View source for βγάζω

{{grml
|mltxt=και βγάλλω και [[βγάνω]] (Μ [[βγάζω]], ἐβγάζω, βγάλλω, ἐβγάλλω, [[βγάνω]], ἐβγάνω)<br /><b>1.</b> [[βγάζω]] έξω, [[εξάγω]]<br /><b>2.</b> [[ανασύρω]] («[[βγάζω]] [[μαχαίρι]]»)<br /><b>3.</b> [[αναδίνω]], [[τινάζω]] [[προς]] τα έξω («ο [[βράχος]] βγάζει [[νερό]]»)<br /><b>4.</b> [[ξεριζώνω]], [[μαδώ]] («[[βγάζω]] τα χορτάρια, τα φρύδια, τις [[τρίχες]] κ.λπ.»)<br /><b>5.</b> [[εξορύσσω]] («[[βγάζω]] το [[μάρμαρο]], το [[μάτι]] κ.λπ.»)<br /><b>6.</b> [[κάνω]] [[εκφορά]] νεκρού<br /><b>νεοελλ.</b><br />Ι. <br /><b>1.</b> [[αποβιβάζω]] («το [[βαπόρι]] μας έβγαλε στο [[λιμάνι]]»)<br /><b>2.</b> [[αντλώ]] («[[βγάζω]] [[νερό]] απ' το [[πηγάδι]], [[κρασί]] απ' το [[βαρέλι]]»)<br /><b>3.</b> [[τραβώ]] [[προς]] τα έξω («[[βγάζω]] τη [[βάρκα]], το [[καΐκι]]»)<br /><b>4.</b> [[εκκολάπτω]] («η [[κότα]] έβγαλε [[οχτώ]] πουλιά»)<br /><b>5.</b> [[αφαιρώ]], [[βγάζω]] από [[πάνω]] μου («[[βγάζω]] τα ρούχα μου»)<br /><b>6.</b> [[εξαρθρώνω]] («έπεσα κι έβγαλα το [[χέρι]] μου»)<br /><b>7.</b> [[παραθέτω]], [[προσφέρω]] ([[φαγητό]], [[γλυκά]] και ποτά)<br /><b>8.</b> [[περιάγω]], [[περιφέρω]] (α. «βγάζουν δίσκο», για έρανο<br />β. «βγάζουν την [[εικόνα]]», σε [[λιτανεία]])<br /><b>9.</b> αναδύω, φύω («η γη βγάζει [[χορτάρι]]», «το [[δέντρο]] βγάζει φύλλα»)<br /><b>10.</b> [[αποδίδω]], [[παράγω]] («η [[αγελάδα]] βγάζει πολύ [[γάλα]]», «ο [[φούρνος]] βγάζει καλό [[ψωμί]]»)<br /><b>11.</b> [[αναδίδω]], [[εκπέμπω]] («η [[λάμπα]] βγάζει καπνό», «το [[λουλούδι]] βγάζει [[μυρωδιά]]»)<br /><b>12.</b> [[κάνω]] την τελευταία [[πλύση]], [[ξεπλένω]] («[[βγάζω]] τα σεντόνια»)<br /><b>13.</b> [[απολύω]], [[απομακρύνω]] κάποιον από [[αξίωμα]] ή [[υπηρεσία]] («τον έβγαλαν απ' τη [[θέση]] του»)<br /><b>14.</b> [[απομακρύνω]] («δεν έβγαλε τα μάτια του από [[πάνω]] της»)<br /><b>15.</b> [[απαλλάσσω]] («τον [[βγάζω]] από μπελάδες»)<br /><b>16.</b> [[δημιουργώ]] («[[βγάζω]] νέα [[μόδα]]»)<br /><b>17.</b> [[αναδεικνύω]] («ο [[τάδε]] έβγαλε καλούς μαθητές»)<br /><b>18.</b> [[εκλέγω]] («τον έβγαλαν δήμαρχο»)<br /><b>19.</b> [[αποκαλύπτω]], [[φανερώνω]] («τον [[βγάζω]] ψεύτη»)<br /><b>20.</b> [[αφαιρώ]] («[[βγάζω]] το [[ποσό]] απ' τον λογαριασμό»)<br /><b>21.</b> [[εξαιρώ]] («βγάλτε με απ' τη [[μοιρασιά]]»)<br /><b>22.</b> [[κερδίζω]] («[[βγάζω]] το [[ψωμί]] μου», «...τα έξοδά μου» <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>23.</b> ωφελούμαι («δεν θα βγάλεις [[τίποτε]]»)<br /><b>24.</b> [[αποχωρίζω]], [[ξεχωρίζω]] [[κατά]] τη [[διανομή]] («σού 'βγαλα και [[σένα]] [[μερίδιο]]»)<br /><b>25.</b> [[λογαριάζω]], [[μετρώ]] («τα [[βγάζω]] [[δέκα]]»)<br /><b>26.</b> [[οδηγώ]] («το [[μονοπάτι]] μ' έβγαλε»)<br /><b>27.</b> [[περνάω]] («[[βγάζω]] τον ανήφορο»)<br /><b>28.</b> [[επιζώ]] («δεν θα τη βγάλει τη [[χρονιά]]»)<br /><b>29.</b> [[καλύπτω]] τις ανάγκες μου («θα τον βγάλω τον [[μήνα]]»)<br /><b>30.</b> [[τελειώνω]], [[συμπληρώνω]] («[[βγάζω]] το Γυμνάσιο»)<br /><b>31.</b> [[εκδίδω]], [[δημοσιεύω]] («[[βγάζω]] [[βιβλίο]]», «...[[εφημερίδα]]» <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>32.</b> [[συνθέτω]] και [[παραδίδω]] στη [[δημοσιότητα]] («[[βγάζω]] [[τραγούδι]]»)<br /><b>33.</b> [[κοινοποιώ]], [[δημοσιεύω]], [[εκδίδω]] («[[βγάζω]] νόμο», ή «εγκύκλιο»)<br /><b>34.</b> [[παίρνω]] [[επίσημο]] [[έγγραφο]] από [[δημόσια]] ή [[άλλη]] [[αρχή]] («[[βγάζω]] [[πιστοποιητικό]]», «...[[εισιτήριο]]» <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>35.</b> [[δίνω]] όνομα [[κατά]] τη [[βάφτιση]] («την έβγαλαν Γιάννα»)<br /><b>36.</b> [[αποδίδω]] [[ονομασία]] («[[βγάζω]] [[παρατσούκλι]]»)<br /><b>37.</b> [[διακρίνω]], [[κατορθώνω]] να διαβάσω («δεν [[βγάζω]] τα γράμματα σου»)<br />II. <b>φρ.</b><br /><b>1.</b> «[[βγάζω]] το [[φίδι]] απ' την [[τρύπα]]» — [[αναλαμβάνω]] επικίνδυνο [[εγχείρημα]]<br /><b>2.</b> «[[βγάζω]] [[γλώσσα]]» αυθαδιάζω<br /><b>3.</b> «[[βγάζω]] τις φωνές» [[κραυγάζω]], [[φωνάζω]]<br /><b>4.</b> «δεν [[βγάζω]] [[άχνα]]», «...γρυ», «...[[λέξη]]», «.....λόγο», «....[[μιλιά]]», «....[[τσιμουδιά]]» — [[σωπαίνω]], [[παραμένω]] [[αμίλητος]]<br /><b>5.</b> «[[βγάζω]] λόγο» — [[εκφωνώ]] λόγο<br /><b>6.</b> «[[βγάζω]] αφορισμό» — [[διαβάζω]] το [[κείμενο]] του αφορισμού<br /><b>7.</b> «[[βγάζω]] την [[ουρά]] μου έξω» — [[ξεγλιστρώ]], [[αποφεύγω]] την [[ανάληψη]] ευθυνών<br /><b>8.</b> «[[βγάζω]] [[φωτογραφία]]» — [[φωτογραφίζω]] ή φωτογραφίζομαι<br /><b>9.</b> «[[βγάζω]] κάποιον στον δρόμο» — [[διώχνω]], [[αποπέμπω]]<br /><b>10</b> «[[βγάζω]] κάποιον απ' τη [[μέση]]» — [[παραμερίζω]] κάποιον, τον [[εξοντώνω]] ή τον [[καθιστώ]] ανίκανο να κάνει [[κάτι]]<br /><b>11.</b> «[[βγάζω]] κάποιον απ' τον ίσιο δρόμο» — τον [[κάνω]] να παρεκτραπεί<br /><b>12.</b> «[[βγάζω]] απ' τον νου μου» <br />α) [[απομακρύνω]] απ' τον νου μου, [[λησμονώ]]<br />β) [[επινοώ]]<br /><b>13.</b> «του [[βγάζω]] την [[ψυχή]], το [[λάδι]], την [[πίστη]], τον Θεό, τον Χριστό, την [[Παναγία]]» — τον [[τυραννώ]], τον [[βασανίζω]]<br /><b>14.</b> «[[βγάζω]] [[λόγια]]», «...κουβέντες, κουτσομπολιά» — [[κακολογώ]], [[δυσφημώ]]<br /><b>15.</b> «[[βγάζω]] όνομα» — [[αποκτώ]] καλή ή κακή [[φήμη]]<br /><b>16.</b> «της έβγαλε τ' όνομα» — τη δυσφήμησε<br /><b>17.</b> α) του [[βγάζω]] τα μάτια» (για [[πράγμα]] το [[καταστρέφω]]<br />β) «του [[βγάζω]] τα μάτια» (για [[πρόσωπο]]) του [[προκαλώ]] [[μεγάλη]] [[ζημιά]]<br />γ) «[[βγάζω]] τα μάτια μου» — καταπονούμαι, [[κουράζω]] τα μάτια μου<br />δ) «βγάζουν τα μάτια τους» — συνουσιάζονται<br /><b>18.</b> «του [[βγάζω]] το [[πετσί]]» — τον [[γδέρνω]], τον [[εκμεταλλεύομαι]] αδίσταχτα<br /><b>19.</b> «τα [[βγάζω]] [[πέρα]]» — [[κατορθώνω]] [[κάτι]]<br /><b>20.</b> «[[βγάζω]] δουλειά» — [[είμαι]] [[αποδοτικός]] στην [[εργασία]] μου<br /><b>21.</b> «[[βγάζω]] απ' τη [[μύγα]] [[ξίγγι]]» [[κερδίζω]] και από τα πιο ευτελή<br /><b>22.</b> «του το [[βγάζω]] [[ξινό]]» ή «από τη [[μύτη]]» — [[ευεργετώ]] κάποιον και [[κατόπιν]] τον [[στενοχωρώ]]<br /><b>23.</b> «[[βγάζω]] τ' άντερά μου» <br />α) [[κάνω]] εμετό<br />β) [[κακολογώ]] ασύστολα<br />γ) [[κερδίζω]] υπερβολικά χρήματα<br /><b>24.</b> «[[βγάζω]] στη [[φορά]]» ή «...τ' άπλυτα στη [[φορά]]» — [[αποκαλύπτω]] παρεκτροπές<br /><b>25.</b> «[[βγάζω]] στο [[κλαρί]]» ή «στο [[κουρμπέτι]]»[[κάνω]] κάποιον ανήθικο<br /><b>26.</b> «[[βγάζω]] τα [[λόγια]] κάποιου με την [[τσιμπίδα]]» ή «...με τα τσιγκέλια» — δυσκολεύομαι να τον [[κάνω]] να μιλήσει<br /><b>27.</b> «του [[βγάζω]] το [[καπέλο]]» — [[αναγνωρίζω]] την [[αξία]] του<br /><b>28.</b> «τον [[βγάζω]] ασπροπρόσωπο» — με τις ενέργειές μου ή τη [[δοκιμασία]] μου δεν [[επιτρέπω]] να κατηγορηθεί σε [[τίποτε]]<br /><b>29.</b> «τον [[βγάζω]] [[λάδι]]» — [[αποσείω]] απ' αυτόν [[κάθε]] [[ευθύνη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> [[βγάζω]] <span style="color: red;"><</span> <b>μσν.</b> <i>εβγάζω</i> (με σίγηση του αρκτικού άτονου <i>ε</i>-) <span style="color: red;"><</span> <i>εβγάζω</i> (με [[συγκοπή]] της συλλαβής -<i>βι</i>- [[κατά]] [[απλολογία]]) <span style="color: red;"><</span> <i>εγβιβάζω</i> (με αφομοιωτική [[τροπή]] του -<i>κ</i>- σε -<i>γ</i>- προ του -<i>β</i>- &GT; <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> [[εκβιβάζω]]-<i>βγάλλω</i> (με σίγηση του αρκτικού άτονου <i>ε</i>-) <span style="color: red;"><</span> <b>μσν.</b> [[εβγάλλω]] (με [[αντιμετάθεση]] φθόγγων) <span style="color: red;"><</span> <i>εγβάλλω</i> (με αφομοιωτική [[τροπή]] του -<i>κ</i>-, σε -<i>γ</i>- προ του -<i>β</i>-) <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> [[εκβάλλω]]-[[βγάνω]] <span style="color: red;"><</span> <b>μσν.</b> [[εβγάνω]] <span style="color: red;"><</span> <i>εβγάζω</i> <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> [[εκβιβάζω]], με [[επίδραση]] του αντίθετου ρ. [[βάνω]]].
}}