View source for ἀταλός

{{LSJ1
|Full diacritics=ἀτᾰλός
|Medium diacritics=ἀταλός
|Low diacritics=αταλός
|Capitals=ΑΤΑΛΟΣ
|Transliteration A=atalós
|Transliteration B=atalos
|Transliteration C=atalos
|Beta Code=a)talo/s
|Definition=[<b class="b3">ᾰτ], ή, όν,</b> [[tender]], [[delicate]], of youthful persons, as of maidens, <span class="bibl">Od.11.39</span>; of fillies, <span class="bibl">Il.20.222</span>; <b class="b3">ἀταλὰ φρονέοντες</b> of [[young]], [[gay]] spirit, <span class="bibl">18.567</span>, cf. <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>989</span>, <span class="bibl"><span class="title">h.Cer.</span>24</span>; μάτηρ <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>699</span> (lyr.) (unless it = [[suckling]] her lamb); <b class="b3">ἀ. χερσί</b>, of the aged, [[tremulous]], <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>537</span> (anap.): c. dat., <b class="b3">ἀταλὸς πατρί</b>, i.e. [[subject]], [[amenable to]] him, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.91</span>. Adv. <b class="b3">-λῶς</b> Sch.<span class="bibl">Il.5.271</span>: Sup. -ώτατα, παίζει <span class="title">IG</span>1.492a.
}}
{{DGE
|dgtxt=(ἀτᾰλός) -ή, -όν<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. plu. masc. -οῖσι Opp.<i>C</i>.2.163, fem. -ῇσι <i>Il</i>.20.222]<br /><b class="num">I</b> [[que da saltos]], [[retozón]] ἵπποι ... θήλειαι, πώλοισιν ἀγαλλόμεναι ἀταλῇσι unas yeguas ufanas de sus trotones potrillos</i>, <i>Il</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>neutr. como adv. [[graciosamente]] ref. al baile de unos danzantes ἀταλότατα παίζει <i>CEG</i> 432 (VIII a.C.).<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[que es una criatura]], [[tierno]], [[inocente]] ref. a niños y jóvenes o a crías de anim. νύμφαι τ' ἠΐθεοί τε ... παρθενικαί τ' ἀταλαὶ νεοπενθέα θυμὸν ἔχουσι <i>Od</i>.11.39, cf. Pi.<i>N</i>.7.91, πάις A.R.4.460, Q.S.13.323, μητὴρ ... ἀταλοὺς ἔτι νηπιάχοντας οὓς παῖδας κοσμέει Opp.<i>C</i>.2.343, pero tb. ἀταλὰς φρένας Q.S.7.340, ἀταλὸν νόον Mosch.2.78, frec. en neutr. plu. adv. seguido de φρονεῖν <i>Il</i>.18.567, Hes.<i>Th</i>.989, <i>h.Cer</i>.24<br /><b class="num">•</b>sin ref. a la edad [[inocente]], [[tonto]] ἀ. σίαινα de un pez que esconde su cabeza bajo las rocas creyendo así que no es visto, Opp.<i>H</i>.4.632<br /><b class="num">•</b>[[inocente]], [[que no tiene doblez]] de los cristianos, Clem.Al.<i>Paed</i>.1.5.19.<br /><b class="num">2</b> usos fig. [[dócil]] c. inf. ἵππος Νησαῖος ... καλὸς ἰδεῖν, [[ἀταλός]] τε φέρειν Opp.<i>C</i>.1.313<br /><b class="num">•</b>[[inexperto]] ref. a un principiante ἀταλαὶ χεῖρες <i>AP</i> 6.352 (Erinn.).<br /><b class="num">3</b> [[liso]], [[sin pelos]] los bisontes ἀταλοῖσι γενείοις Opp.<i>C</i>.l.c.<br /><b class="num">III</b> [[que está criando]], [[nutricia]] ἀταλᾶς ὑπὸ ματέρος ... E.<i>El</i>.699.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud. Unos lo derivan de [[ἄττα]] q.u., otros del compuesto [[ἀταλάφρων]] deriv. de ταλάφρων ‘[[temeroso]]’, ‘[[tímido]]’ c. [[ἀ-]] priv. Tb. hay que considerar la hipótesis que lo hace derivar de la raíz *<i>telH<sup>u̯</sup>2</i>- ‘[[levantar]]’, en grado ø *<i>t°l-H<sup>u̯</sup>2</i>- que aparece en ταλάσσαι, τάλαντα etc. c. el sent. ‘[[incapaz de soportar]]’, ‘[[débil]]’, y acentuación oxítona por influencia de [[ἁπαλός]], ἁμαλός, v. [[ταλάσσαι]]
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0383.png Seite 383]] (verw. mit [[ἁπαλός]]?), jugendlich, zart; παρθενικαὶ καὶ ἠίθεοι ἀταλὰ φρονέοντες Iliad. 18, 567, jugendlich heiter; πώλοισιν ἀγαλλόμεναι ἀταλῇσιν 20, 222, [[varia lectio|v.l.]] ἀταλοῖσιν; παρθενικαί τ' ἀταλαί Od. 11, 39, [[varia lectio|v.l.]] ἁπαλαί; ἁπαλοῖο δι' αὐχένος Iliad. 22, 327, schlechte Lesart ἀταλοῖο; παῖδ' ἀταλὰ φρονέοντα Hes. Th. 989; [[θυμός]] Pind. N. 7, 91; χεῖρες Erinn. 1 (VI, 352); vgl. Eur. El. 699.
}}
{{bailly
|btext=ή, όν :<br /><b>1</b> jeune, vigoureux;<br /><b>2</b> simple, naïf : ἀταλὰ φρονεῖν IL avoir la simplicité naïve de l'enfance.<br />'''Étymologie:''' DELG prob. de [[ἄττα]] père nourricier, dans le cadre du fosterage.
}}
{{Autenrieth
|auten=([[ἀτάλλω]]): frisking, [[merry]]; ἀταλὰ φρονέοντες, ‘[[light]]-hearted,’ Il. 18.567, cf. Od. 11.39.
}}
{{Slater
|sltr=<b>ᾰτᾰλός</b> [[tender]] πατρὶ Σωγένης ἀταλὸν ἀμφέπων θυμὸν (N. 7.91)
}}
{{grml
|mltxt=[[ἀταλός]], -ή, -όν (Α)<br />Ι. 1. (για νεαρής ηλικίας πρόσωπα ή ζώα) [[ανάλαφρος]], [[λεπτός]], [[ευαίσθητος]]<br /><b>2.</b> [[νεανικός]], [[ζωηρός]]<br /><b>3.</b> [[τρυφερός]], [[στοργικός]]<br /><b>4.</b> [[υπάκουος]], [[ευπειθής]]<br />II. <b>επίρρ.</b> <i>ἀταλῶς</i> («ἀταλώτατα παίζει») χορεύει πιο ανάλαφρα — στην [[επιγραφή]] του Διπύλου).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι λ. αυτής της οικογένειας ([[αταλός]], [[ατάλλω]], [[ατιτάλλω]], [[αταλάφρων]]) παραμένουν δυσερμήνευτες τόσο ετυμολογικά όσο και σημασιολογικά. Είναι όροι που χρησιμοποιούνται [[κυρίως]] για τα [[παιδιά]], και γενικότερα για την παιδική [[ηλικία]] και τη [[νεότητα]]. Υποστηρίχθηκαν δύο βασικές απόψεις για την ετυμολ. του τ. [[αταλός]]. Η πρώτη, βασιζόμενη στα σημασιολογικά δεδομένα ([[πρβλ]]. [[ατιτάλλω]] «[[ανατρέφω]], [[καλοπιάνω]] ένα [[παιδί]]», [[ατάλλω]] «[[ανατρέφω]], [[καλοπιάνω]], [[παίζω]]» και [[αταλός]] «αυτός που καλοπιάνεται, θωπεύεται, ο [[νέος]], ο [[τρυφερός]]»), θεωρεί ότι ο τ. [[αταλός]] έχει προέλθει από το [[άττα]] «[[πατερούλης]]», αρχική [[σημασία]] «(ανα)[[τροφέας]]», εκφραστική λ. της παιδικής γλώσσας. Κατά τη δεύτερη [[υπόθεση]] ο τ. [[αταλός]] προήλθε από τον τ. [[αταλάφρων]], που με [[παρέκταση]] έγινε <i>αταλαφρονέων</i> (όπως [[δολοφρονέων]] από [[δολόφρων]]), το οποίο με τη [[σειρά]] του έδωσε το επίθ. [[αταλός]] [[έπειτα]] από τη διάσπασή του στο [[αίσθημα]] των ομιλητών της γλώσσας σε δύο λ.: <i>αταλά φρονέων</i>].<br />-η, -ο<br />αυτός που δεν συμπλήρωσε την ανάπτυξή του, [[αδύνατος]], [[τρυφερός]] («άταλο [[μωρό]]», «άταλο [[πουλάρι]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> [[αταλός]], με αρχαίο, αναλογικό αναβιβασμό του τόνου].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἀταλός:''' [ᾰτᾰ], -ή, -όν, (συγγενές προς το [[ἁπαλός]]), [[απαλός]], [[τρυφερός]], [[λεπτός]], λέγεται για νεαρά πλάσματα, σε Όμηρ.· <i>ἀταλὰ φρονέοντες</i>, έχοντας νεανικό, εύθυμο [[φρόνημα]], σε Ομήρ. Ιλ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἀτᾰλός:''' (ᾰτ) детский, юношеский, тж. нежный или радостный, резвый (Hom., HH, Hes., Pind.; Eur. - [[varia lectio|v.l.]] τἄγρευμ᾽ ἀτιτάλλετο).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[tender]], [[delicate]] (Il.).<br />Derivatives: Denom. verb [[ἀτάλλω]] (pres. only) [[skip in childish glee]], trans. <b class="b2">bring up (a child)</b> (Il.); <b class="b3">ἀτάλματα παίγνια</b> H. - With internal reduplication (Schwyzer 648) [[ἀτιτάλλω]] [[rear]], [[tend]] (Il.); aor. <b class="b3">ἀτίτηλα· ἀτιτάλτας</b> [[foster father]] (Gortyn).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Unknown. Very extensive discussion in DELG. Leumann Glotta 15, 153ff. and Hom. Wörter 139ff. derives [[ἀταλός]] from the expression <b class="b3">ἀταλὰ φρονέων</b>, which arose from analysis of [[ἀταλαφρονέων]]. This again is based on [[ἀταλάφρων]], and this again is the negation of [[ταλάφρων]]. Although it explains the composition vowel [[α]], the whole is too complicated. Cf. Bolling, Lang. 27, 74 and Förstel, Glotta 48 (1970) 166f. - Derivation from [[ἄττα]] (Chantr., Benvenist, Instit. 2, 85ff.) seems also improbable. - Remains just an adj., [[ἀταλός]], of unknown origin, with a verb [[treat tenderly]]. Fur. 262 compares <b class="b3">ἀζαλαί νέαι καὶ ἀπαλαί</b> and concludes to a subst. word (which is in itself probable), but the comparison is uncertain.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[akin]] to [[ἁπαλός]]<br />[[tender]], [[delicate]], of [[young]] creatures, Hom.; ἀταλὰ φρονέοντες of [[young]], gay [[spirit]], Il.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἀταλός''': {atalós}<br />'''Meaning''': [[kindlich]], [[jugendlich]], [[zart]] (poet. seit Il.).<br />'''Derivative''': Denominatives Verb [[ἀτάλλω]] (nur Präsensstamm) [[munter umherhüpfen]], trans. [[aufziehen]] (poet. seit Il.) mit ἀτάλματα· [[παίγνια]] H. — Mit innerer Reduplikation (Schwyzer 648) [[ἀτιτάλλω]] [[aufziehen]], [[pflegen]] (poet. seit Il.). Davon [[ἀτιτάλτας]] m. [[Pflegevater]] (Gortyn), vgl. Debrunner IF 21, 90.<br />'''Etymology''': Nicht sicher erklärt. Nach Leumann Glotta 15, 153ff. und Hom. Wörter 139ff. ist [[ἀταλός]] aus dem Ausdruck ἀταλὰ φρονέων ausgelöst, der seinerseits durch Zerlegung von ἀταλαφρονέων entstanden ist. Wie [[δολοφρονέων]] aus [[δολόφρων]] usw. ist ἀταλαφρονέων aus [[ἀταλάφρων]] erweitert, das wiederum als Gegenstück zu [[ταλάφρων]] geschaffen wurde. — Diese scharfsinnige aber etwas verwickelte Hypothese hat vor allem den Vorzug, daß sie den sonst schwerverständlichen Kompositionsvokal α erklärt. Vgl. die Bemerkungen von Bolling Lang. 27, 74. — Ältere Etymologien, alle gänzlich unbefriedigend, bei Bq.<br />'''Page''' 1,176
}}