View source for sum

{{Woodhouse1
|Text=[[File:p2.png|right|Woodhouse page for {{PAGENAME}} - Opens in new window|link={{filepath:woodhouse_837.jpg}}]]
===substantive===

[[amount]]: [[prose|P.]] [[δύναμις]], ἡ, [[prose|P.]] and [[verse|V.]] [[ἀριθμός]], ὁ, [[πλῆθος]], τό.

[[calculation]]: [[Aristophanes|Ar.]] and [[prose|P.]] [[λογισμός]], ὁ.

[[the sum total]]: [[prose|P.]] and [[verse|V.]] [[ὁ πᾶς ἀριθμός]], [[πλῆθος]], τό ([[Demosthenes|Dem.]] 815), [[τὸ σύμπαν]], [[prose|P.]] [[κεφάλαιον]], τό.

[[main point]]: [[prose|P.]] [[κεφάλαιον]], τό.

===verb transitive===

[[sum up]]: [[prose|P.]] [[κεφαλαιοῦν]] (acc.) (or mid.).

[[to sum up]]: [[prose|P.]] [[συνελόντι]], [[ὡς ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν]].

[[I entreat you to sum up all the arguments]]: [[prose|P.]] [[δέομαι τὰ εἰρημένα ἅπαντα ἀναπεμπάσασθαι]] ([[Plato]], [[lysis]]. 222E).

[[in this]], [[all whereof I spoke]], [[is summed up]]: [[verse|V.]] [[ἐνταῦθα γάρ μοι κεῖνα συγκομίζεται]] ([[Sophocles|Soph.]], ''[[Oedipus Coloneus]]'' 585).
}}
{{Lewis
|lshtext=<b>sum</b>: = eum, Enn. ap. Fest., v. is.<br /><b>sum</b>: fŭi, esse (2d<br /><b>I</b> pers. ĕs, [[but]] usu. ēs in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for [[sum]], acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Müll.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: [[simus]] for sumus, used by [[Augustus]], acc. to Suet. Aug. 87; fut. [[escit]] for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25: esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Müll.: [[escunt]] for erunt, Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fūvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168: FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fūit, Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159: fūerim, id. ib. 4, 8, 54: fūerit, id. As. 4, 1, 37; subj. pres. [[siem]], sies, siet, etc., [[very]] freq., esp. in Plaut.; e. g. [[siem]], Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7: sies, Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13: siet, Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101: sient, Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also, fuam, fuas, etc., regarded by G. [[Curtius]], de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam, Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: [[fuat]], Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108: fuant, Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; [[part]]. pres. ens, used by Cæsar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by [[Sergius]] [[Flavius]], acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fŏre for futurum esse, [[very]] freq., and so [[always]] [[with]] partt.; cf. Madv. Gram. § 108; [[whence]], subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., [[but]] [[very]] [[rare]] in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [[root]] es; Sanscr. as-mi, and the Greek ες-μι,> [[whence]] εὶμί;> perf. fui; [[root]] in Sanscr. bhū, to [[become]]; bhāvas, [[condition]]; Gr. φύω,> to [[beget]]; cf.: [[fetus]], [[futuo]], etc., to be, as a [[verb]] [[substantive]] or a [[copula]].<br /><b>I</b> As a [[verb]] [[substantive]], to be.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Asserting [[existence]], to be, [[exist]], [[live]]: definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea [[dico]], quae cerni tangive possunt, ut fundum, [[aedes]], parietem, [[cetera]]. Non esse [[rursus]] ea [[dico]], quae tangi demonstrarive non possunt, cerni [[tamen]] [[animo]] [[atque]] intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc. ... definias, Cic. Top. 5, 26 sq.: si abest, [[nullus]] est, Plaut. Bacch. 2, 2, 16: [[nunc]] illut est, [[quom]] me fuisse [[quam]] esse [[nimio]] mavelim, id. Capt. 3, 3, 1: ita [[paene]] nulla sibi fuit Phronesium ( = [[paene]] [[mortuus]] est), id. Truc. 1, 2, 95: omne [[quod]] eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse, Cic. de Or. 2, 38, 157: non [[statim]], [[quod]] esse manifestum est, [[etiam]] [[quid]] [[sit]] apparet, Quint. 3, 6, 81: est [[locus]], Hesperiam [[quam]] mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.): [[flumen]] est [[Arar]], [[quod]], etc., Caes. B. G. 1, 12: [[homo]] [[nequissimus]] omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt! Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: si quos [[inter]] [[societas]] aut est aut fuit aut futura est, id. Lael. 22, 83: nec [[enim]], dum ero, angar ullā re, cum omni vacem culpā: et, si non ero, sensu [[omnino]] carebo, id. Fam. 6, 3, 4: si [[modo]] futuri sumus, erit mihi res opportuna, id. Att. 11, 4, 1: si [[quando]] erit [[civitas]], erit [[profecto]] nobis [[locus]]: [[sin]] [[autem]] non erit, etc., id. Fam. 2, 16, 6: nolite arbitrari, me cum a [[vobis]] discessero, [[nusquam]] aut nullum [[fore]], id. Sen. 22, 79: si erit ulla res publica ... [[sin]] [[autem]] nulla erit, id. Fam. 2, 16, 5: fuimus [[Troes]], fuit [[Ilium]], Verg. A. 2, 325: [[sive]] erimus seu nos fata fuisse volunt, Tib. 3, 5, 32: per quinquennia [[decem]] fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of events, to be, [[happen]], [[occur]], [[befall]], [[take]] [[place]]: [[illa]] (solis [[defectio]]) quae fuit regnante Romulo, Cic. Rep. 1, 16, 25: [[neque]] [[enim]] est [[periculum]], ne, etc., id. ib. 1, 23, 37: amabo, [[quid]] [[tibi]] est? Ter. Heaut. 2, 4, 24: [[quid]] se futurum esset, Liv. 33, 27. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of location, to be [[present]], to be at a [[place]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With adv., or [[other]] expressions of [[place]]: cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc., Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100: cum Athenis [[decem]] ipsos [[dies]] fuissem, id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27: cum [[Africanus]] constituisset in hortis esse, id. Rep. 1, 9, 14: cum essemus in castris, id. ib. 1, 15: [[nonne]] [[mavis]] [[sine]] periculo tuae domi esse [[quam]] cum periculo alienae? id. Fam. 4, 7, 4: vos [[istic]] commodissime sperem esse, id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime [[puto]] [[fore]], Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of passages in a [[book]] or [[writing]], [[with]] in and abl., to be, [[stand]], be written, etc.: [[deinceps]] in lege est, ut, etc., Cic. Leg. 2, 16, 40: [[quid]] [[enim]] in illis (litteris) fuit [[praeter]] querelam temporum, id. Fam. 2, 16, 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(g)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[personal]] relations, [[with]] ad or [[apud]] and acc., or cum and abl. of [[person]]: cum esset ([[Sulpicius]] [[Gallus]]) casu [[apud]] M. Marcellum, Cic. Rep. 1, 14, 21: eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset [[apud]] me mecumque vixisset, etc., id. Brut. 90, 309: erat [[nemo]], quīcum essem libentius [[quam]] [[tecum]] et [[pauci]], quibuscum essem [[aeque]] [[libenter]], id. Fam. 5, 21, 1: qui me [[admodum]] diligunt multumque [[mecum]] sunt, id. ib. 4, 13, 6; cf. [[with]] [[simul]]: Smyrnae cum [[simul]] essemus [[complures]] [[dies]], id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum [[aliquo]] (aliquā), to be [[with]], i. e. [[live]] [[with]], [[associate]] [[with]], as [[husband]] or [[wife]]: cujus [[soror]] est cum P. Quintio, Cic. Quint. 24, 77: eā nocte [[mecum]] [[illa]] hospitis jussu fuit, Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664: cum hac (meretrice) si qui [[adulescens]] [[forte]] fuerit, Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28: [[Curio]] fuit ad me [[sane]] diu, Cic. Att. 10, 4, 8: cum ad me [[bene]] [[mane]] [[Dionysius]] fuit, id. ib. 10, 16, 1; cf.: esse sub uno tecto [[atque]] ad eosdem [[Penates]], Liv. 28, 18.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of relations [[analogous]] to [[place]], of [[dress]], [[condition]], [[position]], [[office]], etc., to be, [[live]], be [[found]], etc., [[with]] in and abl.: cum est in sagis [[civitas]], Cic. Phil. 8, 11, 32: in laxā togā, Tib. 2, 3, 78: [[sive]] erit in Tyriis, Tyrios laudabis [[amictus]]; Sive erit in Cois, Coa decere [[puta]], Ov. A. A. 2, 297: hominem non [[modo]] in aere [[alieno]] nullo, sed in suis nummis multis esse et [[semper]] fuisse, Cic. Verr 2, 4, 6, § 11: in servitute, id. Clu. 7, 21: in illā opinione populari, id. ib. 51, 142: in magno nomine et gloriā, id. Div. 1, 17, 31: in spe, id. Fam. 14, 3, 2: in tantā moestitiā, id. Phil. 2, 15, 37: in [[odio]], id. Att. 2, 22, 1: in probris, in laudibus, id. Off. 1, 18, 61: in [[officio]], id. ib. 1, 15, 49: in injustitiā, id. ib. 1, 14, 42: in [[vitio]], id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19: ne in morā [[quom]] [[opus]] [[sit]], sies, Ter. And. 2, 5, 13: ne in morā [[illi]] sis, id. ib. 3, 1, 9: hic in [[noxia]]'st, id. Phorm. 2, 1, 36: quae ([[civitas]]) una in amore [[atque]] in deliciis fuit, Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3: in ingenti periculo, Liv. 5, 47: in [[pace]], id. 31, 29.—So [[with]] abl. [[without]] in, [[when]] [[qualified]] by an adj.: ([[statua]]) est et fuit totā Graeciā summo [[propter]] [[ingenium]] honore et nomine, Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87: si [[quis]] asperitate eā est et inmanitate naturae, id. Lael. 23, 87: ne quo periculo [[proprio]] existimares esse, id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.: in periculo): ego [[sum]] spe bonā, id. ib. 12, 28, 3: res [[nunc]] difficili [[loco]] mihi videtur esse, id. ib. 12, 28, 3: incredibili [[sum]] sollicitudine de tuā valetudine, id. ib. 16, 15, 1; esp. in [[phrase]] periculo alicujus esse, to be at the [[risk]] of [[any]] one: rem illam suo periculo esse, id. Att. 6, 1, 6: ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi [[publico]] periculo essent, Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.: [[dare]] nummos meo periculo, Dig. 46, 1, 24: communi periculo, ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. β. [[infra]]).—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[depend]] [[upon]], [[rest]] [[with]], [[with]] in and abl.: res erat non in opinione dubiā, Cic. Dom. 5, 11: sed totum est in eo, si, etc., id. Att. 2, 22, 5: omnem reliquam spem in impetu esse equitum, Liv. 10, 14, 12: [[quoniam]] totum in eo [[sit]], ne contrectentur pocula, Col. 12, 4, 3. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse (est, sunt, etc.) [[often]] stands [[without]] a [[subject]] expressed, or [[with]] an indef. subj., as [[antecedent]] of a rel.-[[clause]], whose [[verb]] [[may]] be in the indic. or subj.; the [[former]] [[only]] [[when]] the [[subject]] is conceived as [[particular]] or [[limited]], and [[actually]] existing; the [[latter]] [[always]] [[when]] it is conceived as [[indefinite]]; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; [[but]] the distinctions [[usually]] [[drawn]] by grammarians are not [[always]] observed by the [[best]] writers; and the subjunctive is [[always]] [[admissible]], [[being]] the prevailing [[construction]] [[after]] sunt qui in [[class]]. [[prose]], and [[nearly]] [[universal]] in postAug. writers: sunt, qui (quae), [[there]] are those ([[people]] or things) [[who]] ([[that]]), or [[simply]] [[some]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> With indic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Without [[subject]] expressed: [[mulier]] [[mane]]: sunt Qui volunt te conventam, Plaut. Cist. 4, 2, 37: sunt hic quos [[credo]] [[inter]] se dicere, id. Cas. prol. 67: sunt quae te volumus percontari, id. Ps. 1, 5, 47: [[quid]] est, [[quod]] tu gestas tabellas? id. ib. 1, 1, 10: [[quid]] est, [[quod]] tu me [[nunc]] optuere? id. Most. 1, 1, 69; cf.: [[quid]] hoc est, [[quod]] [[foris]] concrepuit? id. ib. 5, 1, 15: [[tun]]']] is es, Qui in me aerumnam obsevisti? id. Ep. 4, 1, 34: [[quid]] est, [[quod]] tuo [[animo]] [[aegre]] est? id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3: at ego est [[quod]] [[volo]] loqui, id. As. 1, 3, 79: est [[quod]] te [[volo]] [[secreto]], id. Bacch. 5, 2, 30: sunt quos [[scio]] amicos esse, sunt quos [[suspicor]], id. Trin. 1, 2, 54: ita [[subitum]]'st, [[quod]] eum [[conventum]] [[volo]], id. ib. 5, 2, 51: sunt quae ego ex te scitari [[volo]], id. Capt. 2, 2, 13: sed est [[quod]] suscenset [[tibi]], Ter. And. 2, 6, 17: est [[quod]] me transire [[oportet]], id. Hec. 2, 2, 31: [[quid]] [[sit]] [[quapropter]] te jussi, etc., id. ib. 5, 1, 7: sunt [[item]] quae appellantur [[alces]], Caes. B. G. 6, 27 init.: (nationes) ex quibus sunt qui [[ovis]] vivere existimantur, id. ib. 4, 10 fin.: sunt qui putant posse te non decedere, Cic. Fam. 1, 9, 25: sunt [[autem]], qui putant non [[numquam]] complexione oportere supersederi, id. Inv. 1, 40, 72: [[quamquam]] sunt, qui [[propter]] utilitatem [[modo]] petendas putant amicitias, id. ib. 2, 55, 167: sunt [[autem]] quae praeterii, id. Att. 10, 4, 11: sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut [[Epicurus]]. Sunt, qui [[satis]] putant ostendere, [[nihil]] inopinati accidisse ... Sunt [[etiam]] qui haec omnia genera consolandi colligunt, id. Tusc. 3, 31, 76 Kühn. N. cr.: sunt, qui, [[quod]] sentiunt, non audent dicere, id. Off. 1, 24, 84: [[Argiletum]] sunt qui scripserunt ab Argolā, etc., Varr. L. L. 5, § 157 Müll.: sunt qui ita dicunt, Sall. C. 19, 4: sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent, Quint. 11, 3, 55: sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat, Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum [[opus]] est, etc., id. C. 1, 7, 5: sunt quibus in satirā videor [[nimis]] [[acer]], id. S. 2, 1, 1: sunt quorum [[ingenium]] nova [[tantum]] [[crustula]] promit, id. ib. 2, 4, 47.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With a [[subject]] expressed by an [[indefinite]] [[word]] or [[clause]]: sunt alii qui te volturium vocant, Plaut. Trin. 1, 2, 64: est [[genus]] hominum qui se primos omnium esse volunt, Ter. Eun. 2, 2, 17: multae sunt causae, [[quam]] ob rem [[cupio]] abducere, id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam): erat [[quidam]] [[eunuchus]], quem [[mercatus]] fuerat, id. ib. 3, 5, 21: multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni [[multa]] detrahunt, Cic. Lael. 16, 57: sunt ejus [[aliquot]] orationes, ex quibus [[lenitas]] ejus perspici potest, id. Brut. 48, 177: fuerunt [[alia]] genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant, id. de Or. 3, 17, 62: nonnulli sunt, qui aluerunt, etc., id. Cat. 1, 12, 301: sunt [[quidam]], qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant, id. Lael. 20, 72: sunt vestrum, judices, [[aliquam]] multi, qui L. Pisonem cognoverunt, id. Verr. 2, 4, 25, § 56: multae et pecudes et [[stirpes]] sunt, quae [[sine]] procuratione hominum salvae esse non possunt, id. N. D. 2, 52, 130: sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid [[simile]] virtutis, etc., id. Fin. 5, 14, 38: permulta sunt, quae dici possunt, [[quare]] intellegatur, etc., id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123: fuere [[complures]], qui ad Catilinam [[initio]] profecti sunt, Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152: [[alia]] fuere, quae illos magnos fecere, Sall. C. 52, 21.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem; sunt qui nullum censeant fieri discessum, Cic. Tusc. 1, 9, 18: sunt qui in rebus contrariis [[parum]] sibi constent, id. Off. 1, 21, 71: de impudentiā singulari sunt qui mirentur, id. Verr. 2, 1, 2, § 6: est eisdem de rebus [[quod]] dici potest subtilius, id. Tusc. 3, 15, 32: [[praesto]] est qui neget rem ullam percipi esse sensibus, id. Ac. 2, 32, 101: [[quicquid]] est [[quod]] deceat, id, etc., id. Off. 1, 27, 94: sunt qui nolint tetigisse [[nisi]] illas, etc., Hor. S. 1, 2, 28: sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras, id. Ep. 1, 1, 78: vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere, id. ib. 2, 2, 182 et saep.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With a [[more]] or [[less]] [[indefinite]] [[expression]] of the [[subject]]: sunt [[quidam]] e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent [[satis]] esse, etc., Cic. Fam. 1, 9, 31: rarum est quoddam [[genus]] eorum, qui se a corpore avocent, id. Div. 1, 49, 111: [[quotus]] [[igitur]] est [[quisque]] qui somniis pareat? id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196: [[solus]] est hic, qui [[numquam]] rationes ad aerarium referat, id. Verr. 2, 1, 38, § 98: quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro [[nihilo]] putent, id. Lael. 23, 86: erat [[nemo]] in quem ea [[suspicio]] conveniret, id. Rosc. Am. 23, 65, cf.: [[quis]] [[enim]] [[miles]] fuit, qui Brundisii illam non viderit? [[quis]], qui nescierit, etc., id. Phil. 2, 25, 61: [[sit]] [[aliquis]], qui [[nihil]] mali habeat, id. Tusc. 1, 35, 85: sunt nonnullae disciplinae, quae [[officium]] omne pervertant, id. Off. 1, 2, 5: est quaedam animi [[sanitas]] quae in insipientem [[quoque]] cadat, id. Tusc. 4, 13, 30: Syracusis lex est de religione, quae jubeat, id. Verr. 2, 2, 51, § 126: [[unus]] est qui curet constantiā [[magis]] [[quam]] consilio, id. Att. 1, 18, 7: si est una ex omnibus quae [[sese]] moveat, id. Rep. 6, 26, 28: multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum, Sen. Ep. 24, 26: erant sententiae quae [[castra]] Vari oppugnanda censerent, Caes. B. C. 2, 30: fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent, Sall. C. 36, 4: sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis, Hor. Ep. 1, 1, 34: sunt delicta [[tamen]], quibus ignovisse velimus, id. A. P. 347.— *<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. ἔστιν οἷς): est quibus Eleae concurrit [[palma]] [[quadrigae]]: est quibus in celeres [[gloria]] [[nata]] [[pedes]], Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With dat., to belong or pertain to; or, [[rendering]] the dative as the [[subject]] of the [[verb]], to [[have]] ([[possess]], = the Fr. ētre à used of [[property]], and of [[permanent]] conditions or characteristics, not of [[temporary]] states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae [[quod]] daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23: [[nomen]] Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: [[nisi]] jam tum esset [[honos]] elo quentiae, Cic. Brut. 10, 40: est [[igitur]] homini cum deo [[similitudo]], id. Leg. 1, 8, 25: [[familiaritas]], quae mihi cum eo est, id. Att. 8. 3, 2: [[privatus]] illis [[census]] erat [[brevis]], Hor. C. 2, 15, 13; cf.: Trojae et huic [[loco]] [[nomen]] est, Liv. 1, 1, 5: [[Hecyra]] est huic [[nomen]] fabulae, Ter. Hec. prol. 1: cui saltationi [[Titius]] [[nomen]] esset, Cic. Brut. 62, 225: cui (fonti) [[nomen]] [[Arethusa]] est, id. Verr. 2, 4, 53, § 118: [[Scipio]], cui [[post]] Africano fuit [[cognomen]], Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ([[poet]].): nec [[rubor]] est emisse [[palam]] (sc. ei), [[nor]] is she [[ashamed]], Ov. A. A. 3, 167: [[neque]] testimonii [[dictio]] est (sc. [[servo]]), has no [[right]] to be a [[witness]], Ter. Phorm. 2, 1, 63.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> Esse alicui cum [[aliquo]], to [[have]] to do [[with]], to be [[connected]] [[with]] a [[person]]: [[tecum]] [[nihil]] rei nobis, [[Demipho]], est, Ter. Phorm. 2, 3, 74: sibi cum illā mimā [[posthac]] [[nihil]] futurum, Cic. Phil. 2, 31, 77: jussit bona proscribi ejus, quīcum [[familiaritas]] fuerat, [[societas]] erat, id. Quint. 6, 25: si mihi [[tecum]] [[minus]] esset, [[quam]] est cum tuis omnibus, id. Fam. 15, 10, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse [[with]] [[certain]] prepp. and [[their]] cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. [[supra]]).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse ab [[aliquo]], to be of a [[person]], to be the [[servant]], [[disciple]], [[adherent]], [[partisan]], etc., of: es ne tu an non es ab [[illo]] milite e Macedoniā? do [[you]] belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21: ab Andriā est [[ancilla]] haec, Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17: erat [[enim]] ab [[isto]] Aristotele, Cic. de Or. 2, 38, 160: sed vide ne hoc, [[Scaevola]], totum [[sit]] a me, makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse pro [[aliquo]], to be in [[favor]] of, [[make]] for: (judicia) [[partim]] [[nihil]] [[contra]] Habitum valere, [[partim]] [[etiam]] pro hoc esse, Cic. Clu. 32, 88.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(g)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse ex aliquā re, to [[consist]] of, be made up of: (creticus) qui est ex longā et brevi et longā, Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.: duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus, id. Or. 63, 212: [[etsi]] [[temeritas]] ex [[tribus]] brevibus et longā est, id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. [[infra]]). —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Euphem., in perf. tempp., of one [[who]] has died or a [[thing]] [[that]] has perished, to be no [[more]], to be [[gone]], departed, [[dead]] ([[poet]].): [[horresco]] misera, [[mentio]] quoties [[fit]] partionis: Ita [[paene]] [[tibi]] fuit Phronesium, i. e. had [[almost]] died, Plaut. Truc. 1, 2, 92: [[nunc]] illud est, cum me fuisse [[quam]] esse [[nimio]] mavelim, id. Capt. 3, 3, 1: [[sive]] erimus, seu nos fata fuisse velint, Tib. 3, 5, 32: fuimus [[Troes]], fuit [[Ilium]] et [[ingens]] Gloria Teucrorum, Verg. A. 2, 325: [[certus]] in hospitibus non est [[amor]]: errat ut ipsi, Cumque [[nihil]] [[speres]] firmius esse, fuit, Ov. H. 16, (17), 192.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Pregn., to be [[real]] or a [[fact]], to be the [[case]]; so esp.: est, esto, it is [[even]] so, be it so, [[such]] is or [[let]] [[such]] be the [[case]], granted, [[well]], etc.: [[quid]] [[tibi]] vis dicam, [[nisi]] [[quod]] est? Plaut. Ep. 1, 1, 17: sunt ista, Laeli, Cic. Lael. 2, 6: ista esse credere, id. Tusc. 1, 6, 10: est [[vero]], inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18: est ut [[dicis]], [[inquam]], id. Fin. 3, 5, 19: [[sit]] [[quidem]] ut [[sex]] milia seminum intereant, Col. 3, 3, 13: esto: [[ipse]] [[nihil]] est, [[nihil]] potest, Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.: [[verum]] esto, id. Fin. 2, 23, 75: esto, Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> The connections est ut, ubi, cum, [[quod]], or [[with]] a [[subject]]-[[clause]], it happens or chances [[that]], it is the [[case]] [[that]], [[there]] is [[cause]] or [[reason]] [[why]], [[there]] is a [[time]] [[when]], it is allowed or [[permissible]] [[that]], one [[may]], etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Est ut, it is the [[case]] or [[fact]], [[that]], etc.: [[sin]] est, ut velis Manere illam [[apud]] te, dos hic maneat, Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32: si est, ut dicat velle se, Redde, id. Hec. 4, 1, 43: si est, culpam ut Antipho in se admiserit, id. Phorm. 2, 1, 40: est, ut id [[maxime]] deceat, Cic. Or. 59, 199: [[quando]] fuit, ut, [[quod]] [[licet]], non liceret? id. Cael. 20, 48: non est [[igitur]], ut mirandum [[sit]], ea praesentiri, etc., id. Div 1, 56, 128: non erat, ut fieri posset, mirarier [[umquam]], Lucr. 5, 979: futurum esse ut omnes pellerentur, Caes. B. G. 1, 31: non est, ut [[copia]] major Ab Jove donari possit [[tibi]], Hor. Ep. 1, 12, 2: est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis, id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse [[after]] a neg., [[with]] [[quin]]: [[numquam]] est [[enim]], [[quin]] aliquid memoriae tradere velimus, Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, [[there]] is [[reason]], [[that]], etc.: [[magis]] est ut [[ipse]] [[moleste]] ferat errasse se, [[quam]] ut, etc., Cic. Cael. 6, 14 fin.: [[ille]] erat ut odisset [[primum]] defensorem salutis meae, he had [[good]] [[reason]] for [[hating]] id. Mil. 13, 35; cf.: [[quid]] erat [[cur]] [[Milo]] optaret, id. ib. 13, 34: [[neque]] est ut putemus ignorari ea ab animalibus, Plin. 18, 1, 1, § 3. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Est ubi, [[sometime]] or [[another]], [[sometimes]]: erit, ubi te ulciscar, si [[vivo]], Plaut. Ps. 5, 2, 26: est, ubi id [[isto]] [[modo]] valeat, Cic. Tusc. 5, 8, 23.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(g)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Est cum, [[sometimes]]: est cum non est [[satius]], si, etc., Auct. Her. 4, 26, 36.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(d)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Est [[quod]], [[there]] is [[reason]] to, I [[have]] [[occasion]]: est [[quod]] visam domum, Plaut. Aul. 2, 2, 26: [[etsi]] [[magis]] est, [[quod]] gratuler [[tibi]] [[quam]] [[quod]] te rogem, I [[have]] [[more]] [[reason]] to, Cic. Att. 16, 5, 2: est [[quod]] referam ad [[consilium]]: [[sin]], etc., Liv. 30, 31, 9: [[quod]] timeas non est, Ov. H. 19, 159: nil est [[illic]] [[quod]] moremur [[diutius]], Ter. Heaut. 4, 7, 6: non est [[quod]] [[multa]] loquamur, Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. [[with]] [[cur]]: non est [[cur]] eorum [[spes]] infragatur, Cic. Or. 2, 6: [[nihil]] est [[cur]], id. Fam. 6, 20, 1.—（ε) Est, [[sit]], etc., [[with]] infin. in Gr. constr., it is [[possible]], is allowed, permitted, one [[may]], etc. ([[mostly]] [[poet]]. and [[post]]-[[class]].): est quādam prodire [[tenus]], si non datur [[ultra]], Hor. Ep. 1, 1, 32: [[Cato]], R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium [[atque]] animum, Ter. Ad. 5, 3, 42: nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat, Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413: [[neque]] est te fallere [[quicquam]], Verg. G. 4, 447: [[unde]] Plus haurire est, Hor. S. 1, 2, 79: est Gaudia prodentem [[vultum]] celare, id. ib. 2, 5, 103: [[quod]] versu dicere non est, id. ib. 1, 5, 87: [[quod]] tangere non est, Ov. M. 3, 478: quae verbo objecta, verbo negare [[sit]], Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.: ut conjectare erat intentione [[vultus]], Tac. A. 16, 34: est videre argentea vasa, id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.: ne [[tibi]] [[sit]] [[frigida]] saxa adire, Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32): tu [[procul]] a patriā (nec [[sit]] mihi credere [[tantum]]!) Alpinas nives Me [[sine]] vides, Verg. E. 10, 46: fuerit mihi eguisse [[aliquando]] amicitiae tuae, Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—（ζ) In eo [[ease]] ut, etc., to be in a [[condition]] to [[reach]] the [[point]] [[that]], to be [[possible]], etc., to be [[about]] to, on the [[point]] of, etc. (impers. or [[with]] res, etc., as subj.): cum jam in eo esset, ut in muros evaderet [[miles]], Liv. 2, 17, 5: si viderent in eo jam esse ut [[urbs]] caperetur, id. 28, 22, 8: jamque in eo rem [[fore]], ut Romani aut hostes aut domini habendi sint, id. 8, 27, 3: cum res non in eo essent ut, etc., id. 33, 41, 9: non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc., id. 30, 19, 3; 34, 41. —With [[person]]. subj. ([[late]] Lat.): cum ab Ulixe adducta [[Iphigenia]] in eo esset, ut immolaretur, Hyg. Fab. 261. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>6</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Like the Engl. to be, for to [[come]], [[fall]], [[reach]], to [[have]] arrived, etc. ([[hence]] also [[with]] in and acc.): ecquid in mentem est [[tibi]], Patrem [[tibi]] esse? Plaut. Bacch. 1, 2, 54: nam [[numero]] mi in mentem fuit, id. Am. 1, 1, 26: ex eo tempore res esse in [[vadimonium]] coepit, Cic. Quint. 5, 22: [[portus]] in praedonum fuisse potestatem sciatis, id. Imp. Pomp. 12, 33: ut certior fieret, quo [[die]] in Tusculanum essem [[futurus]], id. Att. 15, 4, 2: qui [[neque]] in provinciam cum imperio fuerunt, id. Fam. 8, 8, 8: quae ne in potestatem [[quidem]] populi Romani esset, Liv. 2, 14, 4: nec [[prius]] militibus in conspectum fuisse, Suet. Aug. 16: esse in amicitiam populi Romani dicionemque, Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.: in eorum potestatem portum futurum, id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>7</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[time]], to [[pass]], [[elapse]] ([[rare]] [[but]] [[class]].): diem scito nullum esse, quo, etc., Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.<br /><b>II</b> As a [[copula]], to be [[any]] [[thing]] or in [[any]] [[manner]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With an adj., subst., or pron.: et praeclara res est et sumus otiosi, Cic. Lael. 5, 17: [[quod]] in homine [[multo]] est evidentius, id. ib. 8, 27: sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati [[fore]], id. ib. 4, 15: non [[sum]] ita [[hebes]], ut istud dicam, id. Tusc. 1, 6, 12: cum, ignorante rege, [[uter]] esset [[Orestes]], [[Pylades]] Orestem se esse diceret, [[Orestes]] [[autem]] ita ut erat, Orestem se esse perseveraret, id. Lael. 7, 24: [[consul]] [[autem]] esse qui potui? etc., id. Rep. 1, 6, 10: nos [[numerus]] sumus et [[fruges]] consumere nati, are a [[mere]] [[number]], Hor. Ep. 1, 2, 27: [[pars]] non minima triumphi est victimae praecedentes, Liv. 45, 49: nobile erit Romae [[pascua]] vestra [[forum]], Prop. 4 (5), 9, 20: [[sanguis]] erant lacrimae, Luc. 9, 811: ego tu [[sum]], tu es ego: unanimi sumus, Plaut. Stich. 5, 4, 49: tuos [[sum]], id. Bacch. 1, 1, 60: [[domus]] non ea est, [[quam]] parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19: is [[enim]] fueram, cui, etc., id. ib. 1, 4, 7.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Less freq. [[with]] adv. (esp. in colloq. [[language]]): Am. Satin' tu [[sanus]] es? Sos. Sic [[sum]] ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57: sic, inquit, est, Cic. Rep. 1, 38, 60: est, inquit, ut [[dicis]], id. ib. 1, 40, 63: [[quod]] ita cum [[sit]], id. ib. 1, 45, 69: [[quia]] sunt [[haud]] [[procul]] ab hujus aetatis memoriā, id. ib. 1, 1, 1 B. and K.: nec [[vero]] habere virtutem [[satis]] est, id. ib. 1, 2, 2: [[frustra]] id [[inceptum]] Volscis fuit. Liv. 2, 25: [[dato]] qui [[bene]] [[sit]]: ego, ubi [[bene]] [[sit]], [[tibi]] locum lepidum dabo, Plaut. Bacch. 1, 1, 51: [[apud]] matrem recte est, Cic. Att. 1, 7: cum in convivio [[comiter]] et jucunde fuisses, id. Deiot. 7, 19: omnes hanc quaestionem [[haud]] remissius sperant futuram, id. Rosc. Am. 5, 11: dicta [[impune]] erant, Tac. A. 1, 72.—Esp.: [[facile]] [[alicubi]] (in aliquā re) esse, [[with]] [[pleasure]], [[glad]] to be: [[quod]] in maritimis facillime [[sum]], Cic. Fam. 2, 16, 2: locum [[habeo]] nullum ubi facilius esse [[possum]], id. Att. 13, 26, 2 (on esse [[with]] an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also [[bene]] under [[bonus]] fin.).—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen. [[part]]., to be of, belong to a [[class]], [[party]], etc.: in republicā ita est versatus, ut [[semper]] optimarum partium et esset et existimaretur, Nep. Att. 6, 1: qui ejusdem civitatis fuit, id. Them. 9, 1: qui Romanae partis erant, urbe excesserunt, Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani [[simus]]; si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus, id. 7, 30, 9 sq.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen. or abl. denoting [[quality]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen.: [[nimium]] me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse [[confiteor]], Cic. Sest. 16, 36: [[disputatio]] non [[mediocris]] contentionis est, id. de Or. 1, 60, 257: magni judicii, summae [[etiam]] facultatis esse debebit, id. Or. 21, 70: ([[virtus]]) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur, id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36: [[Sulla]] gentis patriciae [[nobilis]] fuit, Sall. J. 95, 3: summi ut sint laboris, Caes. B. G. 4, 2: [[civitas]] magnae auctoritatis, id. ib. 5, 54: [[refer]], Cujus fortunae ([[sit]]), Hor. Ep. 1, 7, 54: se nullius momenti [[apud]] exercitum futurum, Nep. Alcib. 8, 4: qui ejusdem aetatis fuit, id. ib. 11, 1: invicti ad laborem corporis erat, Liv. 9, 16: nec magni certaminis ea [[dimicatio]] fuit, id. 21, 60: somni brevissimi erat, Suet. Claud. 33.—So of [[extent]], [[number]], etc.: [[classis]] [[centum]] navium, Nep. Them. 2, 2; 2, 5: [[annus]] trecentarum [[sexaginta]] [[quinque]] dierum, Suet. Caes. 40.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With abl.: bono [[animo]] es, Ter. Eun. 1, 2, 4: jam aetate eā [[sum]], ut, etc., id. Hec. 5, 1, 11: [[bellum]] variā victoriā fuit, Sall. J. 5, 1: L. [[Catilina]] nobili genere [[natus]] fuit magna vi et animi et corporis, [[set]] ingenio [[malo]], id. C. 5, 1: [[Sulla]] [[animo]] ingenti, id. J. 95, 3: esse magnā gratiā, Caes. B. G. 1, 8: tenuissimā valetudine esse, id. ib. 5, 40: si fuerit is injustus, [[timidus]], hebeti ingenio [[atque]] nullo, Cic. Tusc. 5, 15, 45: mirā [[sum]] alacritate ad litigandum, id. Att. 2, 7, 2: bono [[animo]] sint et tui et mei familiares, id. Fam. 6, 18, 1: ut bono essent [[animo]], id. Rep. 1, 17, 29: ut uxores [[eodem]] jure sint quo viri, id. ib. 1, 43, 67: qui capite et superciliis [[semper]] est [[rasis]], id. Rosc. Com. 7, 20: abi, quaere, [[unde]] [[domo]] [[quis]], Cujus fortunae, quo [[sit]] patre quove patrono, Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. [[supra]]). —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen. or abl. of [[price]] or [[value]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen.: pluris est [[oculatus]] [[testis]] [[quam]] auriti [[decem]], Plaut. Truc. 2, 6, 8: videtur esse quantivis pretii, Ter. And. 5, 2, 15: a me [[argentum]], quanti ([[servus]]) est, sumito, id. Ad. 5, 9, 20: si ullo in [[loco]] [[frumentum]] tanti fuit, quanti [[iste]] aestimavit, Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194: [[ager]] [[nunc]] [[multo]] pluris est, [[quam]] [[tunc]] fuit, id. Rosc. Com. 12, 33: ut [[quisque]], [[quod]] plurimi [[sit]], possideat, ita, etc., id. Par. 6, 2, 48: magni erunt mihi tuae litterae, id. Fam. 15, 15, 4: parvi sunt [[foris]] [[arma]], [[nisi]], etc., id. Off. 1, 22, 76: an emat denario [[quod]] [[sit]] [[mille]] denariūm, id. ib. 3, 23, 92: parvi pretii est [[quod]] [[nihili]] est, id. Q. Fr. 1, 2, 4: mea mihi [[conscientia]] pluris est [[quam]] omnium [[sermo]], is [[worth]] [[more]] to me, weighs [[more]] [[with]] me, id. Att. 12, 28, 2: [[neque]] pluris pretii cocum [[quam]] vilicum [[habeo]], Sall. J. 85, 39: erat ([[agellus]]) [[centum]] [[milium]] nummūm, Plin. Ep. 6, 3, 1. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With abl.: sextante sal et Romae et per totam Iialiam erat, [[was]] [[worth]], stood at, Liv. 29, 37.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With gen. of [[possession]], etc., it belongs, pertains to; or it is the [[part]], [[property]], [[nature]], [[mark]], [[sign]], [[custom]], or [[duty]] of, etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen.: audiant eos, quorum [[summa]] est [[auctoritas]] [[apud]], etc., [[who]] [[possess]], Cic. Rep. 1, 7, 12: ea ut civitatis Rhodiorum essent, Liv. 37, 55, 5: teneamus eum cursum, qui [[semper]] fuit optimi cujusque, Cic. Rep. 1, 2, 3: [[quamobrem]] [[neque]] sapientis esse accipere habenas, id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86: sapientis est [[consilium]] explicare suum, etc., id. ib. 2, 81, 333: [[temeritas]] est florentis aetatis, [[prudentia]] senescentis, id. Sen. 6, 20: est adulescentis majores [[natu]] vereri, id. Off. 1, 34, 122: [[Aemilius]], cujus tum fasces erant, Liv. 8, 12, 13: tota tribuniciae potestatis erat, id. 3, 48: alterius morientis [[prope]] [[totus]] [[exercitus]] fuit, id. 22, 50: jam me [[Pompeii]] totum esse scis, Cic. Fam. 2, 13, 2: hominum, non causarum, toti erant, Liv. 3, 36: [[plebs]] novarum, ut solet, rerum [[atque]] Hannibalis tota esse, were [[devoted]] to, favored, id. 23, 14: [[Dolopes]] [[numquam]] Aetolorum fuerant: [[Philippi]] erant, id. 38, 3: [[Ptolemaeus]] [[propter]] aetatem alieni arbitrii erat, id. 42, 29: est miserorum ut malevolentes sint, Plaut. Capt. 3, 4, 51: [[quod]] alterum divinitatis mihi cujusdam videtur, Cic. de Or. 2, 20, 86: negavit moris esse Graecorum, ut, etc., id. Verr. 2, 1, 26, § 66: non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum, id. Fam. 5, 16, 5: est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc., Caes. B. G. 4, 5.—Rarely [[with]] pronom. posses.: est tuum, [[Cato]], videre [[quid]] agatur, Cic. Mur. 38, 83: fuit [[meum]] [[quidem]] jam [[pridem]] rem publicam lugere, id. Att. 12, 28, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esp., [[with]] gerundive, to [[denote]] [[tendency]], [[effect]], etc.: quae res evertendae rei publicae solerent esse, Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132: regium inperium, [[quod]] [[initio]] conservandae libertatis fuerat, Sall. C. 6, 7: qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent, Liv. 3, 31, 7: ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse, id. 27, 9, 12: [[nihil]] tam aequandae libertatis esse [[quam]] potentissimum quemque posse dicere causam, id. 38, 51, 8: frustrationem eam legis tollendae esse, id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With dat. of the [[end]], [[object]], [[purpose]], etc.: vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere, Cic. Rosc. Am. 17, 48: [[etiam]] quae esui potuique non sunt, contineri legato, Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20: ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo, Liv. 2, 9: [[magis]] vis morbi curae esset, [[maxime]] [[quod]], etc., id. 4, 21, 5: cum solvendo aere (i. e. aeri) [[alieno]] res publica non esset, id. 31, 13: iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt, Cels. 4, 10 fin.— Esp. in [[phrase]] solvendo esse, to be [[solvent]], [[able]] to [[pay]]: tu nec solvendo eras, Cic. Phil. 2, 2, 4: cum solvendo civitates non essent, id. Fam. 3, 8, 2 (v. [[solvo]]).—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>6</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With predicative dat. [[sing]]., denoting [[that]] [[which]] the [[subject]] is, becomes, appears to be, etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Without [[second]] dat. of pers.: [[auxilio]] is fuit, Plaut. Am. prol. 94: [[magis]] curae'st, id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.: cui bono fuerit, Cic. Phil. 2, 14, 35: eo [[natus]] [[sum]] ut Jugurthae scelerum ostentui essem, Sall. J. 24, 10: cupis me esse [[nequam]]; [[tamen]] ero [[frugi]] bonae, Plaut. Ps. 1, 5, 51: magnoque esse argumento, homines scire pleraque [[antequam]] nati sint, [[quod]], etc., Cic. Sen. 21, 78: multi Indicioque sui facti [[persaepe]] fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt, Cic. Rosc. Com. 4, 11: haec res ad levandam annonam impedimento fuit, Liv. 4, 13: cujus rei [[Demosthenes]] [[atque]] [[Aeschines]] possunt esse documento, Quint. 7, 1, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With [[second]] dat. of pers.: [[obsecro]] vos ego mi [[auxilio]] [[sitis]], Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68: ne [[quid]] Captioni mihi [[sit]], id. ib. 3, 3, 19: mihi cordi est, id. Cist. 1, 1, 110: ubi eris [[damno]] molestiae et dedecori [[saepe]] fueris, id. As. 3, 2, 25: [[metuo]] illaec mihi res ne [[malo]] magno [[fuat]], id. Mil. 2, 6, 12: nec Salus nobis saluti jam esse potest, id. Most. 2, 1, 4: bono usui estis nulli, id. Curc. 4, 2, 15: quae sint nobis morbo mortique, Lucr. 6, 1095: quo [[magis]] quae agis curae sunt mihi, Ter. Ad. 4, 5, 46: [[omitto]] innumerabiles viros, quorum [[singuli]] saluti huic civitati fuerunt, Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.: accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit, Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [[civitas]] praedae [[tibi]] et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85: ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint, id. ib. 2, 3, 62, § 144: [[minus]] ea bella curae patribus erant, [[quam]], etc., Liv. 35, 23, 1: sciant patribus [[aeque]] curae fuisse, ne, etc., id. 4, 7, 6: si hoc [[perinde]] curae est [[tibi]] [[quam]] illud mihi, Plin. Ep. 6, 8, 9: quantaeque curae [[tibi]] fuit, ne [[quis]], etc., id. [[Pan]]. 25, 3: quantae [[sit]] mihi curae, id. Ep. 6, 8, 2: si judicibus ipsis aut gloriae [[damnatio]] rei aut deformitati futura [[absolutio]], Quint. 6, 1, 12.—Rarely [[with]] dat. gerund: nec [[tamen]] impedimento id rebus gerundis fuit, Liv. 26, 24 (for a [[full]] [[account]] of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>7</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esse ad aliquid, to be of [[use]] for, to [[serve]] for: [[vinum]] murteum est ad alvum crudam, [[Cato]], R. R. 125: completae naves taedā et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia, Caes. B. C. 3, 101: valvae, quae [[olim]] ad ornandum [[templum]] erant [[maxime]], Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>8</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Id est or hoc est, [[with]] predic.-[[clause]] by [[way]] of explanatory [[addition]], [[that]] is, [[that]] is to [[say]]; [[sometimes]] also [[with]] a [[climax]] in the [[sense]], [[which]] is as [[much]] as to [[say]], or [[which]] is the [[same]] [[thing]]: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur, Cic. Brut. 46, 172: quodsi in scenā, id est in contione [[verum]] valet, etc., id. Lael. 26, 97: meos amicos, in quibus est [[studium]], in Graeciam [[mitto]], id est ad Graecos [[ire]] jubeo, id. Ac. 1, 2, 8: si Epicurum, id est si Democritum probarem, id. ib. 1, 2, 6: ut ([[sapiens]]) aegritudine opprimatur, id est miseriā, id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est πραγματικῇ,> Quint. 3, 7, 1: cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero, id. 8, 3, 89.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>9</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Poet., [[with]] Greek inf. pleonastically: esse dederat [[monumentum]], Verg. A. 5, 572 (cf.: δῶκε ξεινιον εναι,> Hom. Il. 10, 269).<br /><b>sum-</b>: in [[composition]], for sub [[before]] m; v. sub<br /><b>I</b> fin.
}}
{{Gaffiot
|gf=(1) <b>sum</b>,⁰ fŭī, [[esse]], être :<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> verbe substantif,<br /><b>1</b> être, exister : qui [[nisi]] fuisset, [[quis]] [[nostrum]] [[esse]] potuisset ? Cic. Phil. 5, 42, si lui n’avait pas existé, qui de nous aurait pu exister ? homines qui [[nunc]] sunt Cic. Pomp. 27, les contemporains ; omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt Cic. Fam. 11, 21, 1, de tous ceux qui existent, qui ont existé, qui doivent exister ; nulla sermonis, contentionis præcepta rhetorum sunt Cic. Off. 1, 132, il n’existe pas pour la conversation de règles données par les rhéteurs, il en existe pour la parole soutenue ; nolite arbitrari me... nullum [[fore]] Cic. CM 79, ne croyez point que je n’existerai pas ; [[senatus]] [[hodie]] fuerat [[futurus]] Cic. Att. 4, 17, 4, le sénat doit se réunir aujourd’[[hui]], cf. Cic. Att. 5, 6, 1 &#124;&#124; [traduit souvent par « il y a »] : [[flumen]] [[est]] [[Arar]]... Cæs. G. 1, 12, 1, il y a un fleuve, l’[[Arar]]..., cf. Cæs. G. 1, 43, 1 ; 2, 9, 1 ; 7, 19, 1 &#124;&#124; [en part.] : sunt qui [[indic]]. Cic. Fam. 1, 9, 25, il y a des [[gens]] qui ; sunt qui subj. Cic. Tusc. 1, 18, il y a des [[gens]] pour, capables de, etc. ; fuit quem imitarentur Cic. Fin. 1, 10, ils eurent qqn à imiter ; sunt quos... collegisse [[juvat]] Hor. O. 1, 1, 3, il y en a qui aiment à recueillir... ; hæc sunt, quæ Cic. de Or. 1, 152, voilà les choses qui ; [[quis]] [[est]] qui, [[nemo]] [[est]] qui, qui y a-t-il qui, il n’y a personne qui ; [[quid]] [[est]] [[quod]] ([[cur]]), qu’y a-t-il pour que, etc., v. [[quis]], qui, [[quod]], [[cur]], etc.<br /><b>2</b> être dans un lieu, dans une situation, etc. : <b> a)</b> [[non]] [[licet]] quemquam Romæ [[esse]] qui... Cic. Verr. 2, 2, 100, personne ne peut rester à Rome, si ; cum Athenis [[decem]] ipsos [[dies]] fuissem Cic. Fam. 2, 8, 3, étant resté à Athènes [[juste]] dix jours ; <b> b)</b> [[esse]] cum [[aliquo]] Cic. Br. 309, être, vivre avec qqn ; [[esse]] [[apud]] aliquem Cic. Rep. 1, 21, se trouver chez qqn ; ad me [[bene]] [[mane]] [[Dionysius]] fuit Cic. Att. 10, 16, 1, [[Dionysius]] arriva chez moi de fort grand matin ; <b> c)</b> [[esse]] in [[aliquo]], in [[aliqua]] re, sens divers : in [[lege]] [[est]], ut Cic. Leg. 2, 40, il y a dans la loi un article qui veut que ; [[exemplum]] litterarum in [[quo]] erat illas [[undecim]] [[esse]] legiones Cic. Fam. 6, 18, 2, la copie d’une lettre dans laquelle il y avait que ces légions étaient au nombre de onze ; [[multum]] sunt in venationibus Cæs. G. 4, 1, 8, ils s’adonnent beaucoup à la chasse &#124;&#124; [[minimum]] [[est]] in [[aliquo]] Cic. Læl. 29, il y a fort peu de ressource dans qqn, qqn a fort peu de valeur, de mérite, etc., cf. Cic. de Or. 1, 123 ; 2, 122 ; 2, 313, etc. ; totum in eo [[est]], ut Cic. Q. 3, 1, 1, tout, l’important consiste en ceci, que... &#124;&#124; in ore sunt [[omnia]] Cic. de Or. 3, 221, tout repose sur, dépend de l’expression du visage, cf. Cic. de Or. 2, 215 ; [[vocis]] [[bonitas]] [[non]] [[est]] in [[nobis]] Cic. Or. 59, la bonne qualité de la voix ne dépend pas de nous : valentes imbecilline [[simus]], [[non]] [[est]] id in [[nobis]] Cic. Fato 9, notre force, notre faiblesse ne dépendent pas de nous ; in his duobus tota [[causa]] [[est]] Cic. Verr. 2, 5, 110, la cause roule tout entière sur ces deux hommes &#124;&#124; [[esse]] in ære [[alieno]] Cic. Verr. 2, 4, 11 ; in servitute Cic. Clu. 21 ; in [[odio]] Cic. Att. 2, 22, 1, être endetté, esclave, détesté ; <b> d)</b> [[esse]] ab [[aliquo]] Cic. de Or. 2, 160, se tenir du côté de qqn, être partisan de, tenant de qqn ; judicia [[pro]] [[hoc]] sunt Cic. Clu. 88, des arrêts se trouvent pour lui, en sa faveur ; creticus [[est]] ex longa et [[brevi]] et longa Cic. de Or. 3, 183, le crétique se compose d’une longue, d’une brève et d’une longue : [[liber]] qui [[est]] de [[animo]] Cic. Tusc. 1, 24, le livre qui traite de l’âme, cf. Cic. Tusc. 3, 8 ; 4, 72 ; <b> e)</b> [avec [[sic]], [[ita]] ] se trouver de telle, telle manière ; v. ces mots ; [[sic]] [[est]] [[vulgus]] Cic. Com. 29, telle [[est]] la nature de la foule ; [avec adv. attribut, sans sujet] : [[bene]], [[male]] [[est]], cela va bien, mal, v. [[bene]], [[male]] ; [[ita]] [[est]], il en [[est]] ainsi ; ut [[nunc]] [[quidem]] [[est]] Cic. Att. 15, 15, 3, du moins au train actuel des choses<br /><b>3</b> être réellement : <b> a)</b> [[est]], ut [[dicis]] Cic. Fin. 3, 19, c’[[est]] bien comme tu [[dis]] ; sunt ista Cic. Læl. 6, tu [[dis]] vrai ; <b> b)</b> formules : [[esto]] ; [[verum]] [[esto]] Cic. Cæcil. 47 ; Fin. 2, 75, soit ; mais admettons ; <b> c)</b> [[est]], ut subj., il [[est]] réel que, il arrive vraiment que : Ter. Phorm. 270 ; 925 ; Hec. 558 ; Cic. Or. 199 ; Cæl. 48 ; Div. 1, 128 ; Hor. Ep. 1, 12, 2 ; futurum [[esse]] ut Cæs. G. 1, 31, 11, [il disait] qu’il arriverait que &#124;&#124; il y a lieu de : Cic. Mil. 35 ; Cæl. 14 ; Plin. 18, 3 ; <b> d)</b> [[est]] [[ubi]], [[est]] cum, [[est]] [[quod]], [[est]] [[cur]], v. [[ubi]], cum, [[quod]], [[cur]] ; <b> e)</b> [avec inf.] il [[est]] possible de : Pl. Truc. 501 ; Ter. Ad. 828 ; Haut. 192 ; Virg. G. 4, 447 ; En. 6, 596 ; Hor. Ep. 1, 1, 32 ; S. 1, 2, 79 ; 2, 5, 103 ; Tib. 4, 3, 3 ; <b> f)</b> in eo [[res]] [[est]], ut Liv. 8, 27, 3, ou in eo [[est]], ut Liv. 2, 17, 5, les choses en sont au point que, [d’où] être sur le point de<br /><b>4</b> [avec dat.] appartenir à, s’appliquer à : ei morbo [[nomen]] [[est]] [[avaritia]] Cic. Tusc. 4, 24, ce mal a nom cupidité ; [[huic]] [[spes]] nulla [[est]] Cic. Verr. 2, 3, 168, cet homme n’a aucun espoir ; [[eis]] militiæ [[vacatio]] [[est]] Cic. Phil. 5, 53, ils ont l’exemption du service militaire ; [[terminus]] [[nullus]] [[falso]] [[est]] Sen. Ep. 16, 9, il n’y a pas de limite à l’erreur ; [[est]] [[populo]] Romano omne [[certamen]] cum percussore Cic. Phil. 4, 15, le peuple romain n’a [[plus]] à combattre qu’un assassin ; cum eo [[mihi]] [[omnia]] sunt Cic. Fam. 13, 1, 2, entre lui et moi il y a toute sympathie ; [[nihil]] [[est]] [[mihi]] cum eo Cic. Phil. 2, 77, je n’ai [[rien]] à faire avec lui.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> verbe copulatif,<br /><b>1</b> [avec un attribut] : et præclara [[res]] [[est]] et sumus otiosi Cic. Læl. 17, d’abord le sujet [[est]] beau, puis nous sommes de loisir ; [[nos]] [[numerus]] sumus Hor. Ep. 1, 2, 27, nous, nous sommes le nombre, la foule ; [[aliquid]] sum Cic. Fam. 6, 18, 4, je [[suis]] qqch. &#124;&#124; [infin. sujet et attribut] : [[recte]] loqui putabat [[esse]] [[inusitate]] loqui Cic. Br. 260, il croyait que bien parler, c’[[est]] parler en sortant de l’usage &#124;&#124; [tour] [[hoc]] [[est]], id [[est]], c’est-à-dire : Cic. Br. 172 ; Læl. 97, etc. &#124;&#124; [ellipse de [[esse]] avec [[volo]] ] : se Atticos volunt Cic. Opt. 15, ils veulent être des orateurs attiques, cf. Cic. Fin. 5, 13 ; Br. 206 ; Off. 2, 78 ; [avec [[cupio]] ] Cic. Phil. 2, 19 ; [avec [[commemini]] ] Cic. Tusc. 1, 13 &#124;&#124; ellipse de [[esse]] très ordin. à l’inf. fut., à l’inf. pf. passif, avec l’adj. verbal<br /><b>2</b> avec gén. <b> a)</b> [gén. d’espèce, emploi arch.] [[quid]] [[illuc]] [[est]]... hominum Pl. Rud. 148, quelle espèce d’hommes [[est]]-ce là ? [[quid]] [[hoc]] hominis ? quelle sorte d’homme [[est]]-ce là ? [[quid]] [[illuc]] hominis [[est]] ? Ter. Eun. 833, quelle sorte d’homme [[est]]-ce là ? [[quid]] tu hominis es ? Ter. Haut. 848, quel genre d’homme es-tu ? cf. Eun. 237 ; <b> b)</b> [gén. possessif] : [[quid]] [[hoc]] sit hominis ? Pl. Amph. 576, m.-à-m. [[quoi]] d’un homme cela peut-il être = se peut-il que cela soit d’un homme ? serait-ce humainement possible ? (v. Gaffiot, 1905, p.&nbsp;148) ; [[dempsi]] metum omnem ; hæc [[magis]] sunt hominis Ter. Ad. 736, je lui ai enlevé toute crainte ; voilà qui [[est]] plutôt d’un homme ; ii, quorum [[summa]] [[est]] [[auctoritas]] Cic. Rep. 1, 12, ceux qui ont le [[plus]] grand prestige ; [[temeritas]] [[est]] florentis ætatis Cic. CM 20, la témérité appartient à, [[est]] le propre de l’âge dans sa fleur, cf. Cæs. G. 1, 41, 3 ; Pompei [[totus]] sum Cic. Fam. 2, 13, 2, je [[suis]] tout entier à Pompée ; Ptolemæus [[propter]] ætatem alieni arbitrii erat Liv. 42, 29, 7, Ptolémée à cause de son jeune âge était sous la dépendance d’autrui ; hominum, [[non]] causarum [[toti]] erant Liv. 3, 36, 7, ils étaient entièrement dévoués aux personnes, [[non]] aux causes, cf. Liv. 6, 14, 9 ; Æmilius, [[cujus]] tum fasces erant Liv. 8, 12, 13, Æmilius, qui avait alors les faisceaux, alors maître des... &#124;&#124; [suivi d’un inf.] c’[[est]] le propre de, il appartient à, c’[[est]] le fait de, le devoir de : sapientis [[est]] explicare Cic. de Or. 2, 333, c’[[est]] le fait du sage de développer, cf. Cic. Off. 1, 122, etc. ; id ipsum [[est]] summi oratoris [[summum]] oratorem [[populo]] videri Cic. Br. 186, c’[[est]] précisément le privilège du grand orateur, d’être un grand orateur aux yeux du peuple ; [[non]] [[est]] gravitatis tuæ ferre... Cic. Fam. 5, 16, 5, il n’[[est]] pas [[digne]] de ta gravité de supporter... ; [[est]] tuum videre Cic. Mur. 83, il t’appartient de voir &#124;&#124; [qqf. suivi de ut ] : [[est]] miserorum ut... sint Pl. Capt. 583, c’[[est]] le propre des malheureux d’être... ; [[moris]] [[non]] [[est]] Græcorum, ut Cic. Verr. 2, 1, 66, il n’[[est]] pas dans les habitudes des Grecs que, cf. Cæs. G. 4, 5, 2 ; <b> c)</b> [gén. de qualité] : [[nullius]] animi, [[nullius]] consilii fui Cic. Sest. 36, j’ai manqué de fermeté, de sagesse ; [[virtus]] tantarum [[virium]] [[non]] [[est]], ut Cic. Tusc. 5, 2, la vertu n’a pas assez de force pour ; (jumenta) summi ut sint laboris, efficiunt Cæs. G. 4, 2, 2, ils arrivent à former des chevaux très durs à la fatigue, cf. Cic. Mur. 34 ; [[res]] [[est]] [[magni]] laboris Cic. de Or. 1, 150, la chose [[est]] très pénible &#124;&#124; [avec gén. de l’adj. verbal] : quæ [[res]] evertendæ [[rei]] publicæ solent [[esse]] Cic. Verr. 2, 2, 132, choses qui d’habitude ont pour propriété de ruiner un État ; regium [[imperium]], [[quod]] [[initio]] conservandæ libertatis fuerat Sall. C. 6, 7, le pouvoir royal qui avait été au début un conservateur de la liberté, cf. Liv. 3, 31, 7 ; 27, 9, 12 ; 38, 51, 8 ; <b> d)</b> [gén. de prix] : [[frumentum]] [[tanti]] fuit, [[quanti]] Cic. Verr. 2, 3, 194, le blé fut au prix que ; [[ager]] [[pluris]] [[est]] Cic. Com. 33, le champ vaut [[plus]] ; [[parvi]] sunt [[foris]] [[arma]], [[nisi]] Cic. Off. 1, 76, les armes ont peu de poids au-dehors à moins que ; [[quod]] [[est]] [[mille]] denarium Cic. Off. 3, 92, ce qui vaut [[mille]] deniers, cf. Cic. Verr. 2, 1, 140<br /><b>3</b> [avec abl. de prix] : Liv. 29, 37, 4 &#124;&#124; [de qualité] : tenuissima valetudine [[esse]] Cæs. G. 5, 40, 7, avoir une très faible santé ; [[esse]] hebeti ingenio Cic. Tusc. 5, 45, avoir une intelligence émoussée ; bono [[animo]] sint [[tui]] Cic. Fam. 6, 18, 1, que tes amis soient rassurés ; [[eodem]] [[jure]] [[esse]] Cic. Rep. 1, 67, avoir les mêmes droits ; superciliis [[semper]] [[est]] [[rasis]] Cic. Com. 20, il a les sourcils toujours rasés<br /><b>4</b> avec dat. ou ad : magno [[est]] [[documento]] homines scire... [[quod]] Cic. CM 78, une [[grande]] preuve que les hommes savent... c’[[est]] que ; solvendo [[esse]] Cic. Phil. 2, 4, être solvable ; oneri ferendo [[esse]] Liv. 2, 9, 6, être capable de supporter le fardeau ; [[res]] impedimento fuit ad... Liv. 4, 13, 2, la chose fut un obstacle à... &#124;&#124; [[res]] quæ sunt ad incendia Cæs. *C. 3, 101, 2, les choses qui servent à incendier ; valvæ, quæ ad ornandum [[templum]] erant [[maxime]] Cic. Verr. 2, 4, 124, des portes qui étaient surtout destinées à orner le temple<br /><b>5</b> [tour des deux datifs] : [[civitas]] prædæ [[tibi]] et quæstui fuit Cic. Verr. 2, 3, 85, la cité fut pour toi une proie et une source de profits ; ei, quibus [[occidi]] patrem Roscii bono fuit Cic. Amer. 13, ceux qui avaient avantage à ce que le père de [[Roscius]] fût tué ; ludibrio [[esse]] populi [[Romani]] [[nomen]] piratico myoparoni ! Cic. Verr. 2, 5, 100, le nom du peuple romain être le jouet d’une barque de pirates ! formes arch. : [[esum]] = sum [[Varro]] L. 9, 100 ; essis = es Acc. d. Non. 200, 30 ; [[escit]] = erit XII T. d. Gell. 20, 1, 25 ; Lucr. 1, 619 ; [[escunt]] = erunt Cic. Leg. 2, 60 &#124;&#124; pf. fuvimus Enn. d. Cic. de Or. 3, 168 ; fuveit CIL 1, 1297 &#124;&#124; subj. prés. [[siem]], sies, siet, sient Pl. Amph. 57 ; 924 ; 58 ; Lucr. 3, 101 ; Pl. Amph. 209 ; etc.; [[fuam]], fuas, [[fuat]], fuant Pl. Bacch. 156 ; Andr. Tr. 21 ; Pl. Amph. 985 ; Bacch. 1033 ; etc. &#124;&#124; part. prés. [[ens]] employé par Cæs. selon Prisc. Gramm. 18, 75.<br />(2) <b>sum</b> = [[eum]] : Enn. Ann. 98, cf. Fest. 298.
}}
{{Georges
|georg=(1) sum<sup>1</sup>, fuī, [[esse]] ([[ein]] unregelmäßiges, aus [[Teilen]] zweier verschiedener Verba zusammengesetztes [[Wort]]: [[sum]] abgekürzt aus [[esum]] st. eso v. griech. [[Stamm]] ΕΣ, wov. [[εἰμί]]; fui [[aber]] vom veralteten fuo, griech. [[φύω]]), I) [[als]] [[verbum]] concretum, [[sein]], vorhanden [[sein]], A) im allg.: 1) übh.: a) [[von]] der [[Existenz]] eines Gegenstandes, [[sein]], vorhanden [[sein]], [[existieren]], [[dasein]], am [[Leben]] [[sein]], [[esse]] ea [[dico]], [[quae]] cerni tangive possunt, Cic.: omnium [[qui]] sunt, [[qui]] fuerunt, [[qui]] futuri, sunt, Cic.: [[nec]] [[enim]], [[dum]] [[ero]], angar ullā re, Cic.: [[adhuc]] sumus, Cic.: fuit, er hat gelebt, Tibull.: fuimus [[Troes]], fuit [[Ilium]], Verg.: [[nullus]] [[sum]], es ist aus [[mit]] mir, [[ich]] bin verloren, [[Komik]]., Cic. u.a.: alteri [[nulli]] sunt, sind [[zugrunde]] gegangen, Cic. – b) [[von]] dem [[Vorhandensein]] eines Zustandes, [[sein]], vorhanden [[sein]], [[vorliegen]], [[stattfinden]], [[non]] est [[periculum]], Cic.: [[neque]] Romanorum in se [[meritum]] [[esse]], Liv.: solis [[defectio]] fuit, fand statt, ereignete [[sich]], Cic.: [[quid]] [[tibi]] est? [[was]] ist dir ([[geschehen]])? [[was]] hast du? Cic.: [[quid]] se futurum esset, [[was]] würde [[mit]] ihnen [[geschehen]], Liv. – c) [[von]] dem [[Befinden]] an einem Orte, [[sein]], [[sich]] [[finden]], [[leben]], cum Athenis fuissem, Cic.: Romae [[esse]], Cic.: in castris, in [[agro]], in hortis, Cic.: [[esse]] in alqo, in jmd. [[stecken]], in seine [[Gestalt]], in ihn verwandelt [[sein]], Ov. – d) [[von]] dem [[Befinden]] in einem Zustande, [[sein]], [[leben]], [[sich]] [[befinden]], [[esse]] in aere [[alieno]], Cic.: in bonis, Cic. in servitute, Cic.: in spe, Cic.: in [[maestitia]], Cic.: in nomine et [[gloria]], Cic.: in laudibus, Cic.: in [[officio]], Cic.: in [[vitio]], Cic.: in [[mora]], [[Verzug]] [[verursachen]], Ter.: in amore et deliciis alci, Cic. – e) v. Beruhen [[auf]] [[etwas]], in [[etwas]] [[bestehen]] = [[auf]] [[etwas]] [[beruhen]], omnem spem in impetu [[esse]] equitum, Liv.: totum in eo est, ut etc., Cic.: totum in eo est, ne etc., Colum.<br />'''2)''' Besondere Verbindungen: a) sunt [[qui]], es gibt [[Leute]], Dinge, die, α) [[mit]] folg. Indicat., [[wenn]] [[etwas]] Bestimmtes bezeichnet wird, sunt [[qui]] [[non]] audent, Cic.: sunt [[quae]] praeterii, Cic.: sunt quos [[genus]] [[hoc]] [[minime]] iuvat, Hor.: est quibus Eleae concurrit [[palma]] [[quadrigae]], Prop. – [[bes]]. steht [[bei]] Indicat., [[wenn]] [[ein]] [[Subjekt]] [[genau]] angegeben wird, sunt [[quidam]], [[qui]] molestas amicitias faciunt, Cic.: sunt bestiae quaedam, in quibus inest etc., Cic. – β) m. folg. Coniunctiv, [[wenn]] [[etwas]] Gedachtes, Vorgestelltes od. Unbestimmtes bezeichnet wird, sunt [[qui]] dicant, Cic.: sunt [[qui]] anteponant, Cic.: erat [[nemo]], in quem ea [[suspicio]] conveniret, Cic. – Auch findet [[sich]] est quibus, Prop. 3, 9, 17. – b) [[mihi]] est [[res]], [[ich]] habe eine [[Sache]], [[privatus]] illis [[census]] erat [[brevis]], Hor.: [[cui]] [[nomen]] [[Arethusa]] est, Cic.: [[unde]] esset adulescenti, amicae [[quod]] daret, Ter. – c) [[esse]] ad od. [[apud]] alqm, [[bei]] jmd. (in jmds. Hause) [[sein]] od. [[sich]] [[befinden]], jmd. [[besuchen]], eaque est [[nunc]] ad uxorem tuam, Ter.: fuit ad me [[satis]] [[diu]], Cic.: quorum sint legati [[apud]] se, Caes.: fuisti [[apud]] Laecam illā [[nocte]], Cic.: [[apud]] te est, ut volumus, Cic.: Brutum [[apud]] me fuisse [[gaudeo]], Cic.: [[apud]] me [[sis]] [[volo]], [[bei]] mir zu Tische seiest, [[bei]] mir speisest, Ter. – d) [[esse]] cum alqo (alqa), α) [[bei]] jmd. (in jmds. [[Zimmer]], Hause) [[sein]], essetne [[quis]] [[intus]] cum Caesare? Suet.: me te oblectes, [[mecum]] tota [[sis]], Ter.: [[quam]] vellem Menedemum invitatum, ut [[nobiscum]] esset ([[bei]] mir zu Tische [[sei]], speise), [[amplius]] (dringender), Ter.: doppelsinnig, tu [[vero]], [[inquam]], ducas [[licet]], si sequetur: erit [[enim]] [[mecum]] ([[mit]] mir = [[auf]] [[meiner]] [[Seite]]), si [[tecum]] erit, Cic. de fin. 5, 86. – β) [[mit]] jmd. [[zusammensein]], [[umgehen]], erat [[nemo]], [[quicum]] essem libentius, Cic.: [[multum]] [[mecum]] sunt, Cic.: [[secum]] [[esse]], [[für]] [[sich]] [[sein]], Cic. – γ) [[ehelich]] [[mit]] jmd. [[umgehen]], Plaut., Cic. u.a. – e) [[esse]] alci cum alqo, [[mit]] jmd. zu [[tun]] [[haben]], [[mit]] jmd. in [[Verbindung]] [[stehen]], [[sibi]] cum [[illa]] [[nihil]] futurum, Cic.: si [[mihi]] [[tecum]] [[minus]] esset, Cic. – f) [[esse]] ab alqo, [[von]] jmd. [[sein]], zu jmd. [[gehören]], ab [[Andria]] est [[ancilla]] [[haec]], Ter.: erat ab Aristotele, war [[ein]] Aristoteliker, Cic.: vide, ne [[hoc]] totum sit a me, [[für]] mich spricht, Cic. – g) [[esse]] [[pro]] alqo, [[für]] jmd. [[sein]], jmdm. zustatten [[kommen]], Cic. – h) [[esse]] in alqm locum, [[wohin]] [[sein]] (= [[wohin]] gegangen [[sein]] und [[sich]] [[dort]] [[befinden]]), fui [[hodie]] in [[funus]], war zum Begräbnisse, Petron.: in conspectum fuisse, Suet. ([[aber]] Cic. ad Att. 15, 4, 2 Wesenberg [[quo]] die in [[Tusculanum]] essem [[venturus]]). – i) [[esse]] in m. Abl., in [[einer]] [[Schrift]] [[stehen]] (s. Meißner Cic. Tusc. 1, 3. p. 4, a), [[quid]] fuit in litteris (in dem Br.)? Cic.: [[quamquam]] est in Originibus m. folg. Acc. u. Infin., Cic.<br />'''B)''' prägn., [[wirklich]] [[sein]], [[stattfinden]], statthaben, der [[Fall]] [[sein]], in [[Kraft]] [[sein]], [[Geltung]] [[haben]], [[gelten]], [[nec]] [[provocatio]] erat, Liv.: [[neque]] [[dictio]] est, Ter.: sunt ista, das ist so, Cic. – So [[bes]]. a) est, es ist so, es ist an dem, Cic.: sit [[ita]], es [[sei]] so, [[gut]], meinetwegen, Cic.: so [[auch]] [[esto]], es mag [[sein]], [[gut]], meinetwegen, Cic. u. Hor.: m. folg. Acc. u. Infin., [[esto]], alios teneri, Hor.: so [[auch]] sit m. folg. ut u. Konj., sit, ut intereant, Colum. – est ut od. m. folg. Infin., α) = es ist der [[Fall]], daß usw., est, ut id deceat, Cic.: est, ut philosophi tradant, Cic.: [[non]] est, ut possit, Hor.: futurum [[esse]], ut omnes pellerentur, Caes.: at [[enim]] [[solum]] id est, ut me [[Siculi]] [[maxime]] velint, Cic.: m. folg. Infin., fuerit [[mihi]] eguisse, Sall.: ne sit [[tibi]] montes [[semper]] adire, Prop.: [[numquam]] est [[mit]] folg. [[quin]] u. Konj., [[numquam]] est, [[quin]] velimus, Cornif. rhet. – β) est, [[man]] darf, [[man]] kann, [[neque]] est, ut putemus, [[wir]] [[dürfen]] [[nicht]] usw., Plin.: m. folg. Infin., scire est liberum [[ingenium]], Ter.: [[quae]] verbo obiecta, verbo negare sit, läßt [[sich]] [[mit]] einem W. [[verneinen]], Liv.: ut coniectare erat intentione [[vultus]], Tac.: [[quantum]] dinoscere erat, Val. Max. – b) est [[ubi]], es ist der [[Fall]] wo = [[zuweilen]], Cic. – c) est cum, es ist der [[Fall]] da = [[zuweilen]], Cornif. rhet. – d) est [[quod]] m. Indikat u. Konj., od. ut u. Konj., es ist [[Ursache]] [[dazu]] da, [[ich]] (du, er usw.) habe [[Ursache]] zu usw., zB. est [[quod]] suscenset [[tibi]], Ter.: est [[quod]] me transire ad [[forum]] [[iam]] [[oportet]], Ter.: [[magis]] est, [[quod]] gratuler, Cic.: [[magis]] est, ut [[ipse]] [[moleste]] ferat errasse se, Cic.: [[hingegen]] [[non]] est [[quod]] od. ut etc., od. [[nihil]] est [[quod]] od. [[cur]], es ist keine [[Ursache]] da, [[ich]] (du usw.) habe [[nicht]] [[Ursache]] zu usw., [[nihil]] est, [[quod]] gestias, Cic.: [[non]] est [[igitur]], ut mirandum sit, [[man]] braucht [[sich]] [[also]] [[nicht]] zu [[wundern]], Cic.<br />'''II)''' [[als]] [[verbum]] copulativum = [[etwas]] od. irgendwie [[sein]], a) in [[Verbindung]] [[mit]] einem Adi., Subst. od. Pronom., praeclara [[res]] est, et sumus otiosi, Cic.: [[tuus]] [[sum]], Plaut.: [[nos]] [[numerus]] sumus, Hor.: [[domus]] [[non]] ea est, [[quam]], Cic. – b) in [[Verbindung]] m. Adv.: α) der [[Art]] u. [[Weise]] (s. Brix Plaut. trin. 46), si [[ita]] es, ut [[ego]] te [[volo]], Plaut.: [[sic]] [[sum]] ut vides, Plaut.: hae [[aedes]] [[ita]] erant ut [[dixi]] [[tibi]], Plaut.: [[ita]] (in [[solcher]] [[Lage]]) sunt [[res]] nostrae, Cic.: [[sic]] [[vita]] hominum est, Cic.: [[sic]] est, Cic.: [[quod]] [[ita]] cum sit, Cic. – [[mit]] speziellen, [[satis]] est, Cic.: [[frustra]] id [[inceptum]] fuit, Liv.: [[bene]] est, [[recte]] est, Cic.: cum in convivio [[comiter]] et [[iucunde]] fuisses, Cic.: [[mihi]] [[pulchre]] est od. [[pulchre]] est [[mihi]], Cic. u. Hor.: dicta [[impune]] erant, Tac. – β) [[des]] Ortes u. der [[Zeit]], sunt [[procul]] ab huius aetatis [[memoria]], Cic.: [[diu]] [[esse]], [[lange]] [[dauern]], [[währen]], Prop. – c) [[mit]] einem Genet. od. Abl. der [[Beschaffenheit]], [[sein]] [[von]] [[einer]] [[Beschaffenheit]], eine [[Beschaffenheit]] [[haben]], α) m. Genet.: eiusdem aetatis fuit, aus demselben [[Zeitalter]], lebte zu derselben [[Zeit]], Nep.: [[nulli]] consili [[sum]], [[ich]] bin [[ratlos]], Ter.: summi ut sint laboris, zu großer [[Arbeit]] [[tauglich]] sind, Caes.: [[nec]] se suae potestatis [[esse]], hätten [[nicht]] [[über]] [[sich]] zu [[verfügen]], Liv. – Ferner gehört [[hierher]] [[magni]], [[tanti]] etc. [[esse]] (pretii), in hohem Werte [[sein]], [[viel]] [[gelten]], [[viel]] [[kosten]], αα) cig., [[frumentum]] fuit [[tanti]], Cic.: [[ager]] [[pluris]] est, Cic. – ββ) bildl., in großem Werte [[sein]], [[viel]] [[gelten]], geschätzt [[werden]], [[magni]] erunt [[mihi]] tuae [[litterae]], Cic.: mea [[conscientia]] [[mihi]] [[pluris]] est, Cic. – β) m. Abl.: [[esse]] collecto [[pallio]], capite [[operto]], [[gehen]] [[mit]] usw., Plaut. u. Cic.: aegro corpore [[esse]], [[krank]] [[sein]], Cic.: aetate eā [[sum]], bin in dem [[Alter]], in den Jahren, Ter.: [[fac]] [[animo]] magno [[sis]], habe usw., Cic.: quaere, [[quo]] sit patre, Hor.: [[simus]] eā mente, so [[gesinnt]], Cic.: [[mille]] sestertiis [[esse]], zu [[stehen]] [[kommen]], [[gelten]], [[kosten]], Cic. – d) [[mit]] Genet. [[des]] Maßes od. [[des]] Inhalts ([[durch]]) attrib. Zahlwörter), [[bestehen]] aus usw., [[sich]] [[belaufen]] [[auf]] usw., [[betragen]], [[zählen]], Xerxis [[classis]] [[mille]] et ducentarum [[navium]] longarum fuit, Nep.: [[Iulius]] [[Caesar]] annum ad solis cursum accommodavit, ut trecentorum [[sexaginta]] [[quinque]] dierum esset, Suet.: [[bona]] patris huiusce Sex. Roscii, [[quae]] sunt [[sexagies]] (sc. centenûm [[milium]]), Cic. – e) m. Genet. [[des]] Gegenstandes, dem [[etwas]] gehört, angehört, dem [[etwas]] zukommt, α) [[eigen]] [[sein]], [[gehören]], [[Gallia]] est Ariovisti, Caes.: [[cuius]] tum fasces erant, der [[damals]] die [[Regierung]] hatte, Cic.: Rhodiorum [[esse]], den Rhodiern [[gehören]], ihnen unterworfen [[sein]], Liv. – β) [[eigen]]-, [[ergeben]] [[sein]] ([[mit]] [[totus]] u. [[ohne]] dasselbe), me Pompei totum [[esse]], Cic.: [[plebs]] novarum rerum [[atque]] Hannibalis tota est, Liv.: hominum, [[non]] causarum erant, nahmen [[bloß]] [[Rücksicht]] [[auf]] die Personen, [[nicht]] [[auf]] die Sachen, Liv.: suarum rerum erant, bekümmerten [[sich]] [[nur]] um ihre eigenen Angelegenheiten, Liv. – γ) [[eigentümlich]] [[sein]], jmds. [[Sache]], [[Gewohnheit]], [[Pflicht]] [[sein]], das [[Zeichen]] [[von]] [[etwas]] [[sein]], [[cuiusvis]] hominis est errare, es ist jedes Menschen [[Sache]] zu [[irren]], [[jeder]] kann [[irren]], Cic.: est [[hoc]] Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: est adulescentis maiores [[natu]] vereri, Cic.: est miserorum, ut malevolentes sint, Plaut. – Anstatt [[des]] Genet. eines persönl. Pron. das Possess. im Neutr., fuit tuum lugere, Caes.: est tuum videre, Cic. – f) m. Genet. eines Subst. u. Gerundivs, zu etw. [[dienen]], etw. zum Zwecke [[haben]] (s. Weißenb. Liv. 3, 24, 1), [[quod]] [[initio]] conservandae libertatis [[atque]] augendae [[rei]] publicae fuerat, Sall.: frustrationem [[eam]] [[legis]] tollendae [[esse]], Liv. – g) [[mit]] dem Dat. der [[Bestimmung]], [[des]] Zweckes, α) v. Pers. od. [[einer]] [[Sache]], jmdm. etw. [[sein]] = [[für]] jmd. od. etw. [[abgeben]], alci custodem, patrem, matrem [[esse]], alci adiutricem, fautricem [[esse]], [[Komik]] (s. Lorenz Plaut. most. 1139. Philol. 32, 298): Romam [[caput]] Latio [[esse]], Liv. – od. [[wozu]] [[dienen]], [[radix]] est vescendo, Plin.: esui potuique [[esse]], ICt. – β) [[passen]], [[schicklich]] [[sein]], est palaestrae, Cic. – γ) [[geschickt]]-, [[tauglich]] [[sein]], [[sum]] oneri ferendo, [[ich]] kann [[tragen]], Liv.: [[non]] [[esse]] solvendo, [[nicht]] [[bezahlen]] [[können]], Cic.: solvendo aeri [[alieno]] [[esse]], Liv. – δ) [[sein]], [[gereichen]], impedimento [[esse]] alci, Cic.: detrimento, maculae [[esse]], Cic.: [[esse]] argumento, Cic. – h) m. ad u. Akk., [[dienlich]]-, [[tauglich]] [[sein]] [[gegen]] od zu usw., [[vinum]] murteum est ad alvum crudam, [[Cato]]: [[res]], [[quae]] sunt ad incendia, Caes.: [[valvae]], [[quae]] [[olim]] ad ornandum [[templum]] erant [[maxime]], Cic. – i) [[mit]] de u. Abl., [[über]] od. [[von]] etw. [[handeln]] (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 24), is [[liber]], [[qui]] est de [[animo]], Cic.: [[haec]] [[omnis]], [[quae]] est de [[vita]] et de moribus [[philosophia]], Cic.: id est, [[hoc]] est, das ist, das heißt, [[zuweilen]] [[auch]] steigernd: [[was]] so [[viel]] ist [[als]], das heißt [[also]], [[also]], Cic.; vgl. Kritz Sall. Iug. 31, 20. – / Archaist. Formen: [[esum]] = [[sum]], [[Varro]] LL. 9, 100: [[Fut]]. [[escit]] = erit, XII tabb. fr. ed. Schoell tab. 1. fr. 3 ([[bei]] Gell. 20, 1, 25); tab. 5. fr. 4 ([[bei]] Ulp. fr. 26, 1); tab. 5. fr. 5 (in Mos. et Rom. legg. coll. 16, 4. § 2); tab. 5. fr. 7 ([[bei]] [[Fest]]. 162 [b] 19 u. Cornif. rhet. 1, 23 Klolz). Lucr. 1, 619 (vgl. Wesenberg Cic. Tusc. 3, 11. p. 278. 14 ed. Baiter): [[escunt]] = erunt, XII tabb. fr. tab. 10. fr. 9 ([[bei]] Cic. de legg. 2, 60). – Coni. Praes. [[siem]], Plaut. Amph. prol. 57 u.a. Ter. Andr. 586: sies, Pompon. com. 103. Plaut. Amph. 924 u. 934 a. Ter. Andr. 424 u.a. [[Cato]] fr. inc. 3 (p. 87, 7 ed. Jordan): siet, Acc. tr. 310. Plaut. Amph. prol. 58 u.a. Ter. Andr. 234 u.a. Lucr. 3, 101. Formul. vet. [[bei]] Gell. 5, 19. [[Cato]] origg. 5, 1 u.a. [[Cato]] r.r. prooem. § 1. u. c. 6. § 4 (vgl. [[Müller]] Nachtr. zur Plaut. Pros. S. 83 f.): sient, SC. de Bacchan. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 30. Plaut. Amph. 209. Ter. Andr. 390. [[Cato]] origg. 4. fr. 8: [[fuam]], Plaut. Bacch. 156 u.a.: fuas, Liv. Andr. tr. 21: [[fuat]], Enn. fr. scen. 177. Pacuv. tr. 116. Plaut. Amph. 985 u.a. Ter. Hec. 610. Carm. vet. [[bei]] Liv. 25, 12, 6. Verg. Aen. 10, 108. [[Fronto]] de eloqu. 1. p. 143, 14 N.: fuant, Plaut. Bacch. 1033 u.a. – Perf. fuei = fui, Corp. inscr. Lat. 1, 1008: fuveit = fuit, ibid. 1051: fuvimus, Enn. ann. (377) [[bei]] Cic. de or. 3, 168 [[Friedrich]] (Vahlen fuimus). – Partiz. [[ens]] [[von]] Cäsar [[gebraucht]] [[nach]] Prisc. 18, 75.<br />'''(2)''' [[sum]]<sup>2</sup> = suum, s. [[suus]]a.E..
}}
{{LaEn
|lnetxt=sum ADJ :: highest, the top of; greatest; last; the end of
}}