ἤ: Difference between revisions

ἤ (view source)

Revision as of 19:58, 9 August 2017

4,530 bytes added , 9 August 2017

Bailly1_2

Spiros

Bureaucrats, Interface administrators, Administrators

3,277,301

edits

@@ Line 15: / Line 15: @@
 {{ls
 |lstext='''ἤ''': Ἐπ. καὶ ἠὲ (ἐπανορθωθὲν ὑπὸ Δινδ. καὶ ἐν Ἀριστοφ. Λυσ. 589)· [[σύνδεσμος]] ἔχων δύο κυρίας δυνάμεις, διαζευκτικὴν καὶ συγκριτικὴν (ἠὲ μόνον ἐπὶ διαζευκτικῆς ἐννοίας). Α. ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ, ἤ, Λατ. vel, [[ἁπλῶς]] ἐπισυνάπτων μίαν ἢ πλείστας λέξεις ἢ προτάσεις διαφερούσας ἀπὸ τῆς πρώτης, [[θεόσυτος]] ἢ [[βρότειος]] ἢ κεκραμένη Αἰσχ. Πρ. 116· ἤκουσας ἢ οὐκ ἤκουσας ἢ κωφῇ [[λέγω]]; ὁ αὐτ. Θήβ. 202· ― [[ἐνίοτε]] [[δέον]] νὰ μεταφρασθῇ διὰ τοῦ εἰ δὲ μή, ἄλλως, εἰδέναι δεῖ περὶ οὗ ἂν ᾖ ἡ [[βουλή]], ἢ παντὸς ἁμαρτάνειν [[ἀνάγκη]] Πλάτ. Φαίδρ. 237C. 2) ἤ..., ἤ... (ἢ ὡς οἱ ἀρχαῖοι γραμμ. προετίμων: ἢ (ἠὲ)…, ἦ...), ἐπαναλαμβανόμενον εἰς δύο συστοιχούσας προτάσεις, Λατ. aut…, aut..., Ὅμ., κτλ.· πρὸς ἐνίσχυσιν τῆς ἑτέρας τῶν δύο προτάσεων [[ἐνίοτε]] τίθεται [[ἤτοι]] ἀντὶ ἤ, ὡς ἤ..., [[ἤτοι]]... Πίνδ. Ν. 6. 8, Ἀποσπ. 103· [[ἤτοι]]…, ἤ..., Αἰσχύλ. Ἀγ. 662, Σοφ. Ἀντ. 1182, Ἀποσπ. 150, κτλ.· ὁ Ὅμ. [[ἐνίοτε]] θέτει τε ἀντὶ τοῦ δευτέρου ἤ, ἢ παῖδες νεαροὶ χῆραί τε γυναῖκες Ἰλ. Β. 289, πρβλ. Αἰσχύλ. Εὐμ. 525· ― [[συχνάκις]], [[ὅταν]] τὸ ἢ ἐπαναλαμβάνηται πλέον ἢ δίς, τὸ τρίτον ἢ [[ἁπλῶς]] προσθέτει πρότασιν, ἥτις [[εἶναι]] δευτερεύουσα ὡς πρὸς τὴν ἑτέραν τῶν δύο συστοιχουσῶν προτάσεων, [[ὅστις]] γὰρ ἢ φρονεῖν [[μόνος]] δοκεῖ, ἢ γλῶσσαν ἣν οὐκ [[ἄλλος]] ἢ ψυχὴν ἔχειν... Σοφ. Ἀντ. 707. ΙΙ. ἐν ἐρωτήσεσι, 1) ἐν ἀνεξαρτήτοις ἐρωτήσεσιν, αἵτινες ἀκολουθοῦσι γενικὴν ἐρώτησιν καὶ ὑποδεικνύουσι τὴν εἰς αὐτὴν ἀπόκρισιν, ὡς τὸ Λατ. an, τίπτ’ εἰλήλουθας; ἢ ἵνα ὕβριν ἴδῃ Ἀγαμέμνονος; πρὸς τί ἦλθες; ([[μήπως]]) διὰ νὰ ἴδῃς; Ἰλ. Α. 203, πρβλ. Ε. 466, Η 26, Ὀδ. Δ. 710, Ρ. 376· τί [[δῆτα]] χρῄζεις; ἤ με γῆς ἔξω βαλεῖν; Σοφ. Ο. Τ. 622, κτλ. Οὕτως ὁ Wolf παρ’ Ὁμ.· ἀλλὰ εἰς ταύτας τὰς περιστάσεις νεώτεροι ἐκδόται γράφουσιν ἦ... · ἴδε ἦ ΙΙ. 2) ἐν πλαγίαις ἐρωτήσεσιν, εἰ..., ἢ…, ἐὰν..., ἢ..., Λατ. utrum…, an..., εἰδῶμεν εἰ νικῶμεν ἢ νικώμεθα Αἰσχύλ. Χο. 890, πρβλ. Ἀγ. 748, κτλ.· οὕτω, πότερον... ἢ πότερα..., ἢ... ὁ αὐτ. Πέρσ. 148, 352, Ἀγ. 630, κτλ.· ― ἀλλὰ παρ’ Ὁμ. ἤ κεῖται ἀντὶ εἰ, (τὸ εἰ εἰσήγαγον ἤδη οἱ ἄριστοι τῶν ἐκδοτῶν), Λατ. an, εἰπὲ ἢ..., εἰπὲ ἂν..., Ὀδ. Π. 138· εἴσεται, ἢ καὶ ἐμὸν [[δόρυ]] μαίνεται, θὰ γνωρίσῃ ἂν..., Ἰλ. Θ. 111· [[ὡσαύτως]] ἢ..., ἢ…, ἀντὶ πότερον…, ἢ.. Α. 190· Β. 300, Δ. 15, Ὀδ. Ζ. 142, Ο. 300, κτλ.· τοῦτο μιμεῖται ὁ Αἰσχύλ. Πρ. 780, ὁ Σοφ. Ο. Κ. 80 (ἐκτὸς ἂν ἐν τοῖς χωρίοις τούτοις γράφεται εἰ ἐκ διορθώσεως ἀντὶ τοῦ πρώτου ἤ), πρβλ. Αἰσχύλ. Χο. 757· ― παρ’ Ἀττ. [[ἐνίοτε]], [[εἴτε]]..., ἢ…, ἀντὶ [[εἴτε]]…, [[εἴτε]]... Seidl. Εὐρ. Ἠλ. 891, Λοβ. Αἴ. 178. Β. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ, [[παρά]], Λατ. quam, [[μετὰ]] συγκρ., Ὅμ., κτλ.· [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] θετικὰ ἐπίθ., τὰ ὁποῖα ἐνέχουσι σύγκρισιν, ὡς [[ἄλλος]], [[ἕτερος]], [[ἀλλοῖος]], [[διπλάσιος]], [[ἐναντίος]], [[ἴδιος]], [[πολλαπλάσιος]], καὶ [[μετὰ]] τὰ ἐπιρρ. [[πρίν]], [[πρόσθεν]], ἴδε ἐν λέξ.· οὕτω, τῇ ὑστεραίᾳ ἢ... Πλάτ. Συμπ. 173Α· [[διαφερόντως]] ἢ... ὁ αὐτ. Φαίδωνι 85Β· οὐδ’ ὅσον ἢ..., ὄχι τόσον ὅσον…, ὄχι πλειότερον παρὰ..., Θεόκρ. 9. 21, πρβλ. 9. 34, 35, κτλ.· οὕτω, [[μετὰ]] ῥήματα ἐνέχοντα σύγκρισιν, [[βούλομαι]] ἢ..., ἐπιθυμῶ [[μᾶλλον]] παρὰ..., προτιμῶ, ἴδε [[βούλομαι]] ΙΙΙ, [[αἱρέω]] Β. ΙΙ· οὕτω, [[φθάνω]] ἢ..., [[ἔρχομαι]] ἐνωρίτερον παρὰ..., Ἰλ. Ψ. 445, Ὀδ. Λ. 58· ἐπιθυμεῖν ἢ... Ξεν. Κύρ. 1. 4, 3· δέχεσθαι ἢ... Λυσ. 118. 5· οὕτω καί, παρὰ δόξαν... ἢ ὡς αὐτὸς κατεδόκεε Ἡρόδ. 1. 79, πρβλ. 8. 4. ― Σπανίως μόνον εὑρίσκεται τὸ ἢ [[μετὰ]] λέξιν μὴ ἐνέχουσαν σύγκρισιν, ὑμᾶς δίκαιον ἔχειν..., [[μᾶλλον]] [[ἤπερ]] Ἀθηναίους ὁ αὐτ. 9. 26· ἐμοὶ πικρὸς..., [[μᾶλλον]] ἢ κείνοις γλυκὺς Σοφ. Αἴ. 966. 2) τὸ ἢ [[ἐνίοτε]] συνάπτει δύο συγκριτικά, [[ὁπότε]] ἀμφότερα ἀναφέρονται εἰς τὸ αὐτὸ ὑποκείμενον, πάντες κ’ ἀρησαίατ’ ἐλαφρότεροι πόδας [[εἶναι]] ἢ ἀφνειότεροι Ὀδ. Α. 165· ταχύτερα ἢ σοφώτερα Ἡρόδ. 3. 65· οὕτω παρ’ Ἀττ., ὡς Ἀριστοφ. Ἀχ. 1078· μανικώτεροι ἢ ἀνδρειότεροι Πλάτ. Θεαιτ. 144Β· πρβλ. Λατ. libentius quam verius, Cic. Mil. 29. 3) σπανίως [[μετὰ]] ὑπερθ., πλεῖστα θωυμάσια ἔχει [[Αἴγυπτος]] ἢ ἄλλη πᾶσα χώρη Ἡρόδ. 2. 35· πίθοιτό κεν ὔμμι [[μάλιστα]] ἢ ἐμοὶ Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 91. 4) ἢ οὐ, [[συχνάκις]] ὑπάρχει [[ὅπου]] θὰ εἴχομεν μόνον ἤ, [[κυρίως]] προηγουμένης ἀρνήσεως, οὐδέν τι [[μᾶλλον]] ἐπ’ ἡμέας ἢ οὐ καὶ ἐπ’ ὑμέας Ἡρόδ. 4. 118, πρβλ. 5. 94, Θουκ. 2. 62, κτλ.· ἀλλ’ [[ἐνίοτε]] ἡ ἄρνησις μόνον νοεῖται, ὠμὸν... πόλιν ὅλην διαφθεῖραι [[μᾶλλον]] ἢ οὐ τοὺς αἰτίους Θουκ. 3. 36. 5) ἢ [[συχνάκις]] παραλείπεται [[μετὰ]] τῶν ἀριθμητικῶν προηγουμένων τῶν συγκριτικῶν [[πλέων]], [[ἐλάττων]], [[μείων]], ὡς, ἔτη... [[πλέω]] [[ἑβδομήκοντα]] Πλάτ. Ἀπολ. 17D· οὐ [[μεῖον]] πεντακοσίους Ξεν. Ἀν. 6. 2, 24· ὡς ἐν τῇ Λατ. plus decem, minus viginti, κτλ.· ― [[ἐνίοτε]] καὶ μετ’ ἀπαρεμφάτου ἢ [[μετὰ]] προτάσεως ἰσοδυναμούσης ἀπαρεμφάτῳ, τί γὰρ ἀνδρὶ κακὸν μεῖζον ἁμαρτεῖν, ἀντὶ ἢ ἁμαρτεῖν, Εὐρ. Ἀλκ. 879· τίς [[εὐπραξία]] σπανιωτέρα..., εἰ [[δύναμις]] πάρεστιν (ἀντὶ ἢ δύναμιν παρεῖναι) Θουκ. 1. 33. 6) [[ἐνίοτε]] πλεοναστ. [[μετὰ]] γεν., τίς ἂν [[αἰσχίων]] εἴη ταύτης [[δόξα]], ἢ δοκεῖν... Πλάτ. Κρίτωνι 44C, πρβλ. Νόμ. 765Α, Λυσίας 118. 28. 7) ὁ διαζευκτικὸς καὶ ὁ συγκριτικὸς ἢ εὕρηνται [[ὁμοῦ]] ἐν Ἰλ. Ο. 511, βέλτερον, ἢ ἀπολέσθαι ἕνα χρόνον ἠὲ βιῶναι, ἢ δηθὰ στρεύγεσθαι καλλίτερον ἢ νὰ ἀποθάνῃ τις [[ἅπαξ]] ἢ [[ἅπαξ]] νὰ ζήσῃ, παρὰ νὰ... Ὁσάκις ἢ οὐ, ἢ οὐκ, συμπίπτουσιν [[ὁμοῦ]] ἐν στίχῳ, τὰ δύο μόρια προφέρονται ὡς μία [[συλλαβή]], ἀείποτε παρ’ Ἀττ. ποιηταῖς, ὡς ἐν Αἰσχύλ. Πέρσ. 328, Σοφ. Αἴ. 334, Ἀριστοφ. Λυσ. 128· καὶ συνήθως παρ’ Ἐπ., π. χ., ἐν Ἰλ. Ε. 349, Ὀδ. Α. 298· πρβλ. μὴ ἐν τέλ.· οὕτω, ἢ αὐτὸς Ἡσ. Ἀποσπ. 89 (104)· ἢ εἰ Ἄλεξ. Πυραυν. 1.
+}}
+{{bailly
+|btext=<span class="bld">1</span><i>conj.</i><br /><b>I.</b> <i>ou</i> :<br /><b>1</b> <i>entre deux mots d’une même prop.</i> : σὺν τρισὶν ἢ τέτταρσι XÉN avec trois ou quatre ; ἤ [[τις]] ἢ [[οὐδείς]] HDT ou quelqu’un ou personne;<br /><b>2</b> <i>entre deux prop. (dans cette construct.</i> ἤ <i>a souv. le sens de « ou alors, sinon »)</i> : [[ὅπως]] καὶ [[ὑμεῖς]] ἐμὲ ἐπαινέσετε, ἐμοὶ [[μελήσει]], ἢ [[μηκέτι]] με Κῦρον νομίζετε XÉN j’aurai à cœur que vous aussi ayez à vous louer de moi, ou alors croyez que je ne suis plus Cyrus ; -- <i>dans les prop. d’interrogation directe</i> : πότερα δ’ [[ἐν]] οἴκοις ἢ [[ἐν]] ἀγροῖς ὁ [[Λάϊος]] ἢ γῆς ἐπ’ ἄλλης συμπίπτει φόνῳ ; SOPH est-ce (dans son pays) en sa demeure ou à la campagne, ou sur une terre étrangère que Laïos a succombé par un meurtre ? -- <i>dans les prop. interr. indir.</i> : εἰδῶμεν [[εἰ]] νικῶμεν ἢ νικώμεθα ESCHL sachons si nous sommes vainqueurs ou vaincus ; τίπτ’ εἰλήλουθας ; ἢ [[ἵνα]] ὕβριν ἴδῃ Ἀγαμέμνονος ; IL pourquoi es-tu venue ? est-ce (pour quelque autre chose ? ou) pour voir l’outrage que m’a fait Agamemnon ? -- <i>dans la locut. interr.</i> ἢ [[οὐκ]] (<i>au sens du lat.</i> nonne ?) : ἢ [[οὐκ]] ὀτρύνοντος ἀκούετε λαὸν ἅπαντα Ἕκτορος ; IL n’entendez-vous pas (<i>litt.</i> entendez-vous ou non) Hector qui pourchasse toute la foule (des Grecs) ?;<br /><b>II.</b> que :<br /><b>1</b> <i>après un comparatif</i> : πηγαὶ ἑτέρου ποταμοῦ [[οὐκ]] ἐλάσσονος ἢ Μαιάνδρου (<i>au lieu de</i> [[Μαίανδρος]]) HDT les sources d’un autre fleuve non moindre que le Méandre ; στρατηγοὶ πλείονες ἢ βελτίονες AR généraux plus nombreux qu’habiles ; -- <i>qqf sous-entendu après un comparatif devant un n. de nombre précédé d’une nég.</i> : ἀποκτείνουσιν [[οὐ]] [[μεῖον]] ἢ πεντακοσίους XÉN ils n’en tuent pas moins de cinq cents;<br /><b>2</b> <i>après un mot marquant une idée de comparaison</i> : αἱρέομαι, [[βούλομαι]]… ἤ, j’aime mieux, je préfère… plutôt que ; φθάνειν ἤ IL, OD venir plus vite que ; ἐπιθυμεῖν ἤ XÉN désirer… plutôt que ; -- <i>après les adjectifs tels que</i> [[ἄλλος]], [[ἕτερος]], [[διπλάσιος]], [[πολλαπλάσιος]], <i>etc. (v. ces mots) ; -- après les locut. telles que</i> : οὐδ’ [[ὅσον]] ἤ THCR non autant que ; πρὶν ἤ, [[πρόσθεν]] ἤ <i>(v. ces mots)</i> ; ἄλλο [[τι]] ἤ : ἄλλο [[τι]] ἢ περὶ [[πολλοῦ]] ποιεῖ [[ὅπως]] [[ὡς]] βέλτιστοι [[οἱ]] νεώτεροι ἔσονται ; PLAT que fais-tu autre chose (<i>litt.</i> fais-tu qch autre) sinon tâcher de rendre les jeunes gens le meilleurs possible ? -- <i>qqf suivi de</i> [[οὐ]] (ἢ [[οὐ]], <i>au sens de</i> ἤ <i>seul</i>) : ἐγνῶσθαι πόλιν ὅλην διαφθεῖραι [[μᾶλλον]] ἢ [[οὐ]] τοὺς αἰτίους THC (la décision par laquelle) ils avaient condamné à périr une ville entière au lieu de frapper seulement les coupables ; <i>de</i> [[ὡς]] <i>ou</i> [[ὥστε]] : μείζω ἢ [[ὡς]] [[τῷ]] λόγῳ [[τις]] ἂν εἴποι DÉM actions trop grandes pour qu’on les puisse retracer par la parole, <i>etc.</i><br /><b>3</b> <i>après un posit.</i> : [[ὑμέας]] δίκαιον ἔχειν (<i>s.e.</i> [[μᾶλλον]]) ἤ περ Ἀθηναίους HDT il est juste que vous l’ayez plutôt que les Athéniens ; ἐμοὶ πικρὸς τέθνηκεν (<i>s.e.</i> [[μᾶλλον]]) ἢ κείνοις [[γλυκύς]] SOPH sa mort m’est amère plus qu’elle ne leur est douce;<br /><b>4</b> <i>après un Sp.</i> : ἡ [[Αἴγυπτος]] [[πλεῖστα]] θωυμάσια [[ἔχει]] ἢ ἄλλη πᾶσα [[χώρη]] HDT l’Égypte possède plus de choses merveilleuses qu’aucun autre pays.<br />'''Étymologie:''' cf. [[ἠέ]].<br /><span class="bld">2</span><i>particule épq.</i><br />comme, <i>dans la locut.</i> ἢ [[θέμις]] [[ἐστί]] IL comme c’est la règle.
 }}