View source for πάτος

{{LSJ1
|Full diacritics=πάτος
|Medium diacritics=πάτος
|Low diacritics=πάτος
|Capitals=ΠΑΤΟΣ
|Transliteration A=pátos
|Transliteration B=patos
|Transliteration C=patos
|Beta Code=pa/tos
|Definition=[ᾰ] (A), ὁ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[trodden way]] or [[beaten way]], [[path]], κιόντες ἐκ πάτου ἐς σκοπιήν <span class="bibl">Il.20.137</span>; πάτον ἀνθρώπων ἀλεείνων <span class="bibl">6.202</span>; οὐ μὲν γὰρ πάτος ἀνθρώπων ἀπερύκει <span class="bibl">Od.9.119</span>; ὅ τις πάτου ἔκτοθεν ἦεν ἀνθρώπων <span class="bibl">A.R. 3.1201</span> : metaph., <b class="b3">ἔξω πάτου ὀνόματα</b> [[out-of-the-way]] [[word]]s, Luc.<span class="title">Hist. Conscr.</span>44. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[floor]], βαλανείου <span class="bibl"><span class="title">PFlor.</span>384.27</span> (pl., V A. D.). </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[treading]], prob. cj. in <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>6.6.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[dirt]], [[dung]], <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span> 535</span>, <span class="bibl"><span class="title">Th.</span>933</span>; [[scrapings]] of oil, etc., Gal.12.116,283. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[πύρινος]] πάτος prob. [[wheat]]-[[field]], <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>8.883.8</span> (ii A.D.) : the sense [[food]], Sch.<span class="bibl">Ar. <span class="title">Pl.</span>1185</span>, invented to explain [[ἀπόπατος]]. (Cf. Skt. pánthās, Slav. pątǐ '[[path]]', Lat. [[pons]] '[[causeway]]'; v. [[πόντος]].)</span><br />[ᾰ] (B), εος, τό, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[robe worn by Hera]], <span class="bibl">Call.<span class="title">Fr.</span>495</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0535.png Seite 535]] ὁ, 1) der betretene Weg, Pfad, Fußsteig, Il. 20, 137. – 2) das Treten, der Tritt, [[πάτος]] ἀνθρώπων, Schritt und Tritt der Menschen, Il. 6, 202 Od. 9, 119, u. so sp. D., wie Ap. Rh. χῶρον, [[ὅτις]] πάτου [[ἔκτοθεν]] ἦεν ἀνθρώπων, 3, 1201; u. übertr., [[μήτε]] ἀποῤῥήτοις καὶ ἔξω πάτου ὀνόμασι, [[μήτε]] τοῖς ἀγοραίοις, Luc. hist. conscr. 44, vgl. Pseudol. 13. – 3) Koth der Thiere, Nic. Al. 535, Schol. [[ἀφόδευμα]], Ther. 933. – 4) Nach Hesych. auch [[ἔνδυμα]] τῆς Ἥρας.
}}
{{ls
|lstext='''πάτος''': ὁ, ἡ πεπατημένη ὁδός, κιόντες ἐκ πάτου ἐς σκοπιήν, «ἐκ πεπατημένης ὁδοῦ εἰς τόπον σκοπιὰν ἔχοντα» (Σχόλ.), Ἰλ. Υ. 137· πάτον ἀνθρώπων ἀλεείνων Ζ. 202· οὐ μὲν γὰρ [[πάτος]] ἀνθρώπων ἀπερύκει Ὀδ. Ι. 119· ὅ τις πάτου [[ἔκτοθεν]] ἦεν ἀνθρώπων Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 1201· - μεταφορ., ἔξω πάτου ὀνόματα, λέξεις ἔξω τῶν συνήθων, Λουκ. Πῶς δεῖ Ἱστ. Συγγρ. 44 ΙΙ. [[ἀφόδευμα]], [[ἀποπάτημα]], ἠὲ πάτον στρουθοῖο Νικ. Ἀλεξιφ. 535, Θηρ. 933· - ἡ [[σημασία]] τροφὴ ἡ ἀποδιδομένη εἰς τὴν λέξιν ἐν τοῖς εἰς Ἀριστοφ. Πλοῦτ. 1185 Σχολίοις [[εἶναι]] [[ἁπλῶς]] [[ἐπίνοια]] πρὸς ἑρμηνείαν τῆς λέξ. [[ἀπόπατος]]. - Καθ’ Ἡσύχ.: «[[πάτος]]· ἡ πεπατημένη καὶ [[λεωφόρος]] ὁδός. καὶ [[κόπρος]]». (Πρβλ. Σανσκρ. pathas καὶ Σλαυ. pati (path)· [[ὡσαύτως]] Λατιν. pons ([[δίοδος]], [[πάροδος]], Κικ. πρ. Ἀττ. 1. 14, 5), καὶ [[ἴσως]] [[πόντος]] (πρβλ. ὑγρὰ κέλευθα)· οὕτω παρεισάγεται τὸ ν εἰς τὰς λέξεις [[βάθος]] [[βένθος]], [[πάθος]] [[πένθος]]).
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> pas, marche;<br /><b>2</b> chemin battu, route frayée ; <i>fig.</i> τὰ [[ἔξω]] πάτου ὀνόματα LUC les mots qui sortent de l’ornière commune.<br />'''Étymologie:''' R. Πατ, fouler ; cf. <i>lat.</i> pons, <i>skr.</i> pathas.
}}
{{Autenrieth
|auten=treading, [[step]], Od. 9.119; [[meaning]] ‘the [[society]]’ of men, Il. 6.602; [[trodden]] [[way]], [[path]], Il. 20.137.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />ὁ, ΝΜΑ, και [[πάτος]], τὸ, Μ<br />η [[ενέργεια]] του <i>πατῶ</i>, το [[πάτημα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> το κατώτατο, το πιο χαμηλό [[μέρος]] ενός πράγματος, η [[βάση]]<br /><b>2.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>οι πάτοι</i><br />α) οι σόλες, τα καττύματα τών παπουτσιών<br />β) τα εσωτερικά υποστρώματα τών παπουτσιών<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> το [[τέρμα]], η [[άκρη]], το [[τέλος]] [[κάθε]] εργασίας ή προσπάθειας («τήν έβγαλες τη δουλειά ώς τον πάτο»)<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> η [[έδρα]], ο [[πρωκτός]] («του βγήκε ο [[πάτος]]» — κατεξαντλήθηκε, κατακουράστηκε, δεινοπάθησε)<br /><b>5.</b> (σχετικά με [[θάλασσα]], [[λίμνη]], [[δοχείο]], [[σκεύος]]) ο [[πυθμένας]]<br /><b>6.</b> (με αισχρή σημ.) (για [[γυναίκα]]) [[μανούλι]], [[κόμματος]]<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «[[βρίσκω]] (τον) πάτο» — [[αγγίζω]] τον πυθμένα, [[φτάνω]] στο [[τέλος]]<br />β) «η [[ψυχή]] του δεν θα βρει πάτο» — θα [[πάει]] στον πυθμένα της κόλασης για τα αμαρτήματά του<br />γ) «από την [[κορφή]] ώς τον πάτο» — [[πατόκορφα]], από την [[κορυφή]] ώς τα νύχια<br />δ) «άσπρο πάτο»<br />(ως [[προτροπή]] σε [[οινοποσία]]) ας το πιούμε ώς την τελευταία [[γουλιά]] [[μεμιάς]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />(για αντικείμενα χωρητικότητας) το κατώτατο [[μέρος]], ο [[πυθμένας]] («γυαλόχτιστος [[φισκίνα]], γυαλὶν τὸ [[πάτος]], τὰ [[πλευρά]]», Λίβ. Ρόδ.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κοπριά]], [[περίττωμα]], [[ακαθαρσία]], [[βρομιά]] («πάτον στρουθοῑο», <b>Νίκ.</b>)<br /><b>2.</b> απορρίμματα, σκουπίδια, αποξέσματα<br /><b>3.</b> ο πατημένος [[δρόμος]], το [[μέρος]] που χαράχθηκε με πατήματα («πάτον ἀνθρώπων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α. «[[πύρινος]] [[πάτος]]» — [[αγρός]] σπαρμένος με [[σιτάρι]] <b>πάπ.</b><br />β. «ἔξω πάτου ὀνόματα» — λέξεις γλωσσηματικές ή σπάνιες, ασυνήθιστες<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />το [[δάπεδο]], το [[πάτωμα]] («[[πάτος]] βαλανείου», πάπ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[πατώ]]].<br /> <b>(II)</b><br />ὁ, Α<br />[[τροφή]] ([[κατά]] την [[ερμηνεία]] του Σχολιαστή του Αριστοφάνη, [[ερμηνεία]] που [[είναι]] επινόησή του για να ερμηνεύσει τη λ. [[απόπατος]] στην [[κωμωδία]] <i>Πλούτος</i>.<br /> <b>(III)</b><br />τὸ, Α<br />[[μακρύς]] [[πέπλος]] ή [[εσθήτα]], μακρύ [[φόρεμα]] ώς το [[έδαφος]] («Ἥρης [[πάτος]]», <b>Καλλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], η λ. [[πάτος]], ουδ. γένους αναλογικά [[προς]] τα: <i>εἶμα</i> «[[ένδυμα]], [[ρούχο]]», [[φᾶρος]] «μεγάλο [[κομμάτι]] υφάσματος», αποτελεί υποχωρητ. παρ. του ρ. <i>πατῶ</i> και έχει, [[επομένως]], σημ. «μακρύ [[φόρεμα]] που σέρνει [[κάτω]] και το οποίο [[πατά]] [[κανείς]]». Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], λιγότερο πιθανή, η λ. συνδέεται με γερμ. <i>spinnen</i> «[[γνέθω]]», γοτθ. <i>spinnan</i>, λιθουαν. <i>pinu</i> «[[πλέκω]]»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πάτος:''' ὁ, περπατημένος ή ποδοπατημένος [[δρόμος]], [[μονοπάτι]], σε Όμηρ.· μεταφ., [[ἔξω]] πάτου, έξω από τον δρόμο, σε Λουκ.
}}
{{elnl
|elnltext=πάτος -ου, ὁ [~ πατέω] het lopen, stap:. πάτος ἀνθρώπων rondlopende mensen Od. 9.119. pad:; ἦ γὰρ ἀπ ’ ἀνθρώπων ἐκτὸς πάτου ἐστιν want (deze weg) ligt ver weg van het pad der mensen Parm. B 1.27; overdr.. ἔξω πάτου ὀνόματα buitensporige woorden Luc. 59.44.
}}
{{elru
|elrutext='''πάτος:''' ὁ<br /><b class="num">1)</b> шаг, движение (ἀνθρώπων Hom.);<br /><b class="num">2)</b> тропа, дорога: κιόντες ἐκ πάτου Hom. уйдя (свернув) с дороги; πάτον ἀνθρώπων ἀλεείνων Hom. избегая людных троп; τὰ [[ἔξω]] πάτου ὀνόματα Luc. необычные (малоупотребительные) слова.
}}
{{etym
|etymtx=1.<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[road]], [[path]]<br />See also: s. [[πόντος]] and [[πατέω]].<br />2. Meaning: = [[nourishment]], [[τροφή]]<br />See also: s. [[πατέομαι]].<br />3.<br />Grammatical information: n.<br />Meaning: = <b class="b3">ἔνδυμα τῆς Ἥρας</b> (Call.Fr. 495, H.).<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [988] <b class="b2">*(s)pend-</b> [[spin]]<br />Etymology: After Bq and WP. 2, 661 (as supposition) to [[spinnen]], Goth. [[spinnan]] etc.; <b class="b2">s-</b>less forms in Lith. <b class="b2">pinù</b> [[plait]], OCS <b class="b2">pьnǫ</b> [[strain]] (cf. on [[πένομαι]]). But perhaps just backformation of [[πατέω]] as "what is tread" = <b class="b2">long, cloth reaching to the feet, train</b>, the ntr. after [[φᾶρος]], [[εἷμα]] a.o. (?; Frisk Eranos 38, 46). The etym. is far from certain, of course.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[πάτος]], ὁ,<br />a [[trodden]] or [[beaten]] way, [[path]], Hom.: —metaph., ἔξω πάτου out-of-the-way, Luc.
}}
{{FriskDe
|ftr='''πάτος''': 1.<br />{pátos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Weg]], [[Pfad]]<br />'''See also''': s. [[πόντος]] und [[πατέω]].<br />'''Page''' 2,482<br />2.<br />{pátos}<br />'''Meaning''': = [[Nahrung]], [[τροφή]]<br />'''See also''': s. [[πατέομαι]].<br />'''Page''' 2,482<br />3.<br />{pátos}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': = [[ἔνδυμα]] τῆς Ἥρας (Kall.''Fr''. 495, H.).<br />'''Etymology''' : Nach Bq und WP. 2, 661 (als Vermutung) zu ''spinnen'', got. ''spinnan''usw.; ''s''lose Formen in lit. ''pinù'' [[flechten]], aksl. ''pьnǫ'' [[spannen]](vgl. zu [[πένομαι]]). Aber vielleicht nur Rückbildung von [[πατέω]] als "das Getretene" = [[langes]], [[bis an die Füße hinabreichendes Kleid]], [[Schleppe]], das Ntr. nach [[φᾶρος]], [[εἷμα]] u.a. (FriskEranos 38, 46).<br />'''Page''' 2,482
}}