View source for κτίζω

{{LSJ1
|Full diacritics=κτίζω
|Medium diacritics=κτίζω
|Low diacritics=κτίζω
|Capitals=ΚΤΙΖΩ
|Transliteration A=ktízō
|Transliteration B=ktizō
|Transliteration C=ktizo
|Beta Code=kti/zw
|Definition=<span class="bibl">Emp.23.6</span>, etc.: fut. -ίσω <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>1060</span>: aor. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> ἔκτῐσα <span class="bibl">Od.11.263</span>, etc.; poet. ἔκτισσα <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.62</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>289</span> (lyr.), κτίσσα <span class="bibl">Il.20.216</span>, κτίσα <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.89</span>: pf. ἔκτῐκα <span class="title">Lyr.Alex.Adesp.</span>1.8, <span class="bibl">D.S.7.5</span>, <span class="bibl">15.13</span>:— Med., poet.aor. ἐκτίσσατο <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>10(11).25</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>1.4</span> (<b class="b3">ἐκτής</b>- codd.):— Pass., fut. κτισθήσομαι Str.<span class="title">Chr.</span>5.38, <span class="bibl">D.H.1.56</span>: aor. ἐκτίσθην <span class="bibl">Th.1.12</span>, etc.: pf. ἔκτισμαι <span class="bibl">Hdt.4.46</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>45</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>360.9</span>:—[[people]] a country, <b class="b2">build houses and cities in</b> it, <b class="b3">κτίσσε δὲ Δαρδανίην</b> Il.l.c.; <b class="b3">κ. χώρην, νῆσον</b>, <span class="bibl">Hdt.1.149</span>, <span class="bibl">3.49</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of a city, [[found]], [[build]], <b class="b3">Θήβης ἕδος ἔκτισαν</b> Od.l.c., cf. <span class="bibl">Hdt.1.167</span>, <span class="bibl">168</span>, <span class="bibl">Th.6.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>169</span> (iii B.C.); ἀποικίαν <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>815</span>:—Pass., <b class="b2">to be founded</b>, <b class="b3">Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν</b> <b class="b2">founded by emigrants from</b> Colophon, <span class="bibl">Hdt.1.16</span>, cf.<span class="bibl">7.153</span>, <span class="bibl">8.62</span>; <b class="b3">μήτε ἄστεα μήτε τείχεα ἐκτισμένα</b> no [[fixed]] cities or walls, <span class="bibl">Id.4.46</span>; -ομένη πόλις Phld.<span class="title">Rh.</span>2.155 S. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">κ. ἄλσος</b> [[plant]] a grove, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.89</span>; <b class="b3">βωμόν</b> <b class="b2">set up</b> an altar, <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>7.42</span>; <b class="b3">ἑορτάν, ἀγῶνα</b>, [[found]], [[establish]] it, ib.<span class="bibl">6.69</span>, <span class="bibl">10(11).25</span> (Med.); <b class="b3">τὸν Κύρνον… κτίσαι, ἥρων ἐόντα</b> [[establish]] his worship, <span class="bibl">Hdt.1.167</span>; δαῖτάς τινι <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>484</span> (Pass.); τάφον τινί <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1101</span>; αἵρεσιν Phld.<span class="title">Rh.</span>1.77 S.; σύνοδον <span class="title">IG</span>22.1343.12 (i B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b2">produce, create, bring into being</b>, γόνῳ τινά <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>172</span> (lyr.); <b class="b2">bring about</b>, <b class="b3">τελευτήν</b> ib.<span class="bibl">140</span> (lyr.), cf. <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>441</span> (lyr.); <b class="b3">ὁ τὴν φιλίην ἐκτικώς</b> <span class="title">Lyr.Alex.Adesp.</span> l.c.; of painters, <b class="b3">δένδρεα… καὶ ἀνέρας ἠδὲ γυναῖκας</b> Emp.l.c.; <b class="b3">ἵπποισι τὸν χαλινὸν κτίσας</b> <b class="b2">having invented</b> it, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>715</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> [[make]] so and so, ἐλεύθερον κ. τινά <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>1060</span>; ἔνθεον κτίσας φρένα <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span>17</span>, cf. <span class="bibl">714</span>; ποτανὰν εἴ σέ τις θεῶν κτίσαι <span class="bibl">E. <span class="title">Supp.</span>620</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>289</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span> [[perpetrate]] a deed, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span> 898</span>. (Cf. Skt. [[kséti]] 'reside', [[kṣitís]] ( = [[κτίσις]]) 'habitation'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1519.png Seite 1519]] perf. κεκτικέναι D. Sic. fr. 19, aber ἔκτισμαι Eur. fr. Erechth. 17, 9; ein Land bebauen, bewohnbar machen, mit <b class="b2">Ansiedlern bevölkern</b>; κτίσσε δὲ Δαρδανίην Il. 20, 216; χώρην, νῆσον, Her. 1, 149. 4, 178; – bes. eine <b class="b2">Stadt gründen</b>; οἳ πρῶτοι Θήβης [[ἕδος]] ἔκτισαν Od. 11, 262; πόλιν ἔκτισσεν Pind. P. 1, 62; ἀποικίαν Aesch. Prom. 817; πόλιν Her. 1, 168; Thuc. 1, 7; Plat. Prot. 322 b; Isocr. 4, 35; Folgde; – auch βωμὸν θεᾷ, Pind. Ol. 7, 42; – übh. gründen, [[einrichten]], ἄλσεα P. 5, 89, ἑορτὰν καὶ τεθμὸν ἀέθλων Ol. 6, 69; τάφον τινί Soph. Ant. 1088, ἵπποισι τὸν ἀκεστῆρα χαλινὸν πρώταισι ταῖσδε κτίσας ἀγυιαῖς, d. i. er erfand ihn, O. C. 719; – bei den Tragg., bes. Aesch. auch = [[hervorbringen]], machen; παῖδα, τὸν [[αὐτός]] ποτ' ἔκτισεν γόνῳ, das Kind, das er selbst erzeugt, Aesch. Suppl. 163, vgl. 1053; οὕτω γὰρ ἄν σοι δαῖτες ἔννομοι βροτῶν κτιζοίατο Ch. 477; ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει 1056, wird dich von diesem Leide befreien, u. öfter; καὶ ταῦτ' ἔτλη χεὶρ γυναικεία κτίσαι, dies auszuführen, dies zu thun, Soph. Tr. 894; ποτανὰν εἴ σέ τις θεῶν κτίσαι Eur. Suppl. 620. – S. [[κτίλος]] u. [[κτίμενος]].
}}
{{ls
|lstext='''κτίζω''': μέλλ. -ίσω, Αἰσχύλ. Χο. 1060: ἀόρ. ἔκτῐσα, Ὀδ., Ἀττ., Ἐπικ. [[ὡσαύτως]] ἔκτισσα, κτίσσα Ἰλ., Πίνδ.· πρκμ. κέκτῐκα Διοδ. Ἀποσπ. 7. 3 Bekk., [[ἀλλά]], ἔκτικα ὁ αὐτ. 15. 13 ― Μέσ., ποιητ. ἀόρ. ἐκτίσσαντο Πινδ. Ο. 11 (10). 31, πρβλ. Ἀποσπ. 4. 4. ― Παθ., μέλλ. κτισθήσομαι Χρηστομ. Στράβ. 4. 483 Κραμῆρ., Διον. Ἁλ. 1. 56· ἀόρ. ἐκτίσθην Θουκ., κτλ. ·πρκμ. ἔκτισμαι Ἡρόδ. 4. 46, Ἱππ. 810C, Εὐρ. Ἀποσπ. 362. 9. (Ἐκ τῆς √ΚΤΙ, πρβλ. [[ἀμφί]]-κτίονες, περικτίονες, εὐκτίμενος· [[ὡσαύτως]] Σανσκρ. kshi, kshi-yâmi (habito), kshi-tis (habitatio)· [[ἴσως]] τὸ [[κτάομαι]] [[εἶναι]] συγγενές, ἴδε Κουρτ. Gr. Et. ἀρ. 78). Συνοικίζω χώραν, οἰκοδομῶ οἰκίας καὶ πόλεις ἐν αὐτῇ, [[ἐγκαθίστημι]] οἰκήτορας, κτίσσε δὲ Δαρδανίην Ἰλ. Υ. 216· κτ. χώρην, νῆσον Ἡρόδ. 1. 149., 3. 49, πρβλ. Θουκ. 1. 7. 2) ἐπὶ πόλεως, ὡς καὶ νῦν, [[κτίζω]], [[ἱδρύω]], θεμελιώνω, οἰκοδομῶ, [[ἀνεγείρω]], Θήβης [[ἕδος]] ἔκτισαν Ὀδ. Λ. 263, Ἡρόδ. 1. 167, 168, Θουκ. 6. 4· ἀποικίαν Αἰσχύλ. Πρ. 815. ― Παθ., ἱδρύομαι, κτίζομαι, Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν, ἱδρυθεῖσαν ὑπὸ μετοίκων ἐκ Κολοφῶνος, Ἡρόδ. 1. 16, πρβλ. 7. 153., 8. 62· [[μήτε]] ἄστεα [[μήτε]] τείχεα ἐκτισμένα ὁ αὐτ. 4. 46. 3) κτ. [[ἄλσος]], φυτεύειν [[ἄλσος]], Πινδ. Π. 5. 120· κτ. βωμόν, ἱδρύειν, ὁ αὐτ. ἐν Ο. 7. 74· κτ. ἑορτήν, ἀγῶνα, [[ἱδρύω]], [[αὐτόθι]] 116., 10 (11). 32 (ἐν τῷ μέσῳ τύπῳ)· τὸν Κύρνον... κτίσαι ἥρωα ἐόντα, πιθ., ἵδρυσε, καθιέρωσε τὴν λατρείαν [[αὐτοῦ]], Ἡρόδ. 1. 167· κτ. δαῖτάς τινι Αἰσχύλ. Χο. 484· τάφον τινὶ Σοφ. Ἀντ. 1101. 4) [[παράγω]], δημιουργῶ, [[φέρω]] εἰς ὕπαρξιν, κτ. γόνῳ τινὰ Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 171· [[φέρω]], [[ἐπιφέρω]], τελευτὴν [[αὐτόθι]] 140, πρβλ. Χο. 441· ἐπὶ ζωγραφίας, πρῶτος [[παριστάνω]], Ἐμπεδ. 139· ἵπποισι τόν... χαλινὸν κτίσας, ἐφευρών, Σοφ. Ο. Κ. 715. 5) [[κάμνω]] τινὰ τοιοῦτον ἢ τοιοῦτον, ἐλεύθερον κτ. τινα Αἰσχύλ. Χο. 1060· ἔνθεον φρένα κτίσας ὁ αὐτ. ἐν Εὐμ. 17, πρβλ. 714· ποτανὰν εἴ μέ τις θεῶν κτίσαι Εὐρ. Ἱκέτ. 621· ἴδε Blomf. Pers. 294 (289). 6) ἐκτελῶ [[ἔργον]] τι, Σοφ. Τρ. 898.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> κτίσω, <i>ao.</i> [[ἔκτισα]], <i>pf.</i> κέκτικα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐκτίσθην, <i>pf.</i> [[ἔκτισμαι]];<br /><b>1</b> bâtir (des maisons, des villes) ; asseoir des constructions : Δαρδανίην IL, χώρην HDT en Dardanie, dans un pays;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> fonder <i>en gén.</i> : κτίζειν πόλιν HDT bâtir une ville ; Θήβης [[ἕδος]] OD jeter les fondements de Thèbes ; ἀποικίαν ESCHL fonder une colonie ; τάφον τινί SOPH élever un tombeau à qqn;<br /><b>3</b> <i>p. anal.</i> fonder, instituer : ἵπποισιν τὸν χαλινόν SOPH inventer le frein pour les chevaux ; avec un part. : Κύρνον κτίζειν ἥρων ἐόντα HDT instituer le culte de Kyrnos comme héros;<br /><b>4</b> <i>p. ext.</i> créer, produire : γόνῳ τινά ESCHL donner le jour à qqn ; ἐλεύθερόν τινα πημάτων ESCHL délivrer qqn de ses souffrances;<br /><b>5</b> accomplir, faire <i>en gén.</i><br />'''Étymologie:''' R. Κτι, <i>skr.</i> Kshi « établir ».
}}
{{Autenrieth
|auten=aor. [[ἔκτισα]], κτίσσε: [[settle]], [[found]], a [[city]] or [[land]].
}}
{{Slater
|sltr=[[κτίζω]] (aor. κτᾰσεν, ἔκτισσε, ἔκτᾰσαν; κτᾰσῃ; κτᾰσαιεν, κτίσσειεν: aor. med. ἐκτίσσατο, κτισσάσθαν: aor. [[pass]]. κτίσθη.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[found]], [[establish]] cities, πόλιν Ὑλλίδος στάθμας [[Ἱέρων]] ἐν νόμοις ἔκτισσε (P. 1.62) κτίσσειεν εὐάρματον πόλιν ἐν ἀργεννόεντι μαστῷ (P. 4.7) [[ἐπεὶ]] κτίσθη [[νέον]] [[Troy]] (O. 8.37) altars, sanctuaries, εὖτ' ἂν [[Ἡρακλέης]] πατρὶ ἑορτάν τε κτίσῃ τεθμόν τε μέγιστον (O. 6.69) ὡς ἂν θεᾷ πρῶτοι κτίσαιεν βωμὸν ἐναργέα (O. 7.42) ἀγῶνα δ' [[Διός]], ὃν ἀρχαίῳ σάματι πὰρ Πέλοπος βωμῷ ἑξάριθμον ἐκτίσσατο (O. 10.25) κτίσεν δ' ἄλσεα μείζονα [[θεῶν]] (P. 5.89) a [[line]], [[people]], [[ἄτερ]] δ' εὐνᾶς ὁμόδαμον κτισσάσθαν λίθινον [[γόνον]] (Mommsen: κτισάσθαν, κτησάσθαν, κτησάσθην codd.: sc. [[Pyrrha]] and Deukalion) (O. 9.45) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[settle]], colonize σὺν [[θεῶν]] δέ νιν αἴσᾳ Ὕλλου τε καὶ Αἰγιμιοῦ Δωριεὺς ἐλθὼν στρατὸς ἐκτίσσατο (Hermann: ἐκτήσατο cod.: sc. Αἴγιναν) (I. 9.4) καὶ σποράδας φερεμήλους ἔκτισαν νάσους (sc. οἱ ἀπ' Ἀθηνῶν Ἴωνες. Σ.) (Pae. 5.39)
}}
{{eles
|esgtx=[[crear]]
}}
{{StrongGR
|strgr=[[probably]] [[akin]] to [[κτάομαι]] ([[through]] the [[idea]] of [[proprietorship]] of the manufacturer); to [[fabricate]], i.e. [[found]] ([[form]] [[originally]]): [[create]], Creator, [[make]].
}}
{{Thayer
|txtha=1st aorist [[ἔκτισα]]; [[perfect]] [[passive]] ἐκτισμαι; 1st aorist [[passive]] ἐκτίσθην; the Sept. [[chiefly]] for בָּרָא; [[properly]], to [[make]] [[habitable]], to [[people]], a [[place]], [[region]], [[island]] ([[Homer]], [[Herodotus]], [[Thucydides]], Diodorus, others); [[hence]] to [[found]], a [[city]], [[colony]], [[state]], etc. ([[Pindar]] and [[following]]; 1Esdr. 4:53). In the Bible, to [[create]]: of God creating the [[world]], Prayer of Manasseh , etc., Winer's Grammar, 272 (255)); Josephus, Antiquities 1,1, 1; [[Philo]] de decal. § 20)); [[absolutely]], ὁ κτίσας, the [[creator]], Tr WH); equivalent to to [[form]], [[shape]], i. e. (for [[substance]]) [[completely]] to [[change]], to [[transform]] (of the [[moral]] or [[new]] [[creation]] of the [[soul]], as it is called), κτισθέντες ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ [[ἐπί]] ἔργοις ἀγαθοῖς, in [[intimate]] fellowship [[with]] Christ constituted to do [[good]] works ([[see]] [[ἐπί]], B. 2a. ζ.), [[τούς]] [[δύο]] [[εἰς]] ἕνα [[καινόν]] ἐνθρωπον, ibid. 15; [[τόν]] κτισθέντα [[κατά]] Θεόν, formed [[after]] God's [[likeness]] ([[see]] [[κατά]], II:3c. δ.), καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν [[ἐμοί]], Psalm 51:12>)).
}}
{{grml
|mltxt=και [[χτίζω]] (AM [[κτίζω]])<br /><b>1.</b> (για [[πόλη]]) [[ανεγείρω]], [[ιδρύω]], [[θεμελιώνω]] (α. «κτιζομένη [[πόλις]]», Φιλόδ. β. «ο Μέγας Αλέξανδρος έκτισε την Αλεξάνδρεια» γ. «Πάμμιλον πέμψαντες Σελινοῡντα κτίζουσι», <b>Θουκ.</b><br />δ. «Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφώνος κτισθεῑσαν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[δημιουργώ]] από το [[μηδέν]], [[πλάθω]] (α. «ο [[θεός]] έκτισε τον κόσμο» β. «καὶ γὰρ οὐκ ἐκτίσθη ἀνὴρ διὰ τὴν γυναῑκα, ἀλλὰ γυνὴ διὰ τὸν ἄνδρα», ΚΔ)<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> [[περικλείω]] με τοίχο, [[φράζω]] («έκτισαν τα βορεινά παράθυρα»)<br /><b>2.</b> φτιάχνω, [[κατασκευάζω]]<br /><b>3.</b> [[συναρμόζω]] δομικά υλικά, για να κατασκευάσω [[κτήριο]], [[κατασκευάζω]] [[οικοδόμημα]], [[οικοδομώ]] (α. «κτίστηκαν [[πολλά]] σπίτια στο [[χωριό]]» β. «λαβεῑν ἐξουσίαν τοῦ κτίσαι ναὸν ἐπ' ὀνόματι τῆς ἁγίας Τριάδος», Μηναί.)<br /><b>4.</b> [[ανακαινίζω]] [[οικοδόμημα]], [[ανοικοδομώ]]<br /><b>5.</b> [[αποκτώ]]<br /><b>6.</b> (σχετικά με δρόμο) [[χαράζω]], [[ακολουθώ]]<br /><b>7.</b> [[αναγορεύω]] κάποιον<br /><b>8.</b> [[φυλακίζω]] κάποιον<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α. «[[κτίζω]] στον (ή στην) άμμο» — [[ματαιοπονώ]]<br />β. «[[κτίζω]] εις το [[νερόν]]» ή «[[κτίζω]] στα νέφαλα» — [[ματαιοπονώ]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ιδρύω]], [[καθιδρύω]] («πατρί ἑορτάν τε κτίσῃ πλειστόμβροτον τεθμόν τε μέγιστον ἀέθλων», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[εκτελώ]] ένα [[έργο]] («καὶ ταῡτ' ἔτλη τις χεὶρ γυναικεία κτίσαι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αποικίζω]] [[χώρα]], εγκαθίσταμαι ως οικήτορας («κτίσσε δέ Δαρδανίην», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (σχετικά με [[άλσος]]) [[φυτεύω]]<br /><b>3.</b> (σχετικά με ζωγραφική [[εικόνα]]) [[παριστάνω]] [[πρώτος]]<br /><b>4.</b> [[εφευρίσκω]], [[επινοώ]]<br /><b>5.</b> [[φέρω]], [[επιφέρω]]<br /><b>6.</b> [[καθιστώ]] κάποιον τέτοιον ή τέτοιον («ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει» — θα σέ απελευθερώσει, θα σέ καταστήσει ελεύθερο από αυτά τα [[πάθη]], <b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[κτίμενος]], που απαντά στον Όμηρο, μαρτυρείται ήδη στη Μυκηναϊκή (<i>kitimeno</i> «[[εκχερσώνω]], [[καλλιεργώ]]»), <b>[[πρβλ]].</b> και αρχ. ινδ. <i>kse</i>-<i>ti</i> «[[κατοικώ]]». Ο τ. <i>περι</i>-<i>κτί</i>-<i>ται</i> εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>t</i><i>ā</i> και συνδέεται με το αρχ. [[ινδικό]] <i>pari</i>-<i>ksit</i>- «αυτός που κατοικεί [[τριγύρω]]». Το ίδιο [[επίθημα]] βρίσκουμε και στο <i>εὔ</i>-<i>κτιτος</i>, [[καθώς]] και στο αβεστ. <i>ana</i>-<i>sita</i> «[[ακατοίκητος]]». Ο τ. [[κτίσις]] μπορεί να δημιουργήθηκε στην Ελληνική, αν και υπάρχει παράλληλο [[θέμα]] στο ινδοϊρανικό και αρχ. ινδ. <i>ksiti</i>- και στο αβεστ. <i>šiti</i>- «[[κατοικία]], [[διαμονή]]». Η λ. συνδέεται [[επίσης]] με τους τ. [[κτίλος]] και <i>κτῶμαι</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κτίσις]], [[κτίσμα]], [[κτίστης]], [[κτιστός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κτισμός]], [[κτιστήρ]], [[κτιστύς]], [[κτίστωρ]], [[κτίτερ]], [[κτίτης]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>κτιστῆριν</i><br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[κτίσιμο]], [[κτίτωρ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[αμφιανακτίζω]], [[ανακτίζω]], [[εγκτίζω]], [[εξανακτίζω]], [[επικτίζω]], [[μετακτίζω]], [[παιδοκτίζω]], [[προσκτίζω]], [[συγκτίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>επανακτίζω</i>, <i>κακοκτίζω</i>, [[καλοκτίζω]], <i>μισοκτίζω</i>, <i>ξανακτίζω</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κτίζω:''' μέλ. <i>-ίσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔκτῐσα</i>, Επικ. επίσης [[ἔκτισσα]], [[κτίσσα]] — Μέσ., ποιητ. γʹ πληθ. αορ. αʹ <i>ἐκτίσσαντο</i> — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐκτίσθην</i>, παρακ. [[ἔκτισμαι]]·<br /><b class="num">1.</b> [[επανδρώνω]] μια [[χώρα]], [[χτίζω]] σπίτια και πόλεις, [[εποικίζω]] αυτήν, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ. — Παθ., ιδρύομαι, θεμελιώνομαι, <i>Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν</i>, έχοντας ιδρυθεί από μετανάστες που ήρθαν από την Κολοφώνα, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> κτ. [[ἄλσος]], [[φυτεύω]] αλσύλιο, σε Πίνδ.· <i>κτ. βωμόν</i>, [[στήνω]] βωμό, στον ίδ.· <i>τὸν Κύρνον κτίσαι</i>, [[εγκαθιδρύω]] τη [[λατρεία]] του, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[δημιουργώ]], [[επιφέρω]], [[προκαλώ]], [[προξενώ]], σε Αισχύλ.· <i>τὸν χαλινὸν κτίσας</i>, έχοντας εφεύρει αυτόν, σε Σοφ.<br /><b class="num">5.</b> [[καθιστώ]] ως τέτοιον, <i>ἐλεύθερον κτ. τινά</i>, σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">6.</b> [[διαπράττω]], [[εκτελώ]] [[κατόρθωμα]], σε Σοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''κτίζω:''' (aor. ἔκτῐσα - эп. [[κτίσσα]], дор. [[ἔκτισσα]], эп. part. pf. [[κτίμενος]] с ῐ)<br /><b class="num">1)</b> заселять, колонизовать (Δαρδανίην Hom.; χώρην, νῆσον Her.);<br /><b class="num">2)</b> закладывать, основывать, строить (βωμόν Pind.; ἀποικίαν Aesch.; ἄστεα καὶ τείχεα ἐκτισμένα Her.);<br /><b class="num">3)</b> насаждать ([[ἄλσος]] Pind.);<br /><b class="num">4)</b> устраивать, учреждать (ἑορτήν, ἀγῶνα Pind.): κ. δαῖτάς τινι Aesch. задавать пиры в честь кого-л.; κ. τάφον τινί Soph. предавать погребению кого-л.; Κύρνον κτίσαι ἥρων ἐόντα Her. установить почитание Кирна как героя;<br /><b class="num">5)</b> изобретать, вводить (τὸν χαλινὸν ἵπποισι Soph.);<br /><b class="num">6)</b> производить на свет, порождать (παῖδα γόνῳ Aesch.): ὁ κτίσας NT создатель, творец;<br /><b class="num">7)</b> делать ([[ἐλεύθερον]] κ. τινά τινος Aesch.);<br /><b class="num">8)</b> совершать, исполнять: καὶ ταῦτ᾽ ἔτλη τις χεὶρ γυναικεία κτίσαι; Soph. и это дерзнула совершить чья-то женская рука?
}}
{{elnl
|elnltext=κτίζω, aor. ἔκτισα, poët. ook ἔκτισσα, Dor. aor. med. ἐκτισάμᾱν; perf. med.-pass. ἔκτισμαι stichten, bevolken, zich vestigen in (van een gebied):. κτίσσε δὲ Δαρδανίην en hij stichtte Dardanië Il. 20.216; χώρην μὲν ἔτυχον κτίσαντες ἀμείνω Ἰώνων het geval wilde dat ze zich in een beter gebied hadden gevestigd dan de Ioniërs Hdt. 1.149.2; κτίσαντες ἢ κτησάμενοι χώραν door zich te vestigen in het gebied of het zich toe te eigenen Aristot. Pol. 1310b38. stichten (van een stad):; ἔκτισαν πόλιν Ἄβδηρα zij stichtten de stad Abdera Hdt. 1.168, μακρὰν ἀποικίαν κτίσαι een verre kolonie stichten Aeschl. PV 815; pass.: ἐπ ’ αὐτοῖς τοῖς αἰγιαλοῖς τείχεσιν ἐκτίζοντο (de steden) werden met muren op de kust zelf gebouwd Thuc. 1.7.1. instellen (van feesten, rituelen):. τὸν Κύρνον κτίσαι ἥρων ἐόντα de cultus van Cyrnus als held instellen Hdt. 1.167.4. maken, creëren, scheppen:; τὸν αὐτός ποτ ’ ἔκτισεν γόνωι die hij zelf ooit verwekt had Aeschl. Suppl. 172; κτίσον δὲ τῷ προκειμένῳ τάφον maak een graf voor degene die hier ligt Soph. Ant. 1101; ἵπποισιν τὸν ἀκεστῆρα χαλινὸν κτίσας door voor paarden het temmende bit uit te vinden Soph. OC 715; met dubbele acc. maken tot:. ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει hij zal je bevrijden van dit leed Aeschl. Ch. 1060. tot stand brengen, volbrengen;. καὶ ταῦτ ’ ἔτλη τις χεὶρ γυναικεία κτίσαι; en heeft een vrouwenhand het gewaagd dit te volbrengen? Soph. Tr. 898.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">found, lay out, build, create</b> (Emp.).<br />Other forms: aor. <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b> (Il.), pass. <b class="b3">κτισθῆναι</b> (IA.), fut. <b class="b3">κτίσω</b> (A.), perf. midd. <b class="b3">ἔκτισμαι</b> (Hdt.), act. <b class="b3">ἔκτικα</b> (hell.; on the reduplication Schwyzer 649).<br />Dialectal forms: Myc. (<b class="b2">meta-)kitita \/meta-ktitas\/</b>, <b class="b2">koto(i)na</b>) \/[[ktoina]]\/.<br />Compounds: Also with prefix, e.g. <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">ἀνα-</b>.<br />Derivatives: <b class="b3">κτίσις</b> f. [[foundation]], [[creation]] (Pi., IA.; cf. below), <b class="b3">κτιστύς</b> f. [[foundation]] (Hdt. 9, 97; on the meaning Benveniste Noms d'agent 72), <b class="b3">κτίσμα</b> [[foundation]], [[colony]], [[building]] (hell.), <b class="b3">κτισμός</b> [[foundation]] (Asia Minor., Empire); - <b class="b3">κτίστωρ</b> [[founder]] (Pi., E.), <b class="b3">κτιστήρ</b> <b class="b2">id.</b> (Corinth, IVa), f. <b class="b3">κτίστρια</b> (Asia Minor, Empire), <b class="b3">κτίστης</b> [[founder]], [[builder]] (Arist.) with <b class="b3">κτίστιον</b> (<b class="b3">-εῖον</b>) <b class="b2">temple of a founder</b> (pap. IVp), older <b class="b3">συγκτίστης</b> <b class="b2">co-founder</b> (Hdt. 5, 46) ; <b class="b3">κτιστός</b> <b class="b2">laid out, founded</b> (h. Ap. 299, pap.; Zumbach Neuerungen 26); n. <b class="b3">κτιστόν</b> [[building]] (pap.). - Further several formations, with the intransitive meaning [[live]], [[abide]] and thus outside the system: <b class="b3">ἐυ κτίμενος</b> <b class="b2">where you can live well</b> (Hom.); <b class="b3">περι-κτί-ονες</b> pl. <b class="b2">those living around, neighbours</b> (Il.), <b class="b3">ἀμφι-κτί-ονες</b> <b class="b2">id.</b> (Pi.), also as PN (Att. inscr. Va), besides <b class="b3">-κτύονες</b> (Hdt., inscr. IVa) with unclear <b class="b3">υ</b> (cf. Hoffmann Dial. 3, 290); <b class="b3">περι-κτί-ται</b> pl. <b class="b2">id.</b> (λ 288), after it as simplex <b class="b3">κτί-ται</b> <b class="b2">id.</b> (E. Or. 1621), <b class="b3">κτίτης</b> = <b class="b3">κτίστης</b> (Delph. IIa); <b class="b3">ἐΰ-κτι-τος</b> = <b class="b3">ἐυ κτίμενος</b> (Β 592), <b class="b3">ὀρεί-κτι-τος</b> <b class="b2">living in the mountains</b> (Pi.); but e.g. <b class="b3">θεό-κτι-τος</b> <b class="b2">founded by the gods</b> (Sol.); details in Fraenkel Nom. ag. 1, 44; there (and 1, 179 f.) also on <b class="b3">κτίστωρ</b>. - On itself stands with diff. ablaut Rhod. <b class="b3">κτοίνα</b> (also <b class="b3">πτοίνα</b> with unexplained <b class="b3">πτ-</b>) name of an admin. region in Rhodos (Myc. <b class="b2">koto(i)na</b>) with <b class="b3">κτοινᾶται</b>, <b class="b3">-έται</b> (s. Fraenkel 1,207; 2, 126).<br />Origin: IE [Indo-European] [626] <b class="b2">*tkei-</b> [[settle]], [[found]]<br />Etymology: With <b class="b3">περι-κτί-ται</b> agrees but for the lengthening <b class="b2">ā-</b>stem Skt. <b class="b2">pari-kṣí-t-</b>'living round about', with (<b class="b3">ἐΰ)-κτιτος</b> Av. (<b class="b2">ana)-šita-</b> [[uninhabited]]. Besides stands the athemat. root-present Skt. <b class="b2">kṣé-ti</b>, pl. <b class="b2">kṣi-y-ánti</b> (= Myc. <b class="b2">ki-ti-je-si</b> [trans.]) - Av. [[šaēiti]], [[šyeinti]] [[live]]. An agreeing athematic ptc. is <b class="b3">κτί-μενος</b>. The transitive-causative meaning <b class="b2">make as living, found</b>, which is a Greek innovation, started from the aorist <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b>, which arose beside an intransitive root-aorist (still preserved in <b class="b3">κτί-μενος</b>), like <b class="b3">ἔ-στη-σα</b> to <b class="b3">ἔ-στη-ν</b> (s. <b class="b3">ἵστημι</b>). To <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b> arose <b class="b3">κτίζω</b>, and to these the other forms (Schwyzer 674 a. 716, Wackernagel Unt. 77). <b class="b3">κτί-σις</b> too has an exact parallel in Skt. <b class="b2">kṣi-tí-</b>, Av. <b class="b2">ši-ti-</b> <b class="b2">living (place)</b>, but the deviant meaning makes it as innovation to <b class="b3">κτίζω</b> suspect (cf. Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 95 n. 5). With <b class="b3">κτοίνα</b> agrees, except for the <b class="b2">i-</b>stem, Arm. [[šēn]], gen. [[šini]] <b class="b2">inhabited (place)</b>. - Cf. Bq and Pok. 626. As with <b class="b3">κτείνω</b> we now assume <b class="b2">*tkei-</b>. Cf. <b class="b3">κτίλος</b>.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">1.</b> to [[people]] a [[country]], [[build]] houses and cities in it, [[colonise]], Il., Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> of a [[city]], to [[found]], [[plant]], [[build]], Od., Hdt., etc.:—Pass. to be founded, Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν founded by emigrants from [[Colophon]], Hdt.<br /><b class="num">3.</b> κτ. [[ἄλσος]] to [[plant]] a [[grove]], Pind.; κτ. βωμόν to set up an [[altar]], Pind.; τὸν Κύρνον κτίσαι to [[establish]] his [[worship]], Hdt.<br /><b class="num">4.</b> to [[create]], [[bring]] [[into]] [[being]], [[bring]] [[about]], Aesch.; τὸν χαλινὸν κτίσας having invented it, Soph.<br /><b class="num">5.</b> to make so and so, ἐλεύθερον κτ. τινά Aesch., etc.<br /><b class="num">6.</b> to [[perpetrate]] a [[deed]], Soph.
}}
{{FriskDe
|ftr='''κτίζω''': (Emp. usw.),<br />{ktízō}<br />'''Forms''': Aor. κτίσ(σ)αι (seit Il.), Pass. κτισθῆναι (ion. -att.), Fut. κτίσω (A.), Perf. Med. [[ἔκτισμαι]] (Hdt. usw.), Akt. ἔκτικα (hell. u. sp.; zur Reduplikation Schwyzer 649),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[gründen]], [[anlegen]], [[anbauen]], [[schaffen]].<br />'''Composita''' : auch mit Präfix, z.B. συν-, ἐπι-, ἀνα-,<br />'''Derivative''': Davon zahlreiche Nomina: [[κτίσις]] f. [[Gründung]], [[Schöpfung]], [[Geschöpf]] (Pi., ion. att.; vgl. unten), [[κτιστύς]] f. [[Gründung]] (Hdt. 9, 97; zur Bed. Benveniste Noms d’agent 72), [[κτίσμα]] [[Gründung]], [[Kolonie]], [[Gebäude]] (hell. u. sp.), [[κτισμός]] [[Gründung]] (Kleinas., Kaiserzeit); — [[κτίστωρ]] [[Gründer]] (Pi., E. u. a.), [[κτιστήρ]] ib. (Korinth, IV<sup>a</sup>), f. [[κτίστρια]] (Kleinas., Kaiserzeit), [[κτίστης]] [[Gründer]], [[Stifter]], [[Baumeister]] (Arist. usw.) mit κτίστιον (-εῖον) [[Tempel eines Gründers]] (Pap. IV<sup>p</sup>), älter [[συγκτίστης]] [[Mitbegründer]] (Hdt. 5, 46); [[κτιστός]] [[angelegt]], [[gegründet]] (''h''. ''Ap''. 299, Pap.; Zumbach Neuerungen 26); n. κτιστόν [[Bauwerk]] (Pap.). — Hinzu kommen mehrere Bildungen, die von einer intransitiven Bedeutung [[wohnen]], [[weilen]] ausgehen und schon dadurch außerhalb des lebendigen Systems stehen: ἐῢ [[κτίμενος]] [[wo sich]]s gut wohnt’ (Hom.); [[περικτίονες]] pl. [[Herumwohner]], [[Nachbarn]] (ep. poet. seit Il.), [[ἀμφικτίονες]] ib. (Pi.), auch als EN (att. Inschr. V<sup>a</sup>), daneben -κτύονες (Hdt., Inschr. IV<sup>a</sup>) mit unklarem υ (vgl. Hoffmann Dial. 3, 290); [[περικτίται]] pl. ib. (λ 288), danach als Simplex κτίται ib. (E. ''Or''. 1621), [[κτίτης]] = [[κτίστης]] (Delph. II<sup>a</sup>), myk. (''me''-''ta''-)''ki''-''ti''-''ta''; ἐΰ-κτιτος = ἐῢ [[κτίμενος]] (Β 592 u. a.), [[ὀρείκτιτος]] [[in den Bergen wohnend]] (Pi.); aber z.B. [[θεόκτιτος]] [[von Göttern begründet]] (Sol.) mit Anschluß an [[κτίζω]]; Einzelheiten bei Fraenkel Nom. ag. 1, 44; daselbst (und 1, 179 f.) auch über [[κτίστωρ]] u. a. —Für sich steht mit abweichendem Ablaut rhod. [[κτοίνα]] (auch πτοίνα mit unerklärtem πτ-) Ben. eines amtlichen Bezirkes auf Rhodos (myk. ''ko''-''to''-(''i'')-''na'') mit κτοινᾶται, -έται (vgl. Fraenkel 1,207; 2, 126).<br />'''Etymology''' : Zu [[περικτίται]] stimmt bis auf den erweiternden ''ā''-Stamm aind. ''pari''-''kṣí''-''t''-’rings umher wohnend’, zu (ἐΰ)-κτιτος aw. (''ana'')-''šita''- [[unbewohnt]]. Daneben steht das athemat. Wz.-präsens aind. ''kṣé''-''ti'', pl. ''kṣi''-''y''-''ánti'' (= myk. ''ki''-''ti''-''je''-''si'' [trans.]?) — aw. ''šaēiti'', ''šyeinti'' [[wohnen]]. Ein entsprechendes athematisches Ptz. ist [[κτίμενος]]. Die transitivkausative Bed. [[zur Wohnung machen]], [[gründen]], die eine griechische Neuerung darstellt, ist von dem Aorist κτίσ(σ)αι ausgegangen, der an die Seite eines intransitiven Wz.aoristes (noch in [[κτίμενος]] bewahrt?) trat wie [[ἔστησα]] zu [[ἔστην]] (s. [[ἵστημι]]). An κτίσ(σ)αι schloß sich [[κτίζω]], wozu die übrigen Formen (Schwyzer 674 u. 716, Wackernagel Unt. 77). Auch [[κτίσις]] hat ein genaues Gegenstück in aind. ''kṣi''-''tí''-, aw. ''ši''-''ti''- [[Wohnplatz]], aber die abweichende Bedeutung macht es als Neubildung zu [[κτίζω]] stark verdächtig (vgl. Holt Les noms d’action en -σις 95 A. 5). Mit [[κτοίνα]] deckt sich endlich, vom ''i''-Stamm abgesehen, arm. ''šēn'', Gen. ''šini'' ‘bewohnt(er Platz)’. — Ältere Lit. bei Bq und WP. 1, 504 (Pok. 626). Vgl. [[κτίλος]].<br />'''Page''' 2,34-35
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：kt⋯zw 克提索<br />'''詞類次數'''：動詞（14）<br />'''原文字根'''：創造 相當於： （[[עָשָׂה]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：創造，模造，造，造成，創造成，成形，建立；或出自（[[κτάομαι]]）=得到*）。這字是專一說到神創造的運作。神創造天，地，和其中的萬有，我們也是他手中的工作。參讀 （[[ἑτοιμάζω]]）同義字<br />'''同源字'''：1） （[[κτίζω]]）創造 2） （[[κτίσις]]）原始的構成 3） （[[κτίσμα]]）受造之物 4） （[[κτίστης]]）創造者<br />'''出現次數'''：總共（15）；太（1）；可（1）；羅（1）；林前（1）；弗（4）；西（3）；提前（1）；啓（3）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 創造（4） 弗2:15； 弗3:9； 西3:10； 啓10:6；<br />2） 造的（3） 林前11:9； 西1:16； 西1:16；<br />3） 所造（1） 提前4:3；<br />4） 創造了（1） 啓4:11；<br />5） 被創造的（1） 啓4:11；<br />6） 所創造的（1） 弗4:24；<br />7） 創造成的（1） 弗2:10；<br />8） 造成（1） 可13:19；<br />9） 創造者（1） 羅1:25；<br />10） 創造的（1） 太19:4
}}