View source for πέντε

{{LSJ1
|Full diacritics=πέντε
|Medium diacritics=πέντε
|Low diacritics=πέντε
|Capitals=ΠΕΝΤΕ
|Transliteration A=pénte
|Transliteration B=pente
|Transliteration C=pente
|Beta Code=pe/nte
|Definition=Aeol. πέμπε (q.v.), οἱ, αἱ, τά, indecl. (declined in Aeol.), <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">five</b>, <span class="bibl">Il.10.317</span>, etc. ; <b class="b3">τὰ πέντε κρατήσας</b> having won the <b class="b3">πένταθλον</b>, <span class="bibl">Simon.155.11</span>. (I.-E. <b class="b2">penq[uglide]e</b>, cf. Skt. <b class="b2">páñca</b>, Lith. <b class="b2">penki</b>, etc. 'five'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0557.png Seite 557]] οἱ, αἱ, τά, indecl., <b class="b2">fünf</b>, Hom. u. Folgde überall; äol. [[πέμπε]]. – In den Zusammensetzungen erkl. die Alten die Formen mit πεντε- für besser attisch als die mit πεντα-, vgl. Lob. Phryn. 413.
}}
{{ls
|lstext='''πέντε''': Αἰολ. [[πέμπε]], οἱ, αἱ, τά, ἄκλ. ἀριθμ., Ὅμ. κλ.· τὰ [[πέντε]] κρατεῖν, δηλ. τὸ [[πένταθλον]], Σιμωνίδ. 158. Ἐν συνθέσει ὁ [[γνήσιος]] Ἀττ. [[τύπος]] [[εἶναι]] [[πέντε]]-, [[ὅπερ]] [[ὅμως]] σχεδὸν [[πανταχοῦ]] μετεβλήθη ὑπὸ τῶν Ἀντιγραφέων εἰς τὸ μεταγεν. πεντα-, Piers. εἰς Μοῖριν 321, Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 413, Ἕρμανν. εἰς Ἀριστοφ. Νεφ. 755 (759). (Ὁ ἐξ ἀρχῆς Ἑλλην. [[τύπος]] φαίνεται ὅτι ἦτο τὸ Αἰολ. [[πέμπε]], [[ὅθεν]] πέμπτος, πεμπάς, πεμπάζω· πρβλ. Σανσκρ. καὶ Ζενδ. pank-an· Λατ. quinqu-e, quin(c)-tus, (πρβλ. ἵππος eq-uus, ἕπομαι seq-uor)· Λιθ. penk-i, penk-tas (quint-us)· Γοτθ. καὶ Ἀρχ. Γερμ. fimf· Ἀγγλο-Σαξον. fif, κτλ.)
}}
{{bailly
|btext=([[οἱ]], [[αἱ]], [[τά]])<br /><i>numéral indécl.</i><br />cinq.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> quinque, cf. [[πέπτω]]|coquo, [[ἵππος]]|equus, [[ἕπομαι]]|sequor.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[five]].
}}
{{Slater
|sltr=[[πέντε]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[five]] ἀθρόαις [[πέντε]] νύκτεσσιν (P. 4.130) [[πέντε]] μὲν [[Ἰσθμοῖ]] νῖκαι (P. 7.13)
}}
{{eles
|esgtx=[[cinco]]
}}
{{StrongGR
|strgr=a [[primary]] [[number]]; "[[five]]": [[five]].
}}
{{grml
|mltxt=ΝΑ, αιολ. τ. [[πέμπε]] Α<br /><b>άκλ.</b> απόλυτο αριθμητικό το οποίο δηλώνει την [[ποσότητα]] που προκύπτει όταν σε [[τέσσερεις]] μονάδες προστεθεί [[άλλη]] μία, [[καθώς]] και το σύμβολό του<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (με άρθρ. ουδ. ως ουσ.) <i>το [[πέντε]]<br />[[καθετί]] που φέρει αυτόν τον αριθμό («δουλεύει στο [[πέντε]] [[γραφείο]]»)<br /><b>2.</b> (σχετικά με [[χρονολογία]], ώρα ή [[ηλικία]] χρησιμοποιείται ως τακτικό αριθμητικό) [[πέμπτος]] («[[είναι]] στα [[πέντε]]»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «έμεινε στους [[πέντε]] δρόμους» — έμεινε εντελώς [[μόνος]] και εγκαταλελειμμένος ή έχασε [[κάθε]] περιουσιακό [[στοιχείο]] που είχε<br />β) «του [[πάει]] [[πέντε]] [[πέντε]]» — φοβάται πολύ<br />γ) «νά σου [[πέντε]] κι άλλα [[πέντε]]» — [[έκφραση]] η οποία συνοδεύει [[χειρονομία]] δυσφορίας ή αποδοκιμασίας<br />δ) «η [[ομάδα]] τών [[πέντε]]»<br /><b>μουσ.</b> [[ομάδα]] [[πέντε]] Ρώσων συνθετών οι οποίοι το 1875 [[περίπου]] ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη [[δημιουργία]] μιας αληθινά εθνικής σχολής στη ρωσική [[μουσική]]<br /><b>4.</b> <b>παροιμ. φρ.</b> «[[κάλλιο]] [[πέντε]] και στο [[χέρι]] [[παρά]] [[δέκα]] και [[καρτέρι]]» — λέγεται για να δηλώσει το [[γεγονός]] ότι [[είναι]] προτιμότερα τα [[λίγα]] και τα εξασφαλισμένα από τα [[πολλά]], τα οποία όμως θεωρούνται αβέβαια<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (στους Πυθαγορείους) ο [[γάμος]]<br /><b>2.</b> (με αρθρ. ουδ. πληθ. ως ουσ.) <i>τὰ [[πέντε]]<br />το [[πένταθλο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>penk</i><sup>w</sup><i>e</i> «[[πέντε]]» και συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>panca</i>, αβεστ. <i>panča</i>, αρμεν. <i>hing</i>, λατ. <i>qu</i><i>ī</i><i>nque</i>, λιθουαν. <i>penki</i>, γερμ. <i>funf</i>. Κατά μία [[άποψη]], οι τ. αυτοί μπορούν να συνδεθούν με λ. που έχουν τη σημ. «[[γροθιά]]» (<b>πρβλ.</b> αρχ. άνω γερμ. <i>f</i><i>ū</i><i>st</i>, αρχ. σλαβ. <i>penstĭ</i>). Ο τ. [[πέμπε]] έχει προέλθει από διαφορετική [[αντιπροσώπευση]] του χειλοϋπερωικού φθόγγου στην αιολική διάλεκτο.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πεντάδα]](-<i>άς</i>), [[πεντάκις]], [[πέμπτος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πεμπάζω]], [[πενταξός]], [[πένταχα]], [[πεντάχα]], [[πενταχή]], [[πενταχού]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[πενταχώς]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πεντάρα]], [[πεντάρι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (για σύνθ. με α' συνθετικό <b>βλ.</b> <i>πεντα</i>-)].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πέντε:''' Αιολ. [[πέμπε]], οἱ, αἱ, τά, άκλιτο, [[πέντε]], σε Όμηρ. κ.λπ.
}}
{{elru
|elrutext='''πέντε:''' эол. [[πέμπε]] οἱ, αἱ, τά indecl. пять Hom. etc.
}}