View source for Ἑρμῆς

{{LSJ1
|Full diacritics=Ἑρμῆς
|Medium diacritics=Ἑρμῆς
|Low diacritics=Ερμής
|Capitals=ΕΡΜΗΣ
|Transliteration A=Hermē̂s
|Transliteration B=Hermēs
|Transliteration C=Ermis
|Beta Code=&#42;(ermh=s
|Definition=οῦ, ὁ, nom. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> Ἑρμῆς <span class="bibl">Od.5.54</span>, etc.: acc. Ἑρμῆν <span class="bibl">8.334</span>, etc., Ion. Ἑρμέην <span class="bibl">Hdt.5.7</span>, late Ἑρμῆ <span class="title">CIG</span>5094 (Nubia): dat. Ἑρμῇ <span class="bibl">Od.14.435</span>, Ἑρμέᾳ <span class="bibl">Il.5.390</span>: voc. Ἑρμῆ <span class="bibl"><span class="title">h.Hom.</span>18.12</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>629</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>90</span>: Ep. gen. Ἑρμέω <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>413</span>, <span class="bibl"><span class="title">h.Ven.</span>148</span>, <span class="bibl">Hdt.5.7</span>, etc.; lengthd. Ἑρμείω <span class="bibl">Il.15.214</span>:—Ep. nom. Ἑρμείας, <span class="bibl">Od.1.42</span>, al., <span class="title">IG</span>5(2).558 (Arc.), acc. -αν <span class="bibl">Od.1.38</span>, <span class="bibl">5.28</span>, al.; later Ἑρμείης, <span class="bibl">Call.<span class="title">Dian.</span>69</span>, etc.; gen. Ἑρμείαο <span class="bibl">Od.12.390</span>, <span class="bibl">15.319</span>, Ἑρμεία <span class="title">AP</span>7.480 (Leon.); dat. Ἑρμείᾳ <span class="title">IG</span>12.631 (vi B. C.); voc. Ἑρμεία <span class="bibl">Od.5.29</span>, al.:—Boeot. and Dor. nom. Ἑρμᾶς, gen. ᾶ, Corinn. <span class="title">Supp.</span>2.57, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>2.10</span>, etc., voc. Ἑρμᾶ <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>384</span>, acc. <b class="b3">Ἑρμᾶν</b> ib.<span class="bibl">273</span>: also Ἑρμάων [ᾱ], <span class="bibl">Hes. <span class="title">Fr.</span>23</span>, <span class="bibl">Bion <span class="title">Fr.</span>7</span>. <span class="bibl">8</span>, <span class="title">AP</span>4.3b.64 (Agath.):—contr. Ἑρμάν(not ἑρμην-ᾶν), ᾶνος, <span class="bibl">Call.<span class="title">Fr.</span>32</span> P., <span class="title">IG</span>5(2).360, al.(Arc.),ib.<span class="bibl">5(1).1390.33</span> (Andania, i B.C.),<span class="title">Supp.Epigr.</span> 2.165 (Laconia) : Thess. dat. Ἑρμαίου <span class="title">IG</span>9(2).716 (dub.), <b class="b3">Ἑρμάου</b> ib. 715, al., <b class="b3">Ἑρμάο</b> ib.471, <b class="b3">Ἑρμᾶ</b> ib.356 : Cret. acc. Ἑρμάον <span class="title">Schwyzer</span> 179a:—<span class="title">Hermes,</span> son of Zeus and Maia, <span class="bibl">Od.5.28</span>, <span class="bibl">14.435</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span> 938</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">pillar surmounted by bust</b>, at Athens and elsewhere, <span class="bibl">And.1.37</span>, <span class="bibl">Th.6.27</span>, etc.; τῶν ἱερῶν Ἑρμῶν <span class="title">IG</span>12(8).188.14 (Samothrace) ; as a decorative piece, with two faces, Keil-Premerstein <b class="b2">Dritter Bericht</b>117: <b class="b3">Ἑ. τρικέφαλος, τετρακέφαλος</b>, Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">ὁ τοῦ Ἑρμοῦ ἀστήρ</b> the planet <b class="b2">Mercury</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>38d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Epin.</span>987b</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mete.</span> 342b33</span>, <span class="bibl"><span class="title">Metaph.</span>1073b32</span>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Sign.</span>46</span>, etc.: later <b class="b3">Ἑρμῆς, ὁ,</b> in same sense, <span class="title">Placit.</span>2.32.1, Plu.2.1028b, <span class="bibl">Cleom.2.7</span> : hence, Ἑρμοῦ ἡμέρα <span class="bibl">D.C.37.19</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">Ἑρμαῖ· παραφυάδια δένδρων ἄχρηστα</b>, Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> <b class="b2">cake</b> in the shape of a <b class="b3">κηρυκεῖον</b>, <span class="title">Schwyzer</span>694 (Chios, iv B.C.), Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> prov. and phrases : </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> <b class="b3">Ἑρμῆν ἕλκειν</b> to <b class="b2">make a last effort</b>, from the parting cup at a feast being drunk <b class="b2">to</b> Hermes, <span class="bibl">Stratt.22</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> κοινὸς Ἑρμῆς <b class="b2">shares in your luck !</b> <span class="bibl">Arist. <span class="title">Rh.</span>1401a21</span>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Char.</span>30.9</span>, <span class="bibl">Men.<span class="title">Epit.</span>67</span>,etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">ἐν τῷ λίθῳ Ἑρμῆς</b>, of the actual potentially in the material, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1002a22</span>,<span class="bibl">1017b7</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">Ἑρμῆς ἐπεισελήλυθε</b> <b class="b2">'Hermes</b> is come in', a saying used when conversation suddenly ceased, Plu.2.502f. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> <b class="b3">τὸ Ἑρμοῦ ῥαβδίον</b>, like 'Fortunatus' cap', <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>3.20.12</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span><b class="b3">Ἑρμοῦ βοτάνιον, Ἑρμοῦ πόα</b>,=<b class="b3">λινόζωστις</b>, Dsc.4.189, <span class="bibl">Plin.<span class="title">HN</span>25.38</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1033.png Seite 1033]] οῦ, ὁ, s. nom. pr. In der Kunstsprache hieß jeder Kopf so, der in einen viereckigen Fußpfeiler od. eine Säule auslief, Herme; dergleichen Ἑρμαῖ standen in Athen auf mehreren öffentlichen Plätzen u. vor den Häusern, Thuc. 6, 27. – Man bemerke Ἑρμῆν ἕλκειν, den letzten Zug thun, weil bei den Schmäusen der letzte Becher dem Hermes gebracht wurde, Strattis bei Ath. XI, 473 c; VLL. – [[Ἑρμῆς]] [[κοινός]], bei einem unverhofften Fund, [[ἕρμαιον]], halb Part, Arist. rhet. 2, 24; Luc. nav. 12 u. A. – Plut. sagt [[καθάπερ]] [[ὅταν]] ἐν συλλόγῳ τινὶ γένηται [[σιωπή]], τὸν Ἁρμῆν ἐπεισεληλυθέναι φασίν, de garrul. 2, wofür wir sagen: ein Engel flog durchs Zimmer.
}}
{{ls
|lstext='''Ἑρμῆς''': -οῦ, ὁ: ἐκτὸς τῆς ὀνομ. ὁ Ὅμ. ἔχει [[συχνάκις]] αἰτ. Ἑρμῆν, ἀλλ’ Ἑρμῆ ἀπαντᾷ ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 5094-9: δοτ. Ἑρμῇ Ὀδ. Ξ. 435: κλητ. Ἑρμῆ Ὁμ. Ὕμν. 17, 12, Αἰσχύλ. Πέρσ. 629, Εὐμ. 90: Ἐπικ. γεν. Ἑρμέω Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἑρμ. 413, εἰς Ἀφρ. 149, Ἡρόδ. 5.7, κτλ.· μετ’ ἐπεκτάσ. Ἑρμείω Ἰλ. Ο. 214· ὁ ἀσυναίρ. [[τύπος]] Ἑρμέας μόνον ἐν τῇ δοτ. Ἑρμέᾳ Ἰλ. Ε. 390: Ἐπικ. ὀνομ. Ἑρμείας, αἰτ. -αν, συχνὸν παρ’ Ὁμήρῳ· Ἑρμείης μόνον παρὰ μεταγεν. Ἐπικοῖς, ὡς Καλλ., Νικ., κτ.: γεν. Ἑρμείαο Ὀδ. Μ. 390, Ο. 318, Ἑρμεία Ἀνθ. Π. 7. 480: κλητ. Ἑρμεία Ὅμ.: - Δωρ. ὀνομ. Ἑρμᾶς, γεν. -ᾶ, Πίνδ., κλ., κλητ. Ἑρμᾶ Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 271, 387: [[ὡσαύτως]] [[Ἑρμάων]] ᾱ, Ἡσ. Ἀποσπ. 9, Βίων 3.8, Ἀνθ. Π. 4. 3, 110· Βοιωτ. γεν. Ἑρμάου Keil Ἐπιγραφ. σ. 76. [[Ἑρμῆς]], ὁ παρὰ Λατ. Mercurius, υἱὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Μαίας κατὰ τὸν Ἡσίοδ. ἐν Θεογον. 938· ὁ Ὅμ. ἀναφέρει τὸν πατέρα [[αὐτοῦ]], ἦ ῥα καὶ Ἑρμείαν υἱὸν φίλον [[ἀντίον]] ηὔδα (ὁ [[Ζεὺς]]) Ὀδ. Ε. 28, τὴν δὲ μητέρα [[αὐτοῦ]] καλεῖ Μαιάδα, Ἑρμῇ, Μαιάδος υἱεῖ Ὀδ. Ξ. 435. Παρ’ Ὁμήρῳ ὡς [[ἄγγελος]] τῶν θεῶν (Ἰλ. Ω. 334, Ὀδ. Ε. 28) καλεῖται [[διάκτορος]] (ὃ ἴδε)· ὡς δοτὴρ εὐτυχίας (Ἰλ. Ξ. 491, Ὀδ. Ο. 319) [[ἐριούνιος]], [[ἀκάκητα]], πρβλ. [[ἕρμαιον]], [[μετὰ]] ἰδιαιτέρας ἀναφορᾶς πρὸς τὸν πολλαπλασιασμὸν τῶν κτηνῶν (Ἡσ. Θεογον. 444), [[ὥστε]] ἀκολούθως γίνεται βουκολικὸς θεὸς (ἴδε [[νόμιος]])· ὡς θεὸς πάσης κρυφίας πράξεως, πανουργίας ἢ στρατηγήματος (Ὀδ. Τ. 397) [[δόλιος]]· [[ἕνεκα]] δὲ τῆς χρυσῆς [[αὐτοῦ]] ῥάβδου τῆς μαγικὴν δύναμιν ἐχούσης (Ὀδ. Ε. 47) ἐκαλεῖτο [[χρυσόρραπις]]· ὡς ὁδηγὸς τῶν ψυχῶν τῶν τεθνεώτων (Ὅμ. μόνον ἐν Ὀδ. Ω. 1, ἀλλὰ [[μετὰ]] [[ταῦτα]] συχνότατα) [[ψυχοπομπός]], [[πομπαῖος]]. [[Κατὰ]] τὸν Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἑρμ. παρίσταται ὡς ὁ εὑρὼν τὴν χέλυν καὶ ὡς ὡς [[ἐπιτήδειος]] [[κλέπτης]]. Ἀκολούθως ἐγένετο θεὸς προστάτης πάσης νοερᾶς ἢ σωματικῆς δεξιότητος καὶ ἱκανότητος ἐν παντὶ πράγματι, ὡς τῆς γυμναστικῆς (ἴδε [[ἐναγώνιος]]), τῆς ῥητορικῆς, τῶν γραμμάτων καὶ πάσης τέχνης καὶ ἐπιστήμης· [[ὡσαύτως]] τοῦ ἐμπρίου, τῆς ἀγορᾶς, τῶν ὁδῶν ([[ἀγοραῖος]], [[ἐμπολαῖος]], [[ὅδιος]], [[ἐνόδιος]]) καὶ τῶν κηρύκων. Ἡ ράβδος [[αὐτοῦ]] εἶχε μαγικὴν δύναμιν, ἴδε κατωτ. ΙΙ. 4. Συνήθως παριστάνετο ὡς [[νεανίας]] [[λεπτοφυής]]· παλαιότερόν τι Πελασγικὸν [[ἄγαλμα]] [[αὐτοῦ]] παρίστανεν αὐτὸν [[ἄνευ]] χειρῶν καὶ ποδῶν [[μετὰ]] γενειάδος καὶ ὀρθοῦ αἰδοίου, Ἡρόδ. 2. 51· καὶ ἐν Ἀθήναις πᾶσαι ἐν ταῖς γωνίαις τῶν ὁδῶν τετράγωνοι στῆλαι ἔχουσαι κεφαλὴν ἢ προτομὴν ἐκαλοῦντο Ἑρμαῖ (ἐν τῇ σημασίᾳ [[ταύτῃ]] ὁ Winckelman, Lessing κλπ. σχετίζουσι τὴν λέξιν πρὸς τὸ [[ἕρμα]], [[ἕρμαξ]])· ἐκαλοῦντο [[προσέτι]] ἡ [[τετράγωνος]] [[ἐργασία]] Θουκ. 6. 27· τὸ [[σχῆμα]] τὸ τετράγωνον Παυσ. 4. 33, 3· τὰ ὁμοιώματα [[ταῦτα]] ἐτίθεντο ὡς ὅρια καὶ ἐθεωροῦντο [[ἱερά]]· [[ἐντεῦθεν]] ἡ ταραχὴ ἡ γενομένη κατὰ τὴν θραῦσιν αὐτῶν ἐν Ἀθήναις ἐν ἔτει 415 π.Χ., ἐμεγάλυνον καὶ ἐβόων ὡς ἐπὶ δήμου καταλύσει τὰ μυστικὰ καὶ ἡ τῶν Ἑρμῶν περικοπὴ γένοιτο Θουκ. 6. 28, 53, Ἀνδοκ. 6. 7, κτλ.· πρβλ. [[Ἑρμαθήνη]] καὶ ἴδε Λεξ. Ἀρχαιοτ. ἐν λ. Ἑρμαῖ· ὁ πληθυντ. τῶν ἱερῶν Ἑρμῶν ἀπαντᾷ [[ὡσαύτως]] ἔν τινι Σαμοθρ. ἐπιγρ. ἐν τῇ Συλλ. Ἐπιγρ. 2158. -Καθ’ Ἡσύχ.: «ἑρμαῖ· παραφυάδια δένδρων, οἷς παίζοντες ἑρμομαχεῖν λέγουσιν». ΙΙ. παροιμ.: 1) Ἑρμῆν [[ἕλκω]], [[πίνω]] (κοιν. «τραβῶ») τὸ τελευταῖον [[ποτήριον]] ἐν συμποσίῳ εἰς τιμὴν τοῦ Ἑρμοῦ, Στράττις ἐν «Λημνομέδᾳ» 1. 2) κοινὸς [[Ἑρμῆς]], [[συντροφικός]], ἀνήκων εἰς πάντας ὁμοίως, δηλ. ἐὰν δύο ἢ πλείονες ἄνθρωποι εὕρωσί τι κατὰ τύχην, δικαιοῦνται νὰ μοιρασθῶσιν αὐτὸ ἐπιφωνοῦντος ἑκάστου «κοινὸς [[Ἑρμῆς]]», πάντες ἔχομεν [[μερίδιον]], Ἀριστ. Ρητ. 2. 24, 2· «καὶ τῶν εὑρισκομένων χαλκῶν ὑπὸ τῶν οἰκείων ἐν ταῖς ὁδοῖς δεινὸς ἀπαιτῆσαι τὸ [[μέρος]], κοινὸν [[εἶναι]] φήσας τὸν Ἑρμῆν» Θεοφρ. Χαρ. 30, [[ἔνθα]] ἴδε Casaub· πρβλ. [[ἕρμαιον]]. 3) ἐν τῷ λίθῳ [[Ἑρμῆς]], ὁ ὑπονοούμενος ὡς ὑπάρχων ἐν τῷ λίθῳ καὶ πρὶν ἔτι λάβῃ μορφὴν Ἑρμοῦ, Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 2. 5, 6., 4. 2. 7, κ. ἀλλ. 4) [[Ἑρμῆς]] ἐπεισῆλθε, [[φράσις]] ἐν χρήσει ἐπὶ αἰφνιδίου παύσεως τῆς συνομιλίας, ὡς τὸ τῆς συνηθείας «βωβὸς περνάει», ἢ «Ἑβραιόπουλον γεννᾶται», Πλούτ. 2. 502F. 5) τὸ Ἑρμοῦ [[ῥαβδίον]], τὸ δι’ οὗ ἀγαθόν τι γίνεται, Ἑρμοῦ [[ῥαβδίον]]. οὗ θέλεις, φησίν ἅψαι, καὶ χρυσοῦν ἔσται Ἀρρ. Ἐπικτ. 3. 20, 12. 6) Ἑρμοῦ [[ἀμύητος]]· «ἐπὶ τῶν [[μᾶλλον]] ἔν τισιν ἐμπείρων· χλευαστικὴ δὲ ἡ [[παροιμία]], ὁμοίᾳ τῇ: βάλλ’ ἐς ἔχοντα τήν ἐπιστήμην» Διογενίαν. IV. 63 7) Ἑρμοῦ [[κλῆρος]]· «ὁ πρῶτος ἑλκόμενος [[κλῆρος]] Ἑρμοῦ νομίζεται» Ἡσυχ. 8) Ἑρμοῦ [[αἰδοῖον]], [[λίθος]] τις τῶν τιμίων [[ἄγνωστος]], Πλιν. Φυσ. Ἱστ. 37. 166. 9) Ἑρμοῦ [[ψῆφος]]· «τὰ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἕρμαια» Ἡσυχ.
}}
{{bailly
|btext=οῦ, <i>voc.</i> -ῆ (ὁ) :<br /><b>1</b> Hermès, <i>fils de Zeus et de Mæa, messager des dieux, protecteur du commerce et des voyages sur terre et sur mer</i>;<br /><b>2</b> hermès, buste <i>ou</i> tête d’Hermès posée sur une stèle <i>ou</i> petite colonne dans les rues, sur les places, <i>etc. ; au pl.</i> ἑρμαῖ, des hermès.<br />'''Étymologie:''' contraction de [[Ἑρμέας]] ; selon les uns, [[Ἑρμείας]] = le védique Sâraméya, dérivé de Saramâ, l’orage impétueux ; sel. d’autres, l’aurore ; ou p.-ê. apparenté à [[ὁρμή]] qui exprime une idée de mouvement -- plusieurs hypoth. dans DELG pê t. égéen ; pê apparenté à [[ἑρμηνεύς]] en tant que « dieu des passages » ; attesté dans les tabl. myc.
}}
{{Autenrieth
|auten=gen. Ἑρμαίᾶο and Ἑρμείω, dat. Ἑρμῇ and Ἑρμέᾷ, acc. Ἑρμῆν and Ἑρμείᾶν, voc. Ἑρμείᾶ: [[Hermes]] (Mercurius), [[son]] of [[Zeus]] and [[Maia]], Od. 14.435; [[messenger]] of the gods, [[guide]] of mortals (of [[Priam]], Il. 24.457), and [[conductor]] of the shades of the [[dead]]; his [[winged]] sandals and [[magic]] [[wand]], Od. 5.44 ff. Epithets, [[ἀκάκητα]], [[ἐριούνιος]], [[ἐύσκοπος]], [[κερδῷος]], [[σῶκος]], χρῦσόρραπις, [[χρυσόῤῥαπις]], [[χρυσόρραπις]], [[διάκτορος]], [[Ἀργεϊφόντης]].
}}
{{eles
|esgtx=[[Hermes]]
}}
{{StrongGR
|strgr=[[perhaps]] from [[ἐρέω]]; [[Hermes]], the [[name]] of the [[messenger]] of the Greek deities; [[also]] of a Christian: [[Hermes]], [[Mercury]].
}}
{{Thayer
|txtha=accusative Ἑρμῆν, ὁ, [[proper]] [[name]], [[Hermes]];<br /><b class="num">1.</b> a Greek [[deity]] called by the Romans Mercurius ([[Mercury]]): Romans 16:14.
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM [[Ἑρμῆς]] και επικ. τ. Ἑρμείας και Ἑρμείης)<br /><b>1.</b> ο [[γιος]] του [[Διός]] και της Μαίας, [[αγγελιαφόρος]] τών θεών, και [[ιδίως]] του Δία, και [[ψυχοπομπός]]<br /><b>2.</b> μεταγενέστερα και [[θεός]] του εμπορίου και τών γραμμάτων («[[κερδῷος]], [[λόγιος]] [[Ἑρμῆς]]»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>παροιμ.</b> α) «Ἑρμῆν [[ἕλκω]]» — [[πίνω]] το τελευταίο [[ποτήρι]], που πινόταν [[προς]] τιμήν του Ερμή<br />[[επομένως]] [[καταβάλλω]] την έσχατη [[προσπάθεια]]<br />β) «[[κοινός]] [[Ἑρμῆς]]» — κοινό το [[εύρημα]], μισά-μισά<br />γ) «[[Ἑρμῆς]] ἐπεισελήλυθε» — λεγόταν όταν έπαυε [[ξαφνικά]] η [[συζήτηση]], ανάλογο [[προς]] το νεοελλ. «[[μουγγός]] γεννιέται» <br />δ) «τὸ τοῡ Ἑρμοῡ ραβδίον» — για [[καθετί]] που φέρνει [[τύχη]], πλούτο<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «ὁ τοῡ Ἑρμοῡ [[ἀστήρ]]» — ο [[πλανήτης]] [[Ερμής]]<br />β) «Ἑρμοῡ [[βοτάνιον]]» ή «Ἑρμοῡ πόα» — το [[φυτό]] [[λινόζωστις]]<br />γ) «Ἑρμοῡ ἠμέρα» — η τετάρτη [[μέρα]] της εβδομάδας<br /><b>3.</b> [[πίτα]] που είχε το [[σχήμα]] κηρυκείου του Ερμή<br /><b>4.</b> <b>συν. στον πληθ.</b> <i>αἱ ἑρμαῑ</i><br />τετράγωνες λίθινες στήλες που η [[κορυφή]] τους κατέληγε σε [[προτομή]] του Ερμή και χρησιμοποιούνταν ως οδοδείκτες.
}}
{{lsm
|lsmtext='''Ἑρμῆς:''' -οῦ, ὁ, αιτ. <i>Ἑρμῆν</i>, δοτ. <i>Ἑρμῇ</i>, κλητ. [[Ἑρμῆ]]· Επικ. γεν. [[Ἑρμέω]], <i>Ἑρμείω</i>· ο [[Ερμής]], Λατ. [[Mercurius]], [[γιος]] της Μαίας και του [[Δία]]· [[αγγελιαφόρος]] των θεών ([[διάκτορος]])· αυτός που δίνει [[καλή]] [[τύχη]], χαρίζει [[ευτυχία]] ([[ἐριούνιος]], [[ἀκάκητα]])· [[θεός]] όλων των απόκρυφων πράξεων, πανουργίας και τεχνασμάτων ([[δόλιος]])· αυτός που κρατά [[χρυσή]] ράβδο ([[χρυσόρραπις]])· [[οδηγός]] των ψυχών των [[νεκρών]] ([[ψυχοπομπός]], [[πομπαῖος]])· [[προστάτης]] όλων των τεχνών, του εμπορίου, των αγορών, των [[οδών]] ([[ἀγοραῖος]], [[ἐμπολαῖος]], [[ὅδιος]], [[ἐνόδιος]]), και των κηρύκων. Η [[προτομή]] του, η οποία στηριζόταν πάνω σε τετράγωνη [[στήλη]], χρησίμευε στην [[επισήμανση]] των συνόρων· παροιμ., κοινὸς [[Ἑρμῆς]], αμοιβαίες διεκδικήσεις σε [[κοινή]] [[τύχη]], μισά-μισά σε [[περίπτωση]] ευρήματος, σε Θεόφρ.· πρβλ. [[ἕρμαιον]].
}}
{{elru
|elrutext='''Ἑρμῆς:''' <b class="num">II</b> ὁ (тж. Ἑρμοῦ [[ἀστήρ]]) планета Меркурий Arst.; поздн. Ἑρμοῦ [[ἡμέρα]] день Гермеса, т. е. среда.<br />ου ὁ Гермес (сын Зевса и Майи, родившийся в пещере горы [[Κυλλήνη]] - отсюда его эпитет [[Κυλλήνιος]]; посланец и вестник богов, исполняющий их волю; покровитель красноречия - поэтому ему предназначались языки жертвенных животных; покровитель гимнастических состязаний молодежи, торговли - διέμπορος, [[ἐμπολαῖος]], [[παλιγκάπηλος]], [[ἀγοραῖος]], [[κερδέμπορος]] - а следовательно, хитрости, ловкости и богатства - [[ἐριούνιος]], [[ἀκάκητα]], [[πλουτοδότης]]; тж. покровитель обмана и воровства, утренних и вечерних сумерек, путешествий, дорог и перекрестков - [[ὅδιος]], [[ἐνόδιος]]; изобретатель лиры и сиринги, алфавита и цифр, мер и весов, астрономии и музыки; он приносит людям ниспосылаемые Зевсом сновидения и уводит в царство теней души усопших - [[ψυχοπομπός]], [[ψυχαγωγός]], [[νεκροπομπός]]; его аттрибуты; широкополая дорожная шляпа, золотой магический жезл - [[ῥάβδος]] или [[σκῆπτρον]], увитый белыми лентами, а впосл. змеями, и золотые сандалии с крыльями - [[πτηνοπέδιλος]]; с ним отожд. впосл. римск. [[Mercurius]]): κοινὸς Ἑ. Arst., Luc. Гермес (т. е. счастливая находка) пополам; ὁ Ἑ. ἐπεισῆλθε Plut. Гермес пришел (шутл. о внезапно воцарившемся молчании).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />[[Hermes]], the Lat. [[Mercurius]], son of [[Maia]] and [[Zeus]]; [[messenger]] of the gods (διάκτοροσ); [[giver]] of [[good]] [[luck]] ([[ἐριούνιος]], ἀκάκητἀ; god of all [[secret]] [[dealings]], [[cunning]], and [[stratagem]] (δόλιοσ); [[bearing]] a [[golden]] rod (χρυσόρραπισ); [[conductor]] of [[defunct]] spirits ([[ψυχοπομπός]], πομπαῖοσ); [[tutelary]] god of all arts, of [[traffic]], markets, roads ([[ἀγοραῖος]], [[ἐμπολαῖος]], [[ὅδιος]], ἐνόδιοσ), and of heralds. His [[bust]], [[mounted]] on a [[four]]-cornered [[pillar]], was used to [[mark]] boundaries. —Proverb., κοινὸς [[Ἑρμῆς]] shares in [[your]] [[luck]]! Theophr.: cf. [[ἕρμαιον]].
}}