ἕννυμι: Difference between revisions

|Definition=or ἑννύω (Hsch., cf. <b class="b3">ἀμφι-, καθ-</b>), Ion. εἵνυμι, εἱνύω (cf. <b class="b3">ἐπι-, κατα-</b>): fut. [[ἕσω]] (ἀμφι-) <span class="bibl">Od.5.167</span>, Ep. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἕσσω <span class="bibl">16.79</span>, etc.: Ep. aor. ἕσσα <span class="bibl">Il.5.905</span> (the common form only in compd. <b class="b3">ἀμφι-έσαιμι, ἀμφι-έσασα</b>):—Med., ἕννῠμαι <span class="bibl">Od.6.28</span>: impf. ἕννῠτο <span class="bibl">5.230</span>: Ep. fut. [[ἑσσομαι]] (ἐπιϝ-, ἐφ-) <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>11.16</span>, <span class="bibl">A.R.1.691</span>: aor. (ἀμφὶ) . . ἕσατο <span class="bibl">Il. 14.178</span>, Ep. (ἐπὶ) <b class="b3"> . . ἕσσαντο</b> ib.<span class="bibl">350</span>: Ep. 3sg. (ἀμφὶ) . . ἑέσσατο <span class="bibl">10.23</span>, <span class="bibl">Od.14.529</span>:—Pass., pf. [[εἷμαι]], [[εἷται]], <span class="bibl">19.72</span>,<span class="bibl">11.191</span>, but 2sg. ἕσσαι <span class="bibl">24.250</span>, 3sg. [[ἕσται]] (ἐπι-) Orac. ap. <span class="bibl">Hdt.1.47</span>: plpf. 2sg. ἕσσο <span class="bibl">Il.3.57</span>, <span class="bibl">Od. 16.199</span>, 3sg. ἕστο <span class="bibl">Il.23.67</span>, Ep. ἕεστο <span class="bibl">12.464</span>, 3dual ἕσθην <span class="bibl">18.517</span>,3pl. [[εἵατο]] ib.<span class="bibl">596</span>; part. [[εἱμένος]] (v. infr.). ([[ves-]], cf. Lat. [[vestis]], Skt. [[váste]] 'clothes himself': <b class="b3">ϝεσ-</b> in [[βέστον]], [[γεστία]], [[γέστρα]] (qq. vv.), cf. [[ϝῆμα]] <span class="title">Leg.Gort.</span>3.38.):—[[put clothes on]] another, c. dupl. acc., <b class="b3">κεῖνός σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἑσσει</b> he [[will clothe]] thee [[in]] cloak and frock, <span class="bibl">Od. 15.338</span>, cf. <span class="bibl">16.79</span>; χαρίεντα δὲ εἵματα ἕσσε <span class="bibl">Il.5.905</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Med. and Pass., c. acc. rei only, [[clothe oneself in]], [[put on]], [[wear]], κακὰ δὲ χρ εἵματα εἷμαι <span class="bibl">Od.23.115</span>; χλαίνας εὖ εἱμένοι <span class="bibl">15.331</span>; freq. of armour, ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν <span class="bibl">Il.14.383</span>, etc.; [<b class="b3">ἀσπίδας] ἑσσάμενοι</b>, of tall shields which [[covered]] the whole person, ib.<span class="bibl">372</span>; [<b class="b3">ξυστὰ] κατὰ στόμα εἱμένα χαλκῷ</b> shafts [[clad]] with brass at their point, <span class="bibl">15.389</span>; of any covering, [[wrap]], [[shroud oneself in]], <b class="b3">χλαίνας . . καθύπερθεν ἕσασθαι</b>, of bed-clothes, <span class="bibl">Od.4.299</span>; ἐπὶ δὲ νεφέλην ἕσσαντο <span class="bibl">Il.14.350</span>; <b class="b3">ἠέρα ἑσσαμένω</b> ib.<span class="bibl">282</span>; εἱμένος ὤμοιιν νεφέλην <span class="bibl">15.308</span>: metaph., <b class="b3">λάϊνον ἕσσο χιτῶνα</b> thou [[hadst been clad]] in coat of stone, i.e. stoned, <span class="bibl">3.57</span>; τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον εἱμένος <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1701</span>; τρυχηρὰ περὶ τρυχηρὸν εἱμένην χρόα λακίσματ' <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>496</span>: metaph. also, φρεσὶν εἱμένος ἀλκήν <span class="bibl">Il.20.381</span>.—Twice in Trag., elsewhere in Compds., as always in Prose.</span>

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> jón. εἵνυμι<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fut. ind. ἕσσω <i>Od</i>.15.338, 16.79; aor. ind. 3^a sg. ἕσσε <i>Il</i>.5.905, inf. ἕσσαι Thgn.1001, part. ἕσσας <i>Od</i>.14.396, med. ind. 3^a sg. ἕσσατο <i>Il</i>.10.334, 3^a plu. ἕσσαντο <i>Il</i>.14.383, ἕσαντο <i>Il</i>.20.150, arcad. subj. 3^a sg. Ϝέσɛ̄τοι <i>Sokolowski</i> 2.32.1 (Arcadia V a.C.), inf. ἕσασθαι <i>Il</i>.24.646, ἕσσασθαι Hes.<i>Op</i>.536, Meropis 5, part. fem. ἑσσαμένη <i>h.Ven</i>.64, plu. Ϝεσσαμέναι Alcm.53; med. perf. ind. [[εἷμαι]] <i>Od</i>.19.72, <i>Od</i>.1.191, 24.250, part. masc. [[εἱμένος]] <i>Il</i>.15.308, neutr. plu. Ϝημένα Alcm.117, plusperf. 2^a sg. ἕσσο <i>Il</i>.3.57, <i>Od</i>.16.199, 3^a sg. ἕστο <i>Il</i>.23.67, <i>Od</i>.22.363, <i>Cypr</i>.4, ἕεστο <i>Il</i>.12.464, <i>h.Ven</i>.86, εἷστο Hsch., 3^a plu. [[εἵατο]] <i>Il</i>.18.596, 3^a du. ἕσθην <i>Il</i>.18.517]<br /><b class="num">I</b> tr. [[vestir]] c. doble ac. κεῖνός σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕσσει te vestirá con un manto y una túnica</i>, <i>Od</i>.15.338, cf. 16.79, 396, τὸν δ' Ἥβη λοῦσεν, χαρίεντα δὲ εἵματα ἕσσε <i>Il</i>.5.905, λυγρὰ δὲ εἵματα ἕσσε περὶ χροΐ <i>Od</i>.16.457.<br /><b class="num">II</b> intr., en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> [[vestirse]], [[ponerse]], [[revestirse]] c. ac. int. etim. χρύσεια δὲ εἵματα ἕσθην ambos iban vestidos con áureas ropas</i>, <i>Il</i>.18.517, κακὰ δὲ χροῒ εἵματα [[εἷμαι]] <i>Od</i>.19.72, 23.115, cf. 11.191, περὶ χροὶ εἵματα ἕστο <i>Il</i>.23.67, <i>Cypr</i>.l.c., cf. <i>h.Ven</i>.64, c. ac. int. no etim. ἀργύφεον φᾶρος μέγα ἔννυτο <i>Od</i>.5.230, cf. Bio 2.7, χλαίνας εὖ εἱμένοι ἠδὲ χιτῶνας <i>Od</i>.15.331, cf. 5.229, Hes.l.c., χρὴ καλὰ (εἵματα) μὲν αὐτὴν ἕννυσθαι <i>Od</i>.6.28, cf. 16.199, 24.250, οἱ δὲ χιτῶνας εἵατ' ἐϋννήτους <i>Il</i>.18.596, ἕσσατο δ' ἔκτοσθεν ῥινὸν πολιοῖο λύκοιο <i>Il</i>.10.334, cf. Meropis 5, Alcm.l.c., πέπλον ... ἕεστο φαεινότερον πυρὸς αὐγῆς <i>h.Ven</i>.86, cf. Orph.<i>H</i>.43.6, λᾶδος Ϝημένα καλόν Alcm.117, τρυχηρὰ περὶ τρυχηρὸν εἱμένη χρόα πέπλων λακίσματα vestida con andrajosos jirones de peplos sobre mi andrajoso cuerpo</i> E.<i>Tr</i>.496<br /><b class="num">•</b>frec. de armas ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν <i>Il</i>.14.383, cf. 12.464, 19.233, (ξυστὰ) κατὰ στόμα εἱμένα χαλκῷ <i>Il</i>.15.389, τεύχεα ἑσσαμένω <i>Il</i>.23.803, abs. en anacoluto ἀσπίδες ... ἑσσάμενοι <i>Il</i>.14.372<br /><b class="num">•</b>fig. [[revestirse]] en v. pas. φρεσὶν [[εἱμένος]] ἀλκήν <i>Il</i>.20.381, ἦ τέ κεν ἤδη λάϊνον ἕσσο χιτῶνα en ese caso, ya estarías vestido con pétrea túnica, e.e., lapidado</i>, <i>Il</i>.3.57, Luc.<i>Pisc</i>.5, de signos de divinidad y poder τι ήραν εἱμένη καλήν Archil.158.14.<br /><b class="num">2</b> [[envolverse en]], [[cubrirse]], [[taparse]] χλαίνας τ' ἐνθέμεναι οὔλας καθύπερθεν ἕσασθαι y colocar (en los catres) mantas de lana por encima para taparse</i>, <i>Il</i>.24.646, <i>Od</i>.4.299, ἠέρα ἑσσαμένω envueltos los dos en bruma</i>, <i>Il</i>.14.282, cf. <i>Epic.Alex.Adesp.SHell</i>.938.6, [[εἱμένος]] ὤμοιιν νεφέλην <i>Il</i>.15.308, τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον [[εἱμένος]] S.<i>OC</i> 1701.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *Ϝεσ-νυ-μι a partir de una r. ide. *<i>u̯es</i>-, cf. arm. <i>z-genum</i> ‘[[vestirse]]’, y c. otro tipo de pres. gr. [[εἷμαι]], ai. <i>váste</i>, het. imperat. act. 2^a plu. <i>veš-ten</i>.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0848.png Seite 848]] (Wurzel Fεσ, vgl. [[ἐσθής]], vestis), u. ion. [[εἵνυμι]], fut. ἕσω, ep. ἕσσω, aor. [[ἕσσα]], ἕσαι, fut. med. ἕσομαι, aor. ἑσσάμην, ἀμφὶ δὲ χλαῖναν [[ἑέσσατο]] Od. 14, 529; Il. 10, 23; perf. pass. [[εἷμαι]] – [[εἵατο]], Il. 18, 596; auch [[ἕσσο]], [[ἕστο]], [[ἕσθην]] im dual., 18, 517, [[ἕεστο]] 12, 464; – [[bekleiden]], [[anziehen]]; τινά τι, Einen mit Etwas bekleiden, κεῖνός σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕσσει, er wird dir einen Mantel anziehen, Od. 15, 338. 16, 79. 17, 550; auch med. u. pass. τί, sich Etwas anziehen, anlegen, mit Etwas bekleidet sein, αὐτὴ δ' ἀργύφεον [[φᾶρος]] ἕννυτο Od. 5, 230, λάϊνον [[ἕσσο]] χιτῶνα, d. i. gesteinigt werden, Il. 3, 57; χρύσεια δὲ εἵματα [[ἕσθην]] 18, 517; νέοι χλαίνας εὖ εἱμένοι, wohl bekleidet, 15, 308; auch περὶ χροΐ, Od. 16, 457, öfter, u. χροΐ allein, 11, 190; einzeln bei den folgdn Dichtern, εἵματα δ' οὐκ ἀσκητὰ ἕννυτο Theocr. 24, 138. Auch von Waffen, anlegen, ἕσ σαντο νώροπα χαλκόν, τεύχεα ἑσσαμένω, Il. 14, 383. 23, 803; auch ἀσπίδας ἑσσάμενοι, sich mit den Schilden bedeckend, 11, 372. Uebh. sich mit Etwas umhüllen, umgeben, νεφέλην ἕσσαντο, sie umhüllten sich mit einer Wolke, Il. 14, 350; ἠέρα, Finsterniß, dicken Nebel um sich hüllen, 14, 282, wie Hes. O. 124; ὦ τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον [[εἱμένος]] Soph. O. C. 1698; übertr., Ποσειδάωνος ἕσσαντ' εἰναλίου [[τέμενος]], sie traten in den Hain, Pind. P. 4, 204. – In anderer Übertragung φρεσὶν εἱ [[μένος]] ἀλκήν, mit Muth angethan, Il. 20, 381. – In Prosa ist nur das comp. [[ἀμφιέννυμι]] gebräuchlich.

|btext=<i>f.</i> [[ἕσω]], <i>ao.</i> [[ἕσσα]], <i>pf. inus.</i><br />vêtir, revêtir : τινά τι, qqn de qch;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[ἕννυμαι]] (<i>impf. 3ᵉ sg. poét.</i> ἕννυτο ; <i>ao. 3ᵉ sg.</i> [[ἕσατο]] <i>ou</i> [[ἑέσσατο]], <i>3ᵉ pl.</i> [[ἕσσαντο]] ; <i>pf.</i> [[εἷμαι]] &gt; <i>part.</i> [[εἱμένος]], <i>et</i> [[ἕσμαι]], <i>2ᵉ sg.</i> [[ἕσσαι]] ; <i>pqp.</i> ἕσμην, [[ἕσσο]], [[ἕστο]], <i>3ᵉ pl.</i> [[εἵατο]], <i>3ᵉ duel</i> [[ἕσθην]], <i>et</i> ἑέσμην &gt; <i>3ᵉ sg.</i> [[ἕεστο]]) se revêtir : τι, de qch ; χροῒ εἵματα OD se couvrir le corps de vêtements ; περὶ χροῒ χαλκόν IL se couvrir le corps d'une armure d’airain ; s'envelopper de : νεφέλην IL d'un nuage ; [[εἱμένος]] ὤμοιϊν νεφέλην IL qui a les épaules enveloppées d'une nuée ; κεν λάϊνον [[ἕσσο]] χιτῶνα IL tu aurais été revêtu d'une tunique de pierre, <i>càd</i> déposé dans un tombeau ; <i>fig.</i> φρεσὶν [[εἱμένος]] ἀλκήν IL s'étant armé de vigueur dans son âme.<br />'''Étymologie:''' p. assimilat. p. *ἕσνυμι de la R. Ϝεσ, vêtir ; cf. <i>lat.</i> [[vestis]].

|lsmtext='''ἕννῡμι:''' ή ἑννύω, Ιων. [[εἵνυμι]], εἱνύω· μέλ. [[ἕσω]], Επικ. [[ἕσσω]]· Επικ. αόρ. βʹ [[ἕσσα]] — Μέσ., γʹ ενικ. Επικ. μέλ. [[ἕσατο]], Επικ. <i>ἕσσατο</i>, [[ἑέσσατο]] — Παθ., παρακ. [[εἷμαι]], [[εἶται]], Επικ. βʹ ενικ. [[ἕσσαι]]· βʹ και γʹ ενικ. υπερσ. [[ἕσσο]], <i>ἔστο</i>, Επικ. [[ἕεστο]], γʹ δυϊκ. [[ἕσθην]], γʹ πληθ. [[εἵατο]] (<i>√ϜΕΣ</i>, πρβλ. Λατ. [[vestio]]).<br /><b class="num">I.</b> [[ντύνω]], [[σκεπάζω]] κάποιον [[άλλο]], με [[διπλή]] αιτ., <i>κεῖνός σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕσσει</i>, θα σε ντύσει με [[χλαίνη]] και χιτώνα, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">II.</b> Μέσ. και Παθ., με αιτ. πράγμ., ντύνομαι με, ενδύομαι με, [[βάζω]] πάνω μου, φορώ, σε Όμηρ.· <i>ἀσπίδας ἑσσάμενοι</i>, για ψηλές ασπίδες που καλύπτουν [[ολόκληρο]] το ανθρώπινο [[σώμα]], σε Ομήρ. Ιλ.· (<i>ξυστὰ</i>) <i>εἱμένα χαλκῷ</i>, δόρατα, κοντάρια καλυμμένα με χαλκό, στο ίδ.· και μεταφ., λάϊνον [[ἕσσο]] χιτῶνα, εσύ είχες περικαλυφθεί με λίθινο χιτώνα, δηλ. υπεβλήθεις σε θάνατο με λιθοβολισμό, στο ίδ.· μεταφ. επίσης, <i>φρεσὶ εἱμένοι ἀλκήν</i>, στο ίδ.

|etymtx=-μαι<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[cloth]], [[put on]] (Il.).<br />Other forms: Ion. [[εἵνυμι]], <b class="b3">-μαι</b>, impf. <b class="b3">κατα-είνυον Ψ</b> 135 ([[varia lectio|v.l.]] <b class="b3">-νυσαν</b>, <b class="b3">-λυον</b>; cf. [[εἰλύω]]), aor. <b class="b3">ἕσ(σ)αι</b>, <b class="b3">-ασθαι</b>, fut. <b class="b3">ἕσ(σ)ω</b>, <b class="b3">-ομαι</b>, Att. [[ἀμφιῶ]], <b class="b3">-οῦμαι</b>, perf. med. [[εἷμαι]], [[ἕσσαι]], [[εἷται]] or [[ἕσται]], [[εἱμένος]], plupef.. [[ἕστο]], [[ἕεστο]] (Il.; cf. below), Att. [[ἠμφίεομαι]], [[ἠμφιεσμένος]], poet. [[ἀμφεμμένος]], aor. pass. ptc. [[ἀμφιεσθείς]] (Hdn.)<br />Compounds: Often with preverb, esp. <b class="b3">ἀμφι-</b> (always in Attic); also <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">ἀπαμφι-</b> etc. New presents: <b class="b3">ἀμφι-έζω</b>, [[ἀμφιάζω]] (s. v.).<br />Derivatives: [[ἑανός]] name of a womans cloth s. v. [[εἵματα]] pl. (rarely sg.) [[clothes]], [[cover]] (Il.), Aeol. <b class="b3">(Ϝ)έμματα</b> (<b class="b3">γέμματα ἱμάτια</b> H.), Cret. [[Ϝῆμα]] (<b class="b3">γῆμα ἱμάτιον</b> H.), also gen. sg. [[Ϝήμας]], of [[Ϝήμα]] f. (cf. [[γνῶμα]] ἕννυμι [[γνώμη]] a. o.); often as 2. member, e. g. <b class="b3">εὑ-</b>, [[κακοείμων]]. Diminut. [[εἱμάτια]] pl., Att. [[ἱμάτια]], <b class="b3">-ιον</b> (s. v.), with [[ἱματίδιον]], <b class="b3">-ιδάριον</b>, [[ἱματίζω]], [[ἱματισμός]]. [[ἔσθος]] n. [[clothes]], [[dress]] (Ω 94, Ar. [lyr. u. dor.]), formation like [[ἄχθος]], [[πλῆθος]] etc. (Schwyzer 511, Benveniste Origines 199); denomin. perfect [[ἤσθημαι]], mostly in ptc. [[ἠσθημένος]] (<b class="b3">ἐ-</b>) [[clothed]] (Ion.) with [[ἐσθήματα]] pl. [[clothes]] (trag., Th.), [[ἐσθήσεις]] <b class="b2">id.</b> (Ath.); cf. Fraenkel Nom. ag. 1, 106f. More usual than [[ἔσθος]] is [[ἐσθής]] (Pi. [[ἐσθάς]]), <b class="b3">-ῆτος</b> f. <b class="b2">id.</b> (Od.); explan. by Brugmann Grundr.2 2: 1, 527, Schwyzer IF 30, 443; lengthened dat. pl. [[ἐσθήσεσι]] (hell.). [[γέστρα]] (= [[Ϝέστρα]]; cod. [[γεστία]], s. below) [[ἔνδυσις]], [[στολή]], [[ἱμάτια]] H.; s. Latte; to <b class="b3">ἐφ-</b> resp. <b class="b3">ἀμφι-έννυμι</b>: [[ἐφεστρίς]] f. [[upper garment]], [[coat]] (X.), <b class="b3">ἀμφι-εστρίς</b> f. [[coat]], [[sleeping garment]] (Poll.); on the formation Schwyzer 465, Chantr. Form. 338. From <b class="b3">ἀμφι-έννυμι</b> further [[ἀμφίεσμα]] (Ion.-Att.), <b class="b3">-ίεσις</b> (Sch.), <b class="b3">-ιεσμός</b> (D. H. 8, 62; [[varia lectio|v.l.]] <b class="b3">-ιασμός</b>, from [[ἀμφιάζω]]).<br />Origin: IE [Indo-European] [1172] <b class="b2">*u̯es-</b> [[cloth]]<br />Etymology: The present [[ἕννυμι]], [[εἵνυμι]] < <b class="b3">*Ϝέσ-νυ-μι</b> (Att. <b class="b3">-νν-</b> from restored <b class="b3">-σν-</b>, Schwyzer 284, 312, 322, Lejeune Traité de phon. 105) is identical with Arm. [[z-genum]] [[put on]] (aor. <b class="b2">z-ge-c̣ay</b>, med.). Beside this [[nu-]]present an athem. rootpresent in Indoiranian and Hittite, Skt. <b class="b2">vás-te</b> [[clothes himself]], Hitt. impv. act. 2. pl. <b class="b2">u̯eš-ten</b>, ind. pres. med. 3. sg. <b class="b2">u̯eš-ta</b>. Exactly parallel are the perfekt forms [[εἷμαι]] < <b class="b3">*Ϝέσ-μαι</b>, with analog. [[εἷται]], 2. sg. <b class="b3">ἕσ-σαι</b> (Od.), 3. sg. <b class="b3">ἐπί-εσται</b> (Hdt. 1, 47, = aind. <b class="b2">vás-te</b>); perhaps these are reinterpreted (ptc. [[εἱμένος]]) old presents; see Chantraine Gramm. hom. 1, 297, Schwyzer 767. One the <b class="b3">σ-</b>aorist cf. Toch. B pret. [[wässāte]] [[he put on]] and Pedersen 106. - The nominal derivv. can be old: [[ἑανός]] m.: Skt. <b class="b2">vás-ana-m</b> n. [[cloth]]; [[εἷμα]] = Skt. <b class="b2">vás-man-</b> n. [[cloth]]; [[Ϝέστρα]]: Skt. <b class="b2">vás-tra-m</b> n. <b class="b2">id.</b>, MHG [[wes-ter]] [[christening robe]]. Greek does not have (except uncertain [[γεστία]], s. above) the normal [[t-]]deriv. in Lat. [[ves-ti-s]], Arm. [[zges-t]] (instr. [[zgest-u]], [[u-]]stem), Goth. [[wasti]], Toch. B [[was-tsi]] (prop. inf.). - See Ernout-Meillet s. [[vestis]]. The idea that IE. <b class="b2">u̯es-</b> [[cloth]] is a deriv. of [[eu-]] (<b class="b2">*h₁eu-</b>) [[put on]] in Lat. [[ind-uō]] etc.is impossible because of the [[h₁-]].

|ftr='''ἕννυμι''': -μαι,<br />{hénnumi}<br />'''Forms''': ion. [[εἵνυμι]], -μαι, Impf. [[καταείνυον]] Ψ 135 ([[varia lectio|v.l.]] -νυσαν, -λυον; vgl. [[εἰλύω]]), Aor. ἕσ(σ)αι, -ασθαι, Fut. ἕσ(σ)ω, -ομαι, att. [[ἀμφιῶ]], -οῦμαι, Perf. Med. [[εἷμαι]], [[ἕσσαι]], [[εἷται]] od. [[ἕσται]], [[εἱμένος]], Plusquamp. [[ἕστο]], [[ἕεστο]] (ep. poet.; vgl. unten), att. ἠμφίεομαι, ἠμφιεσμένος, poet. [[ἀμφεμμένος]], Aor. Pass. Ptz. [[ἀμφιεσθείς]] (Hdn.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[bekleiden]], [[anziehen]], [[sich anziehen]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Oft mit Präverb, namentlich ἀμφι- (so immer im Attischen); auch ἐπι-, κατα-, περι-, ἀπαμφι- usw. Neugebildete Präsentia: [[ἀμφιέζω]], [[ἀμφιάζω]] (s. d.).<br />'''Derivative''': Mehrere Ableitungen, teilweise altererbt (s. unten). 1. [[ἑανός]] Ben. eines Frauenkleids s. bes. 2. εἵματα pl. (selten sg.) [[Gewänder]], [[Kleider]], [[Decken]] (ep. ion. poet. seit Il.), äol. (ϝ)έμματα ([[γέμματα]]· ἱμάτια H.), kret. ϝῆμα ([[γῆμα]]· [[ἱμάτιον]] H.), daneben Gen. sg. ϝήμας, von ϝήμα f. (vgl. [[γνῶμα]] ~ [[γνώμη]] u. a.); oft als Hinterglied, z. B. εὐ-, [[κακοείμων]]; Deminutivbildung εἱμάτια pl., att. ἱμάτια, -ιον (s. bes.), mit [[ἱματίδιον]], -ιδάριον, [[ἱματίζω]], [[ἱματισμός]]. 3. ἔσθοςn. [[Kleidung]], [[Anzug]] (Ω 94, Ar. [lyr. u. dor.]), Bildung wie [[ἄχθος]], [[πλῆθος]] usw. (Schwyzer 511, Benveniste Origines 199); denominatives Perfekt ἤσθημαι, vorwiegend im Ptz. ἠσθημένος (ἐ-) [[bekleidet]] (ion. poet.) mit ἐσθήματα pl. (spät sg.) [[Kleider]] (Trag., Th.), ἐσθήσεις ib. (Ath.); vgl. zu den letztgenannten Formen Fraenkel Nom. ag. 1, 106f. 4. Gewöhnlicher als [[ἔσθος]] ist das davon irgendwie umgebildete [[ἐσθής]] (Pi. ἐσθάς), -ῆτος f. ib. (seit Od.); Vorbild unklar; Erklärungsversuche bei Brugmann Grundr.² 2: 1, 527, Schwyzer IF 30, 443; erweiterter Dat. pl. ἐσθήσεσι (hell.). 5. γέστρα (= ϝέστρα; cod. γεστία, vgl. unten) [[ἔνδυσις]], [[στολή]], ἱμάτια H.; vgl. Latte z. St.; davon zu ἐφ- bzw. [[ἀμφιέννυμι]]: [[ἐφεστρίς]] f. [[Oberkleid]], [[Mantel]] (X. usw.), [[ἀμφιεστρίς]] f. [[Mantel]], [[Schlafrock]] (Poll.); zur Bildung Schwyzer 465, Chantraine Formation des noms 338. 6. Von [[ἀμφιέννυμι]] außerdem [[ἀμφίεσμα]] (ion. att.), -ίεσις (Sch.), -ιεσμός (D. H. 8, 62; [[varia lectio|v.l.]] -ιασμός, von [[ἀμφιάζω]]).<br />'''Etymology''': Das Präsens [[ἕννυμι]], [[εἵνυμι]] aus *ϝέσνυμι (att. -νν- aus analogischem -ον-, Schwyzer 284, 312, 322, Lejeune Traité de phon. 105) ist mit arm. ''z''-''genum'' [[sich anziehen]] (Aor. ''z''-''ge''-''c̣ay'', Med.) identisch. Neben diesem ''nu''-Präsens steht im Indoiranischen und Hethitischen ein athematisches Wurzelpräsens, z. B. aind. ''vás''-''te'' [[er zieht sich an]], heth. Impv. Akt. 2. pl. ''u̯eš''-''ten'', Ind. Präs. Med. 3. sg. ''u̯eš''-''ta''. Eine genaue formale Entsprechung dazu bieten tatsächlich die Perfektformen [[εἷμαι]] aus *ϝέσμαι, wozu analogisch [[εἷται]], 2. sg. [[ἕσσαι]] (Od.), 3. sg. ἐπίεσται (Hdt. 1, 47, Orakelspruch; = aind. ''vás''-''te''); es handelt sich wahrscheinlich um umgedeutete (Part. [[εἱμένος]]) alte Präsensformen; Einzelheiten bei Chantraine Gramm. hom. 1, 297, Schwyzer 767. Zum σ-Aorist vgl. toch. B Prät. ''wässāte'' [[er zog sich an]] und Pedersen Tocharisch 106. — Auch die nominalen Ableitungen können teilweise alt sein: [[ἑανός]] m.: aind. ''vás''-''ana''-''m'' n. [[Kleid]]; [[εἷμα]] = aind. ''vás''-''man''- n. [[Gewand]]; ϝέστρα: aind. ''vás''-''tra''-''m'' n. ib., mhd. ''wes''-''ter'' [[Taufkleid]]. Dagegen fehlt im Griechischen (bis auf das unsichere γεστία, s. oben) die sonst gewöhnliche ''t''-Ableitung in lat. ''ves''-''ti''-''s'', arm. ''zges''-''t'' (Instr. ''zgest''-''u'', ''u''-Stamm), got. ''wasti'', toch. B ''was''-''tsi'' (eig. Inf.). — Weitere Formen aus verschiedenen Sprachen bei WP. 1, 309, Ernout-Meillet s. ''vestis''. Die landläufige Ansicht, idg. ''u̯es''- [[kleiden]] sei eine ''es''-Erweiterung von ''eu''- [[anziehen]] in lat. ''ind''-''uō'' usw., gehört zu den entbehrlichen Wurzelanalysen.<br />'''Page''' 1,521-522