View source for δείελος

{{LSJ1
|Full diacritics=δείελος
|Medium diacritics=δείελος
|Low diacritics=δείελος
|Capitals=ΔΕΙΕΛΟΣ
|Transliteration A=deíelos
|Transliteration B=deielos
|Transliteration C=deielos
|Beta Code=dei/elos
|Definition=ον, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[of]] or [[belonging to]] [[δείλη]] (q. v.), <b class="b3">δ. ἦμαρ</b> [[the evening part of]] day, [[eventide]], <span class="bibl">Od.17.606</span>, <span class="bibl">Theoc.25.86</span>; δ. ὥρη <span class="bibl">A.R.3.417</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Subst. (sc. [[ἡμέρα]]), [[late evening]], εἰσόκεν ἔλθῃ δ. ὀψὲ δύων <span class="bibl">Il.21.232</span>, cf. <span class="bibl">Call.<span class="title">Hec.</span>1.4.1</span>; [[ποτὶ]] or <b class="b3">ὑπὸ δείελον</b> at [[even]], AP9.650 (Leont.), <span class="bibl">A.R. 1.1160</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b3">δείελον, τό,</b> [[afternoon meal]], <span class="bibl">Call.<span class="title">Fr.</span>190</span> (perh. = <span class="title">Oxy.</span> 1362 ii <span class="title">Fr.</span>4). ([[δειελός]] Hdn.Gr.1.161.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0535.png Seite 535]] ον, nachmittäglich, abendlich, Hom. zweimal: Odyss. 17, 606 [[ἤδη]] γὰρ καὶ ἐπήλυθε δείελον [[ἦμαρ]], der [[Nachmittag]], vgl. 18, 306, wo der Abend eintritt, [[ἕσπερος]]; substantivisch [[δείελος]] in der Bedtg »[[Abend]]« Iliad. 21, 232 εἰς ὅ κεν ἔλθῃ [[δείελος]] ὀψὲ δύων, σκιάσῃ δ' ἐρίβωλον ἄρουραν. Aristarch meinte, daß sich die Formen [[δείελος]] und [[δείλη]] im Wesentlichen so verhielten, wie [[Σάμος]] Σάμη, [[χῶρος]] [[χώρα]] u. dgl., Scholl. Aristonic. Iliad. 21, 232 ἡ [[διπλῆ]], ὅτι ἀρσενικῶς τὴν δείλην δείελον, anderes Scholium ἡ [[δείλη]] [[δείελος]] εἴρηται ὡς ἡ [[ἑσπέρα]] [[ἕσπερος]], ὠνὴ [[ὦνος]], χολὴ [[χόλος]], vgl. Friedlaender Aristonic. Iliad. 2, 634; Buttm. Lexil. 2, 188. – Theocrit. 25, 86 Ἠέλιος μὲν [[ἔπειτα]] ποτὶ ζόφον ἔτραπεν ἵππους δείελον [[ἦμαρ]] ἄγων· τὰ δ' ἐπήλυθε πίονα μῆλα ἐκ βοτάνης ἀνιόντα μετ' αὔλιά τε σηκούς τε; Ap. Rh. 3, 417 δείελον ὥρην; ὑπὸ δείελον, gegen Abend, Ap. Rh. 1, 1160; – τὸ δ., das Vesperbrot, Callim. frg. 190, wo Eust. [[δειελίη]] las.
}}
{{ls
|lstext='''δείελος''': -ον, ὁ ἀνήκων εἰς τὴν δείλην (ὃ ἴδε), δείελον [[ἦμαρ]], τὸ πρὸς ἑσπέραν [[μέρος]] τῆς ἡμέρας, δειλινόν, βράδυ, Ὀδ. Ρ. 606, Θεόκρ. 25. 86· δ. ὥρη Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 417· πρβλ. [[δειλινός]], [[εὐδείελος]], ἐπιδείελος. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ. (ἐννοουμένου τοῦ [[χρόνος]]), ἡ [[ἑσπέρα]], τὸ δειλινόν, εἰς ὅ κεν ἔλθῃ [[δείελος]] ὀψὲ δύων Ἰλ. Φ. 232· [[ποτὶ]] ἢ ὑπὸ δείελον, πρὸς τὴν ἑσπέραν, κατὰ τὸ δειλινόν, Ἀνθ. Π. 9. 650, Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 1160. 2) = [[δειελίη]], Καλλ. ἀποσπ. 190.
}}
{{bailly
|btext=ος, ον :<br />de l’après-midi, du soir : δείελον [[ἦμαρ]] OD, <i>subst.</i> ὁ [[δείελος]] IL le soir.<br />'''Étymologie:''' [[δείλη]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[δείλη]]): pertaining to the [[late]] [[afternoon]]; δείελον [[ἦμαρ]] (= [[δείλη]]), Od. 17.606; subst., [[δείελος]] ὀψὲ [[δύων]], Il. 21.232 (=δείελον [[ἦμαρ]]).
}}
{{DGE
|dgtxt=-ον<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> δειελός Call.<i>Fr</i>.238.20, Hdn.Gr.1.161<br /><b class="num">I</b> [[vespertino]] δ. ἦμαρ la tarde</i>, <i>Od</i>.17.606, Theoc.25.86, δείελον ὥρην παύομαι ἀμήτοιο A.R.3.417, cf. Nonn.<i>D</i>.7.284, φάος Orph.<i>A</i>.1126<br /><b class="num">•</b>predic. de dioses θεὸς ... δ. παρθενικῇ παρέμιμνε Nonn.<i>D</i>.42.176.<br /><b class="num">II</b> subst.<br /><b class="num">1</b> ὁ δ. [[el atardecer]], [[el crepúsculo]] εἰς ὅ κεν ἔλθῃ δ. ὀψὲ δύων <i>Il</i>.21.232, cf. Call.<i>SHell</i>.288.55, ποτὶ δείελον ὥριος ἔλθοις <i>AP</i> 9.650 (Leont.), αὔραις αἱ ... ὑπὸ δείελον ἠερέθονται A.R.1.1160.<br /><b class="num">2</b> ἐπὶ δείελα [[por la tarde]], [[al atardecer]] ἐπὶ δείελα λώιον ἦμαρ Hes.<i>Op</i>.810, ἐπὶ δείελα δ' ἐστὶ χερείων Hes.<i>Op</i>.821<br /><b class="num">•</b>neutr. como adv. [[al atardecer]] δείελον εἰσελάοντες Arat.1111.<br /><b class="num">3</b> subst. τὸ δ. [[la cena]] δειελὸν αἰτίζουσιν Call.<i>Fr</i>.l.c.<br /><b class="num">• Etimología:</b> ¿De *<i>deiu̯elo</i>- < *<i>deiH<sup>u̯</sup>1</i>- ‘brillar’, rel. εὐδείηλος, δῆλος, qq.u.? ¿O de *<i>deuselo</i>- < *<i>deus</i>-, rel. ai. <i>doṣā́</i> ‘tarde’, av. <i>daošatara</i>- ‘hacia el ocaso’, ‘al oeste’?
}}
{{grml
|mltxt=[[δείελος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στο [[δειλινό]] («δείελον [[ἦμαρ]]», «[[δείελος]] ὥρη»)<br /><b>2.</b> <b>ως ουσ.</b> α) το [[δειλινό]] (α. «ποτὲ δείελον» β. «ὑπὸ δείελον» — [[κατά]] το [[δειλινό]])<br />β) [[δειελίη]]<br />το βραδινό [[φαγητό]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για λ. αβέβαιης ετυμολ. Πιθ. ανάγεται σε IE <i>deus</i>- «βυθίζομαι, [[βουλιάζω]]». Ο τ. [[δείελος]] χρησιμοποιήθηκε [[αντί]] του [[δέελος]] <span style="color: red;"><</span> <i>δεύσελος</i>, για μετρικούς λόγους ([[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>dos</i><i>ā</i> «το [[απόγευμα]]», αβεστ. <i>da</i><i>ō</i><i>šatara</i>- «[[εσπερινός]], [[δυτικός]]», νεοπερσ. <i>d</i><i>ō</i><i>š</i> «η τελευταία [[νύχτα]] που πέρασε»). Υποστηρίζεται ότι ο τ. [[δείελος]] συνδέεται με το [[δήλος]], ενώ κατ' άλλους συνδέεται πιθ. με το <i>δύω</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''δείελος:''' -ον ([[δείλη]]),<br /><b class="num">I.</b> αυτός που χαρακτηρίζει ή ανήκει στο [[δειλινό]]· δείελον [[ἦμαρ]], το [[μέρος]] της ημέρας που πλησιάζει στο [[βράδυ]], [[δειλινό]], [[δείλι]], [[βράδυ]], σε Ομήρ. Οδ., Θεόκρ.<br /><b class="num">II.</b> ως ουσ. (ενν. [[χρόνος]]), το προχωρημένο [[απόγευμα]]· [[εἰσόκεν]] ἔλθῃ [[δείελος]], σε Ομήρ. Ιλ.
}}
{{elru
|elrutext='''δείελος:''' (пред)вечерний: δείελον [[ἦμαρ]] Hom., Theocr. вечерняя пора, вечер.<br /><b class="num">II</b> ὁ Hom., Anth. = δείελον [[ἦμαρ]].
}}
{{elnl
|elnltext=δείελος -ον [~ δείλη] avond-, avondlijk; subst. ἡ (ὁ) δείελος avond.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[of the afternoon]], [[of the evening]], m. [[evening]] (Od.)<br />Other forms: [[δείελον]] n. [[evening meal]] (Call.); denomin. [[δειελιήσας]] [[after the evening meal]] (ρ 599; after [[ἑστιήσας]]). WW(<b class="b3">-όν</b> Hdn.)<br />Derivatives: [[δείλη]] f. [[afternoon]], [[evening]] (also Φ 111 unless to be read [[δειέλη]], Wackernagel Unt. 166; Hdt.) with [[δειλινός]] (LXX), [[δειελινός]] (Theoc.). - Doubtful denominative [[δείλετο]] (η 289; Aristarch for [[δύσετο]]); Schwyzer 722f. - Uncertain [[εὔδειλος]] (Alc. POxy. 2165 I 3) to [[λόφος]]; s. Gentili Maia 2 : 3, 1f.; cf. [[εὑδείελος]].<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Uncertain. Solmsen Unt. 87ff. Skt. <b class="b2">doṣā́</b> [[evening]], Av. <b class="b2">daōšatara-</b> [[lying towards the night]], [[westerly]], NPers. [[dōš]] [[last night]], IE <b class="b2">*deus-</b>, <b class="b2">dous-</b>; [[δείελος]] would have metrical lengthening for <b class="b3">*δέελος</b> < <b class="b3">*δεύσελος</b>, [[δείλη]] from contraction. Further see [[δύω]]. Not to [[δῆλος]]. - Ruijgh, Lingua 25 (1970) 319 thinks that it must be connected with Myc. [[eudewero]] \/[[eu-deiwelos]]?\/ ([[δῆλος]] did not contain a F.)
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[δείλη]]<br /><b class="num">I.</b> of or belonging to [[evening]], δείελον [[ἦμαρ]] eventide, Od., Theocr.<br /><b class="num">II.</b> as Subst. (sub. [[χρόνος]]), [[late]] [[evening]], [[εἰσόκεν]] ἔλθηι [[δείελος]] Il.
}}
{{FriskDe
|ftr='''δείελος''': (-όν Hdn.)<br />{deíelos}<br />'''Forms''': δείελον n. [[Abendessen]] (Kall.); denominatives Verb δειελιήσας [[gevespert habend]] (ρ 599; nach ἑστιήσας).<br />'''Meaning''': [[nachmittägig]], [[abendlich]], m. [[Abend]] (ep. poet.),<br />'''Derivative''': Daneben [[δείλη]] f. [[Nachmittag]], [[Abend]] (nachhom.; auch Φ 111, falls nicht vielmehr δειέλη zu lesen, Wackernagel Unt. 166) mit [[δειλινός]] (LXX, Str., Plu. usw.), poet. [[δειελινός]] (Theok., Kall.). — Isolierte Denominativform [[δείλετο]] (η 289 nach Aristarch für [[δύσετο]]); vgl. θέρμετο zu [[θερμός]] u. a. m., Schwyzer 722f. — Sehr unsicher εὔδειλος (Alk. ''POxy''. 2165 I 3) als Beiw. von [[λόφος]]; nach Gentili Maia 2 : 3, 1f. = [[dal bel tramonto]] (?); s. [[εὐδείελος]].<br />'''Etymology''' : Nicht sicher erklärt. Semantisch ansprechend zieht Solmsen Unt. 87ff. einige indoiran. Wörter heran, aind. ''doṣā́'' [[Abend]], aw. ''daōšatara''- [[gegen Abend gelegen]], [[westlich]], npers. ''dōš'' [[die letztvergangene Nacht]], idg. ''deus''-, ''dous''-; dabei wäre [[δείελος]] metrische Dehnung für *[[δέελος]] aus *δεύσελος, [[δείλη]] durch Kontraktion entstanden. Weitere Anknüpfungen s. [[δύω]]. — Ältere Deutungsvorschläge bei Bq.<br />'''Page''' 1,355
}}