ὁδός: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0294.png Seite 294]] ἡ, ep. auch [[οὐδός]], Od. 17, 196, auch Her. 2, 7, der sonst nur [[ὁδός]] hat; der Weg; – 1) der [[Pfad]], die [[Straße]]; ἐγγὺς ὁδοῖο, Il. 10, 274; ἐν ξυνοχῇσιν ὁδοῦ, 23, 330; ἱππηλασίη, 7, 340; ὁδῷ ἔπι [[οἰκία]] ναίων, an der Straße wohnend, 6, 15; [[ὥστε]] μέλισσαι [[οἰκία]] ποιήσωνται ὁδῷ ἐπὶ παιπαλοέσσῃ, 12, 168; [[λαοφόρος]], die große Heerstraße, 15, 682; auch die Bahn des Seefahrers, 6, 292; πρὸ ὁδοῦ ἐγένοντο, sie gingen fürder des Weges, vorwärts, 4, 382 (vgl. [[ὅταν]] πρὸ ὁδοῦ γένωνται Ael. H. A. 11, 38; auch übtr., ὃ πρὸ ὁδοῦ σοι γένοιτ' ἂν ἐς τὰ μαθήματα, förderlich, Luc. Hermot. 1); ὁδὸν ἁγεμονεῦσαι, Pind. Ol. 6, 25; [[ἁμαξιτός]], N. 6, 56; übertr., ἐν εὐθείαις ὁδοῖς στείχειν, 1, 25; σχιστὴ δ' [[ὁδός]], Soph. O. R. 733; σύ μ' ἐξ ὁδοῦ πόδα κρύψον κατ' [[ἄλσος]], O. C. 113; ὁδοῦ [[ἀτραπός]], Ar. Nubb. 76; u. in Prosa, ἰόντες τὴν ἱρὴν ὁδόν, Her. 6, 34, ἡ ὁδὸς ἡ εἰς [[ἄστυ]], Plat. Conv. 173 b; auch leicht zu ergänzen, ἐπορευόμην τὴν ἔξω τείχους, Lys. 203 a; ὁδῷ βαδίζειν, Dem. 25, 10 u. sonst. Auch ποταμοῦ, das Flußbett, Xen. Cyr. 7, 5, 16. – 2) die Handlung des Gehens, [[Gang]], [[Reise]]; οὔ τοι ἔπειθ' ἁλίη ὁδὸς ἔσσεται, Od. 2, 273; σοὶ δ' ὁδὸς [[οὐκέτι]] δηρὸν ἀπέσσεται, die Abreise, 2, 285. 8, 150; λιλαιόμενόν περ ὁδοῖο, 1, 315; [[ὄφρα]] πρήσσωμεν ὁδοῖο, 2, 404, daß wir die Reise vollenden; τελεῖν ὁδόν, 2, 256; [[ἦνον]], 3, 496; ὁδὸν [[ἐλθεῖν]], einen Kriegszug machen, Il. 1, 151; ἀπ' Ἄργεος [[ἦλθον]] δευτέραν ὁδόν, Pind. P. 8, 44; μή τι πημανθῇς όδῷ, Aesch. Prom. 334; κατερητύσων ὁδόν, ἣν στέλλει, Soph. Phil. 1402; ἡ δ' ὁδὸς βραδύνεται, El. 1493; auch οἰωνῶν, vom Vogelfluge, O. C. 1316; τὰν νεάταν ὁδὸν στείχουσαν, d. i. den Todesweg, Ant. 801, wie βέβηκε τὴν πανυστάτην ὁδόν Trach. 872; vgl. Eur. Alc. 613; ἐκ μακρᾶς ἀναπεπαυμένος ὁδοῦ, Plat. Critia. 106 a; κατὰ τὴν ὁδόν, unterwegs, Prot. 314 c. – 3) übertr., [[Mitteln]]. Weg, Etwas auszurichten,<b class="b2"> Artu. Weise</b>; πολλαὶ ὁδοὶ εὐπραγίας, Pind. Ol. 8, 13; νόῳ ἔχει ἀλαθείας ὁδόν, P. 3, 103; ὕβριος ἐχθρὰν ὁδὸν εὐθυπορεῖ, Ol. 7, 91; γλώσσης ἀγαθῆς ὁδὸν εὑρίσκει, Aesch. Eum. 944; πολλὰς ὁδοὺς ἐλθόντα φροντίδος πλάνοις, Soph. O. R. 67; εἴ τιν' [[ἄλλην]] μαντικῆς ἔχεις ὁδόν, 311; σῶν ὁδὸν βουλευμάτων, Eur. Hec. 744; γνώμης, Hipp. 290; λογίων, Ar. Equ. 1010; u. in Prosa, ἔλεξαν περὶ τούτου τριφασίας ὁδούς Her. 2, 20, ἐπιστάμεθα, οἵᾳ ὁδῷ οἱ Ἀθηναῖοι χωροὖσιν ἐπὶ τοὺς [[πέλας]] Thuc. 1, 69, ἄδικον ὁδὸν ἰέναι 3, 64, ὑπάρχουσι καὶ ἄλλαι ὁδοὶ τοῦ πολέμου 1, 122, τὴν νῦν τετμημένην ὁδὸν τῆς νομοθεσίας Plat. Legg. VII, 810 e; bes. ὁδῷ, καθ' ὁδὸν λέγειν, nach einem bestimmten Verfahren, methodisch, Phaedr. 263 b Rep. VII, 533 b; [[τίνα]] δὴ ὁδὸν ἰών; welchen Weg einschlagend? auf welche Weise? Xen. Cyr. 1, 6, 16, vgl. 24. att. = [[οὐδός]], Schwelle, s. unten.

|btext=οῦ (ἡ) :<br />voie;<br /><b>A.</b> <i>au propre</i>;<br /><b>I.</b> route, chemin : ὁδὸς ἱππηλασίη IL route praticable aux chevaux ; ὁδὸς [[λαοφόρος]] IL grand’route ; ὁδὸς βασιλική, route royale, grand’route ; ἡ ἱερὰ [[ὁδός]] la voie sacrée d’Athènes à Éleusis ; ἱρὴ [[ὁδός]] HDT la route sacrée vers Delphes ; ποταμοῦ [[ὁδός]] XÉN voie fluviale, lit d'un fleuve ; πρὸ ὁδοῦ IL en poursuivant la route, en avant ; <i>postér.</i> profitable, avantageux : πρὸ ὁδοῦ [[εἶναι]] LUC être utile ; entrée, accès;<br /><b>II.</b> [[route]], [[marche]], [[voyage par terre]] <i>ou</i> par eau : ὁδοῦ κατάρχειν SOPH se mettre en route ; ὁδὸν βαδίζειν ATT faire une route ; ὁδὸν ἥκειν SOPH <i>ou</i> ἐξήκειν SOPH avoir fait la route, être arrivé ; τὰν νεάταν ὁδὸν στείχειν SOPH, τὴν πανυστάτην ὁδῶν ἁπασῶν βαίνειν SOPH faire sa dernière route, aller à la mort ; <i>avec idée d’hostilité</i> marche offensive, campagne, incursion;<br /><b>B.</b> <i>fig.</i> voie, moyen, manière de faire qch : καθ’ ὁδόν PLAT selon une méthode déterminée, méthodiquement ; échappatoire.<br />'''Étymologie:''' DELG <i>v.sl.</i> chodu « marche », <i>skr.</i> (a-)sad « s'avancer, s'approcher », <i>avest.</i> (apa-)had « se retirer ».

|etymtx=1.<br />Grammatical information: f. (on the fem. gender Schwyzer-Debrunner 34).<br />Meaning: [[going]], [[road]], [[street]], [[ride]], [[journey]], [[march]] (Il.), metaph. [[way out]], [[means]] (Pi., IA.).<br />Compounds: Many compp., e.g. <b class="b3">ὁδο-ποιέω</b> [[to open a path]], [[to make one's way]] (Att.) with <b class="b3">-ποιία</b> f. [[road construction]] (X.), <b class="b3">-ποιός</b> m. [[roadworker]] (X., Aeschin., Arist.); <b class="b3">ὁδοι-πόρος</b> m. [[wayfarer]], [[wanderer]] (Ω 375, trag., com.) with <b class="b3">-πορία</b>, <b class="b3">-ίη</b> <b class="b2">journey (on land)</b> (h. Merc. 85, Hp., Hdt., X.), <b class="b3">-πορέω</b> <b class="b2">to cover a distance, to travel, to journey (through)</b> (ion., trag.); <b class="b3">ὁδοι-δόκος</b> m. [[bushranger]] (Plb.; Wackernagel Unt. 26); on the 1 member with retained locatival inlection to avoid a sequence of three shorts Schwyzer 239 a. 452 w. n. 5, Schw.-Debrunner 155. -- As 2. member e.g. in <b class="b3">εὔ-οδος</b> [[well-roaded]] with <b class="b3">εὑοδ-ία</b>, <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">-όω</b> (Att.), also in <b class="b3">εἴσ-</b>, <b class="b3">ἔξ-</b>, <b class="b3">μέθ-</b>, <b class="b3">σύν-οδος</b> etc. <b class="b2">entrance etc.</b> (since κ 90) replacing lacking verbal nouns of <b class="b3">εἰσ-ιέναι</b> (<b class="b3">*εἴσ-ι-σι-ς</b> : Skt. [[-i-ti-]]) etc. (Schwyzer-Debrunner 356 n. 2 w. lit., Porzig Satzinhalte 201).<br />Derivatives: 1. [[ὅδιος]] (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">παρ-</b>, <b class="b3">ἐφ-</b> a.o.) [[affiliated with the road]] (Il.); 2. <b class="b3">τὰ ὁδαῖα</b> n. pl. [[goods]], [[in which one trades on the way]] (θ 163, ο 445; cf. [[ὁδάω]] below); 3. <b class="b3">-οδικός</b> a.o. in <b class="b3">μεθοδ-ικός</b> [[methodical]], [[systematic]] (hell.); 4. [[ὁδωτός]] [[equipped with]], [[passable]], [[doable]] (S. OK 495; cf. [[ὁδόω]]); 5. [[ὁδίτης]] (<b class="b3">παρ-</b> a. o.) m. [[traveler]], [[wayfarer]] (Il.; extens. Redard 31ff. w. lit.); 6. [[ὅδισμα]] n. [[road construction]] (A. Pers. 71 [lyr.]; as if from <b class="b3">*ὁδίζω</b> after [[τείχισμα]] a.o.). Denominative verbs: 7. [[ὁδεύω]], very often with prefix, e.g. <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">μεθ-</b>, <b class="b3">παρ-</b>, <b class="b3">συν-</b> (partly from <b class="b3">δί-οδος</b> etc.) [[to travel by road]], [[to travel]], [[to wander]] (since Λ 569) with (-)[[ὅδευσις]] (IA.) a.o.; 8. [[ὁδόω]] [[to show the way]], [[to lead]] (Hdt., A., E.); 9. [[ὁδάω]] (<b class="b3">ἐξ-</b>) [[to sell]] (E. Kyk.); <b class="b3">ὁδεῖν πωλεῖν</b> [[H]].<br />Origin: IE [Indo-European] [887] <b class="b2">*sod-</b> [[course]]<br />Etymology: With [[ὁδός]] agrees a Slavic word for <b class="b2">course etc.</b>, e.g. OCS [[chodъ]] m. [[βάδισμα]], [[δρόμος]]', Russ. [[chód]] [[course]], [[progress]], which like [[ὁδός]] very often occurs with prefix and may have its initial ([[ch-]] for [[s-]]) exactly from prefixcompp. ([[pri-]], [[u-]], [[per-]]). These compp. justify also the furher connexion with Indo-Iran. verbs like Skt. [[ā-sad-]] [[tread on]], [[go on]], Av. [[apa-had-]] [[go away]], [[become weak]], so also with the verb for [[sit]], [[sit down]] in [[ἕζομαι]] a.o. (s. v.), IE <b class="b2">*sed-</b>, to which as verbal noun, prob. fist with prefix, <b class="b2">*sodó-s</b> > [[ὁδός]], OCS [[chodъ]]. -- Details w. lit. in WP. 2, 486, Pok. 887, W.-Hofmann s. 2. [[cēdō]], Vasmer s. [[chód]]; cf. Porzig Satzinhalte 306 f., Gliederung 170.