View source for τομή

{{LSJ1
|Full diacritics=τομή
|Medium diacritics=τομή
|Low diacritics=τομή
|Capitals=ΤΟΜΗ
|Transliteration A=tomḗ
|Transliteration B=tomē
|Transliteration C=tomi
|Beta Code=tomh/
|Definition= ἡ, </span> (τέμνω) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">end left after cutting, stump</b> of a tree, <b class="b3">ἐπεὶ δὴ πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν [τὸ σκῆπτρον</b>] <span class="bibl">Il.1.235</span>; <b class="b3">ῥιζῶν τομαί</b> <b class="b2">the ends</b> of the roots (<b class="b2">left by cutting away</b> the tree), <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>534.5</span> (anap.); <b class="b3">ὀπὸν . . στάζοντα τομῆς</b> ib.<span class="bibl">2</span>; <b class="b3">δοκοῦ τ</b>. [[end]] of a beam, <span class="bibl">Th.2.76</span>; ἡ τοῦ καλάμου τ. <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>4.11.7</span>, cf. <span class="bibl">Theoc.10.46</span>; <b class="b3">λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι</b> stones cut square, <span class="bibl">Th.1.93</span> (sed leg. <b class="b3">ἐντομῇ</b>) <b class="b3">; σκέψαι τομῇ προσθεῖσα βόστρυχον</b> having fitted the lock to <b class="b2">the place from which it was cut</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>229</span> (<b class="b3">σκέψαιτο μὴ</b> cod. M, distinxit Turnebus); <b class="b3">πρὸς τὴν τ. μεταστρέφειν</b> to the [[cut]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span> 190e</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>532a4</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b3">Ταύροιο τ</b>. prob. = [[προτομή]] <span class="bibl">1</span>, <span class="bibl">Arat. 322</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> Math., [[section]], as a circle is the [[section]] of a sphere, a conic section of the cone, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mete.</span>375b32</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pr.</span>912a13</span>, cf. <span class="title">App.Anth.</span>4.74 (Synesius); with or without <b class="b3">κοινή</b>, <b class="b2">the line in which two planes cut</b> each other, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1060b14</span>, <span class="bibl">Euc.11.16</span>, <span class="bibl">Archim. <span class="title">Con.Sph.</span>11</span>, al., <span class="bibl">Apollon.Perg.<span class="title">Con.</span>1.4</span>, etc.; <b class="b2">point of intersection</b> of two lines, <span class="bibl">Archim.<span class="title">Spir.</span>20</span>, al., Ptol.<span class="title">Alm.</span>3.3, etc.: abstract use, <b class="b3">περὶ διωρισμένης τ</b>. <b class="b2">On determinate section</b>, name of lost treatise of Apollon.Perg.; <b class="b3">τὰ περὶ τὴν τ</b>. the theorems about the [[section]] (sc. in extreme and mean ratio), <span class="bibl">Procl.<span class="title">in Euc.</span>p.67</span> F.:—in conic sections, <b class="b3">τομαὶ ἀντικείμεναι</b> opposite [[sections]], i.e. branches of hyperbola, <span class="bibl">Apollon.Perg.<span class="title">Con.</span>2.15</span>; <b class="b3">συζυγεῖς τ</b>. conjugate [[sections]] of hyperbolas, ib.<span class="bibl">17</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> [[incision]] or [[insection]] between parts of an insect's body (whence their name of <b class="b3">ἔντομα</b>), <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>682b25</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">ἡ εἰς ἄπειρον τ</b>. infinite [[divisibility]], <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Ep.</span>1p.16U.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[cutting]], [[cleaving]], <b class="b3">ἐν τομᾷ σιδάρου</b> by [[stroke]] of iron, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>887</span> (lyr.); πελέκεως τ. <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>160</span> (lyr.); φασγάνου τομαί <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>1101</span>; <b class="b2">cutting off</b> or [[down]], ξύλου <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>700</span>; vine-[[cutting]], PCair.Zen. 736.29 (iii B.C.); <b class="b2">cutting up</b>, εἰς τ. καὶ προσαγωγὴν χάλικος <span class="bibl"><span class="title">PPetr.</span>3p.290</span> (iii B.C.); [[hewing]], λίθων <span class="title">IG</span>12.336.7, 11, <span class="title">SIG</span>244 ii 58 (Delph., iv B.C.), <span class="title">IG</span>42(1).106i19, al. (Epid., iv B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">use of the knife</b> in surgery, <span class="bibl">Hp.<span class="title">VC</span>13</span>; ἢ καύσει ἢ τομῇ χρησάμενος <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>406d</span>; οὔτε τ. οὔτε καῦσις <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>62</span>; σιδήρου τ. <span class="bibl">Sor.1.80</span>: pl., <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.53</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>403.6</span>; τὰς θεραπείας . . διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>354a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ti.</span>65b</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> [[castration]], <span class="bibl">Luc. <span class="title">Philops.</span>2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">τ. φαρμάκων</b> [[shredding]] of drugs, <span class="bibl">Conon 23.2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> [[pruning]], ἀμπέλων <span class="bibl">Thphr.<span class="title">CP</span>3.14.2</span>, <span class="bibl">Paus.2.38.3</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span> <b class="b3">σκυτῶν τ</b>. [[cutting]] or [[shaping]] of leather, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Chrm.</span>173d</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">7</span> <b class="b3">αἱ τ. τῆς γῆς</b>, i.e. [[canals]], <span class="bibl">Lib. <span class="title">Or.</span>18.232</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> [[severance]], [[separation]], τ. καὶ διάκρισις <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>61d</span>, cf. <span class="bibl">80e</span>; of number, [[division]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>738a</span>; <b class="b3">τομὴν ἔχειν ἔν τινι</b> to admit <b class="b2">a distinction</b> in... ib.<span class="bibl">944b</span>; <b class="b3">χρονικαὶ τ</b>. [[distinctions]] of tenses, <span class="bibl">A.D.<span class="title">Synt.</span>10.18</span>; <b class="b2">process of division</b> (sc. <b class="b3">μεγέθους</b>), <span class="bibl">Nicom. <span class="title">Ar.</span>1.2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">logical division</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>261a</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">APo.</span>95b30</span>, <span class="bibl"><span class="title">Metaph.</span> 1038a28</span>, Gal.10.899. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> metaph., [[conciseness]] or [[precision]] in expression, <span class="bibl">Eun.<span class="title">VS</span>p.461B.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">τ. πράγματος</b>, = [[decisio]], Gloss. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> <b class="b2">a cut, wound</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>632a18</span>, <span class="bibl">Aen.Tact.11.14</span>: metaph., [[wound]], πόλις δεδεγμένη τ. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cor.</span>16</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Per.</span>11</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> [[caesura]] in verse, <span class="bibl">Aristid.Quint.1.24</span>; more generally, <b class="b2">break between successive words</b>, <span class="bibl">Hermog.<span class="title">Id.</span>2.10</span>, <span class="bibl">Heph.15.2</span>, al., <span class="bibl">Eust.740.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b2">edge, cutting power</b>, σιδήρου <span class="bibl">Arr.<span class="title">Tact.</span>12.2</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1127.png Seite 1127]] ἡ, 1) das Abgeschnittene, Abgehauene, der abgeschnittene, abgehauene Theil, Stumpf eines Baumes, Il. 1, 235; σκέψαι τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]] τριχός, Aesch. Ch. 228; ἐν τομῇ ξύλου, Soph. Trach. 697. – 2) der Schnitt, der Hieb, die Wunde, στονόεντος ἐν τομᾷ σιδάρου, Soph. Trach. 883; ἀνάμεινον φασγάνου [[τομάς]], Eur. Or. 1101; u. in Prosa, Thuc. 2, 76. – 3) das Schneiden, Abschneiden, ἢ καύσει ἢ τομῇ χρησάμενος, Plat. Rep. III, 406, d, wie der Wundarzt; s. [[τέμνω]], u. vgl. Tim. 65 b. – 4) Unterschied, Absonderung, καὶ [[διάκρισις]], Plat. Tim. 61 d.
}}
{{ls
|lstext='''τομή''': ἡ, ([[τέμνω]]) [[κορμός]], [[στέλεχος]] δένδρου, τὸ ἀπομεῖναν [[μέρος]] κατὰ τὴν ἀποτομὴν κλάδου, [[ἐπειδὴ]] πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν [τὸ [[σκῆπτρον]]] Ἰλ. Α. 235, πρβλ. Θεόκρ. 10. 46· ῥιζῶν τομαί, τὰ ἀπομείναντα μέρη τῶν ῥιζῶν [[μετὰ]] τὴν ἀποκοπὴν τοῦ δένδρου, Σοφ. Ἀποσπάσ. 479. 4· ὀπόν... τομῆς στάζοντα [[αὐτόθι]] 2· δοκοῦ τ., τὸ [[ἄκρον]] δοκοῦ, Θουκ. 2. 76· ἡ τοῦ καλάμου τ. Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 4. 11, 7· λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι, κεκομμένοι τετράγωνοι, Θουκ. 1. 93· οὕτω, τομῇ προσθεῖσα βόστρυχον, προσαρμόσασα τὸν βόστρυχον εἰς τὸ [[μέρος]] ἐκ τοῦ ὁποίου ἀπεκόπη, Αἰσχύλ. Χο. 230· πρὸς τὴν τ. μεταστρέφειν, πρὸς τὸ [[μέρος]] τὸ ἀποτμηθέν, Πλάτ. Συμπ. 190Ε, πρβλ. Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 4. 7, 4. 2) παρὰ τοῖς Μαθηματικοῖς ὁ [[κύκλος]] [[εἶναι]] τομὴ τῆς σφαίρας, ἡ κωνικὴ τομὴ [[εἶναι]] τομὴ τοῦ κώνου, ὁ αὐτ. ἐν Μετεωρ. 3. 5, 3, Προβλ. 15. 7, 3· ἡ [[γραμμή]], καθ’ ἣν δύο ἐπίπεδα τέμνουσιν ἄλληλα, Ἐκκλ., κλπ.· πρβλ. Ἄρατ. 322, Ἀνθ. Π. παράρτ. 92. 3) ἡ τομὴ ἢ [[διαίρεσις]] ἡ μεταξὺ τοῦ σώματος καὶ τῆς κεφαλῆς τῶν ἐντόμων ([[ὅθεν]] καὶ τὸ [[ὄνομα]] ἔντομα, insecta), Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 4. 6, 6. ΙΙ. τὸ κόπτειν, κόψιμον, ἐν τομᾷ σιδήρου, διὰ τοῦ κτυπήματος τοῦ σιδήρου, Σοφ. Τρ. 887· πελέκεως τ. Εὐριπ. Ἠλ. 160 φασγάνου τομαὶ ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 1101· ἡ [[ἀποκοπή]], τὸ ἀποκόπτειν ἢ κατακόπτειν, ξύλου Σοφ. Τρ. 700. 2) [[μάλιστα]] ἐπὶ χειρουργικῆς ἐγχειρήσεως, Ἱππ. Κεφ. Τρωμ. 904, Πλάτ., κλπ.· τομῇ χρῆσθαι ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 406D· [[καῦσις]] καὶ τ. Ἱππ. π. Ἄρθρ. 828· ― ἐν τῷ πληθ. [[ὡσαύτως]], Πινδ. Π. 3. 95, Εὐριπ. Ἀποσπ. 407. 6· τὰς θεραπείας... διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν Πλάτ. Πρωτ. 354Α, πρβλ. Τίμ. 65Β. 3) [[ἐκτομή]], [[εὐνουχισμός]], Λουκ. Φιλοψευδ. 2 (πρβλ. [[τέμνω]] Ι. 4). 4) τ. φαρμάκων, τὸ κατακόπτειν τὰ φάρμακα, κοπάνισμα αὐτῶν (πρβλ. [[τομαῖος]]), Κόνων ἐν Φωτ. Βιβλ. 134. 12. 5) κλάδευμα, κλάδευσις, [[ἀμπέλων]] Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 3. 14, 2. 6) σκυτῶν τ., τὸ κόπτειν εἰς ὡρισμένον [[σχῆμα]] τὸ δέρμα, Πλάτ. Χαρμ. 173D. ΙΙΙ. [[ἀποκοπή]], ἀποχωρισμός, τ. καὶ [[διάκρισις]] ὁ αὐτ. ἐν Τιμ. 61D, πρβλ. 80Ε· τ. ἀριθμοῦ, [[διαίρεσις]], ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 738Α· τομὴν ἔχειν ἔν τινι, ἐπιδέχεσθαι διαφοράν..., [[αὐτόθι]] 944Β, πρβλ. Πολιτικ. 261Α. 2) λογικὴ [[διαίρεσις]], Ἀριστ. Ἀναλυτ. Ὕστ. 2. 12, 9, Μετὰ τὰ Φυσ. 6. 12, 11. 3) μεταφ., [[συντομία]] ἢ [[ἀκρίβεια]] περὶ τὴν ἔκφρασιν, Εὐνάπ. 19. 3. IV. [[ἐγκοπή]], [[ἐντομή]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 50, 6· ― μεταφορ., [[τραῦμα]], [[πόλις]] δέχεται τ. Πλουτ. Κοριολ. 16, πρβλ. Περικλ. 11. 2) ἡ ἐν τῇ στιχουργίᾳ τομῆ, caesura, Εὐστ. 740. 2· «τομαὶ δὲ στίχων [[εἶναι]] [[πέντε]] πενθημερής, ἐφθημερής, τρίτη τροχαϊκή, τετάρτη τροχαϊκή, καὶ βουκολική» Δράκων σελ. 126, Ἑρμογ. Ρητ. 379, 21, Ἀριστείδ. Κόϊντ. 53, 54, 51, 52, κλπ. V. [[ἄκρα]], [[ἄκρον]], Ἀρρ. Τακτ. 15.
}}
{{bailly
|btext=ῆς (ἡ) :<br /><b>I.</b> coupure, <i>particul. :</i>;<br /><b>1</b> coupure par ablation <i>avec le gén. de la chose coupée ou de l’instrument</i> : τομὴ σιδάρου SOPH coupure faire par le fer;<br /><b>2</b> coupure par incision ; blessure;<br /><b>3</b> endroit d’une coupure, trou béant, ouverture;<br /><b>4</b> <i>fig.</i> précision du style;<br /><b>5</b> <i>t. de gramm.</i> césure dans un vers;<br /><b>II.</b> tronc d’un corps mutilé, d’un arbre coupé : τομὴν [[ἐν]] [[ὄρεσφι]] λέλοιπε IL il a laissé sur les montagnes le tronc d’où il fut coupé <i>en parl. d’un rameau</i>.<br />'''Étymologie:''' [[τέμνω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[τέμνω]]): [[end]] [[left]] [[after]] [[cutting]], [[stump]], [[stock]], Il. 1.235†.
}}
{{grml
|mltxt=η, ΝΜΑ, και δωρ. τ. τομά Α<br /><b>1.</b> η [[ενέργεια]] και το [[αποτέλεσμα]] του [[τέμνω]], [[τμήση]], [[αποκοπή]], [[κόψιμο]], [[εγκοπή]], [[εντομή]]<br /><b>2.</b> <b>(μετρ.)</b> η [[κατά]] την [[απαγγελία]] [[διαίρεση]] στίχου σε δύο ή [[τρία]] [[συνήθως]], μέρη, με σκοπό τη [[διευκόλυνση]] της αναπνοής του αφηγητή, [[καθώς]] και το [[σημείο]] στο οποίο γίνεται η [[διαίρεση]] αυτή (α. «[[τομή]] [[κατά]] [[τρίτον]] τροχαίον» — η [[μετά]] την πρώτη βραχεία [[συλλαβή]] του τρίτου δακτύλου [[τομή]]<br />β. «[[πενθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] την πρώτη [[συλλαβή]] του τρίτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] [[μετά]] από [[πέντε]] μισούς πόδες<br />γ. «[[εφθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] τη [[θέση]] του τέταρτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] η [[μετά]] από [[επτά]] μισούς πόδες<br />δ. «βουκολική [[τομή]]» — η στο [[τέλος]] του τέταρτου ποδός [[τομή]])<br /><b>3.</b> <b>ιατρ.</b> (στη [[χειρουργική]]) [[διαίρεση]] τών ιστών του σώματος με τα [[κατάλληλα]] εργαλεία (α. «καισαρική [[τομή]]» β. «τὰς θεραπείας... διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> κεκλιμένη ή κατακόρυφη [[επιφάνεια]] που αποκαλύπτεται [[είτε]] [[φυσικά]] [[είτε]] τεχνητά διά μέσου ενός τμήματος του στερεού φλοιού της Γης<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> α) [[τόπος]] όπου συναντώνται γραμμές, επιφάνειες ή [[στερεά]]<br />β) [[μέθοδος]] ορισμού ενός πραγματικού αριθμού<br />γ) κοινό [[μέρος]] δύο συνόλων Α και Β η οποία συμβολίζεται Α∩Β<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «γεωλογική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> νοητή κατακόρυφη [[τομή]] στην [[επιφάνεια]] της Γης, στην οποία απεικονίζεται η [[κατά]] [[βάθος]] [[διάταξη]] τών διαφόρων γεωλογικών σχηματισμών<br />β) «[[βαθιά]] [[τομή]]»<br /><b>μτφ.</b> i) επισταμένη και πρωτοποριακή [[ανάλυση]] ενός φαινομένου ή μιας κατάστασης<br />ii) αποφασιστική [[παρέμβαση]] σε έναν τομέα με παραμερισμό ή [[απάλειψη]] τών πεπαλαιωμένων ή αρνητικών στοιχείων και [[προώθηση]] τών νέων και θετικών<br />γ) «λεπτή [[τομή]]»<br />(ορυκτ.-πετρογρ.) τεμαχίδιο ορυκτού ή πετρώματος, το οποίο, [[αφού]] υποστεί ειδική [[κατεργασία]], χρησιμοποιείται για τη [[μελέτη]] τών οπτικών ιδιοτήτων του δείγματος στο πετρογραφικό [[μικροσκόπιο]]<br />δ) «σεισμική [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> ο [[συνδυασμός]] τών στοιχείων που λαμβάνονται από όργανα αναγραφής σεισμικών κυμάτων, τα οποία [[είναι]] διατεταγμένα σε [[ευθεία]] [[σχεδόν]] [[γραμμή]] [[μακριά]] από μια [[πηγή]] ενέργειας<br />ε) «στρωματογραφική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> <b>βλ.</b> [[στρωματογραφικός]]<br />στ) «[[συνεχής]] [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> σεισμική [[μέθοδος]] χαρτογράφησης που χρησιμοποιεί μια [[σειρά]] θέσεων υπόγειων εκρήξεων και τις μετρήσεις τών ωστικών κυμάτων από αυτές για τη [[σχεδίαση]], σε έναν συνεχή [[χάρτη]], μιας [[σειράς]] τομών τών επιφανειακών ή υποεπιφανειακών γεωλογικών στρωμάτων μιας [[μεγάλης]] περιοχής<br />ζ) «τυπική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> η [[ακολουθία]] τών ιζηματογενών στρωμάτων που λειτουργεί ως [[πρότυπο]] για πετρώματα δεδομένης ηλικίας<br />η) «[[χρυσή]] [[τομή]]»<br />i) <b>μαθημ.</b> η [[διαίρεση]] ευθύγραμμου τμήματος σε [[μέσο]] και [[άκρο]] λόγο, η οποία θεωρήθηκε ως η πιο αρμονική [[διαίρεση]] ενός τμήματος σε δύο άνισα μέρη<br />ii) <b>μτφ.</b> η σωστή [[αντιμετώπιση]] ενός θέματος που συνίσταται στην [[εύρεση]] [[μέσης]] λύσης<br /><b>μσν.</b><br />[[οξύτητα]], [[αιχμηρότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[σημείο]] από το οποίο έχει αποκοπεί [[κάτι]], [[καθώς]] και το [[τμήμα]] που έχει αποκοπεί<br /><b>2.</b> [[κορμός]] δένδρου [[μετά]] το [[κόψιμο]] τών κλαδιών του<br /><b>3.</b> η [[μεταξύ]] του σώματος και της κεφαλής [[εντομή]] ή [[εγκοπή]] τών εντόμων<br /><b>4.</b> [[κλάδευμα]]<br /><b>5.</b> [[ευνουχισμός]], [[εκτομή]]<br /><b>6.</b> [[διαχωρισμός]] («τὴν διάκρισιν καὶ τομὴν αυτοῡ περὶ τὸ [[σῶμα]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>7.</b> (για αριθμό) [[διαίρεση]]<br /><b>8.</b> [[λογική]] [[διαίρεση]] («εἴ τινα τομὴν ἔτι ἔχομεν ὑπείκουσαν ἐν τούτῳ», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>9.</b> [[αιχμή]], κοφτερό [[άκρο]] («τομὴ σιδήρου», Αρρ.)<br /><b>10.</b> <b>μτφ.</b> α) [[χωρισμός]] («τῆς πόλεως δεδεγμένης τομήν», <b>Πλούτ.</b>)<br />β) (για [[έκφραση]]) [[συντομία]], [[ακρίβεια]], [[περιεκτικότητα]]<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «τομὴ δοκοῡ [ή καλάμου]» — το [[άκρο]] δοκού [ή καλάμου] (<b>Θουκ.</b>)<br />β) «ταύρου [[τομή]]»<br /><b>πιθ.</b> [[προτομή]] ταύρου <b>(Άρατ.)</b><br />γ) «χρονικαὶ τομαί» — χρονικές διακρίσεις, χρονικές υποδιαιρέσεις (Απόλλ. Δύσκ.)<br />δ) «αἱ τομαὶ τῆς γῆς» — οι διώρυγες <b>(Λιβάν.)</b><br />ε) «σκυτῶν [[τομή]]» — η [[κοπή]] δέρματος [[κατά]] ορισμένο [[σχήμα]] (<b>Πλάτ.</b>)<br />στ) «ἡ εἰς ἄπειρον [[τομή]]» — η στο [[άπειρο]] [[διαιρετότητα]] <b>(Επίκ.)</b><br />ζ) «τὰ περὶ τὴν τομὴν» — τα θεωρήματα του άκρου και μέσου λόγου <b>(Πρόκλ.)</b><br />η) «τομαὶ ἀντικείμεναι»<br />(για κώνο) οι [[απέναντι]] τομές (Απολλ. Περγ.)<br />θ) «[[τομή]] πράγματος» — [[απόφαση]]<br />ι) «Περὶ διωρισμένης τομῆς» — [[τίτλος]] διατριβής του Απολλωνίου του Περγαίου, η οποία έχει χαθεί.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>τομ</i>- της ρίζας του ρ. [[τέμνω]] (<b>βλ. λ.</b> [[τέμνω]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''τομή:''' ἡ ([[τέμνω]])·<br /><b class="num">I.</b> το [[τμήμα]] που απομένει [[μετά]] το [[κόψιμο]], [[κούτσουρο]] δέντρου, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>δοκοῦτομή</i>, [[άκρη]] δοκαριού, σε Θουκ.· <i>λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι</i>, πέτρες κομμένες τετράγωνες, στον ίδ.· ομοίως, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]], έχοντας προσαρμόσει τη [[μπούκλα]] στο [[μέρος]] από το οποίο κόπηκε, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> [[κόψιμο]], [[πελέκημα]], [[σχίσιμο]], <i>ἐν τομᾷ σιδήρου</i>, δια του χτυπήματος του σιδήρου, σε Σοφ.· <i>φασγάνου τομαί</i>, σε Ευρ.· ως [[χειρουργική]] [[εγχείρηση]], τομῇ [[χρῆσθαι]], σε Πλάτ.· διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]], δια καυτηριασμού και εντομών, στον ίδ.
}}
{{elru
|elrutext='''τομή:''' дор. [[τομά]] (ᾱ) ἡ [[τέμνω]]<br /><b class="num">1)</b> отрезок, пень Hom., Soph.;<br /><b class="num">2)</b> (отрезанный) конец, край: δοκοὺς ἀρτήσαντες ἁλύσεσι ἀπὸ τῆς τομῆς [[ἑκατέρωθεν]] Thuc. подвесив балки цепями, (укрепленными) на обоих концах;<br /><b class="num">3)</b> место отреза Plat., Arst.: τομῇ προσθεῖναί τι Aesch. приложить что-л. к месту отреза;<br /><b class="num">4)</b> разрез(ание), рассечение, отсечение, отрубание, тж. мед. операция: καύσει ἢ τομῇ [[χρῆσθαι]] Plat. прибегать к прижиганию или к хирургической операции; τ. ξύλου Soph. распиливание дерева; σκυτῶν τ. Plat. кройка кож, т. е. сапожное дело; λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι Thuc. пригнанные друг к другу под (прямым) углом камни;<br /><b class="num">5)</b> удар или рана (σιδάρου Soph.; πελέκεως Eur.);<br /><b class="num">6)</b> кастрация Luc.;<br /><b class="num">7)</b> мат. сечение; (sc. κώνου) коническое сечение Arst.;<br /><b class="num">8)</b> (на теле насекомого) втяжка, перетяжка Arst.;<br /><b class="num">9)</b> разделение, раскол: δεδεγμένη τομὴν [[πόλις]] Plut. подвергшееся распадению государство; βαθυτάτην τομὴν τέμνειν Plut. вносить глубочайший раскол;<br /><b class="num">10)</b> мат. деление (ἀριθμοῦ Plat.);<br /><b class="num">11)</b> лог. деление, (рас)членение Arst.: τομὴν ἔχειν ἔν τινι Plat. проводить разграничение в чем-л.;<br /><b class="num">12)</b> хирургический нож, скальпель ([[σιδηρόχαλκος]] τ. Luc.);<br /><b class="num">13)</b> стих. цезура;<br /><b class="num">14)</b> прорытие (sc. τοῦ Ἰσθμοῦ Luc.).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[τομή]], ἡ, [[τέμνω]]<br /><b class="num">I.</b> the end [[left]] [[after]] [[cutting]], the [[stump]] of a [[tree]], Il.; δοκοῦ τ. the end of a [[beam]], Thuc.; λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι stones cut [[square]], Thuc.; so, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]] having fitted the [[lock]] to the [[place]] from [[which]] it was cut, Aesch.<br /><b class="num">II.</b> a [[cutting]], hewing, cleaving, ἐν τομᾷ σιδήρου by [[stroke]] of [[iron]], Soph.; φασγάνου τομαί Eur.:—as a surgical [[operation]], τομῇ [[χρῆσθαι]] Plat.; διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]] by [[cautery]] and the [[knife]], Plat.
}}