View source for ἔξοχος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἔξοχος
|Medium diacritics=ἔξοχος
|Low diacritics=έξοχος
|Capitals=ΕΞΟΧΟΣ
|Transliteration A=éxochos
|Transliteration B=exochos
|Transliteration C=eksochos
|Beta Code=e)/coxos
|Definition=ον, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">standing out, jutting</b>, πρῶνες <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>4.52</span>; <b class="b3">ἁφαί</b> Sch.<span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>530</span>: c. gen., <b class="b3">ἔξοχος Ἀργείων κεφαλήν</b> <b class="b2">prominent above</b> them, <span class="bibl">Il.3.227</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> more freq. metaph., [[eminent]], [[excellent]], ἔξοχον ἄνδρα <span class="bibl">Il.2.188</span>; αἶσα <span class="bibl">Pi. <span class="title">N.</span>6.47</span>: Comp. <b class="b3">-ώτερος</b> ib.<span class="bibl">3.71</span>: Sup. <b class="b3">-ώτατος</b> ib.<span class="bibl">2.18</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1622</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>889</span>; τῶν φίλων τὸν -ώτατον <span class="bibl">Phld.<span class="title">Lib.</span>p.20O.</span>; <b class="b3">ἐξοχώτατος</b>, = Lat. [[eminentissimus]], ἔπαρχος ογι <span class="bibl">640.16</span> (iii A.D.), <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>1469.1</span> (iii A.D.), cf. <span class="title">IG</span>14.2433 (Massilia, iii A.D.); οἱ -ώτατοι τῆς βουλῆς <span class="bibl">Hdn.2.12.6</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> c. gen., <b class="b2">standing out from, raised above</b>, freq. used like a Sup., <b class="b2">most eminent, mightiest</b>, ἔξοχος ἡρώων <span class="bibl">Il.18.56</span>; τέμενος τάμον ἔ. ἄλλων <span class="bibl">6.194</span>, etc.; βοῦς ἀγέληφι μέγ' ἔ. ἔπλετο πάντων <span class="bibl">2.480</span>; ἀριθμὸν ἔ. σοφισμάτων <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>459</span>; οὐδεὶς ἔ. ἄλλος ἔβλαστεν ἄλλου <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>591</span>; <b class="b3">ἁπάσης νοῦν τε καὶ ἀνορέαν ἔξοχος ἡλικίας</b> [[beyond]] all his contemporaries, <span class="title">IG</span>12.1021. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> c. dat., <b class="b3">αἶγας . . αἳ πᾶσι μέγ'</b> ἔξοχοι αἰπολίοισιν <span class="bibl">Od.21.266</span>, cf. <span class="bibl">15.227</span>; also ἐκπρεπἔ ἐν πολλοῖσι καὶ ἔξοχον ἡρώεσσιν <span class="bibl">Il.2.483</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> freq. in Hom. in pl., <b class="b3">ἔξοχα</b> as Adv. (cf. [[ὄχα]]), <b class="b2">especially, above others</b>, ὅς κ' ἔ. μὲν φιλέῃσιν, ἔ. δ' ἐχθαίρῃσιν <span class="bibl">Od.15.70</span>, cf. <span class="bibl">Il.5.61</span>; ἔ. λυγρὰ ἰδυῖα <span class="bibl">Od.11.432</span>; <b class="b3">ἐμοὶ δόσαν ἔ</b>. gave me <b class="b2">as a high honour</b>, <span class="bibl">9.551</span>: with Sup., <b class="b3">ἔξοχ' ἄριστοι</b> <b class="b2">beyond compare</b> the best, <span class="bibl">Il.9.638</span>, <span class="bibl">Od.4.629</span>, al. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> c. gen., <b class="b3">ἔ. πάντων</b> <b class="b2">far above</b> all, <span class="bibl">Il.14.257</span>, etc.; ἔξοχ' ἑταίρων <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.26</span>; <b class="b3">ἔ. πλούτου</b> <b class="b2">above all</b> wealth, <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>1.2</span>.—Regul. Adv.<b class="b3">-χως</b> ib.<span class="bibl">9.69</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>1235</span>, Lyc.1195, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mu.</span>400b1</span>, <span class="bibl">LXX <span class="title">3 Ma.</span>5.31</span>: Comp. -ώτερον <span class="bibl">Sor.1.99</span>: Sup. -ώτατα <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>4.92</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0889.png Seite 889]] hervorragend, hervorstehend; Ἀργείων κεφαλὴν ἠδ' εὐρέας ὤμους Il. 3, 227, hervorragend vor den Argivern an Kopf; so oft in übertr. Bdtg, ausgezeichnet, vortrefflich, von Menschen, [[ἀνήρ]] Il. 2, 188. 12, 269, ἐξ. ἡρώων 18, 56, bes. ἄλλων, πάντων; von einem Stier, 2, 480, von Ziegen, Od. 21, 266, von leblosen Dingen, [[τέμενος]], ein ausgezeichnetes Landstück, Il. 6, 194. 20, 184; μέγ' [[ἔξοχα]] δώματα Od. 1 5, 227. Seltener mit dem dat., Il. 2, 483 Od. 15, 227; verstärkt, μέγ' [[ἔξοχος]] Il. 2, 480. 21, 266. Aehnl. Pind. [[μάντις]] ἔξ. Ol. 6, 51; αἶσα, πρῶνες, N. 6, 49. 4, 52; compar. ἐξοχώτερος, 3, 124; Aesch. ἔξοχον ἀριθμὸν σοφισμάτων Prom. 457; ἐξοχώτατοι φρενῶν ἰατρομάντεις Ag. 1605; Soph. frg. 518; [[εἶδος]] ἐξοχώτατος, an Gestalt, Eur. Suppl. 889; sp. D. Häufig adv. ἔξοχον u. [[ἔξοχα]], ἔξοχά μιν ἐφίλατο, liebte ihn vorzugsweise, Il. 5, 61; φιλεῖν, ἐχθαίρειν, Od. 15, 70, ἐμοὶ δόσαν [[ἔξοχα]], mir zur Auszeichnung vor den Uebrigen voraus, 9, 551; [[ἔξοχα]] πάντων, am meisten unter Allen, vor Allen, Hom.; auch mit adj., ἔξ. λυγρά Od. 11, 432; den Superlativ verstärkend, ἔξοχ' ἄριστοι, bei weitem die besten, Il. 9, 638 u. öfter; [[ἔξοχα]] πλούτου Pind. Ol. 1, 2; ἀνθρώπων, ἑταίρων, ibd. 1, 23 P. 5, 25; auch ἐξόχως, Ol. 9, 74, wie Eur. Bacch. 1235 – In Prosa erst Sp., wie Plut. μεγέθει σώματος ἔξ. Γαλατῶν Marc. 7; Hdn. στρατιωτῶν τοὺς ἐξοχωτάτους 7, 1, 16; 2, 12, 10 τῶν ἐν ταῖς ἀρχαῖς ὄντων καὶ τῶν ἐξοχωτάτων τῆς [[βουλῆς]].
}}
{{ls
|lstext='''ἔξοχος''': -ον, ([[ἐξέχω]]), ἐξέχων, προέχων, πρῶνες Πινδ. Ν. 4. 85· ἀφὰν Σχόλ. Εὐρ. Ἱππ. 530· [[μετὰ]] γεν., [[ἔξοχος]] Ἀργείων κεφαλήν, κτλ., ὑπερέχων, προέχων τῶν Ἀργείων κατά τε, κτλ., Ἰλ. Γ. 227· - [[ἀλλά]], ΙΙ. κατὰ τὸ πλεῖστον μεταφ., ἐξέχων, [[ἐπίσημος]], ἔξοχον ἄνδρα Ἰλ. Β. 188· ἐπὶ πραγμάτων, [[ἐξαίρετος]], [[λαμπρός]], [[ἔξοχος]], ὡς καὶ νῦν, ἔξ. [[τέμενος]] Ζ. 194., Υ. 184· μέγ’ [[ἔξοχα]] δώματα Ὀδ. Ο. 227· αἶσα Πινδ. Ν. 6. 80. β) [[μετὰ]] γεν., ὑπερέχων τῶν ἄλλων, [[ὑπέρτερος]], [[πολλάκις]] [[μετὰ]] σημασ. ὑπερθετ., ἔξοχον ἡρώων Ἰλ. Σ. 56· ἔξοχον ἄλλων Ζ. 194, κτλ.· [[βοῦς]] ἀγέλῃφι μεγ’ [[ἔξοχος]] ἔπλετο πάντων Β. 480· [[οὕτως]], ἀριθμὸν ἐξ. σοφισμάτων Αἰσχύλ. Πρ. 459· ὡς συγκριτικ., οὐδεὶς [[ἔξοχος]] [[ἄλλος]] ἔβλαστεν ἄλλου Σοφ. Ἀποσπ. 518 (τὸ πραγματικὸν ὑπερθ. ἐξοχώτατος ἔχομεν ἐν Πινδ. Ν. 2. 27, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1622, Εὐρ. Ἱκ. 889· καὶ ἐν Πινδ. Ν. 3. 124, τὸ συγκρ.): - ἡ δοτ. κεῖται ἀντὶ γεν., αἶγας... αἳ πᾶσι μέγ’ ἔξοχοι αἰπολίοισιν Ὀδ. Φ. 266, πρβλ. Ο. 227· [[ὡσαύτως]], ἐκπρεπέ’ ἐν πολλοῖσι καὶ ἔξοχον ἡρώεσσιν Ἰλ. Β. 483: - [[ὡσαύτως]] ἐπιτεταμένον, μέγ’ [[ἔξοχος]], ἴδε ἀνωτ. 2) ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται [[ὡσαύτως]] [[συχνάκις]] τὸ οὐδ. πληθ. [[ἔξοχα]], ὡς Ἐπίρρ., ὅς κ’ [[ἔξοχα]] μὲν φιλέῃσιν, [[ἔξοχα]] δ’ ἐχθαίρῃσιν Ὀδ. Ο. 70, πρβλ. Ἰλ. Ε. 61· ἡ δ’ [[ἔξοχα]] λυγρὰ [[ἰδυῖα]] Ὀδ. Λ. 432· ἀρνειὸν δ’ ἐμοὶ οἴῳ ἐϋκνήμιδες ἑταῖροι... δόσαν [[ἔξοχα]], εἰς ἔνδειξιν ἐξόχου [[τιμῆς]], Ὀδ. Ι. 551· [[μετὰ]] ὑπερθ., ἔξοχ’ ἄριστοι, οἱ ἀσυγκρίτως ἄριστοι, Ἰλ. Ι. 638, Ὀδ. Δ. 629, κτλ.· β) [[μετὰ]] γεν., [[ἔξοχα]] πάντων = Λατ. prae ceteris, Ἰλ. Ξ. 257· κτλ.· [[οὕτως]] ἔξοχ’ ἑταίρων Πινδ. Π. 5. 34· [[ἔξοχα]] πλούτου, [[ὑπεράνω]] παντὸς πλούτου, ὁ αὐτὸς Ο. Α. 4. - Τὸ κανονικὸν Ἐπίρρ. ἐξόχως, ἀπαντᾷ [[αὐτόθι]] 9. 104, Εὐρ. Βάκχ. 1235· ὑπερθ. -ώτατα, ἐν Πινδ. Ν. 4. 150, - Ποιητ. λέξ. ἐν χρήσει παρὰ μεταγεν. πεζογράφοις, ὡς ἐν Ἀριστ. π. Κόσμ. 6, 33, ἐν Πλουτ. ἐν βίῳ Μαρκέλλ. 7, Ἡρῳδιαν. 2.12, 10.
}}
{{bailly
|btext=ος, ον :<br /><b>1</b> qui dépasse : τινος κεφαλήν IL qqn de la tête ; μέγ’ ἔξοχός τινος IL supérieur à qqn <i>ou</i> à qch ; [[ἔξοχος]] ἡρώεσσιν IL qui se distingue parmi les héros ; <i>abs.</i> supérieur, éminent;<br /><b>2</b> <i>neutre adv.</i> • ἔξοχον <i>ou</i> • [[ἔξοχα]] supérieurement, grandement ; διδόναι [[ἔξοχα]] OD accorder un honneur extraordinaire ; <i>avec un Sp.</i>, ἔξοχ’ ἄριστοι IL, OD les meilleurs de beaucoup ; [[ἔξοχα]] πάντων IL par-dessus tous.<br />'''Étymologie:''' [[ἐξέχω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[ἔχω]]): [[prominent]], preëminent [[above]] or [[among]], w. gen., Il. 14.118, or w. dat. (in [[local]] [[sense]]), Il. 2.483, Od. 21.266.—Adv., ἔξοχον and [[ἔξοχα]], preëminently, [[chiefly]], [[most]]; ‘by [[preference]],’ Od. 9.551 ; ἔξοχ' ἄριστοι, ‘[[far]]’ the [[best]], Il. 9.638, Od. 4.629.
}}
{{Slater
|sltr=[[ἔξοχος]] (ἔξοχον, -οι; -α acc.: -ώτερος: -ώτατοι; -ώταται; -άτατα acc.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[standing]] [[out]], jutting βουβόται [[τόθι]] πρῶνες ἔξοχοι κατάκεινται Δωδώναθεν ἀρχόμενοι πρὸς Ἰόνιον πόρον (N. 4.52) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[outstanding]], [[supreme]] περὶ θνατῶν δ' [[ἔσεσθαι]] μάντιν ἐπιχθονίοις ἔξοχον (O. 6.51) “Διὸς ἔξοχον [[ποτὶ]] κᾶπον” (P. 9.53) Διὸς ὑψίστου προφάταν ἔξοχον ὀρθόμαντιν Τειρεσίαν (N. 1.60) [[ὅσσα]] δ' ἀμφ ἀέθλοις, Τιμοδημίδαι ἐξοχώτατοι προλέγονται pr. (N. 2.18) ἐν δὲ πείρᾳ [[τέλος]] διαφαίνεται ὧν [[τις]] ἐξοχώτερος γένηται i. e. of those things in [[which]] a [[man]] is [[superior]] (N. 3.71) τὰ δ' αὐτὸς ἀντιτύχῃ, ἔλπεταί [[τις]] [[ἕκαστος]] ἐξοχώτατα [[φάσθαι]] (“das wünscht jeder als das Vornehmste zu nennen” Schadewaldt, 268&#774;{1}) (N. 4.92) [[ἐπεί]] [[σφιν]] Αἰακίδαι [[ἔπορον]] ἔξοχον αἶσαν (N. 6.47) Σκύριαι δ' ἐς ἄμελξιν γλάγεος αἶγες ἐξοχώταται pr. fr. 106. 4.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> n. pl. pro prep. c. gen. ὁ δὲ χρυσὸς διαπρέπει νυκτὶ μεγάνορος [[ἔξοχα]] πλούτου (O. 1.2) Αἴγιναν [[ἔνθα]] ἀσκεῖται [[θέμις]] ἔξοχ' ἀνθρώπων [[more]] [[than]] [[among]] [[all]] [[other]] men Sandys (O. 8.23) φιλεῖν δὲ Κάρρωτον ἔξοχ' ἑταίρων (P. 5.26) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> adv., ἐξόχως, [[especially]] υἱὸν δ' Ἄκτορος ἐξόχως τίμασεν ἐποίκων (O. 9.69)
}}
{{grml
|mltxt=-η, -ο (AM [[ἔξοχος]], -ον)<br /><b>1.</b> (<b>για πρόσ.</b>) αυτός που υπερέχει, [[υπέροχος]], διακεκριμένος («[[έξοχος]] [[συγγραφέας]]»)<br /><b>2.</b> (<b>για πράγμ.</b>) [[εξαίρετος]], άριστης ποιότητας («έξοχη [[παράσταση]]»)<br /><b>3.</b> (υπερθετικό) [[τιμητικός]] [[τίτλος]] επίσημων προσώπων («εξοχότατε κύριε πρόεδρε»)<br /><b>αρχ.</b><br />αυτός που προεξέχει («πρῶνες ἔξοχοι», <b>Πίνδ.</b>). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[έξοχα]] (AM ἐξόχως και ἔξοδα)<br />α) [[λαμπρά]], πολύ καλά<br />β) (AM) εξαιρετικά, κατ' εξαίρεσιν, ξεχωριστά<br />γ) (Α) περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον («ἐμέ δ' [[ἔξοχα]] πάντων ζήτει»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Παράγωγο του ρ. <i>εξ</i>-<i>έχω</i> με την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] (<i>οχ</i>-) του ρ. <i>έχω</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἔξοχος:''' -ον ([[ἐξέχω]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που προεξέχει· μεταφ., εξέχων, διακεκριμένος, [[εξαίρετος]], [[λαμπρός]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., αυτός που υπερέχει, ο [[πλέον]] διακεκριμένος, [[υπέρτερος]], ο ισχυρότερος, με [[χρήση]] ως υπερθ., [[ἔξοχος]] ἡρώων, <i>ἔξ. ἄλλων</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· ο [[πραγματικός]] υπερθ. είναι το <i>ἐξοχώτατος</i>, σε Αισχύλ., Ευρ.· επίσης με δοτ., <i>μέγ' ἔξοχοι αἰπολίοισιν</i>, οι πιο διαλεχτές [[ανάμεσα]] στα κοπάδια, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως και, ἐν πολλοῖσι [[ἔξοχος]] ἡρώεσσιν, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> ουδ. πληθ., [[ἔξοχα]] ως επίρρ., ειδικά, πάνω από όλα, ιδιαίτερα, σε Όμηρ.· ἐμοὶ [[δόσαν]] [[ἔξοχα]], μου απέδωσαν ύψιστη [[τιμή]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἔξοχ' ἄριστοι</i>, οι καλύτεροι πέρα από [[κάθε]] [[σύγκριση]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., [[ἔξοχα]] πάντων, ασύγκριτα, [[υπεράνω]] όλων, [[μακράν]], πάνω από όλα, στον ίδ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἔξοχος:'''<br /><b class="num">1)</b> выдающийся (вперед), т. е. высокий (ἔξοχοι πρῶνες Pind.);<br /><b class="num">2)</b> превышающий, превосходящий (μεγέθει σώματος ἔ. τινος Plut.): ἔ. τινος κεφαλήν Hom. выше кого-л. на (целую) голову;<br /><b class="num">3)</b> (тж. μέγ᾽ ἔ. Hom.) превосходный, отличный ([[ἀνήρ]], [[βοῦς]], δώματα, [[τέμενος]] Hom.);<br /><b class="num">4)</b> самый выдающийся, лучший (ἡρώων и ἡρώεσσιν Hom.): ἔξοχον σοφισμάτων Aesch. благороднейшая из наук; [[εἶδος]] (acc.) ἐξοχώτατος Eur. необычайно красивой наружности.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ἔξοχος]], ον [[ἐξέχω]]<br /><b class="num">I.</b> [[standing]] out: metaph. [[eminent]], [[excellent]], Hom.<br /><b class="num">2.</b> c. gen. [[standing]] out from, [[most]] [[eminent]], greatest, mightiest, used like a superl., [[ἔξοχος]] ἡρώων, ἔξ. ἄλλων Il.; but a [[real]] Sup. ἐξοχώτατος Aesch., Eur.:—also c. dat., μέγ' ἔξοχοι αἰπολίοισιν [[eminent]] [[among]] the herds, Od.; so, ἐν πολλοῖσι [[ἔξοχος]] ἡρώεσσιν Il.<br /><b class="num">II.</b> neut. pl. [[ἔξοχα]] as adv., [[especially]], [[above]] others, Hom.; ἐμοὶ [[δόσαν]] [[ἔξοχα]] gave me as a [[high]] [[honour]], Od.; ἔξοχ' ἄριστοι [[beyond]] [[compare]] the [[best]], Hom.<br /><b class="num">2.</b> c. gen., [[ἔξοχα]] πάντων far [[above]] all, Hom.
}}