βίος: Difference between revisions

|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Morfología:</b> [jón. gen. βίοιο Hes.<i>Fr</i>.276.1, Emp.B 115.5]<br /><b class="num">A</b> concr.<br /><b class="num">I</b> en rel. c. los medios econ.<br /><b class="num">1</b> [[mantenimiento]], [[mantenencia]], [[sustento]] esp. en rel. c. reservas agrícolas ᾧτινι μὴ β. ... κατάκειται ..., τὸν γαῖα φέρει, Δημήτερος [[ἀκτήν]] Hes.<i>Op</i>.31, cf. A.<i>Fr</i>.44.5, τοῖσι φέρει μὲν γαῖα πολὺν βίον Hes.<i>Op</i>.232, cf. 42, 316, 577, 601, βίον ἀνδράσιν ... ἐκ πεδίων ἔδοσαν Pi.<i>N</i>.6.10, τὰ τέκνα βίου δεόμενα Arist.<i>HA</i> 619^b27<br /><b class="num">•</b>considerado producto de exportación μηδ' ἐν νηυσὶν ἅπαντα βίον ... τίθεσθαι Hes.<i>Op</i>.689<br /><b class="num">•</b>[[medios de vida]] gener. πλωίζεσκ' ἐν νηυσί, βίου κεχρημένος ἐσθλοῦ Hes.<i>Op</i>.634, βίου χρήμῃ πλανᾶται Archil.207.5, ἀσθενείη βίου Hdt.2.47, 8.51, εὐχαῖς βίον ... συλλεγόμενος de un mendigo, Pl.<i>Lg</i>.936c<br /><b class="num">•</b>esp. [[hacienda]], [[peculio]], [[fortuna]] οἱ ... ἡμέων πλεῖστον ἔχουσι βίον Sol.1.72, Thgn.228, πολύς β. E.<i>Supp</i>.861, cf. Semon.8.85, Thgn.321, Men. en Phot.β 143, ὀλίγος Ar.<i>Pl</i>.751, Call.<i>Epigr</i>.26.1, γένος ... β. τε Hdt.1.31, μετάδοσιν ἐποιήσατο τῆς ἀπὸ τοῦ βίου χορηγίας <i>IClaros</i> 1.P.1.16 (II a.C.), γυμνασιαρχήσαντα ἐκ τοῦ ἰδίου βίου <i>Sardis</i> 27.12 (I a.C.), cf. <i>IG</i> 5(2).516.16 (Licosura II/III d.C.), <i>IGBulg</i>.1².13.40 (I a.C.), <i>IG</i> 9(2).1107.13 (Demetríade II a.C.), Iambl.<i>VP</i> 170, <i>Eu.Marc</i>.12.44, <i>Eu.Luc</i>.8.43 (var.), tb. plu. οἱ ἴδιοι βίοι Plb.3.25.8.<br /><b class="num">2</b> [[avituallamiento]], [[abastecimiento de colectivos, ciudades y estados]], Pl.<i>Lg</i>.842c, αἱ τοῦ βίου κατασκευαί en la Atlántida, consistente en minería y productos espontáneos del campo, Pl.<i>Criti</i>.114e<br /><b class="num">•</b>fig. β. τοῦ κόσμου los bienes terrenales</i>, 1<i>Ep.Io</i>.3.17.<br /><b class="num">3</b> [[tesoro]], [[fortuna]] hallado bajo tierra, Philostr.<i>VA</i> 2.39.<br /><b class="num">II</b> identificado c. el suj. de la vida<br /><b class="num">1</b> [[la humanidad]] συνεπιμαρτυρεῖ ... ὁ β. [[ἅπας]] toda la humanidad es testigo</i> Arist.<i>Mu</i>.400^a15, cf. Luc.<i>Peregr</i>.6, Hld.4.8.2.<br /><b class="num">2</b> [[el pueblo]], [[la gente]] σκληρὸς ὁ γέρων τῷ βίῳ Men.<i>Georg</i>.66, ὁ β. ὁ κοινὸς S.E.<i>P</i>.1.237<br /><b class="num">•</b>op. ‘[[los filósofos]]’ οἱ ἀπὸ τοῦ βίου S.E.<i>M</i>.11.49, cf. <i>P</i>.1.211, κατὰ τὸν βίον λέγεται παροιμία según un proverbio popular</i> Sch.A.R.4.61a, ὁ τοιοῦτος β. Hld.1.6.1.<br /><b class="num">III</b> local [[el mundo]] ἐκκαθαίρειν τὸν βίον de Heracles, Luc.<i>DDeor</i>.15.1, χάρ[ιν τ] ούτου ἐκαλούμην μέγας ἐν τῷ βίῳ <i>Mim.Fr.Pap</i>.4.19.<br /><b class="num">B</b> abstr.<br /><b class="num">I</b> [[gener]].<br /><b class="num">1</b> [[género o modo de vida dep. del sustento y la situación econ., esp. c. determ. cualit.]] ζώεις δ' ἀγαθὸν βίον (consistente en βρῶσίν τε πόσιν τε) <i>Od</i>.15.491, [[ἀργυροστερής]] A.<i>Ch</i>.1003, ἔργον μεριμνῶν ποῖον ἢ βίον τίνα; S.<i>OT</i> 1124, ἐποίησε τὸν ἀνθρώπειον βίον πόριμον ἐξ ἀπόρου Gorg.B 11a.30, cf. Antipho Soph.B 49, Athenio 1.7, [[ἀμέριμνος]] Men.<i>Comp</i>.2.12, Ταρτησσοῦ β. vida de Tarteso</i> e.d. ‘[[vida de Jauja]]’, Him.10.14<br /><b class="num">•</b>determinado por el cont. amplio εἰ κεῖνός γ' ἐλθὼν τὸν ἐμὸν βίον ἀμφιπολεύοι (habla Penélope) <i>Od</i>.18.254, 19.127, cf. Thgn.303, (ἐν Αἰγύπτῳ) βίου τροφάς S.<i>OC</i> 338, cf. 446, E.<i>Hel</i>.254, dep. de τέχνη o τέχναι Pl.<i>Prt</i>.321e, <i>Plt</i>.299e, Hp.<i>Morb.Sacr</i>.1.32, Call.<i>Fr</i>.267.<br /><b class="num">2</b> [[casta]] o [[clase]] según situación econ. o profesional διεῖλε τὸ πλῆθος ... εἰς τέτταρας βίους, τοὺς δὲ δημιουργούς Str.8.7.1 (cf. A II).<br /><b class="num">3</b> [[género de vida]] gener., c. calificaciones diversas:<br /><b class="num">a)</b> [[ἀπράγμων]] Archil.121, κίβδηλος Anacr.82.6, [[ἀπάλαμος]] Pi.<i>O</i>.1.59, cf. Democr.B 61, θαλάσσιος β. Archil.160, cf. Call.<i>Fr</i>.178.33, ὑπαίθριος γὰρ ὁ β. ... ἔστ' ἐν ὅπλοις Gorg.B 11a.12, cf. Plb.16.21.1, ἐπίγειος ref. anim., Arist.<i>PA</i> 694^a2-7, Περὶ βίων Sobre los géneros de vida</i> tít. de una obra de Epicuro, Epicur.[1] 30.5;<br /><b class="num">b)</b> calificada como placentera o desgraciada τίς δὲ β., τί δὲ τερπνὸν [[ἄτερ]] χρυσῆς Ἀφροδίτης Mimn.1.1, τέρψις ἀνθρώπων βίῳ B.1.169, cf. Pi.<i>Fr</i>.126, [[δύσφορος]] A.<i>A</i>.859, cf. <i>Eu</i>.955, Emp.B 20.3, E.<i>Hipp</i>.383, Pl.<i>Phlb</i>.21a, β. [[ἀνεόρταστος]] μακρὴ ὁδὸς [[ἀπανδόκευτος]] Democr.B 230, εὐδαίμων Pl.<i>Ti</i>.42b, cf. <i>Grg</i>.494c, Men.<i>Mon</i>.741, Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.176, σεμνόν τε καὶ ἡσύχιον βίον <i>IG</i> 12(7).396.15 (III d.C.);<br /><b class="num">c)</b> en rel. c. el saber y la ciencia ὁ δὲ [[ἀνεξέταστος]] β. οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ una vida no sometida a examen no merece ser vivida por el hombre</i> Pl.<i>Ap</i>.38a, ἂν ὁ β. διοικοῖτο κατὰ ἐπιστήμην Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.60, cf. Pl.<i>R</i>.534c, <i>Phlb</i>.22d, Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.173, Epicur.<i>Ep</i>.[2] 37.3;<br /><b class="num">d)</b> identificada c. naciones o grupos Ἑλλάδος καὶ ξυμμάχων βίον ... πεφυρμένον θηρσίν θ' ὅμοιον A.<i>Fr</i>.181a.2, Ἰωνικός Pl.<i>Lg</i>.680d, [[Ἑλληνικός]] [[LXX]] 4<i>Ma</i>.8.8, Ὀρφικοὶ βίοι Pl.<i>Lg</i>.782c, <i>Phd</i>.95c, ἱερός de los eleos, Plb.4.73.9, β. δούλης E.<i>Andr</i>.89, Arist.<i>VV</i> 1251^b13, πονητικὸς ὁ τῶν γυναικῶν β. Arist.<i>GA</i> 775^a33, οὗτος μὲν θεῶν β. Pl.<i>Phdr</i>.248a, cf. Ocell.44, οὐκ ἀνθρώπων βίον, [[ἀλλά]] τινος πλεύμονος Pl.<i>Phlb</i>.21c, δοκίμων ἀνδρῶν βίοι de las vidas a elegir en futuras generaciones, Pl.<i>R</i>.618a, cf. 617d, ἥρωος β. Plu.2.416c, Diog.Oen.2.2.9, ὁ ἐν Μούσαις β. Ael.<i>VH</i> 14.37;<br /><b class="num">e)</b> c. connotaciones morales [[vida]] incluso [[conducta]] βίον κορυσσέμεν ὀρθοβούλοισι μαχαναῖς Pi.<i>P</i>.8.75, cf. Democr.B 43, B 61, Antipho Soph.B 51, Hp.<i>Iusi</i>.4, βίον καὶ χρηστὸν καὶ πονηρὸν διαγιγνώσκοντα Pl.<i>R</i>.618c, [[ἄδικος]] β. Pl.<i>Lg</i>.663d, Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.188, cf. Bato 3.5, πονηρ[ὸν κ] α[ὶ] λῃστρικὸν β[ίον <i>BGU</i> 372.2.2 (II d.C.), τοῦ βίου τῶν περὶ τὸν Ἐπίκουρον Phld.<i>Cont</i>.10.10, cf. 15.4;<br /><b class="num">f)</b> definiendo la suerte de la ψυχή en la ‘[[otra vida]]’, Pl.<i>Lg</i>.728d, cf. <i>Phdr</i>.249b, ὁ β. Χριστιανῶν Clem.Al.<i>Paed</i>.1.13.102.<br /><b class="num">4</b> [[vida cotidiana]] παλιντυχεῖ τριβᾷ βίου A.<i>A</i>.465, βίου μεταστάσεις E.<i>Fr</i>.554, ἐν τοῖς ... τοῦ βίου παραλόγοις Th.8.24, cf. 2.97, E.<i>El</i>.235, <i>Alc</i>.789, Arist.<i>Pol</i>.1265^b41, Plb.5.87.3<br /><b class="num">•</b>op. [[ζωή]] la ‘[[existencia en general]]’, Pl.<i>Lg</i>.803b, cf. <i>Ti</i>.44c, Plot.3.7.11, ὡς ὡραΐζεθ' ἡ Τύχη πρὸς τοὺς βίους Men.<i>Fr</i>.788<br /><b class="num">•</b>[[vida real]] op. la fingida, Hp.<i>Vict</i>.1.12, ὁ β. πρᾶξις ἐστ' οὐ ποίησις Arist.<i>Pol</i>.1254^a7, ὑποκρινόμενον εὖ τοῖς βίοις haciendo en la vida real un buen papel</i> Alex.121.6, cf. 11, τὸν ... βίον ... μιμούμενοι dicho de los poetas cómicos, Sch.Heph.p.115, ὦ Μένανδρε καὶ βίε, πότερος ἄρ' ὑμῶν πότερον ἀπεμιμήσατο; Ar.Byz. en Syrian.<i>in Hermog</i>.2.23 (= Ar.Byz.<i>Fr</i>.T 7).<br /><b class="num">5</b> [[vida]], [[biografía]] por identificación c. el hombre individual, como género literario, Plu.<i>Thes</i>.1, Ph.2.80, Philostr.<i>VS</i> tít., οἱ τοὺς βίους τῶν ἀνδρῶν συνταξάμενοι D.H.<i>Amm</i>.1.3, de santos, Basil.<i>Ep</i>.2.3.<br /><b class="num">II</b> como algo que se realiza en el tiempo<br /><b class="num">1</b> [[vida]], [[tiempo de la vida]] αἰῶνα βίοιο Hes.<i>Fr</i>.276.1, 4 (pero cf. infra), ὁ χρόνος τοῦ βίου μου [[LXX]] <i>Ib</i>.10.20, cf. 1<i>Ep.Petr</i>.4.2, διατελεῖν βίον B.<i>Fr</i>.11.3, cf. Pi.<i>P</i>.6.27, Isoc.6.45, βίου δύντος αὐγαῖς A.<i>A</i>.1123, cf. Protag.B 4, Antipho Soph.B 49, 52, S.<i>Ant</i>.1114, τὸν μακρὸν τείνειν βίον A.<i>Pr</i>.537, μακραίωνος ... βίοιο de ciertos démones, Emp.B 115.5, cf. Pl.<i>Epin</i>.982a, βίον διαγαγεῖν Ar.<i>Pax</i> 439, τέρμα τοῦ βίου περάσαι S.<i>OT</i> 1530, ἐν δυσμαῖς τοῦ βίου Pl.<i>Lg</i>.770a, <i>Prt</i>.351b, <i>Cri</i>.43d, τελευτῆσαι ... βίον Pl.<i>Lg</i>.870e, cf. X.<i>Cyr</i>.8.7.17, Isoc.4.84, Pl.<i>Phdr</i>.242a, <i>Phlb</i>.63a, Arist.<i>Pol</i>.1272^a37, ἐν βίῳ S.<i>Ph</i>.182, διὰ βίου Pl.<i>Phd</i>.68a, Is.6.54, ὁ λοιπὸς β. Plb.3.116.9, εἰς τὸ [λοι] πὸν τοῦ βίου para el resto de mis días</i>, <i>PEnteux</i>.43.7 (III a.C.), ἐς τὸν ἅπαντα ἀνθρώπων βίον Hdt.6.109, pero μακάριος β. la vida eterna</i> Clem.Al.<i>Paed</i>.1.10.95, Origenes <i>Cels</i>.4.30<br /><b class="num">•</b>como segmento de tiempo humano op. otro superior: op. [[αἰών]] ‘[[tiempo inmortal]]’ de los dioses, Simon.79, [[δόλιος]] γὰρ αἰὼν ... ἑλίσσων βίου πόρον Pi.<i>I</i>.8.15, ὁ β. [[βραχύς]], ἡ δὲ τέχνη μακρή la vida es breve, el arte largo</i> Hp.<i>Aph</i>.1.1, β. καὶ χρόνος μετρεῖται περιόδῳ Arist.<i>GC</i> 336^b13, ὅσας ἂν σεαυτὸν εὐφράνῃς ἡμέρας, ταύτας βίον νόμιζε, τὰς δ' ἄλλας χρόνον <i>TAM</i> 3.584.9 (Termeso II/III d.C.)<br /><b class="num">•</b>op. al ‘[[más allá]]’ Pi.<i>Fr</i>.137.2, Antipho Soph.B 53a, ὁ νῦν β. 2<i>Ep.Clem</i>.20.2.<br /><b class="num">2</b> [[edad]], [[era]] ὁ ἐπὶ Κρόνου β. la edad de Crono</i> Arist.<i>Ath</i>.16.7.<br /><b class="num">III</b> op. al ‘[[morir]]’<br /><b class="num">1</b> [[vida]], [[existencia]] τὸν δὲ ἐκείνων βίον τεθνεῶτες Heraclit.B 62, μὴ φείσῃ βίου S.<i>Ph</i>.749, Πάριν ... νοσφιεῖς βίου S.<i>Ph</i>.1427, σῴζεσθαι E.<i>Alc</i>.146, <i>Hec</i>.12<br /><b class="num">•</b>c. [[ἄφθιτος]], [[ἀθάνατος]] y op. [[θάνατος]]: οὐδ' ἄφθιτον ... βίον ... ἐξίκοντο τελέσαντες Simon.18.3, Κύπρις ... ἔστι δ' [[ἄφθιτος]] β. S.<i>Fr</i>.941.3, μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον σπεῦδε Pi.<i>P</i>.3.61, θάνατος ἢ β. S.<i>Ai</i>.802, cf. E.<i>Alc</i>.21, 130, <i>Hec</i>.338, Call.<i>Fr</i>.110.40<br /><b class="num">•</b>en juego de palabras con [[βιός]] ‘[[arco]]’ (productor de ‘[[muerte]]’) τῷ οὖν τόξῳ ὄνομα β., ἔργον δὲ θάνατος Heraclit.B 48, cf. S.<i>Ph</i>.931, 933, 1282, 1422, Ar.<i>Pl</i>.34<br /><b class="num">•</b>como principio vital cuya pérdida trae la muerte βίον ἐκπνέων A.<i>A</i>.1517, cf. <i>Pers</i>.507, ἀπέψυξεν βίον S.<i>Ai</i>.1031, cf. <i>El</i>.225, E.<i>Hel</i>.142, κατ] άλυσιν τοῦ βίου <i>PEnteux</i>.29.10 (III a.C.), ὁ β. ταῦτα así es la vida</i> fórmula en inscr. funerarias <i>CIIud</i>.761.14 (Eumenia, imper.), <i>RECAM</i> 80, 405 (Galacia), <i>SEG</i> 37.810 (Roma IV/V d.C.).<br /><b class="num">2</b> [[vida orgánica]] de las plantas ἐν φύλλοισι θαλλούσης β. ... ἐλαίας A.<i>Pers</i>.616, cf. Arist.<i>GA</i> 736^b13<br /><b class="num">•</b>basado en la existencia de ψυχή Pl.<i>Ti</i>.73b, β. τις καὶ πνεύματός ἐστι καὶ [[γένεσις]] καὶ φθῖσις Arist.<i>GA</i> 778^a2, cf. Ocell.13<br /><b class="num">•</b>tb. de seres para nosotros inanimados ἡλίου Hp.<i>Flat</i>.3<br /><b class="num">•</b>como objeto de la ciencia διεχώριζον ζῴων τε βίον δένδρων τε φύσιν Epicr.10.14.<br /><b class="num">• Etimología:</b> N. rad. tem. en grado ø de la r. *<i>g^u̯eiH^u̯3</i>- ‘[[vivir]]’, cf. [[βείομαι]], ἐβίων, ζώω c. otros grados vocálicos.