View source for εἰλέω

{{LSJ1
|Full diacritics=εἰλέω
|Medium diacritics=εἰλέω
|Low diacritics=ειλέω
|Capitals=ΕΙΛΕΩ
|Transliteration A=eiléō
|Transliteration B=eileō
|Transliteration C=eileo
|Beta Code=ei)le/w
|Definition=εἱλέω, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> v. [[εἴλω]].</span>
}}
{{ls
|lstext='''εἰλέω''': Ἀττ. εἱλέω, ἐκτεταμένος [[τύπος]] τοῦ [[εἴλω]], ὃ ἴδε.
}}
{{bailly
|btext=<i>c.</i> [[εἱλέω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=(ϝειλέω), subj. εἰλέωσι, [[part]]. [[εἰλεῦντα]], ipf. εἴλει, εἴλεον, [[ἐείλεον]], aor. 3 pl. ἔλσαν, inf. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]], [[part]]. [[ἔλσᾶς]], [[pass]]. pres., [[part]]. εἰλόμενοι, ipf. [[εἰλεῦντο]], aor. [[ἐάλη]], 3 pl. [[ἄλεν]], inf. [[ἀλῆναι]], [[ἀλήμεναι]], [[part]]. [[ἀλείς]], perf. [[ἐέλμεθα]], [[part]]. [[ἐελμένος]]: I. [[act]]. and [[pass]]., [[crowd]] [[together]], [[hem]] in, [[shut]] up or [[off]]; (O<&lt;>*<&gt;>on the [[hunter]]) θῆρας [[ὁμοῦ]] [[εἰλεῦντα]], Od. 11.573; (δμωὰς) εἴλεον ἐν στείνει, [[ὅθεν]] οὔ [[πως]] [[ἦεν]] ἀλύξαι, Od. 22.460; κατὰ πρύμνᾶς τε καὶ ἀμφ' ἅλα [[ἔλσαι]] Ἀχαιούς, Il. 1.409; ὅν περ ἄελλαι &#x007C; χειμέριαι εἰλέωσιν, ‘[[hold]] [[storm]]-[[bound]],’ Il. 2.294; ([[νῆα]]) κεραυνῷ &#x007C; [[Ζεὺς]] [[ἔλσᾶς]] ἐκέασσε, ‘[[with]] a [[crushing]] [[blow]],’ Od. 5.132; ([[Ἄρης]]) Διὸς βουλῇσιν [[ἐελμένος]], ‘held [[close]],’ Il. 13.523.—II. [[mid]]., [[crowd]] or [[collect]] [[together]], [[crouch]], [[gather]] [[oneself]] [[for]] a [[spring]]; [[ἕστασαν]] ἀμφὶ βίην Διομήδεος εἰλόμενοι, Il. 5.782; οἳ δή [[τοι]] [[εἰς]] [[ἄστυ]] [[ἄλεν]], Il. 22.12; χειμέριον ἀλὲν [[ὕδωρ]], ‘accumulated,’ Il. 23.420 ; τῇ (ἀσπίδι) [[ὕπο]] [[πᾶς]] [[ἐάλη]], ‘crouched,’ Il. 13.408 ; ἐνι δίφρῳ ᾗστο [[ἀλείς]], ‘[[cowering]] [[close]],’ Il. 16.403 ; Ἀχιλῆα ἀλεὶς μένεν, i. e. [[all]] [[ready]] to [[charge]] [[upon]] him, Il. 21.571, Od. 24.538.<br />see [[εἴλω]].
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> tb. εἱλ-<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [act. impf. 3<sup>a</sup> sg. εἴλει <i>Il</i>.8.215, <i>Od</i>.19.200, 12.210, 3<sup>a</sup> plu. εἴλεον <i>Od</i>.22.460, [[ἐείλεον]] <i>Il</i>.18.447, pres. part. εἱλεύμενοι Hdt.2.76, Q.S.11.115; med.-pas. act. impf. 3<sup>a</sup> plu. εἰλεῦντο <i>Il</i>.21.8; fut. εἰλήσει <i>AP</i> 12.208 (Strat.); aor. ind. 3<sup>a</sup>sg. εἴλησεν LXX 4<i>Re</i>.2.8, pas. part. εἰληθείς Hp.<i>Morb</i>.4.52; perf. part. med.-pas. εἰλημένος LXX <i>Is</i>.11.5, Lyc.1202, εἰλημέναι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13; plusperf. εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> c. ac. gener. de animados<br /><b class="num">1</b> [[retener]], [[encerrar]], [[acorralar]] Ἀχαιοὺς Τρῶες ἐπὶ πρύμνῃσιν [[ἐείλεον]] los troyanos acorralaban a los aqueos junto a las popas</i>, <i>Il</i>.18.447, cf. 8.215, ὅν περ ἄελλαι χειμέριαι εἰλέωσιν <i>Il</i>.2.294, cf. <i>Od</i>.19.200, ὅτε Κύκλωψ εἴλει ἐνὶ σπῆϊ cuando el Cíclope (nos) tenía encerrados dentro de la cueva</i>, <i>Od</i>.12.210, δμῳὰς ... εἴλεον ἐν στείνει <i>Od</i>.22.460, en v. pas. ἡμίσεες δὲ ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο la otra mitad era acorralada en dirección al río</i>, <i>Il</i>.21.8, εἰλουμένους δ' ἐν ὀλίγῳ Plu.<i>Crass</i>.25, εἱλεῖσθαι ἐν τῷ τόπῳ, μὴ δυνάμενον ἐκπλεῦσαι Arist.<i>Mir</i>.840<sup>a</sup>33.<br /><b class="num">2</b> [[empujar]], [[acosar]], [[perseguir]] θῆρας ... εἰλεῦντα <i>Od</i>.11.573, εἰλεῦσιν νεπόδων δειλὰς στίχας εἰς ἕνα χῶρον κοιλοφυῆ empujan a las infelices hileras de criaturas hacia un lugar cavernoso</i> Opp.<i>H</i>.4.652.<br /><b class="num">II</b> c. ac. de cosas y partes del cuerpo<br /><b class="num">1</b> [[replegar]], [[dar la vuelta]] ἢν αἱ μῆτραι εἰλέωσι σφέας ἐς τὸ μεσηγὺ τῶν ἰξύων si la matriz se da la vuelta hacia la zona lumbar media</i> Hp.<i>Mul</i>.2.131.<br /><b class="num">2</b> [[enrollar]] una piel (κῶας) εἴλει ἀφασσόμενος A.R.4.181, una prenda de vestir τὴν μηλωτὴν [[αὐτοῦ]] ... εἴλησεν plegó su manto</i> LXX l.c., un rollo de papiro κατὰ μηρῶν εἰλήσει δροσερῶν <i>AP</i> 12.208 (Strat.), cf. 9.540, en v. pas. κατὰ γαστέρα τὴν ἐμὴν εἰλημένη de una banda enrollada alrededor de mi vientre</i> Hld.8.11.9, καθ' ἅπερ βιβλίον εἰλεῖται <i>Orac.Sib</i>.3.82<br /><b class="num">•</b>[[hacer girar]] μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον <i>PMag</i>.71.2.<br /><b class="num">3</b> [[envolver]], [[ceñir]] νῆα δ' ἔπειτα πέριξ εἴλει ῥόος la corriente envolvía a la nave</i> A.R.2.571, καὶ εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι (τὸ φυλακτήριον) <i>PMag</i>.4.2702, cf. 7.665, en v. pas. ἶνες ... εἰλημέναι σὺν ἰχῶρι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13, πέτρον ἐν ... σπαργάνοις εἰλημένον una piedra envuelta en pañales</i> Lyc.1202<br /><b class="num">•</b>fig. καὶ ἔσται ... ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς y será ceñido con la verdad en sus costados</i> LXX <i>Is</i>.11.5<br /><b class="num">•</b>fig. en v. med., de pers. [[dejarse envolver]], [[enredarse]] περὶ τὰς δίκας εἰλούμενοι δρῶσιν Max.Tyr.22.3.<br /><b class="num">4</b> [[exprimir]], [[prensar]] para extraer el jugo εἰλεῖν· ἐκπιέζειν ἐλαίας ἢ στέμφυλα Ael.Dion.ε 14, cf. Paus.Gr.ε 15.<br /><b class="num">B</b> intr., gener. en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> [[moverse]], [[revolverse]] ἀλλ' [[ἄνω]] καὶ κάτω εἰλεῖται μεμιγμένον τῷ ἄλλῳ ὑγρῷ Hp.<i>Morb</i>.4.51, de un torbellino o ciclón λαῖλαψ δὲ καὶ στρόβιλος πνεῦμα εἰλούμενον κάτωθεν [[ἄνω]] Arist.<i>Mu</i>.395<sup>a</sup>9, cf. 11<br /><b class="num">•</b>del corazón [[agitarse]], [[revolverse]] οἱ ἦτορ ὀξείῃς εἰλεῖτο πεπαρμένον ἀμφ' ὀδύνῃσι A.R.4.1067<br /><b class="num">•</b>[[desplazarse, moverse irregularmente]] de los ibis ἐν ποσὶ μᾶλλον εἰλευμένων τοῖσι ἀνθρώποισι Hdt.2.76, de un cojo εἰλέονται ἐπὶ τὸ ὑγιὲς σκέλος se arrastran balanceándose sobre la pierna sana</i> Hp.<i>Art</i>.52, cf. <i>Mochl</i>.20, νεανίσκοι ... περὶ τὸ Κράνειον εἱλούμενοι Alciphr.3.24.1, νωθροὶ δὲ κέλευθα εἱλεῦνται se desplazan lentamente en su camino</i> Opp.<i>H</i>.1.148, de una serpiente, Orph.<i>L</i>.134 cf. Q.S.l.c., Pamph.Mon.<i>Solut</i>.3.45.<br /><b class="num">2</b> [[girar]] en torno a un eje, [[dar vueltas]] περὶ τὸ μέσον εἱλεῖσθαι Arist.<i>Mete</i>.356<sup>a</sup>5, περὶ δ' αὐτὸν ... εἰλεῖτο φλόξ Mosch.4.104, κατ' αὐτὸν [[ἕλιξ]] εἰλεῖται Theoc.1.31, ῥάβδοι ... αἳ περὶ τὸν κύκλον τῆς τραπέζης εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67, οἱ μὲν ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ ... εἰλέονται Luc.<i>Astr</i>.29, cf. <i>GDRK</i> S 4.2, ὁ γὰρ κόσμος σφαιρηδὸν εἰλούμενος Vett.Val.258.14, cf. <i>Corp.Herm.Fr</i>.7.1<br /><b class="num">•</b>[[rodar]] ἡ (πόρδαλις) ἐνὶ βόθρῳ εἰλεῖται προπεσοῦσα Opp.<i>H</i>.3.394<br /><b class="num">•</b>tb. en v. act. τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν (como etim. de ἥλιος) Pl.<i>Cra</i>.409a.<br /><b class="num">3</b> [[concentrarse]], [[acumularse]] ἔπειτεν εἰλεῖται τὸ [[αἷμα]] Hp.<i>Flat</i>.10, εἰλουμένης τῆς τροφῆς Thphr.<i>CP</i> 6.11.8.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Prob. de *<i>H1u̯el-n</i>- rel. c. [[ἕλιξ]], ἕλμις, etc. y c. het. <i>ḫula</i>- ‘girar’ < *<i>H1ul</i>-, ai. <i>válati</i>, arm. <i>gelum</i> < *<i>H1u̯el</i>-.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[εἰλέω]] (Α)<br /><b>βλ.</b> [[είλω]].<br /><b>(II)</b><br />[[εἰλέω]] (Α)<br />[[αποκλείω]], [[εμποδίζω]].<br /><b>(III)</b><br />[[εἰλέω]] (AM)<br />[[ξεραίνω]], [[στεγνώνω]] στον ήλιο.
}}
{{lsm
|lsmtext='''εἰλέω:''' Αττ. [[εἱλέω]], επιτετ. [[τύπος]] του [[εἴλω]].
}}
{{elru
|elrutext='''εἰλέω:''' и [[εἱλέω]] (эп. impf. [[εἴλεον]] и [[ἐείλεον]]; pass.: aor. εἰλήθην и εἱλήθην, pf. εἴλημαι)<br /><b class="num">1)</b> вращать, катить (οἱ ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ εἱλέονται Luc.): ἐν [[ποσί]] τινι εἱλέεσθαι Her. попадаться кому-л. на каждом шагу (досл. катиться у чьих-л. ног);<br /><b class="num">2)</b> med. бегать вокруг, метаться (μύρμηκες εἱλούμενοι Luc.);<br /><b class="num">3)</b> гнать, теснить, преследовать (Ἀχαιοὺς ἐπὶ πρύμνῃσιν, θῆρας Hom.; [[πνεῦμα]] εἱλούμενον [[κάτωθεν]] [[ἄνω]] Arst.);<br /><b class="num">4)</b> загонять (ἐνὶ [[σπῆϊ]], sc. τινας Hom.; οἱ Ῥωμαῖοι εἱλούμενοι ἐν ὀλίγῳ Plut.).
}}
{{etym
|etymtx=1.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">press together, draw together, fence in</b> (Hom.)<br />Other forms: Ep. Delph. also <b class="b3">εἴλομαι</b> in <b class="b3">εἰλόμενος</b>, <b class="b3">εἰλέσθω(ν</b>), Dor. El. <b class="b3">Ϝηλέω</b>, Att. sometimes <b class="b3">ἴλλω</b>, <b class="b3">εἴλλω</b> (cf. below), aor. <b class="b3">ἔλσαι</b>, <b class="b3">ἐέλσαι</b> (Ep.), med.-pass. <b class="b3">ἀλήμεναι</b>, <b class="b3">ἀλῆναι</b>, <b class="b3">ἀλείς</b>, perf. med. <b class="b3">ἔελμαι</b>, <b class="b3">-μένος</b> (Ep.), perfect preterite <b class="b3">ἐόλει</b>? (Pi., s. below); from there the new <b class="b3">εἰλῆσαι</b>, <b class="b3">εἰλήσω</b>, <b class="b3">εἴλημαι</b>, <b class="b3">εἰλήθην</b> (Ion. Hell.)<br />Compounds: With prefix <b class="b3">ἀπ(ο-</b>), e. g. <b class="b3">ἀπο-Ϝηλέω</b> (El.), <b class="b3">ἐξ-</b>, e. g. <b class="b3">ἐγ-Ϝηληθίωντι</b> (Her.) = <b class="b3">ἐξ-ειληθῶσι</b>, <b class="b3">κατ(α</b>)-, e. g. <b class="b3">κατα-Ϝελμένος</b> (Cret.), <b class="b3">προσ-</b> (<b class="b3">προτι-</b>), <b class="b3">συν-ειλέω</b>, -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> etc. with diff. shades of meaning.<br />Derivatives: Of the derivatives most have become formally and semantically independent: <b class="b3">ἁλής</b>, <b class="b3">ἀολλής</b>, <b class="b3">ἐξουλή</b>, <b class="b3">ἴλη</b> (<b class="b3">εἴλη</b>), <b class="b3">οὑλαμός</b> (s. vv.). Further: <b class="b3">βήλημα κώλυμα</b>, <b class="b3">φράγμα ἐν ποταμῳ̃</b> H.; i. e. <b class="b3">Ϝήλημα</b>, Mess. <b class="b3">ἤλημα</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">συν-είλησις</b> [[pressing together]], [[what is pressed]] or [[what is drawn together]] (Epicur. or Ael.), <b class="b3">εἰληθμός</b> (<b class="b3">εἰδ-</b> cod.) <b class="b3">συστροφή</b>, <b class="b3">φυγή</b> H., <b class="b3">προσείλημα</b> (<b class="b3">κεφαλῆς</b>) [[turban]] (Kreon Hist.; to 2?). From <b class="b3">(Ϝ)ίλλω</b> prob. <b class="b3">Ϝιλσιιος</b> gen. [[adversity]] (Pamphyl. IVa); unclear <b class="b3">ἰλλάς</b> <b class="b2">pressed together (?)</b> (S. Fr. 70, E. Fr. 837), cf. on 2. <b class="b3">εἰλέω</b>; lengthened <b class="b3">ἰλλίζει</b>, s. ib. S. also on [[εἶλαρ]].<br />Origin: IE [Indo-European] [1138] <b class="b2">*u̯el-</b> [[press together]]<br />Etymology: As the basis of <b class="b3">εἰλέω</b>, <b class="b3">Ϝηλέω</b>, to which belongs also <b class="b3">ἀπελλεῖν</b> (?, cod. <b class="b3">-ειν</b>) <b class="b3">ἀποκλείειν</b> H. (Aeol.), one may posit a nasal present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, which may be a variant of <b class="b3">εἴλω</b> < <b class="b3">*Ϝέλ-νω</b> (Schwyzer 720; cf. also 693 w. n. 11, Chantr. Gramm. hom. 1, 130). Beside it there is a reduplicated <b class="b3">ἴλλω</b> < <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b> (mostly to 2. like <b class="b3">ἰλλόμενος</b> A. R. 2, 27, s. on 2.). (For <b class="b3">εἴλλω</b> vowelprothesis was assumed < <b class="b3">*ἐ-Ϝέλ-νω</b> (<b class="b3">ἐ-Ϝέλ-ιω</b>?; so Solmsen, s. below) which is now no longer possible, if not simply through (graphical) influence of <b class="b3">εἰλέω</b>. - The non-present forms were oirginally, as is to be expected, primary: aor. <b class="b3">(Ϝ)έλ-σαι</b>, perf. <b class="b3">*(Ϝ)έ-(Ϝ)ολα</b> in <b class="b3">ἐόλει</b> <b class="b2">(op)pressed</b> (Pi. P. 4, 233; coni. Boeckh)?, med. with secondary full grade <b class="b3">(Ϝ)έ-(Ϝ)ελ-μαι</b>, intr. aor. with zero grade <b class="b3">(Ϝ)αλῆ-ναι</b>; these forms were replaced by the innovations <b class="b3">εἰλῆσαι</b> etc. From the many IE words with an element <b class="b2">u̯el-</b>, only some Balto-Slavic formations can be considered as cognates of 1. <b class="b3">εἰλέω</b>. Thus Russ. <b class="b2">válom</b> [[in mass]], the instrumental of a noun <b class="b2">*valъ</b> (IE <b class="b2">*u̯ōlos</b>) with many derivatives, e. g. <b class="b2">zavál</b> [[stoppage]], [[blocking]] (cf. <b class="b3">Ϝήλημα</b>); on the maning cf. esp. <b class="b3">(Ϝ)άλις</b>. An other instrumental in OCS Russ. <b class="b2">velьmí</b> [[μεγάλως]], [[very]], from <b class="b2">*velь</b> (IE <b class="b2">*u̯eli-</b>). From Baltic: Lith. <b class="b2">su-valýti</b> <b class="b2">collect (grain), reap (together)</b>; further perh. Lith. <b class="b2">veliù</b>, <b class="b2">vélti</b> (with Russ. <b class="b2">valjátь</b>) [[to full]]; but see also on 2. <b class="b3">εἰλέω</b>. It is not always possible to distinguish <b class="b3">εἰλέω</b> <b class="b2">press (together)</b> and <b class="b3">εἰλέω</b> [[wind]]. - On the group see Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; s. also Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />2.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[roll]], [[turn]], [[wind]], [[revolve]] (most hell.).<br />Other forms: <b class="b3">ἴλλω</b>, <b class="b3">εἴλλω</b> (Att.; s. below). The non-present forms, which are most compounds, are based on the presents: <b class="b3">εἰλῆσαι</b>, <b class="b3">εἰλήσω</b>, <b class="b3">εἴληκα</b> etc.; from <b class="b3">ἴλλω</b> only <b class="b3">ἰλλάμην</b> (IG 5 (2) : 472, 11; Megalopolis II-IIIp).<br />Compounds: Often with prefix, esp. <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-ειλέω</b> (X., hell.), -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> (Th. 2, 76; codd. Ar. Ra. 1066), also <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">παρ-ειλέω</b> (hell.), <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">κατ-ίλλω</b> (X., Hp.).<br />Derivatives: From <b class="b3">εἰλέω</b> : [[εἰλεός]] (s. v.; sec. adapted?); (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">περι-)εἴλησις</b> <b class="b2">winding etc.</b> (Pl.), (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-</b>) <b class="b3">εἴλημα</b> <b class="b2">id.</b> (J., Poll.); <b class="b3">εἰλετίας</b> kind of reed (Thphr.), <b class="b3">εἰλητάριον</b> [[winding]], [[roll]] (Aët.), <b class="b3">εἰληδόν</b> adv. [[in windings]] (AP). From <b class="b3">ἴλλω</b> : <b class="b3">ἰλλός</b> [[looking aslant]] (s. v.) with many derivations; <b class="b3">ἰλλάς</b> f. [[snare]], [[knot]] (Ν 572; Chantr. Form. 351) with <b class="b3">ἰλλίζει δεσμεύει</b>, <b class="b3">συστρέφει</b>, <b class="b3">ἀγελάζει</b> H. (also to 1. <b class="b3">ἴλλω</b>); unclear <b class="b3">ἰλλάδας γονάς</b> ++<b class="b3">ἀγελειὰς καὶ συστροφάς</b> H. (S. Fr. 70 and E. Fr. 837); prob. to 1. - Here also several nouns that have formally been separated from the verb: s. <b class="b3">ἕλιξ</b>, <b class="b3">εἶλιγξ</b>, <b class="b3">ἕλμις</b>, <b class="b3">ἑλένη</b>, <b class="b3">εὑλή</b>, <b class="b3">εὔληρα</b>, <b class="b3">λῶμα</b>, <b class="b3">ὅλμος</b>, <b class="b3">οὖλος</b> a. o.; further <b class="b3">ἀλινδέω</b>, also <b class="b3">αἰόλος</b>; lastly the <b class="b2">u-</b>enlarged [[εἰλύω]] with many derivatives (s. v.).<br />Origin: IE [Indo-European] [1140] <b class="b2">*u̯el-</b> [[turn]], [[wind]], [[revolve]]<br />Etymology: Like 1. <b class="b3">εἰλέω</b>, (<b class="b3">ἐ)ίλλω</b> [[press]] also <b class="b3">εἰλέω</b>, <b class="b3">ἴλλω</b> [[turn]] continue a <b class="b2">n-</b>present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, resp. a reduplicated <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b>. The formal falling together led often also to semantic coincidence; so for A. R. <b class="b3">ἰλλόμενος</b> in 2, 27 <b class="b3">λέων</b> ... <b class="b3">ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ</b>, also when originally not [[surrounded]], but [[pressed]], identical with the formally identical ptc. in 1, 129 <b class="b3">δεσμοῖς ἰλλόμενος</b>. - Also in the other languages there are many words that go back on the flexible notion [[turn]], [[wind]], [[revolve]] etc.; cf. e.g. OIr. [[fillim]] [[turn]], [[bend]], if with Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 an <b class="b2">n-</b>present (but hardly Lith. <b class="b2">veliù</b>, <b class="b2">vélti</b> <b class="b2">confuse hair(s)</b> (= <b class="b3">εἴλλω</b>?; s. on 1.). A special group are the <b class="b2">u-</b>enlargements, s. on [[εἰλύω]]. Further cf. Arm. [[glem]] [[roll]], [[throw down]], which may continue <b class="b2">*u̯ēl-</b> or <b class="b2">*u̯ōl-ei̯ō</b> (Meillet MSL 8, 163; 9, 144; uncertain Skt. [[valati]], <b class="b2">-te</b> (class.) [[turn]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. - See Solmsen Unt. 229ff.
}}
{{FriskDe
|ftr='''εἰλέω''': 1. (ep. ion.)<br />{eiléō}<br />'''Forms''': ep. delph. auch εἴλομαι in εἰλόμενος, εἰλέσθω(ν), dor. el. ϝηλέω, att. vereinzelt [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (vgl. unten), Aor. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]] (ep. lyr.), Med.-Pass. [[ἀλήμεναι]], [[ἀλῆναι]], [[ἀλείς]], Perf. Med. [[ἔελμαι]], -[[μένος]] (ep.), Perfektpräteritum [[ἐόλει]]? (Pi., s. unten); dazu die vom Präsens aus neugebildeten εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴλημαι, εἰλήθην (ion. hell.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘zusammendrängen, -drükken, -ziehen, einengen, einschließen’.<br />'''Composita''' : Mit Präfix ἀπ(ο-), z. B. [[ἀποϝηλέω]] (el.), ἐξ-, z. B. [[ἐγϝηληθίωντι]] (her.) = ἐξειληθῶσι, κατ(α)-, z. B. [[καταϝελμένος]] (kret.), προσ- (προτι-), [[συνειλέω]], -(ε)ίλλω usw. mit verschiedenen Sinnfärbungen.<br />'''Derivative''': Von den Ableitungen hat sich die Mehrzahl formal und semantisch verselbständigt: [[ἁλής]], [[ἀολλής]], ἐξουλή, [[ἴλη]] ([[εἴλη]]), [[οὐλαμός]] (s. dd.). Es kommen hinzu: [[βήλημα]]· [[κώλυμα]], [[φράγμα]] ἐν ποταμῳ̃ H.; d. h. ϝήλημα, mess. ἤλημα, κατ-, [[συνείλησις]] [[das Zusammendrängen]], [[das Gedrängte]] bzw. [[das Zusammenziehen]] (Epikur. bzw. Ael.), [[εἰληθμός]] (εἰδ- cod.)· [[συστροφή]], [[φυγή]] H., [[προσείλημα]] (κεφαλῆς) [[Turban]] (Kreon Hist.; zu 2?). Von (ϝ)ίλλω wohlϝιλσιιος Gen. [[Drangsal]] (Pamphyl. IV<sup>a</sup>); unklar [[ἰλλάς]] ‘zusammengedrängt (?)’ (S. ''Fr''. 70, E. ''Fr''. 837), vgl. zu 2. [[εἰλέω]]; erweitert ἰλλίζει, s. ebd. S. auch zu [[εἶλαρ]].<br />'''Etymology''' : Als gemeinsame Grundform von [[εἰλέω]], ϝηλέω, wozu noch ἀπελλεῖν (?, cod. -ειν)· ἀποκλείειν H. (äol.), ist ein Nasalpräsens *ϝελνέω anzusetzen, das eine Nebenform von [[εἴλω]] aus *ϝέλνω sein kann (Schwyzer 720; vgl. auch 693 m. A. 11, Chantraine Gramm. hom. 1, 130). Daneben findet sich ein redupliziertes [[ἴλλω]] aus *ϝίϝλω (gewöhnlich zu 2. so wohl auch ἰλλόμενος A. R. 2, 27, s. zu 2.) auch [[εἴλλω]], mit Vokalprothese (wie in ep. ἐ-(ϝ)έλσαι) aus *ἐϝέλνω (ἐϝέλιω?; so Solmsen, s. unten), falls nicht einfach durch (graphischen) Einfluß von [[εἰλέω]]. — Die außerpräsentischen Tempora waren in ältester Zeit, wie zu erwarten, primär: Aor. (ϝ)έλσαι, Perf. *(ϝ)έ-(ϝ)ολα in [[ἐόλει]] [[bedrängte]] (Pi. ''P''. 4, 233; coni. Boeckh)?, Med. mit sekundärer Hochstufe (ϝ)έ-(ϝ)ελμαι, intr. Aor. mit Schwundstufe (ϝ)αλῆναι; diese Formen wurden aber schon früh von den Neubildungen εἰλῆσαι usw. verdrängt. Unter der unabsehbaren Menge idg. Wörter, die ein Element ''u̯el''- enthalten (WP. 1, 293-305), können nur einige baltisch-slavische Bildungen als Verwandte von 1. [[εἰλέω]] in Frage kommen. So liegt in russ. ''válom'' [[in Menge]] der Instrumental eines Nomens *''valъ'' (idg. *''u̯ōlos'') mit mehreren Ablegern, z. B. ''zavál'' [[Verstopfung]], [[Verhau]], [[Sperre]] (vgl. ϝήλημα), vor; zur Bed. vgl. besonders (ϝ)άλις. Ein anderer Instrumental begegnet in aksl. russ. ''velьmí'' [[μεγάλως]], [[sehr]], von *''velь'' (idg. *''u̯eli''-). Aus dem Baltischen: lit. ''su''-''valýti'' ‘(Getreide) zusammenbringen, einernten’; in Betracht kommt noch lit. ''veliù'', ''vélti'' (wozu russ. ''valjátь'') [[walken]] (''veliù'' = *ἐϝέλι̯ω?); vgl. aber auch zu 2. [[εἰλέω]]. Überhaupt ist es nicht immer möglich, [[εἰλέω]] [[drängen]] und [[εἰλέω]] [[winden]] rein zu scheiden. — Ausführlich über die ganze Sippe Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; weitere Lit. bei WP. 1, 295f.; außerdem noch Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />'''Page''' 1,456-457<br />2.<br />{eiléō}<br />'''Forms''': [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (att.; s. unten). Die außerpräsentischen Tempora, die fast ausschließlich auf die Komposita beschränkt sind, gehen alle von den Präsentia aus: εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴληκα usw.; von [[ἴλλω]] nur ἰλλάμην (''IG'' 5 (2) : 472, 11; Megalopolis II-III<sup>p</sup>).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[rollen]], [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] (vorw. hell. und spät).<br />'''Composita''' : Oft mit Präfix, insbes. ἐν-, [[περιειλέω]] (X., hell. u. sp.), -(ε)ίλλω (Th. 2, 76; codd. Ar. ''Ra''. 1066), auch ἀπ-, δι-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, [[παρειλέω]] (vorw. hell. u. sp.), ἐξ-, [[κατίλλω]] (X. bzw. Hp.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Vom Präsens [[εἰλέω]] : [[εἰλεός]] (s. d.; wohl nur durch sekundäre Anpassung); (ἐν-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, περι-)[[εἴλησις]] [[Windung]] (Pl., hell. u. sp.), (ἐν-, περι-) [[εἴλημα]] ib. (J., Poll.); [[εἰλετίας]] Art Rohr (Thphr.), [[εἰλητάριον]] [[Umwindung]], [[Rolle]] (Aët.), [[εἰληδόν]] Adv. [[in Windungen]] (''AP''). Von [[ἴλλω]] : [[ἰλλός]] [[schielend]] (s. d.) mit mehreren Ableitungen; [[ἰλλάς]] f. [[Strick]], [[Seil]] (Ν 572; Chantraine Formation 351) mit ἰλλίζει· δεσμεύει, συστρέφει, ἀγελάζει H. (auch zu 1. [[ἴλλω]]); unklar ἰλλάδας γονάς· ++ἀγελειὰς καὶ συστροφάς H. (S. ''Fr''. 70 und E. ''Fr''. 837); wahrscheinlich zu 1. — Zu dieser Wortfamilie gehören außerdem zahlreiche Nomina, die sich formal vom Verb losgelöst haben: s. [[ἕλιξ]], [[εἶλιγξ]], ἕλμις, [[ἑλένη]], [[εὐλή]], [[εὔληρα]], [[λῶμα]], [[ὅλμος]], [[οὖλος]] u. a. m.; außerdem [[ἀλινδέω]], wohl auch [[αἰόλος]]; endlich die ''u''-Erweiterung [[εἰλύω]] mit vielen Ablegern (s. bes.).<br />'''Etymology''' : Wie 1. [[εἰλέω]], (ἐ)ίλλω [[drängen]] sind auch [[εἰλέω]], [[ἴλλω]] [[drehen]] auf ein ''n''-Präsens *ϝελνέω, bzw. auf ein redupliziertes *ϝίϝλω zurückzuführen. Der lautliche Zusammenfall hat bisweilen auch zur begrifflichen Vermischung geführt; so war für A. R. ἰλλόμενος in 2, 27 [[λέων]] ... ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ, auch wenn ursprünglich nicht [[umringt]], sondern [[gedrängt]], mit dem gleichlautenden Ptz. in 1, 129 δεσμοῖς ἰλλόμενος gewiß identisch. — Auch in den übrigen Sprachen gibt es eine Menge Wörter, die auf den leider sehr dehnbaren und in concreto stark wandelbaren Begriff [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] u. dgl. zurückgehen; von Interesse hier besonders air. ''fillim'' [[drehen]], [[biegen]], wenn mit Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 altes ''n''-Präsens, außerdem. lit. ''veliù'', ''vélti'' [[Haare verwirren]], [[verschlingen]] (= [[εἴλλω]]?; s. zu 1.). Eine besondere Gruppe bilden die ''u''-Erweiterungen, s. zu [[εἰλύω]]. Von den übrigen Vertretern werden einige unter den oben zitierten Stichwörtern Erwähnung finden; hier sei noch erinnert an arm. ''glem'' [[rollen]], [[niederwerfen]], das als sekundäre Bildung für idg. *''u̯ēl''- oder *''u̯ōl''-''ei̯ō'' stehen kann (Meillet MSL 8, 163; 9, 144, Hübschmann Armen. Gramm. 1, 435), ''gil'' [[runder Wurfstein]] (Rückbildung?); unsicher aind. ''valati'', -''te'' (klass.) [[sich drehen]], [[wenden]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. — Reiches Material mit Lit. bei WP. 1, 298ff., bes. Solmsen Unt. 229ff.<br />'''Page''' 1,457-458
}}