circumscribo: Difference between revisions

3,447 bytes added ,  15 August 2017
3_3
(Gf-D_2)
(3_3)
Line 4: Line 4:
{{Gaffiot
{{Gaffiot
|gf=<b>circumscrībō</b>,¹¹ scrīpsī, scrīptum, ĕre, tr., tracer un cercle autour<br /><b>1</b> [au pr.] : orbem Cic. Fin. 5, 23, décrire un cercle ; lineas extremas umbræ Quint. 10, 2, 7, tracer les contours d’une ombre ; [[virgula]] aliquem circumscribere Cic. Phil. 8, 23, avec une baguette tracer un cercle autour de quelqu’un<br /><b>2</b> [fig.] enclore, borner, limiter qqch. : [[exiguum]] [[nobis]] vitæ [[curriculum]] [[natura]] circumscripsit Cic. Rab. perd. 30, il [[est]] étroit, le champ d’existence que nous a tracé la nature ; [[illi]] quibus [[quasi]] [[circumscriptus]] [[est]] habitandi [[locus]] Cic. Par. 18, ceux auxquels on a pour ainsi [[dire]] délimité un lieu d’habitation ; mente circumscribitur [[sententia]] Cic. Or. 200, l’esprit [[fixe]] le contour de la pensée ; terminis [[aliquid]] circumscribere Cic. de Or. 1, 70, entourer qqch. de limites (circonscrire qqch.), cf. Arch. 29 ; de Or. 2, 67 ; certi et circumscripti verborum ambibus Cic. Or. 38, périodes aux contours précis<br /><b>3</b> limiter, restreindre : gulam et ventrem Sen. Ep. 108, 14, se restreindre sur la bouche et les plaisirs sensuels ; [[senatus]], [[credo]], prætorem [[eum]] circumscripsisset Cic. Mil. 88, le sénat, j’imagine, aurait maintenu sa préture dans les bornes, cf. Att. 7, 9, 2 ; Cæs. C. 1, 32, 6 ; parata de circumscribendo adulescente [[sententia]] [[consularis]] Cic. Phil. 13, 19, la motion d’un consulaire était toute prête pour fixer des limites au jeune homme [Octave] = pour lui interdire l’accès du territoire de la république en le déclarant [[hostis]] ; [[circumscriptus]] a senatu [[Antonius]] Cic. Phil. 2, 53, les pouvoirs d’Antoine paralysés par le sénat<br /><b>4</b> envelopper, circonvenir, tromper : captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti Cic. Ac. 2, 46, enlacés (embarrassés) et trompés par des questions captieuses &#124;&#124; adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]] &#124;&#124; détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.||adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]]||détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.
|gf=<b>circumscrībō</b>,¹¹ scrīpsī, scrīptum, ĕre, tr., tracer un cercle autour<br /><b>1</b> [au pr.] : orbem Cic. Fin. 5, 23, décrire un cercle ; lineas extremas umbræ Quint. 10, 2, 7, tracer les contours d’une ombre ; [[virgula]] aliquem circumscribere Cic. Phil. 8, 23, avec une baguette tracer un cercle autour de quelqu’un<br /><b>2</b> [fig.] enclore, borner, limiter qqch. : [[exiguum]] [[nobis]] vitæ [[curriculum]] [[natura]] circumscripsit Cic. Rab. perd. 30, il [[est]] étroit, le champ d’existence que nous a tracé la nature ; [[illi]] quibus [[quasi]] [[circumscriptus]] [[est]] habitandi [[locus]] Cic. Par. 18, ceux auxquels on a pour ainsi [[dire]] délimité un lieu d’habitation ; mente circumscribitur [[sententia]] Cic. Or. 200, l’esprit [[fixe]] le contour de la pensée ; terminis [[aliquid]] circumscribere Cic. de Or. 1, 70, entourer qqch. de limites (circonscrire qqch.), cf. Arch. 29 ; de Or. 2, 67 ; certi et circumscripti verborum ambibus Cic. Or. 38, périodes aux contours précis<br /><b>3</b> limiter, restreindre : gulam et ventrem Sen. Ep. 108, 14, se restreindre sur la bouche et les plaisirs sensuels ; [[senatus]], [[credo]], prætorem [[eum]] circumscripsisset Cic. Mil. 88, le sénat, j’imagine, aurait maintenu sa préture dans les bornes, cf. Att. 7, 9, 2 ; Cæs. C. 1, 32, 6 ; parata de circumscribendo adulescente [[sententia]] [[consularis]] Cic. Phil. 13, 19, la motion d’un consulaire était toute prête pour fixer des limites au jeune homme [Octave] = pour lui interdire l’accès du territoire de la république en le déclarant [[hostis]] ; [[circumscriptus]] a senatu [[Antonius]] Cic. Phil. 2, 53, les pouvoirs d’Antoine paralysés par le sénat<br /><b>4</b> envelopper, circonvenir, tromper : captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti Cic. Ac. 2, 46, enlacés (embarrassés) et trompés par des questions captieuses &#124;&#124; adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]] &#124;&#124; détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.||adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]]||détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.
}}
{{Georges
|georg=[[circum]]-scrībo, scrīpsi, scrīptum, ere, [[einen]] [[Kreis (um [[einen]] Ggstd.) [[beschreiben]], od. [[einen]] Ggstd. [[mit]] einem Kreise [[umschreiben]], -[[einschließen]], I) eig.: orbem, Cic.: lineas extremas umbrae, Quint: stantem virgulā, Cic.: [[lacus]] est in similitudinem iacentis rotae [[circumscriptus]], hat im Umkreise die [[Gestalt]] eines l. R., Plin. ep. 8, 20, 4. – II) übtr.: A) gleichs. den [[Umriß]] eines Körpers [[ziehen]], d.i. die Grenzen eines Ggstds. [[bestimmen]], [[etwas]] [[abgrenzen]], [[exiguum]] alci vitae [[curriculum]], Cic.: [[ante]] circumscribitur mente [[sententia]], [[erst]] denkt od. faßt die [[Seele]] den Gedanken [[bestimmt]], Cic.: locum habitandi alci, Cic.: [[Oceanus]] [[undique]] circumscribit omnes terras et ambit, Gell.: nullis ut terminis circumscribat [[aut]] definiat [[ius]] suum [[quo]] [[minus]] ei liceat etc., Cic. de or. 1, 70. – B) (die [[Grenze]], [[Schranken]], [[als]] Ggstz. zum Weiten, Laxen gedacht) [[etwas]] in enge Grenzen [[ziehen]], [[zusammenziehen]], [[beschränken]], [[einschränken]] ([[wie]] [[auch]] περιγράφειν), a) im allg.: c. [[corpus]] et [[animo]] locum laxare, den [[Umfang]] [[des]] K. [[beschränken]] (= ihn [[nicht]] zu [[stark]] [[werden]] [[lassen]]) u. dem Geiste den [[Raum]] [[erweitern]], Sen.: constitui vincere dolorem tuum, [[non]] circumscribere ([[nicht]] [[bloß]] zu [[beschränken]], zu paralysieren), Sen.: c. luxuriam vilitate, Plin.: gulam et ventrem, Sen.: Dionysium [[sex]] epitomis, [[zusammenfassen]], Col. – u. [[als]] t. t. der [[spät]]. Medizin, circumscribi = minui, [[aufhören]], Cael. Aur. – b) eine [[Person]] in ihrem [[Benehmen]], sowohl übh., alqm, Sen. nat. qu. 5, 1, 3: alqm alqā re, Cic. Phil. 6, 3, 5. – [[als]] insbes. [[einen]] [[Magistrat]] in der Ausübung seiner Amtsgewalt [[beschränken]] u. ([[wenn]] er in seinen Maßregeln zu [[weit]] geht) ihn in die gehörigen [[Schranken]] [[zurückweisen]], ihn [[einschränken]], tribunum [[plebis]], Cic.: praetorem, Cic.: Antonium, Cic. – C) gleichs. [[mit]] Worten umziehend [[umschreiben]], [[circuitio]] est [[oratio]] rem simplicem circumscribens elocutione, Cornif. rhet. 4, 43. – D) jmd. gleichs. [[mit]] Worten, Fragen usw. [[einschließen]], ihn [[umgarnen]], [[bestricken]], [[täuschen]], 1) im allg.: fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti, umgarnt u. berückt, Cic.: c. ipsum, Plin. – 2) insbes.: a) [[als]] t. t. der Geschäftsspr., jmd. um [[sein]] [[Geld]]-, um [[sein]] [[Vermögen]] [[bringen]], ihn [[übervorteilen]] (s. Heusinger Cic. de off. 3, c. 15 in.), adulescentulos, Cic. (vgl. ne [[minor]] [[[frater]]] circumscribatur, timet, Sen. rhet.): ab alqo circumscribi, Cic.: vectigalia, [[unterschlagen]], Ps. Quint. decl. – b) [[als]] t. t. der Gerichtsspr., [[durch]] Erklärung [[nach]] dem Buchstaben den [[wahren]] [[Sinn]] eines Gesetzes, Testaments usw. [[umgehen]], legem, ICt.: [[testamentum]], Plin. ep. – dah. c) eine [[Tat]] [[durch]] [[andere]] Auslegung [[bemänteln]], facetis iocis [[sacrilegium]], Iustin. 39, 2, 5. – E) eine [[Streitfrage]] [[vor]] [[Gericht]] od. in der Disputation [[umgehen]], etw. aufhe ben, [[beseitigen]] ([[wie]] περιγράφειν), sententias, Cic.: [[uno]] genere ([[durch]] diesen [[einen]] [[Umstand]]) [[genus]] [[hoc]] oratorum, Cic.: [[hoc]] omne [[tempus]] Sullanum ex accusatione, Cic.
}}
}}