς Πειθοῦς ἱερᾶν φιλοτάτων, Φοῖβε” [[divine]] [[love]]-affairs (P. 9.39) ἀλλ ἐγὼ [[τᾶς]] [[ἕκατι]] κηρὸς ὣς δαχθεὶς ἕλᾳ ἱερᾶν μελισσᾶν τάκομαι (ἕλᾳ ἱρᾶν Bergk: ἐλεηρὰν codd., “un être vivant, qui présente un [[aspect]] mysterieux” [[van]] Groningen: v. [[μέλισσα]]) fr. 123. 11. ταῖς ἱεραῖσι μελίσσαις τέρπεται (Boeckh: ἱεραῖς codd.: i. e. priestesses of [[Demeter]]: v. [[μέλισσα]]) fr. 158. κεκρότηται χρυσέα κρηπὶς ἱεραῖσιν ἀοιδαῖς fr. 194. 1.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> dub. &amp; frag. [νότιον] [[θέρος]] ὕδατι ζακότῳ [[ἱερόν]] (codd. Dion. Hal. contra metr.: [[ῥέον]] Schr.) Πα. . 1.] ]ν [[σθένος]] ἱεράν[ (Pae. 3.93) ]οις τερφθὲν ἱαροῖς[ (cf. [[σκιαρός]]) ?fr. 338. 6.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> n. pl. pro subs., [[sacrifice]] τεῦξαν δ' ἀπύροις ἱεροῖς [[ἄλσος]] ἐν ἀκροπόλει (O. 7.48) ζαθέων ἱερῶν ἐπώνυμε πάτερ (sc. [[Ἱέρων]]) fr. 105. 2.

|esgtx=[[sagrado]], [[que tiene poder divino]], [[ que tiene poder sobrenatural]], [[relacionado con la divinidad]], [[consagrado]], [[que está bajo protección divina]]

|mltxt=-ή, -ό, θηλ. και -ά (ΑΜ [[ἱερός]], -ά, -όν και [[ἱερός]], -όν, Α ιων. και ποιητ. τ. [[ἱρός]], -ή, -όν, δωρ. τ. [[ἱαρός]], αιολ. τ. [[ἶρος]] και ἴαρος)<br /><b>1.</b> αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στον θεό ή στη [[λατρεία]] του και γενικά στη [[θρησκεία]], [[άγιος]], όσιος (α. «[[ιερό]] [[ευαγγέλιο]]» β. «[[ιερή]] [[εικόνα]]»)<br /><b>2.</b> (για γήινα πράγματα) αυτός που [[είναι]] αφιερωμένος στον θεό (α. «[[ιερός]] [[ναός]]» β. «ἱερὸν τὸ [[σῶμα]] τῷ θεῷ [[δίδωμι]] ἔχειν» — για όσους αφιερώνουν τον εαυτό τους στον θεό, <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> ([[κυρίως]] για [[τόπο]]) αυτός που τελεί υπό την [[προστασία]] του θεού (α. «Τροίης ἱερὸν [[πτολίεθρον]]», <b>Ομ. Οδ.</b><br />β. «ἱερὸς [[κύκλος]]» — [[κυκλικός]] [[τόπος]], δικαστική [[έδρα]] η οποία τελεί υπό την [[προστασία]] του [[Διός]])<br /><b>4.</b> αυτός τον οποίο δεν μπορεί να προσβάλει ή να παραβιάσει [[κάποιος]], [[απαραβίαστος]], [[ακαταπάτητος]], [[σεβαστός]], [[σεπτός]] (α. «[[ιερός]] όρκος» β. «ἱεροὶ βασιλεῖς», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) <b>ιατρ.</b> «ιερά [[νόσος]]» — η [[επιληψία]]<br />β) <b>ανατ.</b> «[[ιερό]] [[οστό]]» — το έσχατο από τα οστά της σπονδυλικής στήλης, το τριγωνικό [[οστό]] που παρεμβάλλεται [[μεταξύ]] τών δύο λαγόνιων οστών και κλείνει από το [[πίσω]] [[μέρος]] την πυελική [[κοιλότητα]]<br />γ) «[[ιερός]] [[πόλεμος]]» — [[πόλεμος]] [[κατά]] τών απίστων, [[σταυροφορία]]<br />δ) «[[ιερός]] [[λόχος]]» — στρατιωτικό [[σώμα]] 300 επίλεκτων Θηβαίων νέων που συγκροτήθηκε τον 4ο π. Χ. αιώνα και του οποίου οι άνδρες πολεμούσαν προσφέροντας τον εαυτό τους στην [[υπηρεσία]] της πατρίδας τους και τών θεών τους<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που γίνεται [[προς]] [[χάριν]] του θεού και της πίστεως<br /><b>2.</b> [[σύμφωνος]] με τη [[θέληση]] του θεού, [[θεάρεστος]] («[[ιερή]] [[πράξη]]»)<br /><b>3.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τα ιερά</i><br />το σχολικό [[μάθημα]] τών θρησκευτικών<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «ιερά [[άγκυρα]]» — [[άγκυρα]] που ποντίζεται σε έσχατη [[ανάγκη]]<br />β) <b>ανατ.</b> i) «ιερά [[αρτηρία]]» — [[ονομασία]] τριών αρτηριών της ουραίας αορτής, μια [[υποτυπώδης]] [[συνέχεια]] της αορτής στο [[ιερό]] [[οστό]]<br />ii) «ιερά λεμφογάγγλια» — τα [[πέντε]] ή έξι λεμφογάγγλια που βρίσκονται [[μπροστά]] στο [[ιερό]] [[οστό]]<br />iii) «ιερά [[νεύρα]]» — τα νωτιαία [[νεύρα]] που βγαίνουν από τον νωτιαίο [[σωλήνα]] διά μέσου τών ιερών τρημάτων<br />iv) «[[ιερό]] [[πλέγμα]]» — νευρικό [[πλέγμα]] που αποτελείται από το οσφυϊκό [[στέλεχος]]<br />γ) «ιερά [[ιστορία]]» — η [[συστηματική]] [[έρευνα]] και [[έκθεση]] τών διαφόρων ιστορικών και θείων γεγονότων της Αγίας Γραφής, που διδάσκεται στα σχολεία ως ιδιαίτερο [[μάθημα]]<br />δ) «Ιερά Συμμαχία» — [[συμμαχία]] τών ηγεμόνων της Ευρώπης που ιδρύθηκε [[μετά]] την [[πτώση]] του Ναπολέοντος και η οποία διακήρυξε ότι είχε σκοπό τη [[διακυβέρνηση]] της Ευρώπης σύμφωνα με τη [[θεία]] [[διδασκαλία]] του Χριστού, ενώ στην [[πραγματικότητα]] αποσκοπούσε στην [[κατάπνιξη]] τών επαναστατικών και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων της Ευρώπης<br />ε) «Ιερά Σύνοδος» — συντομευμένος [[τίτλος]] της Διοικήσεως της Αυτοκέφαλης Ελληνικής Εκκλησίας<br />στ) «[[ιερός]] [[λόχος]]»<br />i) το στρατιωτικό [[σώμα]] που συγκροτήθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στη Φωξάνη της Μολδοβλαχίας [[κατά]] την [[έναρξη]] της Ελληνικής Επανάστασης και καταστράφηκε [[σχεδόν]] εντελώς στο Δραγατσάνι στις 8 Ιουνίου 1821<br />ii) στρατιωτικό [[σώμα]] 300 [[περίπου]] [[ανδρών]] που σχηματίστηκε στη Θήβα με την [[έκρηξη]] του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1876-1877) από νεαρούς φοιτητές, επιστήμονες και στρατιωτικούς, για να συμμετάσχει στην [[εξέγερση]] του υπόδουλου ελληνισμού στη [[Θεσσαλία]]<br />iii) [[στρατιωτικός]] [[σχηματισμός]] που συγκροτήθηκε από την ελεύθερη ελληνική [[κυβέρνηση]] του Καΐρου από επίλεκτους αξιωματικούς [[κυρίως]], ο [[οποίος]] έδρασε από 1941-1944 στη Βόρεια Αφρική και στο Αιγαίο<br />(<b>νεοελλ.-μσν.</b>)<br /><b>1.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> το [[ιερό]](<i>ν</i>)<br />το ενδότερο [[μέρος]] του ορθόδοξου ναού όπου βρίσκεται η Αγία Τράπεζα, το Άγιο Βήμα<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «Ιερά Εξέταση» <br />α) ειδικό δικαστήριο από κληρικούς της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αρμόδιο για την [[αναζήτηση]] και τον σκληρό κολασμό τών [[κατά]] το [[καθολικό]] [[δόγμα]] αιρετικών, τών ετεροδόξων και αλλοθρήσκων<br />β) (μτφ. και συνεκδ.) δικαστική ή αστυνομική [[ανάκριση]] και [[δίωξη]] που διενεργείται με απάνθρωπα [[μέσα]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[εκλεκτός]]<br /><b>2.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[ἱερά]]<br />[[είδος]] βοτανιού<br /><b>3.</b> (<b>το ουδ. στον πληθ. ως ουσ.</b>) τὰ [[ἱερά]] α) ιερά [[άμφια]]<br />β) ιερά σκεύη της λατρείας<br />γ) μοναστηριακά κτίσματα<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> «ἱερὰ [[νόσος]]» — η [[λέπρα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει [[θεία]], υπερφυσική [[δύναμη]] («ἱερὸν [[μένος]] Ἀλκινόοιο», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[θείος]], [[έξοχος]], [[λαμπρός]]<br /><b>3.</b> αυτός που κατάγεται από τον θεό («ἱερὸν [[γένος]]», <b>Ησίοδ.</b>)<br /><b>4.</b> (για τον Αύγουστο και τους Ρωμαίους δημάρχους) [[απαραβίαστος]], sacrosanctus («ἱερὸς καὶ [[ἄσυλος]]», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> <i>ὁ Ἱερός</i><br />[[μήνας]] τών Δηλίων<br /><b>6.</b> (το αρσ. και το θηλ. πληθ. ως ουσ.) <i>οἱ ιεροί</i> και <i>αἱ ιεραί</i><br />[[μέλη]] ενός θρησκευτικού σωματείου<br /><b>7.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[ἱερά]]<br />α) (ενν. [[νίκη]])<br />[[ισόπαλος]] [[αγώνας]]<br />β) [[ονομασία]] φιδιού<br /><b>8.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> τὸ [[ἱερόν]]<br />α) [[τόπος]] αφιερωμένος σε [[θεότητα]], [[τέμενος]]<br />β) [[ναός]], [[ιερός]] [[τόπος]]<br />γ) το [[σύνολο]] τών ιερών οικοδομών<br />δ) ο [[ναός]] τών Ιουδαίων<br /><b>9.</b> (<b>το ουδ. στον πληθ. ως ουσ.</b>) τὰ [[ἱερά]]<br />α) προσφορές για [[θυσία]], σφάγια, θυσίες<br />β) τα [[εντόσθια]] του θύματος, με την [[εξέταση]] τών οποίων μάντευαν<br />γ) θρησκευτικές τελετές<br />δ) [[άγια]] μυστήρια<br />ε) [[ονομασία]] διαφόρων φαρμάκων<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «ἔστι μὲν οὑδὲν ἱερὸν» — [[είναι]] ανάξιο λόγου<br />β) «ἱερὴ [[δόσις]]» — [[δώρο]] του θεού<br />γ) «ἱερὸς [[δόμος]]» — ο [[ναός]] της θεάς Αθηνάς<br />δ) «ἱερὰ σώματα» — οι ιερόδουλοι<br />ε) «ἱερὸς [[λόγος]]» — ο [[μύθος]]<br />στ) «ἱερὸς [[νόμος]]» — ο [[νόμος]] για τις θυσίες<br />ζ) «ἱερὸς [[ἄνθρωπος]]» — ο [[άνθρωπος]] που έχει μυηθεί στα μυστήρια<br />η) «ἱρὸν τῆς δίκης» — η [[ιερή]] [[αρχή]] του δικαίου<br />θ) «ἱερὸς [[ἰχθύς]]» — [[είδος]] ψαριού, ο [[αυλωπίας]] ή ανθίας<br />ι) «ἱερὸς [[βόλος]]» — [[ονομασία]] ενός ριψίματος τών πεσσών<br />ια) «λέγεται συμβουλὴ ἱερὸν [[χρῆμα]] [[εἶναι]]» — για το [[ιερό]] [[καθήκον]] τών συμβούλων<br />ιβ) «ἱερὰ σῡριγξ» — σπονδυλικό [[τρήμα]]<br />ιγ) «ἱερὰ [[ὁδός]]»<br />i) η [[οδός]] που οδηγούσε στους Δελφούς<br />ii) η [[οδός]] από την Αθήνα στην Ελευσίνα<br />iii) η [[οδός]] από την Ήλιδα στην [[Ολυμπία]]<br />ιστ) «ἱερὰ [[τριήρης]]» ή [[απλώς]] «[[ἱερά]]» — η [[τριήρης]] που έστελναν οι Αθηναίοι στη Δήλο, η Σαλαμινία ή η Πάραλος<br />ιζ) <b>γεωγρ.</b> i) «ἱερὰ [[ἄκρα]]» — [[ακρωτήριο]] στη [[Λυκία]]<br />ii) «ἱερὸν [[ἀκρωτήριον]]» — το [[ακρωτήριο]] του Αγίου Βικεντίου στην Ισπανία<br />iii) «ἱερὰ [[νῆσος]]» — μία από τις Λιπάρες νήσους<br />iv) «ἱερὸν [[ὄρος]]» — όρος της Θρακικής χερσονήσου<br />ιη) «ἱερὰ γράμματα» — τα ιερογλυφικά<br />ιθ) «ἱερὸς [[ἄνθρωπος]]» — ο μυημένος στα μυστήρια<br /><b>11.</b> <b>παροιμ.</b> «ἱερὰ [[ἄγκυρα]]» — η έσχατη [[ελπίδα]] κάποιου. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ιερώς</i> και <i>ιερά</i> (ΑΜ [[ἱερῶς]])<br />με [[ιερό]] τρόπο, με άγιο τρόπο<br /><b>αρχ.</b><br />[[μεγάλως]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η [[ποικιλία]] τόσο στη [[σημασία]] όσο και στη [[μορφή]] του τ. [[ιερός]] συνετέλεσε στη [[διάκριση]] τριών διαφορετικών λέξεων. Αρχικά υπετέθη τ. <i>Fῑερός</i> με σημ. «[[ζωντανός]], γρήγορος, [[ενεργητικός]]» — [[πρβλ]]. τις φρ. ἱερὸν ἰχθύν (<b>Ομ. Ιλ.</b> Π 407), ἱαρὸς [[ὄρνις]] <b>(Αλκμ.)</b>, που συνδέεται με τα <i>ἵεμαι</i>, [[ἱέραξ]]. Με τη σημ. «[[ισχυρός]], [[δυνατός]]» ([[πρβλ]]. [[ἱερή]] (<i>F</i>)<i>ίς</i>, ιερόν [[μένος]]), αντιστοιχεί στο αρχ. ινδ. <i>isira</i>- «[[ισχυρός]]. Με την κύρια [[σημασία]] της η λ. συνδέεται με ιταλ. και γερμ. τύπους<br />[[πρβλ]]. οσκ. <i>aisusis</i> «ἱεροῖς», ουμβρ. <i>erus</i> «θεοίς» κ.ά. Υποστηρίχθηκε, εξάλλου, ότι ο αρχ. [[τύπος]] απ' όπου προήλθε η λ. [[ιερός]] σχηματίστηκε από συμφυρμό του αρχ. ινδ. <i>isira</i>- «[[ισχυρός]]» και ενός τ. από το προελλην. [[υπόστρωμα]] <i>aisaros</i>, <i>eiseros</i> «[[θεϊκός]]», ενώ σύμφωνα με [[άλλη]] [[υπόθεση]] αρχικά υπήρχε τ. [[αντίστοιχος]] του αρχ. ινδ. <i>isira</i>- και η φρ. ιερόν [[μένος]] αντιστοιχεί σε αρχ. ινδ. isirena mānasā. Όλες όμως αυτές [[καθώς]] και άλλες προσπάθειες ετυμολογήσεως της λ. δεν έχουν ισχυρή [[βάση]]. Ο δωρ. τ. [[ἱαρός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ισαρός</i> <span style="color: red;"><</span> <i>isrόs</i>) με -<i>α</i>- [[αντί]] -<i>ε</i>-, [[πρβλ]]. <i>μαρός</i>: [[μιερός]], ενώ ο ιων. τ. <i>Fρός</i> και αιολ. [[ἶρος]] <span style="color: red;"><</span> <i>isros</i>, με αναβιβασμό του τόνου και [[ψίλωση]] στον αιολ. τ. Από πλευράς σημασίας η λ. [[ἱερός]] [[είναι]] συνώνυμη τών [[άγιος]], το οποίο χρησιμοποιήθηκε [[ευρέως]] στη χριστιανική [[ορολογία]] (όπως το λατ. <i>sanctus</i>), [[αγνός]], <i>όσιος</i>. Ιδιαίτερα σε [[σχέση]] με το <i>όσιος</i> διαφοροποιήθηκε το [[ιερός]], [[γιατί]] το πρώτο δηλώνει το εγκεκριμένο και επιτρεπόμενο στους ανθρώπους από τον [[θείο]] και τον [[φυσικό]] νόμο. Δηλ. το <i>όσιος</i> ορίζει τη [[θέση]] του ανθρώπου σε [[σχέση]] με τους θεούς και απαντά [[κυρίως]] σε δύο ζεύγη λέξεων: όσιος και [[δίκαιος]], όσιος και [[ιερός]]. <i>Όσια και δίκαια</i> [[είναι]] αυτά που έχουν καθιερωθεί ως [[κανόνας]] στην ανθρώπινη [[συμπεριφορά]] από τους θεούς (<i>όσια</i>) και από τους ανθρώπους (<i>δίκαια</i>). Σε [[αντιπαράθεση]] όμως με το [[ιερός]] που σημαίνει «αυτός που καθιερώθηκε από τους θεούς» εμφανίζεται το <i>όσιος</i> ως αντίθετο του μεν με τη σημ. «αυτός που έχει επιτραπεί στον άνθρωπο, άρα μη [[θεϊκός]], [[κοσμικός]], έξω από τον [[ιερό]] κύκλο, [[ανίερος]]» ([[πρβλ]]. <i>ιερά και όσια</i>, <i>ιερά χρήματα</i> - <i>όσια χρήματα</i>), ως συνώνυμό του δε με τη σημ. «[[ευσεβής]], αφιερωμένος στον θεό, [[άγιος]]».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιερατεύω]], [[ιερατικός]], [[ιερέας]](-<i>εύς</i>), [[ιερότητα]](-<i>της</i>), [[ιερωσύνη]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιεράζω]], [[ιερίζω]], [[ιεριτεύω]], [[ιερίτις]], [[ιερόλας]], <i>ιερώσυνα</i>, [[ιερώσυνος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> Για τα σύνθ. με Α' συνθετικό <b>βλ.</b> [[ιερό]]-. (Β' συνθετικό) [[ανίερος]], [[πανίερος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>ευΐερος</i>, [[εφίερος]], [[συνίερος]], [[τελεσίερος]].

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: "holy", [[dedicated to a god]], [[divine]], also in gen. praising <b class="b2">glorious, excellent, strong, quick etc.</b> (cf. below); [[ἱερόν]] n. [[consecrated area]], [[temple]] (posthom.), [[ἱερά]] n. pl., rarely sg. <b class="b2">Weihgeschenk, sacrifice(animal)</b> (Il.).<br />Other forms: Dor., NWGr. [[ἱαρός]], Ion. poet. [[ἰρός]], Aeol. [[ἶρος]]<br />Dialectal forms: Myc. [[i-je-ro]], [[i-je-re-u i-je-re-ja ijerowoko]] /[[ἱΏεροϜοργος]]/<br />Compounds: As 1. member in many compp., not mentioned here.<br />Derivatives: (Dialectforms not noted): 1. [[ἱερεύς]] (Il.), Arc. Cypr. [[ἱερής]], Ion. also [[ἱέρεως]] (hardly taken from [[ἀρχιέρεως]], Sommer Nominalkomp. 129, Egli Heteroklisie 111f. with new explan.) m. <b class="b2">who performs the sacrifices (τὰ ἱερά), offerer, priest</b> (Schulze KZ 52, 193 = Kl. Schr. 573; after Boßhardt Die Nom. auf <b class="b3">-ευς</b> rather backformation from [[ἱερεύω]]; on meaning and spread E. Kretschmer Glotta 18, 81f.). From [[ἱερεύς]]: a) several feminines (cf. on [[βασιλεύς]]): [[ἱέρεια]] (Il.), Cypr. [[ἰερήϜιϳα]], Ion. [[ἱερέη]], <b class="b3">-ῆ</b>; [[ἱερηΐς]] (Megar.), [[ἱέρισσα]] (pap. IIa); b) the nouns [[ἱερεία]] [[priest-ship]] (Thyateira; cf. Bechtel Dial. 1, 311), [[ἱερεῖον]], <b class="b3">-ήϊον</b> <b class="b2">sacrif. animal</b> (Il.), <b class="b3">ἱερ(ε)ωσύνη</b> [[priest-ship]] (IA) with <b class="b3">ἱερ(ε)ώσυνος</b> [[priesterly]] (hell.); c) the adjective [[ἱερευτικός]] <b class="b2">priesterly (pap.); d) the denominatives ἱερεύω `offer, devote</b> (Il.) with [[ἱέρευσις]] (sch.) and [[ἱερεύσιμος]] (Plu. 2, 729d, besides [[θύσιμος]]; Arbenz Die Adj. auf <b class="b3">-ιμος</b> 94), or from [[ἱερός]], [[ἱερά]]; [[ἱερεώομαι]], [[ἱερεώσασθαι]] [[be priest]] (hell.; Schulze Symb. phil. Danielsson 304 = Kl. Schr. 325). - 2. [[ἱερόλας]] = [[ἱερεύς]] (S. Fr. 57; uncertain; on the formation Chantraine Formation 238). - 3. <b class="b3">ἱερῖτιν καθαρμοῦ δεομένην</b>, [[ἱκέτιν]] H. (A. Fr. 93). - 4. [[ἱερατικός]] [[priesterly]], [[hieratic]] (Pl. Plt. 290d, Arist.; cf. also [[ἱερατεύω]], [[ἱερατεία]] below). - 5. <b class="b3">Ι῝ερυς</b> PN (Leumann Glotta 32, 220). - 6. Several denomin.: a) [[ἱερεύω]], cf. om [[ἱερεύς]]; b) [[ἱεράομαι]] care for the victims ([[ἱερά]])' (Hdt., Th.); c) [[ἱεράζω]] <b class="b2">id.</b> (Ion. islands), Boeot. [[ἱαρειάδδω]], prob. from [[ἱαρεία]]; d) [[ἱερόω]] [[consecrate]] (Att., Locr. etc.) with [[ἱέρωμα]] [[consecration]] (Cret., Epid. etc.), [[ἱερωτός]] (Thess.); e) [[ἱερίζω]] = [[καθαίρω]] H. (s. [[ἁγνίτης]]) with [[ἱεριστής]] [[who cares for the ἱερα]] and [[ἱερισμός]] [[holy service]] (hell.); f) [[ἱερατεύω]] [[be priest]] with [[ἱερατεία]], [[ἱεράτευμα]], [[ἱερατεῖον]]; [[ἱεριτεύω]] <b class="b2">id.</b>; [[ἱερωτεύω]] <b class="b2">id.</b> with [[ἱερωτεία]]; all dialectical, hell.; on the formation Schwyzer 732, Solmsen Glotta 1, 80.<br />Origin: IE [Indo-European] [299] <b class="b2">*ish₁ro-</b> [[holy]]<br />Etymology: The different meanings, partly also the variation in form induced many scholars to split [[ἱερός]] in two or even in three words. Thus one has because of the long anlaut in <b class="b3">ἱερὸν ἰχθύν Π</b> 407, <b class="b3">ἱαρὸς ὄρνις</b> (Alkm. Fr. 26) and <b class="b3">ἱερὸς ὄρ</b>. (AP 7, 171), which can be easily explained as metr. lengthening, assumed a special [[Ϝιερός]] [[rapid]], [[quick]], from where [[ἱέραξ]] [[hawk]] (s. v.). In the meaning [[strong]], [[forceful]] [[ἱερός]] would however be identical with Skt. [[iṣirá-]] etwa [[strong]], [[active]]; here also Celtic river names like [[Isara]] (Krahe Beitr. z. Namenforschung 4, 121f.). A third [[ἱερός]], as [[holy]], would have connections with Italic and Germanic, e. g. Osc. [[aisusis]] [[sacrifiis]], Paelign. [[aisis]], Umbr. [[erus]] [[dis]], OHG [[ēra]] [[Ehre]]. Thus esp. Schulze Q. 207ff. after Ahrens Phil. 27, 585ff., Solmsen Unt. 147ff. For uniform origin, though in parts different, Kuhn KZ 2, 274, Meillet Zeitschr. celt. Phil. 10, 309, Devoto Studi etr. 5, 316, v. Wilamowitz Glaube 1, 21f., Specht in Schaeder ZDMG 94, 408, Duchesne-Guillemin Mélanges Boisacq 1, 333ff., who as support of the old comparison with Skt. [[iṣirá-]] pointed to the agreement between <b class="b3">ἱερὸν μένος</b> and Skt. [[iṣiréṇa mánasā]] (instr.). On which now R. Schmitt Dichtung u. Dichtersprache 111-114. - Kretschmer Glotta 11, 278ff. (s. also Glotta 30, 88) considered [[ἱερός]] as cross of Gr. <b class="b2">*aisaros</b>, <b class="b2">*eiseros</b> [[divine]] (with Etr. [[aesar]] [[god]] and Osc. [[aisusis]] etc.) and an IE word for [[strong]] (= Skt. [[iṣirá-]]). - See P. Wülfing von Martitz, Glotta 38 (1960) 272-307 and 39 (1961)24-43; s. also Belardi Doxa 3, 207. J.P. Locher, Unters. <b class="b3">zυ ἱερός</b> haupts. bei Homer (Berne 1963). The change [[ἱερός]], [[ἱαρός]], [[ἰρός]] (IE <b class="b2">*iseros</b>, <b class="b2">*isr̥os</b>, <b class="b2">*isrós</b> ?) Schwyzer 482 and 243; Ramat, Sprache 8 (1962) 4-28 connects Skt. [[iṣṇati]] [[set in movement]], which gives <b class="b2">*ish₁ro-</b>. Lesbian [[ἶρος]] must be due to assimilation. Dot. [[ἱαρός]] is due to dev. before [[r]]. On the aspiration ibd. 219f. On the meaning (against [[ἅγιος]], [[ἁγνός]]) Nilsson Gr. Rel. 1, 61ff.; also J. Chr. Bolkestein <b class="b3">Ο῝σιος</b> en [[εὑσεβής]]. diss. Amsterdam 1936, Palmer Eranos 53, 4ff., Defradas Rev. de phil. 81, 208ff. - Older lit. in Bq. García Ramón, Akten VII. Fachtagung, Innsbruck 1992, 183-205, connects 1. eis- (Pok. 299f.) [[set in motion]], i. e. Skt. [[iṣṇati]], Gr. [[ἰνάω]] (<b class="b3">ι-</b>), which gives <b class="b2">*h₁ish₂-ro-</b>, but assumes that between s and cons. a laryngeal was lost, giving ἰ̃[[ρος]] etc.; <b class="b3">-ερος</b> and <b class="b3">-αρος</b> would be replacements.

|mdlsjtxt=[[ἱερός]], ή, όν<br /><b class="num">I.</b> [[super]]-[[human]], [[mighty]], [[divine]], [[wonderful]], Hom.; often like [[θεσπέσιος]], to [[express]] [[wonder]] or [[admiration]], ἱερὸν [[τέλος]], ἱερὸς [[στρατός]] a [[glorious]] [[band]], Hom.; ἱερὸς [[δίφρος]] a [[splendid]] [[chariot]], Il.; οὐχ [[ἱερόν]] no [[mighty]] [[matter]]! Theocr.<br /><b class="num">II.</b> [[holy]], [[hallowed]], Lat. [[sacer]], Hom., etc.; ἱερὸς [[πόλεμος]] a [[holy]] war, Ar., etc.: ἱρὰ γράμματα, = ἱερογλυφικά, Hdt.; ἱερὸν τὸ [[σῶμα]] διδόναι, of one dedicated to a god, Eur.; ἱερὸς [[νόμος]] the law of [[sacrifice]], Dem.; of the Roman Tribunes, to [[express]] [[sacrosanctus]], Plut.; for ἱερὰ καὶ ὅσια, v. [[ὅσιος]].<br /><b class="num">2.</b> of kings, heroes, etc., from a [[notion]] of "the [[divinity]] that doth [[hedge]] a [[king]],"Pind., Soph.<br /><b class="num">III.</b> as [[substantive]],<br /><b class="num">1.</b> [[ἱερά]], ionic ἱρά, τά, offerings, sacrifices, victims, ἱερὰ ῥέζειν, Lat. [[sacra]] facere, operari, Il.; ἔρδειν Hes.; [[θῦσαι]] Hdt.:—[[after]] Hom. the inwards of the [[victim]], the [[auspices]], τὰ ἱερὰ καλὰ ἦν Xen.; or, [[simply]], τὰ ἱερὰ γίγνεται Xen.:—[[generally]], [[sacred]] things or rites, Lat. [[sacra]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> [[ἱερόν]], ionic [[ἱρόν]], τό, a [[temple]], [[holy]] [[place]], Hdt., [[Attic]]<br /><b class="num">3.</b> ἱρὸν τῆς δίκης a [[sacred]] [[principle]] of [[right]], Eur.<br /><b class="num">IV.</b> [[special]] phrases:<br /><b class="num">1.</b> ἱερὸς [[λόχος]], v. [[λόχος]] 1. 4.<br /><b class="num">2.</b> ἱερὰ [[νόσος]] the [[awful]] [[disease]], epilepsy, Hdt.<br /><b class="num">3.</b> ἡ ἱ. [[ὁδός]] the [[sacred]] [[road]] to [[Delphi]], Hdt.<br /><b class="num">4.</b> ἡ [[ἱερά]] (sc. τριήρησ), of the Delian [[ship]], or one of the [[state]]-ships ([[Salaminia]] or Paralos), Dem.<br /><b class="num">5.</b> Ἱερὰ [[νῆσος]], one of the Liparean [[group]], Thuc.<br /><b class="num">V.</b> adv. -ρῶς, holily, Plut.

|esmgtx=-όν 1 [[sagrado]], [[que tiene poder divino]] o [[que tiene poder sobrenatural]] de dioses y seres superiores ἕως ἐγὼ ἐντύχω τῷ ἱερῷ Ἡλίῳ <b class="b3">hasta que yo me encuentre con el sagrado Helios</b> P III 100 εἰς δὲ τὸ ὑποκάτω τοῦ κανθάρου γλύψον Ἶσιν ἱεράν <b class="b3">graba en la parte de abajo del escarabajo una sagrada Isis</b> P V 242 πλουτοδότα Αἰών, ἱερὲ Ἀγαθὲ Δαίμων, τέλει πάσας χάριτας <b class="b3">Eón dador de riquezas, sagrado Demon Bueno, cumple todos los favores</b> P IV 3169 P IV 995 κύριε, ἔκπεμψον τὸν ἱερὸν δαίμονα <b class="b3">señor, envía al sagrado demon</b> P VIII 83 δὸς ἱερὸν ἄγγελον ἢ πάρεδρον ὅσ<ι>ον <b class="b3">dame un sagrado ángel o un santo asesor</b> P VII 884 ὁρκίζω σε τὸν συνσείοντα τοὺς τέσσαρας ἀνέμους ἀπὸ τῶν ἱερῶν αἰώνων <b class="b3">te conjuro por el que agita conjuntamente los cuatro vientos desde los sagrados eones</b> P IV 3067 χαίρετε, οἱ κνωδακοφύλακες, οἱ ἱεροὶ καὶ ἄλκιμοι νεανίαι <b class="b3">os saludo, guardianes del eje, los sagrados y poderosos jóvenes</b> P IV 679 ὅτι ἐπικαλοῦμαί σε, ἱερὸν πνεῦμα <b class="b3">porque te invoco, sagrado espíritu</b> P III 8 καὶ πνεύσῃ ἐν ἐμοὶ τὸ ἱερὸν πνεῦμα <b class="b3">y sople en mí el sagrado espíritu</b> P IV 510 συνεστάθην σου τῇ ἱερᾷ μορφῇ <b class="b3">me he unido a tu sagrada forma</b> P IV 216 ἀποκρίθητί μοι διὰ τῆς ἱερᾶς σου φωνῆς <b class="b3">contéstame por medio de tu sagrada voz</b> P IV 1031 ἐξορκίζω σε, Κέρβερε, κατὰ τῆς ἱερᾶς κεφαλῆς τῶν καταχθονίων θεῶν <b class="b3">te conjuro, Cérbero, por la sagrada cabeza de los dioses subterráneos</b> P IV 1917 ἐδυναμώθην τῷ ἱερῷ σου ὀνόματι <b class="b3">quedé lleno de poder por medio de tu sagrado nombre</b> P IV 216 ἐπικαλοῦμαί σου τὰ ἱερὰ καὶ μεγάλα καὶ κρυπτὰ ὀνόματα <b class="b3">invoco tus sagrados, grandes y secretos nombres</b> P IV 1609 P XIII 953 de elementos y ritos mágico-religiosos διώκων τόνδε τὸν ἱερὸν λόγον <b class="b3">recitando esta sagrada fórmula</b> P I 62 P IV 1281 ἀκούσῃ μου τῶν ἱερῶν λόγων <b class="b3">debes escuchar mis sagradas fórmulas</b> P IV 2245 P VII 1008 ἔστιν δὲ ἡ ἱερὰ στήλη ἡ ἐν τῷ νίτρῳ γραφομένη <b class="b3">ésta es la sagrada inscripción que se escribe en el natrón</b> P XIII 61 P XIII 568 πέμψον δαίμονα τοῦτον ἐμαῖς ἱεραῖς ἐπαοιδαῖς <b class="b3">envía este demon a mis sagrados cánticos</b> P I 317 P I 322 P II 83 P IV 1974 P IV 2788 κύριε, τῇ πόστῃ καλῶ τὸν θεὸν εἰς τὰς ἱερὰς θυσίας <b class="b3">señor, en tal día invoco al dios para las sagradas ofrendas</b> P XIII 121 P XIII 678 ἐξορκίζω πᾶν δῆγμα τοῦ διαβόλου θηρίων ... διὰ τοῦ ἐλαίου τοῦ ἱεροῦ βαπτισμοῦ <b class="b3">yo conjuro toda mordedura de animales diabólicos por medio del óleo del sagrado bautismo</b> C 12 8 αὕτη ἡ ἱερὰ λῆψις τοῦ παρέδρου <b class="b3">ésta es la sagrada captación del asesor</b> P I 96 ἐγώ εἰμι ᾧ ὑπήντησας τε ἐδωρήσω τὴν τοῦ σοῦ μεγίστου ὀνόμα<τος> γνῶσίν τε καὶ ἐκφώνησιν ἱεράν <b class="b3">yo soy aquel con el que te encontraste y a quien regalaste el conocimiento de tu más grande nombre y su sagrada pronunciación</b> P III 159 καὶ λυθῇ πᾶσα σύστασις τῆς ἱερᾶς συνθέσεως <b class="b3">y se rompa toda comunicación de la sagrada composición</b> P III 438 διέβαλεν γὰρ σου τὰ ἱερὰ μυστήρια <b class="b3">pues calumnió tus sagrados misterios</b> P IV 2477 τοῖς συμμύσταις εἰς τὰς σὰς ἱερὰς τελετάς <b class="b3">a los iniciados en tus sagrados rituales</b> P XII 94 ὦ μακάριε μύστα τῆς ἱερᾶς μαγείας <b class="b3">oh feliz iniciado en la sagrada magia</b> P I 127 ἀπέστειλά σοι τήνδε τὴν πρᾶξιν ἐν πάσῃ εὐκοπίᾳ ἱερὰν ἐπιτελουμένην ἐνέργειαν <b class="b3">te he enviado esta práctica que con toda facilidad proporciona sagrada energía</b> P IV 160 P IV 3171 2 [[sagrado]] en cuanto [[relacionado con la divinidad]] de símbolos divinos στήσατε, στήσατε, κυβερνῆται τοῦ ἱεροῦ πλοίου, τὸ ἱερὸν πλοῖον <b class="b3">detened, detened, capitanes de la sagrada nave, la sagrada nave</b> P III 98 P III 114 Ἑρμῆν σὲ καλῶ, θεὸν ἀθάνατον, ... βᾶρίν θ' ἱερήν <b class="b3">te invoco a ti, Hermes, dios inmortal, y a la sagrada barca</b> P V 175 P VIII 41 σὺ τὸ ἱερὸν ὄρνεον ἔχεις ἐν τῇ στολῇ <b class="b3">tú tienes el sagrado pájaro en tu vestido</b> P II 104 ἔστω δὲ ἐντὸς τοῦ δράκοντος κάνθαρος ἀκτινωτὸς ἱερός <b class="b3">que haya dentro de la serpiente un escarabajo sagrado adornado con rayos</b> P XII 275 αὐτοὶ γὰρ οἱ ἀδικήσαντές σου τὸ ἱερὸν εἴδωλον <b class="b3">pues esos son los que ofendieron tu sagrada imagen</b> P III 113 ἐξ<ακ>ούσασα τὰ ἱερά σου σύμβολα <b class="b3">escuchando tus sagrados símbolos</b> P VII 883 de elementos o fuerzas abstractas ἵνα θαυμάσω τὸ ἱερὸν πῦρ <b class="b3">para que contemple admirado el sagrado fuego</b> P IV 512 ὁρκίζω σέ, ἱερὸν φῶς, ἱερὰ αὐγή <b class="b3">te conjuro, sagrada luz, sagrado brillo</b> P IV 978 P IV 1066 P IV 1067 P IV 1068 P IV 2242 P IV 2243 P IV 3221 (ref. a Afrodita-Selene) P LXII 30 P LXII 33 3 [[consagrado]], [[que está bajo protección divina]] de lugares vinculados a la divinidad νερτέριαί τε πύλαι καὶ Λήθης ἱερὸν ὕδωρ <b class="b3">las puertas infernales y el agua sagrada del Leteo</b> P IV 2535 χαῖρε, Ἥλιε· ... σὺ εἶ ὁ νέος, εὐγενής, ἔγγονος ὁ τοῦ ἁγίου ναοῦ, ὁ συγγενὴς τῇ ἱερᾷ λίμνῃ <b class="b3">te saludo, Helios, tú eres el joven, noble, descendiente del sagrado templo, el pariente del lago sagrado</b> P VII 517 ἐπάκουσόν μοι, ... ὁ καθήμενος ἐπὶ ὄρους ἱεροῦ Σιναΐου <b class="b3">escúchame, tú que estás sentado en el sagrado monte Sinaí</b> P XXIIb 10 P XII 92 de animales οὗτός ἐστιν ὁ καύσας τὸν παπυρῶνα τοῦ Ὀσείρεως καὶ φαγὼν τῶν ἱχθύων τῶν ἱερῶν <b class="b3">éste fue quien quemó la barca de Osiris y comió los peces sagrados</b> P LVIII 13 δράκοντες ἱεροί, ... μόλετ' ἐς ἐπαοιδὰς τὰς ἐμάς <b class="b3">serpientes sagradas, venid a mis cánticos</b> SM 42 4 SM 66 de plantas δάφνη, μαντοσύνης ἱερὸν φυτὸν Ἀπόλλωνος <b class="b3">laurel, sagrada planta de la adivinación de Apolo</b> P II 81 P VI 6 P VI 40 δέδεσαι, ἡ δεῖνα, τοῖς νεύροις τοῦ ἱεροῦ φοίνικος <b class="b3">estás atada, fulana, a las fibras de la sagrada palmera</b> P XXXVI 156 4 [[sagrado]] de libros ἀντίγραφον ἀπὸ ἱερᾶς βίβλου <b class="b3">copia de un libro sagrado</b> P III 424 P XIII 231 P XIII 232 βίβλος ἱερὰ ἐπικαλουμένη Μονὰς ἢ Ὀγδόη Μοϋσέως <b class="b3">libro sagrado llamado Mónada u Octavo de Moisés</b> P XIII 3 P XIII 341 P XIII 343 ἀντίγραφον ἱερᾶς βίβλου τῆς εὑρεθείσης ἐν τοῖς τοῦ Ἑρμοῦ ταμίοις <b class="b3">copia del sagrado libro encontrado en los tesoros de Hermes</b> P XXIV 2 SM 72 1.2 de otros λίπε Παρνάσιον ὄρος καὶ Δελφίδα Πυθὼ ἡμετέρων ἱερῶν στομάτων ἄφθεγκτα λαλοῦντων <b class="b3">deja el monte Parnaso y la délfica Pitó cuando nuestras bocas consagradas pronuncien palabras indecibles</b> P I 299 καὶ ἀκουσάτω μου τῆς ἱερᾶς φωνῆς <b class="b3">y que escuche mi sagrada voz</b> P IV 2474 στρώσας καθαρείως ἄμμον ἱεράν <b class="b3">extiende con pureza arena sagrada</b> P IV 760 σαῖς τε θελημοσύναις περιμίγνυται ἱερὸν ὕδωρ <b class="b3">por tu voluntad se mezcla el agua sagrada</b> P IV 2921  

|trtx=Aghwan: 𐕌𐕒𐕡𐕟𐕒𐕡𐕙; Albanian: shenjtë; Arabic: مُقَدَّس‎; Egyptian Arabic: مقدس‎; Armenian: սուրբ; Aromanian: sãntu, sãmtu; Azerbaijani: müqəddəs; Belarusian: святы́, свяшчэ́нны; Bulgarian: свят, свеще́н; Catalan: sagrat, sagrada, sant, santa; Chinese Mandarin: 神聖, 神圣, 聖, 圣; Czech: svatý; Dalmatian: suant; Danish: hellig; Dutch: [[heilig]], [[sacraal]], [[gewijd]]; Esperanto: sankta; Estonian: puhä; Faroese: heilagur, halgur; Finnish: pyhä; French: saint, sacré; Friulian: sant; Galician: sagrado, sacro; Georgian: წმინდა; German: [[heilig]]; Gothic: 𐍅𐌴𐌹𐌷𐍃; Greek: άγιος; Ancient Greek: [[ἅγιος]], [[ἱερός]], [[ὅσιος]]; Greenlandic: illernartoq; Hebrew: קדוש‎, קדושה‎; Hidatsa: xubáa; Hindi: पवित्र; Hungarian: szent; Hunsrik: heilich; Icelandic: heilagur, helgur; Indonesian: kudus, keramat; Irish: beannaithe, naofa; Istriot: santo; Italian: sacro; Japanese: 神聖, 聖なる; Kashubian: swiati; Korean: 거룩한, 신성한; Latin: [[sacer]]; Latvian: svēts; Lithuanian: šventas; Luxembourgish: helleg; Macedonian: свет; Malay: suci; Maori: tapu; Mari: шнуй; Navajo: diyin; Norman: saint; Norwegian Bokmål: hellig; Occitan: sant; Old Occitan: sant; Old English: hāliġ; Persian: مقدس‎, اسپنتا‎, سپنتا‎; Plautdietsch: heilich; Polish: święty; Portuguese: santo, sagrado, sacro; Rapa Nui: tapu; Romanian: sfânt, sfântă; Romansch: sontg, sogn, son, sench, sonch; Russian: [[святоой]], [[священный]]; Sardinian: santu; Scots: haly; Scottish Gaelic: naomh, coisrigte; Serbo-Croatian Cyrillic: свет; Roman: svet; Sicilian: santu; Slovak: svätý; Slovene: svet; Sorbian Lower Sorbian: swěty; Spanish: santo, sagrado; Swedish: helig; Thai: ศักดิ์สิทธิ์; Turkish: kutsal, mukaddes; Ugaritic: 𐎖𐎄𐎌; Ukrainian: святи́й, свяще́нний; Venetian: santo; Vietnamese: thánh, thần thánh; Welsh: sanctaidd; Yiddish: הייליק‎; Yup'ik: tanqilria