View source for πράττω

{{LSJ1
|Full diacritics=πράττω
|Medium diacritics=πράττω
|Low diacritics=πράττω
|Capitals=ΠΡΑΤΤΩ
|Transliteration A=práttō
|Transliteration B=prattō
|Transliteration C=pratto
|Beta Code=pra/ttw
|Definition=v. [[πράσσω]].
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0696.png Seite 696]] att. statt -σσω, w. m. s.
}}
{{bailly
|btext=<i>att. c.</i> [[πράσσω]].
}}
{{elru
|elrutext='''πράττω:''' атт. = [[πράσσω]].
}}
{{ls
|lstext='''πράττω''': Ἀττ. ἀντὶ [[πράσσω]].
}}
{{grml
|mltxt=ΝΜΑ, [[πράσσω]] ΜΑ, ιων. τ. πρήττω, ιων.-επικ. τ. [[πρήσσω]], κρητ. τ. πράδδω, Α<br /><b>1.</b> [[εκτελώ]], [[διενεργώ]], [[κάνω]] (α. «έπραξε το [[καθήκον]] του» β. «οἱ μὲν δὴ ταῡτ' ἔπραξάν τε καὶ ἔλεξαν», <b>Ξεν.</b><br />γ. «τοῦ πράττειν [[πάντα]], Δέσποτα, τὰ τῆς οἰκείας γνώμης», Πρόδρ.)<br /><b>2.</b> (το ουδ. πληθ. της μτχ. παθ. παρακμ. ως ουσ.) τα [[πεπραγμένα]]<br />ό,τι έχει γίνει, ό,τι έχει πραγματοποιηθεί, ό,τι έχει εκτελεστεί ώς τη δεδομένη [[στιγμή]] («τα [[πεπραγμένα]] του διοικητικού συμβουλίου»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «εὖ [[πράττω]]» — [[ευτυχώ]]<br />β) «κακῶς [[πράττω]]» — [[δυστυχώ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[περνώ]] τη ζωή μου, ζω («πώς πράσσουν εις τα [[νιότα]] των, πώς πράσσουν σα γεράσουν», δημ. [[τραγούδι]])<br /><b>2.</b> έχω [[εμπειρία]] ή [[γνώση]] ενός πράγματος («ότι δεν είδ' ουδ' ήπραξα στσι τόπους που [[γυρίζω]]», <b>Ερωτόκρ.</b>)<br /><b>3.</b> ζω [[κάπου]] ή [[συναναστρέφομαι]] κάποιους («ήπρασσε στο [[παλάτι]]» Ερωτοκρ.)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[καλώς]] [[πράττω]]» — [[κάνω]] καλά, [[ενεργώ]] σωστά<br />β) «[[κακώς]] [[πράττω]]» — [[κάνω]] [[κάτι]] εσφαλμένα, δεν [[κάνω]] καλά, [[ενεργώ]] [[κακώς]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[μελετώ]], [[σπουδάζω]] (α. «[[ἅπερ]] δὲ πεπράχαμεν Ἀριστοφάνους δράματα», λεξ. Σούδ.<br />β. «ἐν τοῖς πραττομένοις» — στα υπό [[ανάγνωση]] ποιήματα)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[διανύω]], [[περνώ]] (α. «[[πράσσω]] κέλευθον, ὁδόν», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «ἅμαξαν ἐφοπλίσσαιτε... ἵνα πρήσσωμεν ὁδοῑο», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> βρίσκομαι σε μια [[θέση]] ή [[κατάσταση]] («ὁ μὲν ἐπ' Αἰθίοπας [[στόλος]] οὕτω ἔπρηξε», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[έρχομαι]] σε σαρκική [[μίξη]] («ἐπράχθη τὰ μέγιστα», Θεόφρ.)<br /><b>4.</b> [[καταβάλλω]] ενέργειες, [[προσπαθώ]] («μὴ δεῡρο πλεῖν τὴν ναῡν ἔπραττεν», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>5.</b> (σχετικά με μυστικές και δόλιες ενέργειες) [[επιχειρώ]] («πράττοντές τινες δήμου κατάλυσιν ἐλήφθησαν», Ανδοκ.)<br /><b>6.</b> [[ενεργώ]] («πράσσει γὰρ [[ἔργω]] μὲν [[σθένος]] βουλαῑσι δὲ [[φρήν]]», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>7.</b> [[κατορθώνω]], [[επιτυγχάνω]] («ἔν τ' ἀγωνίοις ἀέθλοισι ποθεινὸν [[κλέος]] ἔπραξεν» — πέτυχε ένδοξη [[νίκη]] στους αγώνες, <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>8.</b> [[διαπραγματεύομαι]] (α. «[[πράττω]] εἰρήνην» β. «[[πράττω]] φιλίαν» γ. «οἱ πράξαντες πρὸς αὐτὸν τὴν λῆψιν τῆς πόλεως», <b>Θουκ.</b><br />δ. «τῷ γὰρ Ἱπποκράτει καὶ ἐκείνῳ τὰ Βοιώτια πράγματα ἀπό τινων ἀνδρῶν ἐν ταῖς πόλεσιν ἐπράσσετο»)<br /><b>9.</b> [[επιφέρω]] [[βλάβη]], [[προκαλώ]] [[συμφορά]], [[κάνω]] [[κακό]] («λεόντεσσιν ἀργοτέροις ἔπρασσεν φόνον», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>10.</b> [[εξεγείρω]], [[ξεσηκώνω]] («Ὀνήσιλος... [[ὅσπερ]] τὴν Κυπρίων ἀπόστασιν ἔπρηξε», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>11.</b> [[φονεύω]], [[εκτελώ]] κάποιον («ἔπρασσε δ' ἁπέρ νιν ὧδε θάπτει» — όπως τον αποτελείωσε, [[έτσι]] και τον έθαψε, <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>12.</b> [[καθιστώ]], [[κάνω]]<br /><b>13.</b> [[καταγίνομαι]], [[ασχολούμαι]] με [[κάτι]] (α. «σὺ μὲν τὰ [[σαυτῆς]] πράσσ' ἐμοὶ δὲ σὺ ξένε τ' αληθὲς εἰπε» — εσύ κάνε καλά τη δουλειά σου, σ' εμένα όμως, ξένε, να πεις την [[αλήθεια]], <b>Σοφ.</b><br />β. «ὡς ἂν πεπεισμένος [[μάλιστα]] πράττειν τὰ δέοντα», <b>Ξεν.</b><br />γ. «οὐδ' εὖ... οἰκοῦνται αἱ πόλεις [[ὅταν]] τὰ αὐτῶν ἕκαστοι πράττωσι», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>14.</b> [[πολιτεύομαι]], [[διοικώ]], [[άρχω]]<br /><b>15.</b> ([[κυρίως]] σχετικά με χρηματικό [[ποσό]]) [[απαιτώ]] και [[παίρνω]] από κάποιον (α. «πράσσει με τόκον» — μέ εξαναγκάζει να καταβάλω τόκο, <b>Αριστοφ.</b><br />β. «πράττειν τινὰ [[ἀργύριον]]» — [[απαιτώ]] και [[παίρνω]] χρήματα, <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>16.</b> (σχετικά με δημόσιες εισφορές ή δασμούς) [[εισπράττω]] («[[φόρον]] ἔπρησσον παρ' ἑκάστων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>17.</b> [[διεκδικώ]] («τοὐφειλομενον πράσσουσα Δίκη», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>18.</b> <b>μτφ.</b> [[παίρνω]] [[εκδίκηση]] («τὸν πατρὸς φόνον πράξαντα», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>19.</b> <b>παθ.</b> <i>πράττομαι</i><br />α) διενεργούμαι, διεξάγομαι [[κρυφά]] («εἴ τι μὴ ξὺν ἀργύρῳ ἐπράσσετ' [[ἐνθένδε]]», <b>Σοφ.</b>)<br />β) τελούμαι, [[γίνομαι]], [[συμβαίνω]] («φεῡ, φεῡ, πέπρακται», <b>Ευρ.</b>)<br />γ) καλούμαι να πληρώσω [[κάτι]] («ἐτύγχανε πεπραγμένος τοὺς φόρους», <b>Θουκ.</b>)<br />δ) (ο παθ. παρακμ. και υπερσ. με [[μέση]] σημ.) <i>πέπραγμαι</i> και <i>ἐπεπράγμην</i><br />[[λαμβάνω]] («εἰ μὲν ἐπεπράγμην τοῦτον τὴν [[δίκην]]» — εάν είχαν λάβει από αυτόν το επιδικασθέν [[ποσό]], <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>20.</b> (το αρσ. πληθ. της μτχ. ενεστ. ως ουσ.) <i>οἱ πράσσοντες</i> και <i>πράττοντες</i><br />προδότες<br /><b>21.</b> (το ουδ. πληθ. της μτχ. παθ. αορ. ως ουσ.) <i>τὰ πραχθέντα</i><br />τα γεγονότα, τα συμβάντα<br /><b>22.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πράσσω]] [[πολλά]]» — [[προσπαθώ]] με όλο μου το [[σθένος]] και τη [[δύναμη]]<br />β) «[[πράττω]] τὰ κοινά» ή «[[πράττω]] τὰ [[δημόσια]]» ή «[[πράττω]] τὰ [[πολιτικά]]» ή «[[πράττω]] τὰ τῆς πόλεως» — [[συμμετέχω]] στα κοινά, [[ασχολούμαι]] με τα [[δημόσια]] πράγματα, [[παίρνω]] [[μέρος]] στην [[πολιτική]] ζωή<br />γ) «εὖ πράττειν» — ως [[ευχή]] στις επιστολές<br />στ) «[[πράττω]] τι [[ὑπέρ]] τινος» — [[τελώ]], [[εκτελώ]] [[κάτι]] [[προς]] [[χάρη]] κάποιου ή ως [[εκπρόσωπος]] κάποιου («ἔπραξε δὲ [[ὑπὲρ]] τῆς πόλεως τὰ πάτρια τὰ πρὸς τοὺς θεούς», <b>Δημοσθ.</b>)<br />ζ) «πράττομαι τινά τι» — [[παίρνω]] από κάποιον για τον εαυτό μου («ἐκεῖνος πράττεται τοὺς παρ' αὑτοῦ σῑτον ἐξάγοντας τριακοστήν», <b>Δημοσθ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>πρᾱττω</i> ανάγεται στη δισύλλαβη [[ρίζα]] <i>per</i><i>ā</i>- «[[διακομίζω]], [[διέρχομαι]], [[διαπερνώ]]» (<b>πρβλ.</b> [[πέρνημι]], [[πείρω]], [[πέρα]]), με μηδενισμένο το πρώτο [[φωνήεν]] και απαθές το δεύτερο (<b>πρβλ.</b> <i>πραθῆναι</i>, [[πρᾶσις]], [[πράτης]], [[πρατός]]). Το ρ. [[πράσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πρά</i>-<i>κ</i>-<i>jο</i>) εμφανίζει άηχη ουρανική [[παρέκταση]] -<i>κ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[πρᾶξις]], [[πρακτήρ]]), [[αλλά]] και ηχηρή ουρανική [[παρέκταση]] -<i>γ</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>ἐ</i>-<i>πράγ</i>-<i>ην</i>, <i>πέ</i>-<i>πραγ</i>-<i>α</i>). Κατά τον ίδιο τρόπο με άηχη και ηχηρή ουρανική [[παρέκταση]] έχουν σχηματιστεί και τα ρ. [[πλήττω]] και [[πήγνυμι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πράγμα]], [[πράκτωρ]], [[πράξη]](-<i>ις</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[πράγος]], [[πρακτήρ]], [[πράκτης]], [[πρακτός]], [[πρακτύς]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[διαπράττω]], [[εισπράττω]], [[συμπράττω]], <i>συνεισπράττω</i><br /><b>αρχ.</b><br /><i>αναπράττω</i>, <i>αντιπράττω</i>, <i>εκπράττω</i>, [[επεισπράττω]], <i>καταπράττω</i>, <i>παραπράττω</i>, [[παρεισπράττω]], <i>προπράττω</i>, <i>προσπράττω</i>, <i>συνδιαπράττω</i>, <i>υπερπράττω</i><br /><b>νεοελλ.</b><br />[[προεισπράττω]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πράττω:''' Αττ. αντί [[πράσσω]].
}}
{{elnl
|elnltext=πράττω, ep. Ion. πρήσσω, Dor. en koinè πράσσω [~ πέρνημι, ~ πείρω] aor. ἔπραξα, Ion. aor. ἔπρηξα; aor. pass. ἐπράχθην; perf. πέπρᾱγα en πέπρᾱχα, Ion. inf. perf. πεπρηγέναι en πεπρηχέναι, plqperf. ἐπεπράγειν en ἐπεπράχειν; perf. med.-pass. πέπραγμαι, Ion. med.-pass. πέπρηγμαι, plqperf. med.-pass. (ἐ)πεπράγμην; fut. πράξω, Ion. fut. πρήξω, med.-pass. πράξομαι; voltooien, verrichten, doen met acc. voltooien, afleggen:; ῥίμφα πρήσσουσι κέλευθον snel leggen zij hun weg af Od. 13.83; ook met gen.: ἵνα πρήσσωμεν ὁδοῖο opdat we snel op weg gaan Il. 24.264. volbrengen, bereiken:; ἔπρηξας... Ἥρη, ἀνστήσασ’ Ἀχιλῆα je hebt met succes Achilles weer op de been gekregen, Hera Il. 18.357; bij Hom. vaak met ontk.: οὔ τι πρήσσει hij bereikt niets Il. 11.552; πρῆξαι δ’ ἔμπης οὔ τι δυνήσεαι maar je zult niet in staat zijn iets te bereiken Il. 1.562; οὐδέ τι ἔργον... πρήξει hij zal niets bereiken Od. 19.324; ἔπρασσε δ’ ἅπερ νιν ὧδε θάπτει zij (Clytaemnestra) deed dat, die hem (Agamemnon) zo begroef Aeschl. Ch. 440; ἔπραξεν οἷον ἤθελεν hij heeft bereikt wat hij wilde Soph. OC 1704; οὐδὲν ἂν ὧν νυνὶ πεποίηκεν ἔπραξεν dan zou hij niets bereikt hebben van wat hij nu gedaan heeft Dem. 4.5; ὅτι... πάντων ὧν δέονται πεπραγότες εἶεν παρὰ βασιλέως dat zij van de koning alles gedaan hadden gekregen waaraan zij behoefte hadden Xen. Hell. 1.4.2; π. τι παρὰ τῶν θεῶν ἀγαθόν iets goeds van de goden gedaan krijgen Isocr. 2.20; πέπρακται τοὖργον de taak is volbracht Aeschl. PV 75. tot stand brengen, bewerkstelligen, verrichten, doen:; τὴν ἀπόστασιν π. de opstand bewerkstelligen Hdt. 5.113.2; π. χάριν een dienst bewijzen Eur. El. 1133; met dubb. acc.: ἀγαθόν τι πρᾶξαι τὴν πόλιν iets goeds voor de stad verrichten Aristoph. Eccl. 108; π. εἰρήνην vrede tot stand brengen Dem. 3.7; π. φιλίαν vriendschap bevorderen Dem. 18.162; πράττων κάθοδον αὐτῷ terugkeer voor zichzelf bewerkstelligen Plut. Cic. 33.3. zich bezighouden met, doen:; σὺ μεν τὰ σαυτῆς πράσσε bemoei je met je eigen zaken Soph. El. 678; π. τὰ δέοντα zijn plicht doen Xen. Mem. 3.8.1; τὰ Ἀθηναίων π. de zaak van de Atheners behartigen Plat. Smp. 216a; π. τὰ πολιτικὰ πράγματα zich met staatszaken bezighouden Plat. Ap. 31d = τὰ τῆς πόλεως π. Lys. 16.20 = π. τὰ πράγματα Lys. 13.60; πολλὰ π. zich met van alles bemoeien Hdt. 5.33.4; abs. politiek bedrijven:; ἱκανωτάτω λέγειν τε καὶ πρασσειν bijzonder geschikt in spreken en politiek bedrijven Xen. Mem. 1.2.15; ptc. subst.: τὰ πρασσόμενα de acties Thuc. 4.121.1; τὰ πεπραγμένα de regelingen Thuc. 4.122.2; τὸ πραχθέν wat gedaan is Plat. Prot. 324b. zaken regelen, onderhandelen, met dat..; αὐτοῖς ἔπρασσον ὅπως τις βοήθεια ἥξει zij onderhandelden met hen opdat er enige hulp zou komen Thuc. 3.4.6; ook met πρός + acc. of εἰς + acc.:; ἔπραττε περὶ εἰρήνης hij onderhandelde over vrede Xen. Hell. 6.3.3; ongunstig samenzweren:; πρὸς ὃν ἔπραξαν οἱ προδιδόντες met wie de verraders hadden samengezworen Thuc. 2.5.7; π. δήμου κατάλυσιν voor de afschaffing van de democratie ageren And. 3.6; ἔπραττε Φιλίππῳ hij heulde met Philippus Dem. 9.59; ptc. subst.: οἱ πράσσοντες de samenzweerders Thuc. 4.113.1. laten betalen, invorderen:; ἀντίποινα π. genoegdoening krijgen Aeschl. Pers. 476; π. τοὐφειλόμενον de schuld invorderen Aeschl. Ch. 311; τί καὶ πράξεις με ὑπὲρ αὐτοῦ σύ; wat ga je mij dan voor hem laten betalen? Luc. 27.18; met dubb. acc..; αὐτοὺς... ἑκατὸν τάλαντα ἔπραξαν zij lieten hen honderd talenten betalen Hdt. 3.58.4; pass. belast worden, een aanslag krijgen (voor); met acc..; ὑπὸ βασιλέως... ἐτύγχανε πεπραγμένος τούς... φόρους hij was door de koning aangeslagen voor de afdrachten Thuc. 8.5.5; διπλοῦν πραττέσθω hij moet worden belast met het dubbele Plat. Lg. 921c; ook met παρά + gen.:; φόρον ἔπρησσον παρ’ ἑκάστων zij vorderden belasting van iedereen Hdt. 1.106.1; ook med. zich laten betalen, invorderen:; τοὺς ἔχοντας αὐτὰ Αἰγινήτας πρήσσεσθαι ἐκέλευον zij adviseerden ze hun geld op te eisen bij de inwoners van Aegina, die (de beelden) hadden Hdt. 5.84.1; een vonnis ten uitvoer brengen, subst. ptc.: οἱ πραττόμενοι de uitvoerders van vonnissen Aristot. Pol. 1322a15. intrans. het (goed of slecht) maken, er... aan toe zijn; met adv..; ὁ ναυτικὸς στρατὸς οὕτω ἔπρησσε zo ging het met de vloot Hdt. 6.44.3; van pers.:; εὖ π. succes hebben Hdt. 1.24.7; κακῶς π. pech hebben Aeschl. PV 265; καλῶς καὶ κακῶς πράσσειν meer en minder succes hebben Men. Epitr. 1098; κατὰ νόον π. het verwachte resultaat boeken Aristoph. Eq. 549; met adv. en acc. n.:; τὰ γεωργικὰ εὖ πράττειν succes hebben in de landbouw Xen. Mem. 3.9.15; met acc. n.:; καλὰ π. succes hebben Thuc. 6.16.5; δυστυχῆ π. ongeluk hebben Aeschl. Sept. 339; χείρω π. zich in een slechtere situatie bevinden Thuc. 7.71.1; ἵνα εἰδῆτε... τί πράσσω opdat jullie weten hoe het met mij gaat NT Eph. 6.21; met twee acc. n.. πάντα ἀγαθὰ πεπράγαμεν het is ons in alles goed gegaan Aristoph. Ran. 302; πάντα τοι πέπραγας οἷα χρὴ τὸν εὐτυχοῦντα je hebt alles bereikt wat een gelukkig mens toekomt Aristoph. Eq. 683.
}}