View source for Ποσειδῶν

{{LSJ1
|Full diacritics=Ποσειδῶν
|Medium diacritics=Ποσειδῶν
|Low diacritics=Ποσειδών
|Capitals=ΠΟΣΕΙΔΩΝ
|Transliteration A=Poseidō̂n
|Transliteration B=Poseidōn
|Transliteration C=Poseidon
|Beta Code=&#42;poseidw=n
|Definition=(perispom. in Att., Hdn.Gr.2.914), <b class="b3">ὁ;</b> gen. ῶνος, also ῶ <span class="bibl">Aristias 1</span>; acc. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> Ποσειδῶ <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>1165</span>, <span class="title">IG</span>22.111.67; voc. Πόσειδον <span class="bibl">S. <span class="title">Fr.</span>371.1</span> (lyr.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>664</span>: contr. (first in <span class="bibl">Hes. <span class="title">Th.</span>732</span> (s.v.l.)) from Ep.form (also used by <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.204</span>, al., and <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>502</span> (lyr.)) Ποσειδάων [ᾱ], άωνος, acc. άωνα, voc. Ποσείδᾱον <span class="bibl">Il.14.357</span>, <span class="bibl">Od.3.55</span>, al.:—Ion. Ποσειδέων, έωνος, <span class="bibl">Hdt.1.148</span>, al.:—Aeol. Ποσείδαν <span class="bibl">Alc.26</span>; Lyr. Ποσειδάν <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>1.26</span>, al., <span class="bibl">B.16.79</span>; also in Crete, <span class="title">SIG</span>56.15 (v B.C.); at Epidaurus, <span class="title">IG</span>42(1).150 (v B.C.); at Lindus, ib. 12(1).809, etc.; and in Arc., <span class="title">SIG</span>306.57 (Tegea, iv B.C.):—Dor. Ποτειδάν (oxyt., Hdn.Gr. 2.916) <span class="title">IG</span>4.210, 219, al. (Corinth), <span class="title">SIG</span>1000.17 (Cos, i B.C.), etc., prob. in <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>13.5</span>,<span class="bibl">40</span>, <span class="bibl">Epich.54</span>,<span class="bibl">115</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.3.2</span>; also Ποτειδάϝων <span class="title">IG</span>4.211, al. (Corinth), Ποτειδάων <span class="title">GDI</span>5085 (Crete, iii B.C.): also Ποτῐδᾶς or Ποτειδᾶς (codd. vary), gen. ᾶ <span class="bibl">Eup.140</span>, acc. ᾶν <span class="bibl">Epich.81</span>, dub. in <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>798</span> (Megarian), voc.ᾶ<span class="bibl">Sophr.131</span>:—Boeot. Ποτειδάων (leg. Ποτῑδάων) <span class="bibl">Corinn.1</span>, cf. Corinn.<span class="title">Supp.</span>2.26 (<span class="bibl"><span class="title">BKT</span>5(2)p</span>.<span class="bibl">31</span>); gen. [<b class="b3">Ποτ] ῑδάωνος</b> ib.<span class="bibl">76</span>; but dat. Ποτειδάονι <span class="title">IG</span>7.2465 (Thebes):— Arc. Ποσοιδάν ib.<span class="bibl">5(2).95</span> (Tegea):—Lacon. Πὁοιδάν ib.<span class="bibl">5(1).1228</span>, al.:—Aeol.(?) Ποτοίδαν <span class="title">Schwyzer</span> 642 (Pergam., v B.C.):—<span class="title">Poseidon.</span></span>
}}
{{ls
|lstext='''Ποσειδῶν''': ὁ· γεν. ῶνος, [[ὡσαύτως]] -ῶ Ἡρῳδιαν. π. μον. λέξ. 10. 18· αἰτ. Ποσειδῶ· κλητ. Πόσειδον· ὁ [[τύπος]] [[οὗτος]] ἐγένετο κατὰ συναίρ. ἐκ τοῦ ἀρχαιοτέρου Ἐπικ. Ποσειδάων [ᾱ], άωνος, αἰτ. άωνα, κλητ. Ποσείδᾱον· τὸν Ἐπικ. τύπον Ποσειδάων, μεταχειρίζεται καὶ ὁ Πίνδ. [[πολλάκις]] καὶ ὁ Σοφ. ἐν Τρ. 502 (ἐν λυρ. χωρίοις) ― Ἰων. Ποσειδέων, έωνος, Ἡσ. Θ. 732, Ἡρόδ.· ― Αἰολ. Ποσείδαν Ἀλκαῖ. 26· ― ἀρχ. Δωρ. Ποτῑδᾶν, ᾶνος, Ἐπίχ. 24 Ahr., Πινδ. Ο. 13. 5, 57· [[ὡσαύτως]] Ποτῑδᾶς, γεν. ᾶ, Εὔπολις ἐν «Εἵλωσι» 6, αἰτ. ᾶν Ἐπίχ., κλητ. ᾶ Σώφρ., ἴδε Ἡρῳδιαν. π. μον. λέξ. σ. 10· παρὰ μεταγεν. Δωρ. [[ἴσως]] [[Ποτειδᾶν]], Πινδ. Ο. 1. 39, κτλ., Ξεν. Ἑλλ. 3. 3, 2· γεν. ᾶνος, Πινδ. Π. 4. 245· αἰτ. ᾶνα, ὁ αὐτ. ἐν Ο. 6. 97· κλητ. ᾶν, ὁ αὐτ. ἐν Π. 6. 51· ναὶ τὸν Ποσειδᾶν Μεγαρ. Δωρ. ἐν Ἀριστοφ. Ἀχ. 798· ([[ὅθεν]] τὸ [[ὄνομα]] τῆς Δωρικῆς πόλεως Ποτῑδαίας)· ― Βοιωτ. Ποτειδάων ἢ ὀρθότερον Ποτῑδάων, Κόριννα 1. ― Περὶ τῶν Αἰολ. τούτων καὶ Δωρ. τύπων ἴδε Ahrens D. Aeol. σ. 14, 123, D. Dor. 243 κἑξ. Ὁ θεὸς [[Ποσειδῶν]], Λατ. Neptunus, υἱὸς τοῦ Κρόνου καὶ τῆς Ῥέας, ἀδελφὸς τοῦ [[Διός]], θεὸς τῶν ὑδάτων καὶ [[μάλιστα]] τῆς θαλάσσης, ἀνὴρ τῆς Ἀμφιτρίτης· πλείονα περὶ [[αὐτοῦ]] ἴδε ἐν Λεξικῷ Ἀρχαιολ. Ἀλ. Ρ. Ραγκαβῆ, καὶ Müller Archäol. d. Kunst, § 354 κἑξῆς. (Ἴσως ἐκ τῆς αὐτῆς ῥίζης, ἐξ ἧς τὸ [[πόσις]], ὃ ἴδε). ― Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σ. 157, 219.
}}
{{bailly
|btext=ῶνος (ὁ) :<br />Poséidon, dieu des eaux, mers, fleuves, sources, <i>etc.</i><br />'''Étymologie:''' DELG Πόσις Δᾶς « maître de la terre ».
}}
{{grml
|mltxt=ο / [[Ποσειδῶν]], ΝΜΑ, και Ποσειδώνας Ν, Ποσειδάων και Ποσειδέων και Ποσείδαν και Ποσειδάν και [[Ποτειδάν]] και ΠοτειδάFων και Ποτειδάων και Ποτιδᾱς ή Ποτειδᾱς και λακων. τ. Ποhοιδᾱν και [[αρκαδικός]] τ. Ποσοιδᾱν, Α<br />([[κατά]] την <b>ελλ. μυθ.</b>) ο [[θεός]] της θάλασσας και του υγρού στοιχείου, γενικότερα, [[γιος]] του Κρόνου και της Ρέας, [[αδελφός]] του [[Διός]] και του Πλούτωνος<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ονομασία]] ενός από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ο όγδοος σε [[απόσταση]] από τον Ήλιο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Θεωνύμιο αβέβαιης ετυμολ. που εμφανίζει πολλές μορφές στις διάφορες διαλέκτους. Αρχικός [[πρέπει]] να θεωρηθεί ο δωρ. τ. <i>Ποτειδάων</i> (<b>πρβλ.</b> [[Μαχάων]]) ενώ ο κορινθ. τ. <i>ΠοτειδάFων</i> [[πρέπει]] να [[είναι]] [[δευτερογενής]], πιθ. αναλογικός [[προς]] τον αμάρτυρο τ. <i>ΠαιᾱFων</i> (<span style="color: red;"><</span> [[Παιάν]]), [[αφού]] στη Μυκηναϊκή δεν μαρτυρείται τ. με δίγαμα. Οι μορφές του τύπου <i>Ποτοιδάν</i> / [[Ποσοιδάν]] (απ' όπου το λακων. <i>Ποhοιδάν</i>) παραμένουν δυσερμήνευτες. Αντίθετα ο τ. [[Ποσιδήϊος]] (<b>πρβλ.</b> <i>Νηλ</i>-<i>ηϊος</i>), με συριστικοποίηση του -<i>τ</i>- προ του -<i>ι</i>- που μαρτυρείται και στη Μυκηναϊκή (<b>πρβλ.</b> μυκην. <i>posĭdaijo</i>) εμφανίζει πιθ. τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] του <i>Ποτειδάων</i>. Οι τ. <i>Ποτειδᾶς</i> / [[Ποτιδᾶς]], αν δεν προέρχονται από [[συναίρεση]] αμάρτυρου τ. <i>Ποτειδᾶσας</i> (> <i>Ποτειδᾱhᾱς</i> > <i>Ποτειδᾶς</i>), θα μπορούσαν να θεωρηθούν τ. της καθομιλουμένης σχηματισμένοι [[κατά]] τα παρωνύμια σε -<i>ᾶς</i>. Την [[υπόθεση]] αυτή ενισχύει η [[χρήση]] του τ. <i>Ποτειδᾶς</i> από τους κωμικούς ποιητές. Οι τ., [[τέλος]], [[Ποσειδών]]/ <i>Ποσειδάν</i> [[είναι]] προϊόντα συναίρεσης (<b>πρβλ.</b> [[Ἑρμάων]], -<i>άν</i>, -<i>έας</i>, -<i>ῆς</i>), ενώ το -<i>σ</i>- στους τ. αυτούς [[είναι]] πιθανότατα [[προϊόν]] αναλογικής επίδρασης από τον τ. [[Ποσιδήϊος]]. Όσον αφορά στην [[ετυμολογία]] του θεωνυμίου, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, από τις οποίες η επικρατέστερη [[είναι]] ότι πρόκειται για συνθ. «εκ συναρπαγής» από την [[κλητική]] [[προσφώνηση]] «<i>Ποτει Δᾶς</i>», όπου ο τ. <i>ποτει</i> [[είναι]] [[αμάρτυρος]] τ. κλητικής της λ. [[πόσις]] «[[κύριος]] [[σύζυγος]]», ενώ ο τ. <i>Δᾶς</i> αρχαϊκό όνομα της γης (<b>πρβλ.</b> δᾶ και <i>Δήμητηρ</i>). Παρ' όλα αυτά, η ύπαρξη της κλητικής <i>ποτει</i> παραμένει αβέβαιη και υποθετική. Έχει προταθεί, [[τέλος]], η [[παραγωγή]] του τ. <span style="color: red;"><</span> [[ποταμός]] <span style="color: red;">+</span> [[οἶδμα]] και <span style="color: red;"><</span> [[πόντος]] <span style="color: red;">+</span> [[δαῆναι]] (<span style="color: red;"><</span> άχρηστο ενεστ. <i>δάω</i> «[[ερευνώ]], [[εξετάζω]], [[γνωρίζω]]»), ενώ κατ' άλλους πρόκειται για πελασγικό [[δάνειο]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''Ποσειδῶν:''' ὁ, γεν. <i>-ῶνος</i>, αιτ. <i>Ποσειδῶ</i>, κλητ. <i>Πόσειδον</i>· Επικ. [[Ποσειδάων]] <i>[ᾱ]</i>, <i>-άωνος</i>, αιτ. <i>-άωνα</i>, κλητ. <i>Ποσείδᾱον</i>· Ιων. [[Ποσειδέων]], <i>-έωνος</i>· Δωρ. Ποτῑδᾶν ή [[Ποτειδᾶν]], <i>-ᾶνος</i>, αιτ. <i>-ᾶνα</i>, κλητ. <i>-ᾶν</i>· Ποσειδώνας, Λατ. [[Neptunus]], [[γιος]] του Κρόνου και της Ρέας, [[αδελφός]] του [[Δία]], [[θεός]] της θάλασσας, [[σύζυγος]] της Αμφιτρίτης, σε Όμηρ. κ.λπ.
}}
{{elru
|elrutext='''Ποσειδῶν:''' ῶνος ὁ (acc. Ποσειδῶνα и Ποσειδῶ, voc. Πόσειδον и Ποσείδαον) Посейдон или Посидон (отожд. с римск. [[Neptunus]], сын Крона и Реи, брат Зевса и Плутона, супруг Амфитриты, повелитель морей; его эпитеты у Hom.: [[γαιήοχος]] «земледержец», [[ἐννοσίγαιος]] и [[ἐνοσίχθων]] «землеколебатель», [[κυανοχαίτης]] «темнокудрый») Hom. etc.
}}
{{etym
|etymtx=ῶνος Ruijgh REG 80(1967)6-16 Lampas 1.4 99f<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[Poseidon]] (Att.).<br />Dialectal forms: Myc. [[Posedao]], dat. <b class="b2">-ne</b>.<br />Derivatives: Beside it ep. poet. [[Ποσειδάων]], <b class="b3">-άωνος</b>, Ion. <b class="b3">-έων</b>, lyr., also Cret., Epid., Arc. a.o. inscr. [[Ποσειδάν]], Arc. also [[Ποσοιδάν]], from where Lac. [[Ποhοιδάν]] (on the acc. Hdn. 2, 914 a. 916). With <b class="b3">-τ-</b> in Dor. forms from diff. areas: <b class="b3">Ποτειδά(Ϝ)ων</b>, <b class="b3">-δάν</b>, also (Dor. a. Att. com.) <b class="b3">Ποτ(ε)ιδᾶς</b>; further also (Aeol.?) [[Ποτοιδαν]] (Pergam. Va). -- From it 1. [[Ποσειδώνιος]] (also as PN), <b class="b3">-δαώνιος</b>, <b class="b3">-δάνιος</b>, [[Ποτειδάνιος]] <b class="b2">consecrated to P.</b>, esp. <b class="b3">-ιον</b> n. <b class="b2">temple of P.</b> 2. [[Ποσιδήϊος]] (ep. Ion. beside Aeol. [[Ποσειδάων]], metr. condit.; Chantraine Gramm. hom. 1, 20), <b class="b3">-δεῖος</b>, <b class="b3">-δαῖος</b>, <b class="b3">-ιον</b> n. <b class="b2">id.</b>, Myc. [[Posidaijo]], with [[Ποσιδηϊών]], <b class="b3">-δεών</b> IA. Monthname. 3. [[Ποτείδαια]] f. name of a Corinth. colony on Chalkidike. 4. [[Ποτιδάϊχος]] Boeot. PN (Bechtel Dial. 1, 267).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: From [[ΠοτειδάϜων]] (like <b class="b3">Μαχά-ων</b>, <b class="b3">Ἀρετά-ων</b> a.o.; Schwyzer 521) arose through contraction <b class="b3">-δῶν</b>, <b class="b3">-δάν</b>; beside it <b class="b3">-δᾶς</b>; cf. <b class="b3">Ἐρμ-άων</b>, <b class="b3">-άν</b>, <b class="b3">-έας</b>, <b class="b3">-ῆς</b> (Kretschmer Glotta 9, 217). The adj. [[Ποσιδήϊος]] prob. rather after [[Όδυσήϊος]], [[Νηλήϊος]] a.o. than (with Schwyzer 271) from an unatt. <b class="b3">&#42;Ποσιδᾶς</b>. The assibilated forms must be generalized from <b class="b3">Ποσι-</b> beside older <b class="b3">Ποτει-</b>. -- God of the waters (rivers, sources, of the sea). The name is not certainly interpreted. Already by Fick Curt. Stud. 8, 307 explained as univerbation of a voc. <b class="b3">&#42;Πότει Δᾶς</b> <b class="b2">o Lord (spouse) of Da, i.e. the earth</b> (s. [[Δήμητηρ]]), an interpretation, which was accepted by Hoffmann and esp. by Kretschmer several times (e.g. Glotta 1, 27 f., 382f.; 13, 245; 22, 255, Wien. Stud. 24, 523ff.) argued and presented with consent of several scholars (Schulze, v. Wilamowitz [s. Schwyzer 271], Mayrhofer AnzAltWiss. 5 [1952] 59 ff., Schachermeyr Poseidon und die Entstehung des griech. Götterglaubens [Bern 1950] 13 ff., Schwyzer 446 a. 572). <b class="b3">Ποσι-</b> was then taken as a younger form of the voc., <b class="b3">Ποτοι-</b> sometimes (e.g. Schwyzer l.c.) explained as old ablaut-form (rejected by Kretschmer Glotta 1, 383). -- Rejection or doubt by Bechtel Dial. 1, 64f., Fraenkel Lexis 3, 50 ff., thus by several other scholars, who proposed instead other, certainly not better hypotheses: Ehrlich Betonung 81 ff. (to [[ποταμός]] and [[οἶδμα]]; by Kretschmer Glotta 6, 294 rejected); Heubeck IF 64, 225 ff. (to [[πόντος]] and [[δαῆναι]]); Carnoy Les ét. class. 22, 342 (2. member to Skt. <b class="b2">dā́nu-</b> [[drop]], [[dew]]). Older attempts w. rich lit. in Nilsson Gr. Rel. 1, 445 w. n. 2 a. 3. -- Ruijgh REG 80(1967)6-16 concludes that Pre-Greek origin remains a possibility, which seems to me the most probable conclusion. I would posit a form <b class="b2">&#42;patyaitun</b>, with [[a]] pronounced [[[o]]] after labial, with [[ai]] pronounded as [[[ei]]] as often, and with u = [[ω]]; but I found no confirmation of this reconstruction.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />[[Poseidon]], Lat. [[Neptunus]], son of [[Cronos]] and [[Rhea]], [[brother]] of [[Zeus]], god of the sea, [[husband]] of [[Amphitrite]], Hom., etc.
}}
{{FriskDe
|ftr='''Ποσειδῶν''': -ῶνος<br />{Poseidō̃n}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Poseidon]] (att.).<br />'''Derivative''': Daneben ep. poet. [[Ποσειδάων]], -άωνος, ion. -έων, lyr., auch kret., epid., ark. u.a. Inschr. Ποσειδάν, ark. auch [[Ποσοιδάν]], woraus lak. Πο''h''οιδάν (zum Akz. Hdn. 2, 914 u. 916). Mit -τ- in dor. Formen aus verschiedenen Gebieten: Ποτειδά(ϝ)ων, -δάν, auch (dor. u. att. Korn.) Ποτ(ε)ιδᾶς; dazu noch (äol.?) Ποτοιδαν (Pergam. V<sup>a</sup>). Myk. ''Po''-''se''-''da''-''o'', Dat. -''ne''. — Davon 1. [[Ποσειδώνιος]] (auch als PN), -δαώνιος, -δάνιος, Ποτειδάνιος ‘dem P. geweiht’, bes. -ιον n. ‘Tempel des P.’. 2. [[Ποσιδήϊος]] (ep. ion. neben äol. [[Ποσειδάων]], metr. bedingt; Chantraine Gramm. hom. 1, 20), -[[δεῖος]], -δαῖος, -ιον n. ib., myk. ''Po''-''si''-''da''-''i''-''jo'', mit [[Ποσιδηϊών]], -δεών ion. att. Monatsname. 3. [[Ποτείδαια]] f. N. einer korinth. Kolonie auf Chalkidike. 4. Ποτιδάϊχος böot. PN (Bechtel Dial. 1, 267).<br />'''Etymology''' : Aus Ποτειδάϝων (wie [[Μαχάων]], Ἀρετάων u.a.; Schwyzer 521) entstand durch Kontraktion -δῶν, -δάν; daneben -δᾶς; vgl. [[Ἑρμάων]], -άν, -έας, -ῆς (Kretschmer Glotta 9, 217). Das Adj. [[Ποσιδήϊος]] wohl eher nach [[Ὀδυσήϊος]], [[Νηλήϊος]] u.a. als (mit Schwyzer 271) von einem unbel. *Ποσιδᾶς. Die assibilierten Formen müssen aus Ποσι- neben älterem Ποτει- verallgemeinert sein. — Gott der Gewässer (Flüsse, Quellen, des Meeres); der Name ist nicht sicher gedeutet. Schon von Fick Curt. Stud. 8, 307 als Univerbierung aus einem Vok. *Πότει Δᾶς ‘o Herr (Gemahl) der Da, d.h. der Erde’ (s. [[Δήμητηρ]]) erklärt, eine Auffassung, die von Hoffmann aufgenommen und namentlich von Kretschmer wiederholt (z.B. Glotta 1, 27 f., 382f.; 13, 245; 22, 255, Wien. Stud. 24, 523ff.) begründet und vertreten wurde unter Zustimmung mehrerer Forscher (Schulze, v. Wilamowitz [s. Schwyzer 271], Mayrhofer AnzAltWiss. 5 [1952] 59 ff., Schachermeyr Poseidon und die Entstehung des griech. Götterglaubens [Bern 1950] 13 ff., Schwyzer 446 u. 572). Dabei wurde Ποσι- als eine jüngere Form des Vok., Ποτοι- bisweilen (z.B. Schwyzer a. O.) als alte Ablautform erklärt (ablehnend Kretschmer Glotta 1, 383). — Ablehnung od. Zweifel bei Bechtel Dial. 1, 64f., Fraenkel Lexis 3, 50 ff., ebenso bei mehreren anderen Forschern, die dafür andere, gewiß nicht bessere Hypothesen vorgetragen haben: Ehrlich Betonung 81 ff. (zu [[ποταμός]] und [[οἶδμα]]; von Kretschmer Glotta 6, 294 abgelehnt); Heubeck IF 64, 225 ff. (zu [[πόντος]] und [[δαῆναι]]); Carnoy Les ét. class. 22, 342 (Hinterglied zu aind. ''dā́nu''- [[Tropfen]], [[Tau]]); v. Windekens Beitr. z. Namenforsch. 9, 166 u. 11, 253ff. (pelasgisch). Ältere Versuche m. reicher Lit. bei Nilsson Gr. Rel. 1, 445 m. A. 2 u. 3.<br />'''Page''' 2,583-584
}}