Εἰλείθυια

English (LSJ)

ἡ, (ἐλυθ-
A she that comes in need, a participial form) Ilithyia, the goddess of childbirth, pl. in Hom., Il.11.270, 19.119, sg. in Hes.Th.922, etc.
II parturition, in plural, Opp.H.1.477, al.; offspring, ib.4.505.
2 metaph., σταφυλὴ βότρυος εἰ. Nonn.D.16.203. (There are numerous varieties of spelling, e.g. Ἐλείθυια Pi. P.3.9, N.7.1, SIG602 (Delph.), IG3.1320, etc.: Ἐλείθυα ib.12(3).192 (Astypalaea): Εἰλήθυια (q.v.) IG12(5).197 (Paros, prob.), Call. Del.132, AP6.200 (Leon.), Paus.2.5.4, etc.: Ἐλευθία, Ion. Ἐλευθίη, GDI 4584 (Hippola), IG12(5).187 (Paros): Lacon. Ἐλευσία ib.5(1).236: Cret. Ἐλεύθυια GDI5149, al.: Boeot. Εἰλείθεια, εἰλαπίνια, IG7.2228, 3410; cf. Εἰλιόνεια, Ἐλευθώ.)

Spanish (DGE)

-ας, ἡ
• Alolema(s): hιλεθύα SEG 35.37 (vaso ático VI a.C.); Ἰλυθεία SEG 35.141 (Ática IV a.C.); Ἰλειθυία Gonnoi 192 (II/I a.C.); Ἰλιθύα Gonnoi 175bis (III a.C.); Ἰλιθίυα SEG 45.616 (Larisa III a.C.); Εἰλειθίη IG 7.3410 (Queronea IV/III a.C.); Εἰλειθείη IG 7.2228 (Tisbe II a.C.); Εἰλειόθυια SEG 24.1163 (Gortina II/III d.C.); Εἰλειθυεία Gonnoi 181 (II a.C.); Εἰλειθουίη IG 7.3391 (Queronea II a.C.); Εἰλήθυια Call.Del.132, AP 6.200 (Leon.), Paus.2.5.4, Heph.Astr.1.24.10; Εἰλιθύα Gonnoi 180 (II a.C.); Εἰλιθυία IG 2².5099 (imper.), IG 12(5).198.1 (Paros); Εἰλυθυία ICos EV 198 (II d.C.); Εἰλύθεια IG 2².4048 (I d.C.), Gonnoi 190 (II/I a.C.); Εἰλυθία IG 12(5).192 (Paros); Εἰλυθείη IG 12(5).194.2 (Paros); Ἐλείθυια Pi.P.3.9, N.7.1, Call.Cer.131, FD 4.242 (II a.C.), IG 2².10981.4 (II d.C.?); Ἐλειθυίη Call.Del.257; Ἐλείθυα CEG 863 (Astipalea IV a.C.); Ἐλεύθυια ID 1513.13 (II a.C.); Ἐλευθία SEG 45.303 (Mesene III a.C.), IG 5(1).1276 (Hipola IV d.C.?), IG 12(5)187 (Paros III a.C.); Ἐλεϝθία Bull.Epigr.1999.108 (Laconia IV a.C.); Ἐλιθιουίη IG 7.3385 (Queronea II a.C.); Ἐλυθία SEG 31.1586; lacon. Ἐλευσία IG 5(1).236 (III a.C.); Ἐληθυίη AP 9.238 (Antip.Thess.); Ἐλευθώ Posidipp.Epigr.Fr.Pap.9.7, AP 7.604 (Paul.Sil.); Εἰλιόνεια Socr.Arg.4
Ilitia, Ilionea
I mit.
1 hija de Zeus y Hera y diosa que preside los partos Il.16.187, Hes.Th.922, Call.ll.cc., Apollod.1.3.1, D.S.5.72, Paus.1.18.5
•como tít. de una comedia de Nicómaco, Ath.290e
•plu. Ilitías, consideradas como varias diosas, hijas de Hera Il.11.270, 19.119, Opp.H.1.477, Ael.NA 7.15, 10.47, AP 6.244 (Crin.)
•identif. c. otras divinidades o como su epít. Ἄρτεμις Εἰ. en Beocia IG 7.3410 (Queronea IV/III a.C.), en Tesalia SEG 45.616 (Larisa III a.C.), Gonnoi 179 (II a.C.), Εἰ. Σελήνη de Ártemis, Plu.2.659a, Fr.157.5, en Tisbe IG 7.2228 (II a.C.), cf. Orph.H.2.12, Nonn.D.41.414, Θέμις Εἰ. Nonn.D.41.162
•c. culto en muchas ciudad de Grecia: en Creta (Amniso) Od.19.188, Str.10.4.8, (Inato) Εἰ. Εἰνατίη St.Byz.s.u. Εἴνατος, en Atenas, Is.5.39, Paus.1.18.5, en plu. SEG 24.226 (Ática I a./d.C.), en la ciudad ideal, Pl.Lg.784a, en Delos, Hdt.4.35, Paus.1.18.5, en Cnido, en plu. IKnidos 180 (heleníst.), en Esparta, Paus.3.17.1, en Clítor, Paus.8.21.3, en Mesene, Paus.4.31.9, en Argos, Socr.Arg.l.c., Paus.2.22.6, en Hermíone, Paus.2.35.11, en Élide, Paus.6.20.2, 3, en Egion, Paus.7.23.5, 6, en Bura, Paus.7.25.9, en Pelena, Paus.7.27.8, en Tegea, Paus.8.48.7, 8, en Mégara, en plu. Paus.1.44.2
•tb. fuera de Grecia, en Cere (Cerveteri) cerca de Roma, Str.5.2.8, identificada con la diosa egipcia Nekhbet, como patrona y fundadora de una ciu., Str.17.1.47, D.S.1.12 (v. II).
2 fig. fruto, descendencia θύννης ... εἰλείθυιαι crías del atún hembra Opp.H.4.505, σταφυλὴ βότρυος εἰ. la uva fruto del racimo Nonn.D.16.203.
3 Εἰλειθυίας ἔφυδρον derrame de Ilitía ref. cierta resina que exudan algunos árboles, Thphr.HP 5.9.8, cf. CP 5.4.4.
II geog. Εἰλειθυίας πόλις Ciudad de Ilitía en el Alto Egipto, en la ribera derecha del Nilo, actual El Kab, Plu.2.380d, Ptol.Geog.4.5.32, St.Byz.
III n. de un cometa, Heph.Astr.l.c.
• Diccionario Micénico: e-re-u-ti-ja.
• Etimología: La forma antigua sería Ἐλευθία, cf. mic. e-re-u-ti-ja, prob. c. la misma formación que Ἅρπυια, sobre ἐλευθ-, de ἐλεύσομαι, etc., si no es una palabra prehelénica.

French (Bailly abrégé)

ας (ἡ) :
Eileithyia, déesse des accouchements.
Étymologie: DELG d'après le myc., la forme originelle est Ἐλεύθυια > Ἐλείθυια ; soit th. ἐλευθ- de ἐλεύσομαι, « celle qui fait venir », soit t. indigène non grec.

Russian (Dvoretsky)

Εἰλείθυια: эп.-ион. Εἰλειθυίη ἡ тж. pl. Илития (дочь Зевса и Геры, богиня родов, покровительница рожениц, впосл. отожд. с Артемидой) Hom., HH, Theocr., Luc., Anth.: Εἰλειθυίας πόλις Plut. город Илитии (в Египте).

Greek (Liddell-Scott)

Εἰλείθυια: ἡ, ἡ θεά, ἥτις κατὰ τὴν μυθολογίαν, ἐβοήθει τὰς γυναῖκας ἐν τῷ τοκετῷ· ὁ Ὅμ. μνημονεύει πλείονας Εἰλειθυίας καὶ καλεῖ αὐτὰς θυγατέρας τῆς Ἥρας, Ἰλ. Λ. 270., Τ. 119. Ὁ Ἡσ. (Θ. 922) ὁμιλεῖ περὶ μιᾶς μόνον ὡς θυγατρὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Ἥρας· ὡσαύτως Ἐλείθυια Πινδ. Π. 3. 15, Ν. 7. 1· καὶ Ἐλευθὼ Βοικχ. Πινδ. Ο. 6. 72, πρβλ. Ἀνθ. Π. 7. 604· Εἰλήθυια Θεόκρ. 17. 60· παρ’ Ἀργείοις Εἰλιονία Πλούτ. 2. 277Β· παρὰ Ρωμαίοις Lucina, μετὰ ταῦτα ταυτισθεῖσα, τῇ Ἀρτέμιδι, ἴδε Böttiger Ilithyia, Weim. 1799· (τύπος ὡσεὶ μετοχικός, ὡς εἰ ἦν ἐληληθυῖα· πρβλ. ἄγυια, ἅρπυια, αἴθυια). Καθ’ Ἡσύχ. γράφεται Εἰλύθυια, καὶ ἐν ἐπιγραφαῖς τοῦ ε΄ αἰῶνος εὕρηται Ἱλείθυια μετὰ δασέως πνεύματος.

English (Autenrieth)

Eilithyia, daughter of Hera, Od. 19.188; usually pl., Εἰλείθυιαι, the goddesses of child-birth.

Greek Monolingual

Εἰλείθυια και Εἰλήθυια και Ἱλείθυια, η (Α)
θεότητα, προστάτιδα του τοκετού.

Greek Monotonic

Εἰλείθυια: ἡ, Ειλείθυια, η θεά που έρχεται προς βοήθεια των γυναικών στον τοκετό, στη γέννα, Λατ. Lucina, σε Ομήρ. Ιλ.· Εἰλήθυια, σε Θεόκρ. (ένας ημί-μτχ. τύπος, όπως αν ήταν ἐληλυθυῖα, αυτή που έχει ήδη έρθει).

Frisk Etymological English

Meaning: Name of the birthgoddes(ses), often in plur (Ion.-Att.). Also Ἐλείθυια (Pi., inscr.), Εἰλήθυια (Call., Paus. a. o.), Ἐλεύθυια (Cret.), Ἐλευθίη (Paros), Ἐλευθία, with assibilation Ἐλευσία (Lakon.); and other variants. Short form Ἐλευθώ (AP a. o.) and quite different Εἰλιόνεια (Plu. 2, 277b; correct?). On the forms Kalén Quaest. gramm. graecae 8 A. 1.
Dialectal forms: Myc. Ereutija
Derivatives: Εἰλειθυ(ι)αῖον Tempel des E. (Delos), Ίλύθυιον (ibid.)
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
Etymology: Unknown. If. 'Ελεύθυια is the old form, through dissimilation (or after 'Ωρείθυια?; s. Kalén l. c.) Ἐλείθυια and, with metr. lengthening, Εἰλείθυια? Schulze Q. 260f. connects ἐλευθ- with ἐλεύσομαι, ἤλυθον. Wackernagel too (s. Nilsson Gr. Rel. I2, 313) starts from Ἐλεύθυια, which he considers because of the PN Ἐλευθέρνα as Pre-Greek. Also Güntert Kalypso 38 n. 3, 258 takes Ε(ἰ)λείθυια as Pre-Greek, which was adapted to ἐλεύθ-ω bring (Dor.; ) as who brings forth vgl. Lat. Fortuna: ferre).-Not with Theander (s. Nilsson l.c. n 11) to ελελευ. Diff. Vürtheim; s. the criticism by Kretschmer Glotta 16, 192; also Kerenyi Saeculum 1,241. Beekes, Studies Watkins 24f, shows that the suffix -υια is Pre-Greek.

Middle Liddell

Εἰλείθυια, ἡ, [A quasiparticipial form, as if ἐληλυθυῖα, the readycomer]
Ilithyia, the goddess who comes to aid women in child-birth, Lat. Lucina, Il.:

Frisk Etymology German

Εἰλείθυια: {Eileíthuia}
Forms: oft im Plur. (ep. ion. att.) auch Ἐλείθυια (Pi., Inschr. u. a.), Εἰλήθυια (Kall., Paus. u. a.), Ἐλεύθυια (kret.), Ἐλευθίη (Paros), Ἐλευθία, mit Assibilation Ἐλευσία (lakon.); dazu noch einige belanglose Varianten. Für sich stehen die Kurzform Ἐλευθώ (AP u. a.) und das ganz abweichende Εἰλιόνεια (Plu. 2, 277b; richtig?). Ägäisch E-re-u-ti-ja? Zum Lautlichen Kalén Quaest. gramm. graecae 8 A. 1.
Grammar: f.,
Meaning: N. der Geburtsgöttin(nen),
Derivative: Ableitung Εἰλειθυ(ι)αῖον ‘Tempel des E.’ (Delos), Ἰλύθυιον (ibid.).
Etymology: Herkunft unsicher. Unter der wahrscheinlichen Annahme, daß Ἐλεύθυια die ursprüngliche Form ist, woraus durch Dissimilation (oder nach Ὠρείθυια?; s. Kalén a. a. O.) Ἐλείθυια und, mit metr. Dehnung, Εἰλείθυια, knüpft Schulze Q. 260f. an ἐλευθ- in ἐλεύσομαι, ἤλυθον an; zum Suffix vgl. Ἅρπυια(ι) usw. Auch Wackernagel (s. Nilsson Gr. Rel. I², 313) geht von Ἐλεύθυια aus, das er aber wegen des sicher ungriechischen ON Ἐλευθέρνα mit guten Gründen für vorgriechisch hält. Güntert Kalypso 38 A. 3, 258 sieht in Ε(ἰ)λείθυια ein nichtgriechisches Wort, das dem aktiven und faktitiven ἐλεύθω bringen (dor.; nur in ἐλεῦσαι, ἐλευσέω, s. ἐλεύσομαι) im Sinn von Hervorbringerin (vgl. lat. Fortuna: ferre) volksetymologisch angeglichen wäre. — Nicht mit Theander (s. Nilsson a. a. O. A. 11) zu ἐλελεῦ. Noch anders Vürtheim; s. die ablehnende Kritik bei Kretschmer Glotta 16, 192. Vgl. auch Kerényi Saeculum 1, 241.
Page 1,455-456

Wikipedia EN

Eileithyia or Ilithyiae or Ilithyia (/ɪlɪˈθaɪ.ə/; Greek: Εἰλείθυια; Ἐλεύθυια (Eleuthyia) in Crete, also Ἐλευθία (Eleuthia) or Ἐλυσία (Elysia) in Laconia and Messene, and Ἐλευθώ (Eleuthō) in literature) was the Greek goddess of childbirth and midwifery, and the daughter of Zeus and Hera. In the cave of Amnisos (Crete) she was related with the annual birth of the divine child, and her cult is connected with Enesidaon (the earth shaker), who was the chthonic aspect of the god Poseidon. It is possible that her cult is related with the cult of Eleusis. In his Seventh Nemean Ode, Pindar refers to her as the maid to or seated beside the Moirai (Fates) and responsible for the creation of offspring. Her son was Sosipolis, who was worshiped at Elis.