View source for Εἰλείθυια

{{LSJ1
|Full diacritics=Εἰλείθυια
|Medium diacritics=Εἰλείθυια
|Low diacritics=Ειλείθυια
|Capitals=ΕΙΛΕΙΘΥΙΑ
|Transliteration A=Eileíthyia
|Transliteration B=Eileithuia
|Transliteration C=Eileithyia
|Beta Code=&#42;ei)lei/quia
|Definition=ἡ, (<b class="b3">ἐλυθ</b>- <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">she that comes</b> in need, a participial form) <span class="title">Ilithyia</span>, the goddess of child-birth, pl. in Hom., <span class="bibl">Il.11.270</span>, <span class="bibl">19.119</span>, sg. in <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>922</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[parturition]], in pl., <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>1.477</span>, al.; [[offspring]], ib.<span class="bibl">4.505</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> metaph., <b class="b3">σταφυλὴ βότρυος εἰ</b>. <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>16.203</span>. (There are numerous varieties of spelling, e.g. Ἐλείθυια <span class="bibl">Pi. <span class="title">P.</span>3.9</span>, <span class="bibl"><span class="title">N.</span>7.1</span>, <span class="title">SIG</span>602 (Delph.), <span class="title">IG</span>3.1320, etc.: Ἐλείθυα ib.12(3).192 (Astypalaea): Εἰλήθυια (q.v.) <span class="title">IG</span>12(5).197 (Paros, prob.), <span class="bibl">Call. <span class="title">Del.</span>132</span>, <span class="title">AP</span>6.200 (Leon.), <span class="bibl">Paus.2.5.4</span>, etc.: Ἐλευθία, Ion. <b class="b3">-ιη</b>, <span class="title">GDI</span> 4584 (Hippola), <span class="title">IG</span>12(5).187 (Paros): Lacon. Ἐλευσία ib.5(1).236: Cret. Ἐλεύθυια <span class="title">GDI</span>5149, al.: Boeot. Εἰλείθεια, εἰλᾰπῐν-ια, <span class="title">IG</span>7.2228, 3410; cf. <b class="b3">Εἰλιόνεια, Ἐλευθώ</b>.) </span>
}}
{{ls
|lstext='''Εἰλείθυια''': ἡ, ἡ θεά, ἥτις κατὰ τὴν μυθολογίαν, ἐβοήθει τὰς γυναῖκας ἐν τῷ τοκετῷ· ὁ Ὅμ. μνημονεύει πλείονας Εἰλειθυίας καὶ καλεῖ αὐτὰς θυγατέρας τῆς Ἥρας, Ἰλ. Λ. 270., Τ. 119. Ὁ Ἡσ. (Θ. 922) ὁμιλεῖ περὶ μιᾶς μόνον ὡς θυγατρὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Ἥρας· [[ὡσαύτως]] [[Ἐλείθυια]] Πινδ. Π. 3. 15, Ν. 7. 1· καὶ Ἐλευθὼ Βοικχ. Πινδ. Ο. 6. 72, πρβλ. Ἀνθ. Π. 7. 604· [[Εἰλήθυια]] Θεόκρ. 17. 60· παρ’ Ἀργείοις [[Εἰλιονία]] Πλούτ. 2. 277Β· παρὰ Ρωμαίοις Lucina, [[μετὰ]] [[ταῦτα]] ταυτισθεῖσα, τῇ Ἀρτέμιδι, ἴδε Böttiger Ilithyia, Weim. 1799· ([[τύπος]] [[ὡσεὶ]] [[μετοχικός]], ὡς εἰ ἦν ἐληληθυῖα· πρβλ. ἄγυια, ἅρπυια, [[αἴθυια]]). Καθ’ Ἡσύχ. γράφεται Εἰλύθυια, καὶ ἐν ἐπιγραφαῖς τοῦ ε΄ αἰῶνος εὕρηται Ἱλείθυια [[μετὰ]] δασέως πνεύματος.
}}
{{bailly
|btext=ας (ἡ) :<br />Eileithyia, <i>déesse des accouchements</i>.<br />'''Étymologie:''' DELG d’après le myc., la forme originelle est Ἐλεύθυια &gt; Ἐλείθυια ; soit th. ἐλευθ- de [[ἐλεύσομαι]], « celle qui fait venir », soit t. indigène non grec.
}}
{{Autenrieth
|auten=Eilithyia, [[daughter]] of [[Hera]], Od. 19.188; [[usually]] pl., Εἰλείθυιαι, the goddesses of [[child]]-[[birth]].
}}
{{DGE
|dgtxt=-ας, ἡ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> hιλεθύα <i>SEG</i> 35.37 (vaso ático VI a.C.); Ἰλυθεία <i>SEG</i> 35.141 (Ática IV a.C.); Ἰλειθυία <i>Gonnoi</i> 192 (II/I a.C.); Ἰλιθύα <i>Gonnoi</i> 175<i>bis</i> (III a.C.); Ἰλιθίυα <i>SEG</i> 45.616 (Larisa III a.C.); Εἰλειθίη <i>IG</i> 7.3410 (Queronea IV/III a.C.); Εἰλειθείη <i>IG</i> 7.2228 (Tisbe II a.C.); Εἰλειόθυια <i>SEG</i> 24.1163 (Gortina II/III d.C.); Εἰλειθυεία <i>Gonnoi</i> 181 (II a.C.); Εἰλειθουίη <i>IG</i> 7.3391 (Queronea II a.C.); [[Εἰλήθυια]] Call.<i>Del</i>.132, <i>AP</i> 6.200 (Leon.), Paus.2.5.4, Heph.Astr.1.24.10; Εἰλιθύα <i>Gonnoi</i> 180 (II a.C.); Εἰλιθυία <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.5099 (imper.), <i>IG</i> 12(5).198.1 (Paros); Εἰλυθυία <i>ICos</i> EV 198 (II d.C.); Εἰλύθεια <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.4048 (I d.C.), <i>Gonnoi</i> 190 (II/I a.C.); Εἰλυθία <i>IG</i> 12(5).192 (Paros); Εἰλυθείη <i>IG</i> 12(5).194.2 (Paros); [[Ἐλείθυια]] Pi.<i>P</i>.3.9, <i>N</i>.7.1, Call.<i>Cer</i>.131, <i>FD</i> 4.242 (II a.C.), <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.10981.4 (II d.C.?); Ἐλειθυίη Call.<i>Del</i>.257; [[Ἐλείθυα]] <i>CEG</i> 863 (Astipalea IV a.C.); Ἐλεύθυια <i>ID</i> 1513.13 (II a.C.); [[Ἐλευθία]] <i>SEG</i> 45.303 (Mesene III a.C.), <i>IG</i> 5(1).1276 (Hipola IV d.C.?), <i>IG</i> 12(5)187 (Paros III a.C.); Ἐλεϝθία <i>Bull.Epigr</i>.1999.108 (Laconia IV a.C.); Ἐλιθιουίη <i>IG</i> 7.3385 (Queronea II a.C.); Ἐλυθία <i>SEG</i> 31.1586; lacon. [[Ἐλευσία]] <i>IG</i> 5(1).236 (III a.C.); [[Ἐληθυίη]] <i>AP</i> 9.238 (Antip.Thess.); [[Ἐλευθώ]] Posidipp.Epigr.<i>Fr.Pap</i>.9.7, <i>AP</i> 7.604 (Paul.Sil.); [[Εἰλιόνεια]] Socr.Arg.4<br />[[Ilitia]], [[Ilionea]]<br /><b class="num">I</b> mit.<br /><b class="num">1</b> hija de Zeus y Hera y diosa que preside los partos <i>Il</i>.16.187, Hes.<i>Th</i>.922, Call.ll.cc., Apollod.1.3.1, D.S.5.72, Paus.1.18.5<br /><b class="num">•</b>como tít. de una comedia de Nicómaco, Ath.290e<br /><b class="num">•</b>plu. [[Ilitías]], consideradas como varias diosas, hijas de Hera <i>Il</i>.11.270, 19.119, Opp.<i>H</i>.1.477, Ael.<i>NA</i> 7.15, 10.47, <i>AP</i> 6.244 (Crin.)<br /><b class="num">•</b>identif. c. otras divinidades o como su epít. [[Ἄρτεμις]] Εἰ. en Beocia <i>IG</i> 7.3410 (Queronea IV/III a.C.), en Tesalia <i>SEG</i> 45.616 (Larisa III a.C.), <i>Gonnoi</i> 179 (II a.C.), Εἰ. Σελήνη de Ártemis, Plu.2.659a, <i>Fr</i>.157.5, en Tisbe <i>IG</i> 7.2228 (II a.C.), cf. Orph.<i>H</i>.2.12, Nonn.<i>D</i>.41.414, Θέμις Εἰ. Nonn.<i>D</i>.41.162<br /><b class="num">•</b>c. culto en muchas ciu. de Grecia: en Creta (Amniso) <i>Od</i>.19.188, Str.10.4.8, (Inato) Εἰ. Εἰνατίη St.Byz.s.u. [[Εἴνατος]], en Atenas, Is.5.39, Paus.1.18.5, en plu. <i>SEG</i> 24.226 (Ática I a./d.C.), en la ciu. ideal, Pl.<i>Lg</i>.784a, en Delos, Hdt.4.35, Paus.1.18.5, en Cnido, en plu. <i>IKnidos</i> 180 (heleníst.), en Esparta, Paus.3.17.1, en Clítor, Paus.8.21.3, en Mesene, Paus.4.31.9, en Argos, Socr.Arg.l.c., Paus.2.22.6, en Hermíone, Paus.2.35.11, en Élide, Paus.6.20.2, 3, en Egion, Paus.7.23.5, 6, en Bura, Paus.7.25.9, en Pelena, Paus.7.27.8, en Tegea, Paus.8.48.7, 8, en Mégara, en plu. Paus.1.44.2<br /><b class="num">•</b>tb. fuera de Grecia, en Cere (Cerveteri) cerca de Roma, Str.5.2.8, identificada con la diosa egipcia Nekhbet, como patrona y fundadora de una ciu., Str.17.1.47, D.S.1.12 (v. II).<br /><b class="num">2</b> fig. [[fruto]], [[descendencia]] θύννης ... εἰλείθυιαι crías del atún hembra</i> Opp.<i>H</i>.4.505, σταφυλὴ βότρυος εἰ. la uva fruto del racimo</i> Nonn.<i>D</i>.16.203.<br /><b class="num">3</b> Εἰλειθυίας ἔφυδρον [[derrame de Ilitía]] ref. cierta resina que exudan algunos árboles, Thphr.<i>HP</i> 5.9.8, cf. <i>CP</i> 5.4.4.<br /><b class="num">II</b> geog. Εἰλειθυίας πόλις [[Ciudad de Ilitía]] en el Alto Egipto, en la ribera derecha del Nilo, actual El Kab, Plu.2.380d, Ptol.<i>Geog</i>.4.5.32, St.Byz.<br /><b class="num">III</b> n. de un cometa, Heph.Astr.l.c. • DMic.: <i>e-re-u-ti-ja</i>.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> La forma antigua sería [[Ἐλευθία]], cf. mic. <i>e-re-u-ti-ja</i>, prob. c. la misma formación que [[Ἅρπυια]], sobre ἐλευθ-, de ἐλεύσομαι, etc., si no es una palabra prehelénica.
}}
{{grml
|mltxt=[[Εἰλείθυια]] και [[Εἰλήθυια]] και Ἱλείθυια, η (Α)<br />[[θεότητα]], [[προστάτιδα]] του τοκετού.
}}
{{lsm
|lsmtext='''Εἰλείθυια:''' ἡ, [[Ειλείθυια]], η [[θεά]] που έρχεται προς [[βοήθεια]] των [[γυναικών]] στον τοκετό, στη [[γέννα]], Λατ. [[Lucina]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[Εἰλήθυια]], σε Θεόκρ. ([[ένας]] ημί-μτχ. [[τύπος]], όπως αν ήταν <i>ἐληλυθυῖα</i>, αυτή που έχει ήδη έρθει).
}}
{{elru
|elrutext='''Εἰλείθυια:''' эп.-ион. Εἰλειθυίη ἡ тж. pl. Илития (дочь Зевса и Геры, богиня родов, покровительница рожениц, впосл. отожд. с Артемидой) Hom., HH, Theocr., Luc., Anth.: Εἰλειθυίας [[πόλις]] Plut. город Илитии (в Египте).
}}
{{etym
|etymtx=Meaning: Name of the birthgoddes(ses), often in plur (Ion.-Att.). Also <b class="b3">Ἐλείθυια</b> (Pi., inscr.), <b class="b3">Εἰλήθυια</b> (Call., Paus. a. o.), <b class="b3">Ἐλεύθυια</b> (Cret.), <b class="b3">Ἐλευθίη</b> (Paros), <b class="b3">Ἐλευθία</b>, with assibilation <b class="b3">Ἐλευσία</b> (Lakon.); and other variants. Short form <b class="b3">Ἐλευθώ</b> (AP a. o.) and quite different <b class="b3">Εἰλιόνεια</b> (Plu. 2, 277b; correct?). On the forms Kalén Quaest. gramm. graecae 8 A. 1.<br />Dialectal forms: Myc. [[Ereutija]]<br />Derivatives: <b class="b3">Εἰλειθυ(ι)αῖον</b> <b class="b2">Tempel des E.</b> (Delos), <b class="b3">Ίλύθυιον</b> (ibid.)<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Unknown. If. <b class="b3">'Ελεύθυια</b> is the old form, through dissimilation (or after <b class="b3">'Ωρείθυια</b>?; s. Kalén l. c.) <b class="b3">Ἐλείθυια</b> and, with metr. lengthening, <b class="b3">Εἰλείθυια</b>? Schulze Q. 260f. connects <b class="b3">ἐλευθ-</b> with <b class="b3">ἐλεύσομαι</b>, <b class="b3">ἤλυθον</b>. Wackernagel too (s. Nilsson Gr. Rel. I2, 313) starts from <b class="b3">Ἐλεύθυια</b>, which he considers because of the PN <b class="b3">Ἐλευθέρνα</b> as Pre-Greek. Also Güntert Kalypso 38 n. 3, 258 takes <b class="b3">Ε(ἰ)λείθυια</b> as Pre-Greek, which was adapted to <b class="b3">ἐλεύθ-ω</b> [[bring]] (Dor.; ) as <b class="b2">who brings forth</b> vgl. Lat. [[Fortuna]] : [[ferre]]).-Not with Theander (s. Nilsson l.c. n 11) to <b class="b3">ελελευ</b>. Diff. Vürtheim; s. the criticism by Kretschmer Glotta 16, 192; also Kerenyi Saeculum 1,241. Beekes, Studies Watkins 24f, shows that the suffix <b class="b3">-υια</b> is Pre-Greek.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[Εἰλείθυια]], ἡ, [A quasiparticipial [[form]], as if ἐληλυθυῖα, the readycomer]<br />[[Ilithyia]], the [[goddess]] who [[comes]] to aid women in [[child]]-[[birth]], Lat. [[Lucina]], Il.:
}}
{{FriskDe
|ftr='''Εἰλείθυια''': {Eileíthuia}<br />'''Forms''': oft im Plur. (ep. ion. att.) auch [[Ἐλείθυια]] (Pi., Inschr. u. a.), [[Εἰλήθυια]] (Kall., Paus. u. a.), Ἐλεύθυια (kret.), Ἐλευθίη (Paros), [[Ἐλευθία]], mit Assibilation [[Ἐλευσία]] (lakon.); dazu noch einige belanglose Varianten. Für sich stehen die Kurzform [[Ἐλευθώ]] (''AP'' u. a.) und das ganz abweichende [[Εἰλιόνεια]] (Plu. 2, 277b; richtig?). Ägäisch ''E''-''re''-''u''-''ti''-''ja''? Zum Lautlichen Kalén Quaest. gramm. graecae 8 A. 1.<br />'''Grammar''': f.,<br />'''Meaning''': N. der Geburtsgöttin(nen),<br />'''Derivative''': Ableitung Εἰλειθυ(ι)αῖον ‘Tempel des E.’ (Delos), Ἰλύθυιον (ibid.).<br />'''Etymology''' : Herkunft unsicher. Unter der wahrscheinlichen Annahme, daß Ἐλεύθυια die ursprüngliche Form ist, woraus durch Dissimilation (oder nach Ὠρείθυια?; s. Kalén a. a. O.) [[Ἐλείθυια]] und, mit metr. Dehnung, [[Εἰλείθυια]], knüpft Schulze Q. 260f. an ἐλευθ- in [[ἐλεύσομαι]], [[ἤλυθον]] an; zum Suffix vgl. Ἅρπυια(ι) usw. Auch Wackernagel (s. Nilsson Gr. Rel. I<sup>2</sup>, 313) geht von Ἐλεύθυια aus, das er aber wegen des sicher ungriechischen ON Ἐλευθέρνα mit guten Gründen für vorgriechisch hält. Güntert Kalypso 38 A. 3, 258 sieht in Ε(ἰ)λείθυια ein nichtgriechisches Wort, das dem aktiven und faktitiven [[ἐλεύθω]] [[bringen]] (dor.; nur in ἐλεῦσαι, ἐλευσέω, s. [[ἐλεύσομαι]]) im Sinn von [[Hervorbringerin]] (vgl. lat. ''Fortuna'' : ''ferre'') volksetymologisch angeglichen wäre. — Nicht mit Theander (s. Nilsson a. a. O. A. 11) zu [[ἐλελεῦ]]. Noch anders Vürtheim; s. die ablehnende Kritik bei Kretschmer Glotta 16, 192. Vgl. auch Kerényi Saeculum 1, 241.<br />'''Page''' 1,455-456
}}