View source for βαφή

{{LSJ1
|Full diacritics=βᾰφή
|Medium diacritics=βαφή
|Low diacritics=βαφή
|Capitals=ΒΑΦΗ
|Transliteration A=baphḗ
|Transliteration B=baphē
|Transliteration C=vafi
|Beta Code=bafh/
|Definition=ἡ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[dipping]] of red-hot iron in water, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span> 651</span>: hence, [[temper]] or [[edge]] of a blade or tool <b class="b2">produced thereby</b>, τὴν β. ἀφιᾶσιν ὥσπερ ὁ σίδηρος εἰρήνην ἄγοντες <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1334a8</span>, cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Alex.</span> 32</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pyrrh.</span>24</span>; <b class="b3">τὰ σιδήρια τὴν β. ἀνίησι</b> lose <b class="b2">their edge</b>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>5.3.3</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">CP</span>1.22.6</span>; <b class="b3">χαλκοῦ βαφαί</b> prob. poet. for <b class="b3">σιδήρου β</b>. in <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>612</span> (v. Sch. ad loc., but cf. [[βάψις]]): metaph., [[temper]], τῆς ἀνδρείας οἷον β. τις ὁ θυμός ἐστι καὶ στόμωμα Plu.2.988d; of wine, ib.650b. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[dye]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>4.6.5</span>; πορφυρᾶ β. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>317</span> (metaph. of blood), cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 430a</span>; <b class="b3">κρόκου βαφάς</b> the saffron-<b class="b2">dyed robe</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>239</span> (lyr.); <b class="b3">βαφαὶ ὕδρας</b> <b class="b2">the arrows dipped</b> in the hydra's blood, <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>1188</span> (lyr.); χειλέων β. <span class="bibl">Philostr.<span class="title">Ep.</span>22</span>: metaph., β. τυραννίδος Plu.2.779c. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> [[enamelling]], <b class="b3">χαλκοῦ… βαφῇ κυάνου στίλβοντος</b> ib.395b. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">gilding, silvering</b>, <b class="b3">αἱ δύο β</b>. Zos.Alch.p.168B., cf. p.208B. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> [[infection]], <span class="bibl">Aret.<span class="title">CD</span>2.13</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0440.png Seite 440]] ἡ, das Eintauchen, a) in Farbe, Färbung, Aesch. Pers. 309; plur., Ag. 230 u. öfter; Plat. Rep. IV, 430 a u. Folgde; die Farbe, Luc. D. Mort. 18, 2. – b) des glühenden Eisens in kaltes Wasser, um es zu härten, die Stählung, χαλκοῦ Aesch. Ag. 598; Soph. Ai. 637 u. Sp., wie Plut. Alex. 31; καὶ [[στόμωμα]] Gryll. 4 E. Uebertr., Kraft des Weines, Plut. Symp. 3, 3.
}}
{{ls
|lstext='''βᾰφή''': ἡ, ([[βάπτω]]) ἡ καταβύθισις πεπυρακτωμένου σιδήρου εἰς τὸ [[ὕδωρ]], ἡ σκλήρυνσις ἡ [[οὕτως]] ἐπιτυγχανομένη, τὴν βαφὴν ἀφιᾶσιν [[ὥσπερ]] [[σίδηρος]], εἰρήνην ἄγοντες Ἀριστ. Πολ. 7. 14, κτλ.· - μεταφ. ἐπὶ τοῦ οἴνου, Πλούτ. 2. 650Β. ΙΙ. ἡ καταβύθισις εἰς βαφήν, τὸ βάψιμον, Θεόφρ. Ι. Φ. 4. 6, 5· [[ὡσαύτως]] καὶ αὐτὸ τὸ [[χρῶμα]], Αἰσχύλ. Πέρσ. 317, Πλάτ., κτλ.· κρόκου βαφάς, ἐσθὴς βυθισθεῖσα εἰς βαφὴν κρόκου, Αἰσχύλ. Ἀγ. 239· βαφαὶ ὕδρας, ἡ ἐσθὴς ἡ βυθισθεῖσα εἰς τὸ [[αἷμα]] τῆς ὕδρας, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 1188· μεταφ., β. τυραννίδος Πλούτ. 2. 779C. ΙΙΙ. ἐν Αἰσχύλ. Ἀγ. 612 τὸ χαλκοῦ βαφαὶ ἐκλαμβάνει ὁ Blomf. καὶ ἕτεροι ὡς σημαῖνον τὴν τέχνην τοῦ χρωματίζειν χαλκόν, ὡς παροιμιακὴν ἔκφρασιν, δηλ. ἐπί τινος ἀγνώστου ἢ ἀδυνάτου ([[βάψις]] χαλκοῦ καὶ σιδήρου ἀναφέρεται ὑπὸ Ἀντιφ. παρὰ [[Πολυδ]]. Ζ, 169· καί, [[φάρμαξις]] τῶν [[πάλαι]] τεχνιτῶν περὶ τὸν χαλκὸν ὑπὸ τοῦ Πλουτ. 395Β)· ἀλλὰ κατὰ τὸν Herm., χαλκοῦ βαφαί, [[εἶναι]] [[ἁπλῶς]] ἡ βύθισις ξίφους εἰς τὸ [[αἷμα]], [[ἤτοι]] ὁ [[φόνος]] (πρβλ. [[βάπτω]] Ι. 1)· [[διότι]] (ὡς αὐτὸς παρατηρεῖ) ἡ πράγματι μὲν [[μοιχαλίς]], διανοίᾳ δὲ [[δολοφόνος]], φυσικῶς ἤθελεν ἀποκηρύττει [[ταῦτα]] ἀκριβῶς τὰ ἐγκλήματα. IV. ἐν Σοφ. Αἴ. 651 [[ὡσαύτως]], βαφῇ [[σίδηρος]] ὣς ἐθηλύνθην [[στόμα]], ἡ λεξις παρέχει δυσκολίαν, [[ἐπειδὴ]] ὁ [[σίδηρος]] σκληρύνεται διὰ τῆς βαφῆς, ἀλλὰ δὲν θηλύνεται, δὲν μαλακύνεται· [[ἴσως]] ἐν τῷ χωρίῳ πρέπει ἡ [[λέξις]] νὰ νοηθῇ ἐπὶ καθολικωτέρας τινὸς σημασίας, ἔγεινα ἐν λόγοις [[ἥμερος]] καὶ [[μαλακός]], ὡς ὁ [[σίδηρος]] μαλακύνεται διὰ τῆς τέχνης τοῦ σιδηρουργοῦ, πρβλ. Πλάτ. Νόμ. 411Α· ἕτεροι λέγουσιν ὅτι ἡ εἰς [[ἔλαιον]] ἢ ἄλλας λιπαρὰς οὐσίας ἐμβύθισις μαλακύνει τὸν [[σίδηρον]], ἄλλοι ὀρθότερον συνάπτουσι τὸ βαφῇ [[σίδηρος]] ὣς [[μετὰ]] τοῦ ἐκαρτέρουν.
}}
{{bailly
|btext=ῆς (ἡ) :<br />immersion, <i>d’où</i><br /><b>1</b> trempe (du fer, de l’acier) ; fig. <i>en parl. du vin</i> force;<br /><b>2</b> teinture ; <i>p. ext.</i> couleur <i>en gén. ; fig.</i> βαφὴ τυραννίδος PLUT couleur de tyrannie.<br />'''Étymologie:''' [[βάπτω]].
}}
{{DGE
|dgtxt=(βᾰφή) -ῆς, ἡ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> lacon. βαφά Hsch.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[acción de mojar]], [[baño]]ref. a la sangre πορφυρέα A.<i>Pers</i>.317, de la sangre de la Hidra en la que Heracles empapa las flechas, E.<i>HF</i> 1188, del vino muy aguado ὁ οἶνος ... ἀποβάλλει τὴν βαφήν Plu.2.650b<br /><b class="num">•</b>crist. [[bautismo]] διὰ τῆς ἁγνοτάτης βαφῆς ἀναγεννηθῆναι Θεῷ <i>Hom.Clem</i>.7.8.<br /><b class="num">2</b> [[temple de metales]] οὐδ' οἶδα ... χαλκοῦ βαφάς A.<i>A</i>.612, τὰ σιδήρια τὴν ... βαφὴν ἀνίησι διὰ τὴν θερμότητα Thphr.<i>HP</i> 5.3.3, cf. Plu.2.395b, Gal.10.717, Eust.1636.15, de la daga de Alejandro Magno λιθοκόλλητος ... μάχαιρα δὲ θαυμαστὴ βαφῇ Plu.<i>Alex</i>.32<br /><b class="num">•</b>fig. [[temple]], [[fuerza]] en compar. entre cualidades morales y la [[βαφή]] de los metales, del valor de Áyax βαφῇ σίδηρος ὥς S.<i>Ai</i>.651, de los estados militaristas τὴν ... βαφὴν ἀνιᾶσιν, ὥσπερ ὁ σίδηρος, εἰρήνην ἄγοντες Arist.<i>Pol</i>.1334<sup>a</sup>8, β. τις ὁ θυμός ἐστι καὶ στόμωμα Plu.2.988d.<br /><b class="num">3</b> medic. [[infección]] ἀναπνοῆς γὰρ ἐς μετάδοσιν ῥηϊδίη β. Aret.<i>CD</i> 2.13.1.<br /><b class="num">4</b> alquim. [[baño]] quizá para dorar, Zos.Alch.168.2.<br /><b class="num">5</b> β.· lacon. ζωμός Hsch.<br /><b class="num">II</b> ref. al color<br /><b class="num">1</b> [[tinte]], [[teñido]], [[color]] esp. de la púrpura como colorante, Hdt.3.22, β. καὶ ... πλύσις Arist.<i>Sens</i>.445<sup>a</sup>14, θησαυρὸν εὑρίσκει βαφῆς Ach.Tat.2.11.8, de prendas teñidas: ref. a la túnica nupcial de Ifigenia κρόκου βαφὰς δ' εἰς πέδον χέουσα A.<i>A</i>.239, cf. <i>PZen.Col</i>.15.5 (III a.C.), de vestimenta y tez de las Erinis, Lyc.1137<br /><b class="num">•</b>[[pintura]], [[afeite]] χειλέων βαφαί Philostr.<i>Ep</i>.22, cf. Gr.Nyss.<i>Virg</i>.p.334<br /><b class="num">•</b>fig. [[tinte indeleble]], [[barniz]] dicho de la formación militar ὅπως ... δέξοιντο (los soldados) ὥσπερ βαφήν Pl.<i>R</i>.430a, de los efectos permanentes de la formación musical μὴ ... ἐκπλύναι τὴν βαφὴν τὰ ῥύμματα ταῦτα Pl.<i>R</i>.430a, τὴν βαφὴν οὐκ ἀνιέντα τῆς τυραννίδος Plu.2.779c.<br /><b class="num">2</b> [[color]], [[coloración]] natural, Arist.<i>Col</i>.791<sup>a</sup>5, cf. 793<sup>a</sup>24, de plantas o flores, Thphr.<i>HP</i> 4.6.5, Luc.<i>DMort</i>.5.2, del color de la pupila, Ach.Tat.6.7.1.<br /><b class="num">III</b> como lugar para teñir [[tinte]], [[tintorería]] ἔπεμψα ... εἰς βαφὴν ἐρ[ί] δια <i>POxy</i>.1293.24 (II d.C.).
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[βαφή]]) [[βάπτω]]<br /><b>1.</b> η [[σκλήρυνση]] ή [[στόμωση]] σιδερένιων αντικειμένων με εμβαπτισμό σε [[κρύο]] [[νερό]] ή [[λάδι]]<br /><b>2.</b> ο [[χρωματισμός]] αντικειμένου με εμβαπτισμό σε διαλυμένη [[χρωστική]] [[ουσία]] ή με [[επίχριση]]<br /><b>3.</b> η [[χρωστική]] [[ουσία]] με την οποία βάφεται [[κάτι]] («[[βαφή]] για τ' αβγά», «[[βαφή]] μαλλιών», «χειλέων βαφαί»)<br /><b>4.</b> [[ενίσχυση]], [[δύναμη]]<br />(«την [[καρδιά]] με τη [[βαφή]] τσ' υπομονής να βάψει», <b>Ερωτόκρ.</b><br />«της ἀνδρείας [[οἷον]] [[βαφή]] τις ὁ [[θυμός]] ἐστιν»)<br /><b>5.</b> [[χρώμα]] («έχουν του ρόδου τη [[βαφή]]», «κρόκου βαφάς»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[σμάλτωμα]] του χαλκού, η [[επικάλυψη]] με [[σμάλτο]]<br /><b>2.</b> [[επιχρύσωση]], [[επαργύρωση]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''βᾰφή:''' ἡ ([[βάπτω]]),<br /><b class="num">I.</b> [[βύθισμα]] του πυρακτωμένου σιδήρου στο [[νερό]], [[σκλήρυνση]] που επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο, σε Αριστ.<br /><b class="num">II.</b> [[βούτηγμα]] στη [[βαφή]], το [[βάψιμο]], το [[χρωμάτισμα]], [[αλλά]] και το ίδιο το [[χρώμα]], σε Αισχύλ., Πλάτ. κ.λπ.· <i>κρόκου βαφαί</i>, ύφασμα που [[καθώς]] βυθίζεται χρωματίζεται με το [[χρώμα]] των κρόκων, σε Αισχύλ.· βαφαὶ [[ὕδρας]], ύφασμα που βυθιζόμενο χρωματίζεται στο [[αίμα]] της ύδρας, σε Ευρ.<br /><b class="num">III.</b> <i>χαλκοῦ βαφαί</i>, στον Αισχύλ.· είναι πιθ. [[τέχνη]] του χρωματίσματος του ορείχαλκου· παροιμ., εκφράζει [[κάτι]] που δεν είναι δυνατό να γνωρίζει μια [[γυναίκα]], το άγνωστο [[αλλά]] και το αδύνατο.<br /><b class="num">IV.</b> σε Αἴ. Σοφ., βαφῇ [[σίδηρος]] ὣς ἐθηλύνθην [[στόμα]]· [[μάλλον]] είναι ορθότερο να συναφθεί το «βαφῇ [[σίδηρος]]» με το <i>«καρτερὸς γενόμενος»</i> και όχι με το <i>«ἐθηλύνθην»</i>, [[επειδή]] ο [[σίδηρος]] γίνεται πιο [[σκληρός]], [[αλλά]] σε καμία [[περίπτωση]] πιο [[μαλακός]], μέσω της βαφής.
}}
{{elru
|elrutext='''βᾰφή:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> тж. pl. окраска, цвет Aesch., Plat., Arst., Plut.: τὰ [[ἄνθη]] ἀποβεβληκότα τὴν βαφήν Luc. поблекшие цветы;<br /><b class="num">2)</b> крашеная ткань: κρόκου βαφαί Aesch. шафранно-желтые одежды; βαφαὶ [[ὕδρας]] Eur. платье, омоченное в крови гидры;<br /><b class="num">3)</b> закалка (χαλκοῦ Aesch.; σιδήρου Soph., Arst.);<br /><b class="num">4)</b> острота, крепость (οἴνου Plut.);<br /><b class="num">5)</b> перен. характер, привкус (τὴν βαφὴν οὐκ ἀνιέναι τῆς τυραννίδος Plut.).
}}
{{elnl
|elnltext=[[βαφή]] -ῆς, ἡ [[βάπτω]]<br /><b class="num">1.</b> onderdompeling :. ἑκατογκεφάλου βαφαῖς [[ὕδρας]] door onderdompelingen (in het bloed) van de honderdkoppige hydra Eur. HF 1188.<br /><b class="num">2.</b> van metaal in water, om het te harden tempering; uitbr. hardheid :. μάχαιραν... θαυμαστὴν βαφῇ καὶ κουφότητι een zwaard, wonderbaarlijk in hardheid en lichtheid Plut. Alex. 32.10.<br /><b class="num">3.</b> in kleurstof het verven:; περὶ τῆς πορφύρης καὶ τῆς βαφῆς over de purperkleur en het verfproces Hdt. 3.22.1; uitbr. verfstof, kleur :, κρόκου β. de kleur van saffraan Aeschl. Ag. 239, ook overdr.. βαφὴν τῇ ῥητορικῇ τὴν φυσιολογίαν ὑποχεόμενος fysiologie als kleur gietend over de retorica Plut. Per. 8.1.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[βάπτω]]<br /><b class="num">I.</b> a dipping of red-hot [[iron]] in [[water]], the [[temper]] produced thereby, Arist.<br /><b class="num">II.</b> a dipping in dye, [[dyeing]], dye, Aesch., Plat., etc.; κρόκου βαφαί the [[saffron]]- [[dyed]] [[robe]], Aesch.; βαφαὶ [[ὕδρας]] the [[robe]] dipped in the [[hydra]]'s [[blood]], Eur.<br /><b class="num">III.</b> χαλκοῦ βαφαί, in Aesch., is prob. the art of tempering [[brass]], to [[express]] [[something]] [[which]] no [[woman]] could [[know]].<br /><b class="num">IV.</b> in Soph. Aj., βαφῆι [[σίδηρος]] ὥς must be construed not with ἐθηλύνθην, but with the [[preceding]] words καρτερὸς γενόμενος, for [[iron]] becomes harder, not softer, by [[being]] dipped.
}}