View source for κρήνη

{{LSJ1
|Full diacritics=κρήνη
|Medium diacritics=κρήνη
|Low diacritics=κρήνη
|Capitals=ΚΡΗΝΗ
|Transliteration A=krḗnē
|Transliteration B=krēnē
|Transliteration C=krini
|Beta Code=krh/nh
|Definition=Dor. κράνα <span class="title">IG</span>42(1).121.6 (Epid.), etc.; Aeol. κράννα ib.12(2).103 (Mytil.): ἡ:—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">well, spring, fountain</b>, <b class="b3">μελάνυδρος, καλλιρέεθρος</b>, <span class="bibl">Il.16.3</span>, <span class="bibl">Od.10.107</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.39</span>,al., <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>112c</span>, etc.; opp. <b class="b3">φρέαρ</b> (q.v.), <span class="bibl">Hdt.4.120</span>, <span class="bibl">Th.2.48</span>; ἐμπλησαμένη τὴν ὑδρίαν . . ἀπὸ κρήνης <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>328</span>; κ. οἴνου <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>707</span>; ὀμνύω . . κράνας καὶ ποταμούς <span class="title">SIG</span> 527.34 (Dreros, iii B. C.): poet. in pl., for <b class="b2">water</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>686</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ant.</span>844</span> (both lyr.); <b class="b3">κρηνῶν ἐπιμελητής</b>, title of official at Athens, <span class="title">IG</span>22.338.11, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ath.</span>43.1</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>758e</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1321b26</span>, <span class="title">OGI</span>483.159 (Pergam.).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1507.png Seite 1507]] ἡ, dor. [[κράνα]], der <b class="b2">Quell, </b>die <b class="b2">Quelle</b>; Il. 9, 14; [[μελάνυδρος]] 16, 3; [[καλλιρέεθρος]] Od. 10, 107, öfter; Παρνασοῦ [[κράνα]] [[Κασταλία]] Pind. P. 1, 39; [[ἀείρυτος]] Soph. O. C. 471, öfter, wie Eur.; ποταμοὺς καὶ κρήνας ποιεῖ Plat. Phaed. 112 c; im Ggstz von [[φρέαρ]], Spring, <b class="b2">Springbrunnen</b>, Thuc. 2, 48; [[πότιμος]] Pol. 34, 9, 15 (vgl. κροῦνος). – Die Alten leiten es von [[κεράννυμι]] her.
}}
{{ls
|lstext='''κρήνη''': Δωρ. [[κράνα]], ἡ, = κρουνὸς (ὃ ἴδε), [[πηγή]], [[βρύσις]], Λατ. fons, [[μελάνυδρος]], [[καλλιρέεθρος]] Ἰλ. Π. 3, Ὀδ. Κ. 107, κτλ.· οὕτω παρὰ Πινδ. καὶ Ἀττ.· ἐν ἀντιθ. πρὸς τὸ [[φρέαρ]] (ὃ ἴδε), Ἡρόδ. 4. 120, Θουκ. 2. 48· ἐμπλησαμένη τὴν ὑδρίαν… ἀπὸ κρήνης Ἀριστοφ. Λυσ. 328· κρ. οἴνου Εὐρ. Βάκχ. 707· ‒ παρὰ ποιηταῖς ἐν χρήσει κατὰ πληθ., ὡς τὸ πηγαί, μὲ τὴν σημασίαν [[ὕδωρ]], ὕδατα, Σοφ. Ο. Κ. 686, Ἀντ. 844· ἐν Ἑλλάδι αἱ κρῆναι διετέλουν ὑπὸ τὴν φροντίδα ἰδίων ἐπιμελητῶν (κρηνῶν ἐπιμεληταί), Ἀριστ. Πολιτικ. 6. 8. 5. (Ἴσως ἐκ τοῦ [[κάρα]], κάρηνον, πρβλ. τὸ Λατ. caput aquae, τὰ νῦν «κεφαλάρι»).
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />source, fontaine.<br />'''Étymologie:''' p. *κράσνα, de la R. Καρ, Κερ, mélanger, agiter, litt. « eau agitée ».
}}
{{Autenrieth
|auten=[[fount]], [[spring]]; [[κρήνηνδε]], to the [[spring]], Od. 20.154. (Cf. [[cut]] No. 61.)
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[κρήνη]], Α δωρ. τ. [[κράνα]], αιολ. τ. [[κράννα]])<br /><b>1.</b> [[κτίσμα]] με έναν ή περισσότερους κρουνούς από τους οποίους τρέχει [[νερό]]<br /><b>2.</b> [[φυσική]] [[πηγή]] ύδατος<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b> [[πηγή]] («απ' την αστείρευτη του ήλιου [[κρήνη]]», Ζερβ.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>στον πληθ.</b> <i>αἱ κρῆναι</i><br />το [[νερό]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι τ. [[κρήνη]], [[κράνα]] και [[κράννα]] ανάγονται σε <i>κράσνα</i>. Έτσι, από τον τ. <i>κράσνα</i> &GT; [[κράννα]] (<b>αιολ. τ.</b>), με [[αφομοίωση]], και <i>κρᾱνᾱ</i> (<b>δωρ. τ.</b>), με [[αντέκταση]]. Ο αττ. τ. [[κρήνη]] (<span style="color: red;"><</span> <i>κρᾱνη</i>) εμφανίζει [[δυσκολία]] λόγω της εμφάνισης του -<i>ρη</i>- [[αντί]] του αναμενόμενου -<i>ρᾱ</i>-, που εξηγείται [[είτε]] με ανομοιωτική [[τροπή]] του -<i>ρᾱνη</i> σε -<i>ρήνη</i> [[είτε]] με υπεραττικισμό (λόγω του -<i>η</i>- [[αντί]] του αναμενόμενου -<i>ᾱ</i>- [[μετά]] από <i>ρ</i>). Ο τ. <i>κράσνα</i> ανάγεται πιθ. σε ΙΕ τ. <i>krsn</i><i>ā</i>-, <b>[[πρβλ]].</b> [[κρουνός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>krosno</i>), [[οπότε]] συνδέεται με αρχ. νορβ. <i>hronn</i>, αγγλοσαξ. <i>hroen</i>, <i>hoern</i>. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. [[κρήνη]] «κύρια [[πηγή]], [[κεφαλόβρυσο]]» συνδέεται με τη λ. [[κάρα]] «[[κεφαλή]]», λόγω της σημασιολογικής συγγένειας, <b>[[πρβλ]].</b> [[κράνα]]<br />[[κεφαλή]] (<b>Ησύχ.</b>) και λατ. <i>caput fontis</i> «[[κεφαλόβρυσο]]». Κατ' άλλους, [[τέλος]], η λ. [[είναι]] αιγαιακό [[δάνειο]]. Η λ. μαρτυρείται σε [[πολλά]] τοπωνύμια (<b>[[πρβλ]].</b> <i>Κραννούν</i>) και ως β' συνθετικό (<b>[[πρβλ]].</b> <i>Ιπποκρήνη</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κρηναίος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κρήνηθεν]], [[κρηνήιος]], [[κρήνηνδε]], [[κρηνιάς]], [[κρηνίδιον]], [[κρηνίον]], [[κρηνίς]], [[κρηνίτις]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κρηνικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[κρηνούχος]], [[κρηνοφύλαξ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κρηνοθεραπεία]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αγχίκρηνος</i>, [[εύκρηνος]], [[καλλίκρηνος]], <i>υποκρήνη</i>, [[υπόκρηνος]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κρήνη:''' Δωρ. [[κράνα]], ἡ, [[πηγάδι]], [[κρήνη]], [[βρύση]], [[πηγή]], Λατ. [[fons]], σε Ομηρ. κ.λπ.· αντίθ. προς το [[φρέαρ]] ([[δεξαμενή]]), σε Ηρόδ., Θουκ.· οι ποιητές το χρησιμ. στον πληθ. για το [[νερό]], σε Σοφ.
}}