View source for σίδηρος

{{LSJ1
|Full diacritics=σίδηρος
|Medium diacritics=σίδηρος
|Low diacritics=σίδηρος
|Capitals=ΣΙΔΗΡΟΣ
|Transliteration A=sídēros
|Transliteration B=sidēros
|Transliteration C=sidiros
|Beta Code=si/dhros
|Definition=[ῐ], Dor. σίδᾱρος <span class="title">IG</span>42(1).102.61 (Epid., iv B.C.), etc.: ὁ; also ἡ, <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>923</span>: neut. σίδηρον, τό, Sch.D <span class="bibl">Il.4.151</span>, v.l. in <span class="bibl">Hdt.7.65</span> and <span class="bibl">Daimachus 4J.</span> (but prob. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> f.l. for [[σιδήριον]] in Gal.19.72, cf. Hsch. s.v. [[Ἀκίς]]): pl. σίδηρα <span class="bibl">Aret.<span class="title">SD</span>2.12</span>, <span class="bibl"><span class="title">EM</span>26.36</span>, Tz. (v. infr.): —<b class="b2">iron</b>, σ. πολιός <span class="bibl">Il.9.366</span>, <span class="bibl">Od.24.168</span>; ἰόεις <span class="bibl">Il.23.850</span>; μέλας <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span> 151</span>; αἴθων <span class="bibl">Il.4.485</span>, al.; πολύκμητος <span class="bibl">6.48</span>, al., cf. <span class="bibl">Od.9.393</span>; as an article of traffic, οἰνίζοντο . . Ἀχαιοί, ἄλλοι μὲν χαλκῷ, ἄλλοι δ' αἴθωνι σ. <span class="bibl">Il.7.473</span>; πλέων . . μετὰ χαλκόν· ἄγω δ' αἴθωνα σίδηρον <span class="bibl">Od.1.184</span>; <b class="b3">χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σ</b>., of treasures, <span class="bibl">Il.11.133</span>, al.; as a prize, <span class="bibl">23.261</span>,<span class="bibl">850</span>; <b class="b3">Σκύθης σ</b>., because brought from the Euxine, <span class="bibl">A. <span class="title">Th.</span>818</span>; <b class="b3">ὁ πόντιος ξεῖνος . . θηκτὸς σ</b>. ib.<span class="bibl">942</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> freq. as a symbol of <b class="b2">hardness</b> (cf. σιδήρεος <span class="bibl">1.2</span>), or of <b class="b2">stubborn force</b>, <span class="bibl">Il.20.372</span>, <span class="bibl">Od.19.494</span>; <b class="b3">ὀφθαλμοὶ ὡσεὶ κέρα ἕστασαν ἠὲ σ</b>. ib.<span class="bibl">211</span>; οὔ σφι λίθος χρὼς οὐδὲ σ. <span class="bibl">Il.4.510</span>; ἐκ σ. κεχάλκευται . . καρδίαν <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>123.4</span>, cf. <span class="bibl">S. <span class="title">Fr.</span>658</span>; ἦσθα πέτρος ἢ σ. <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>1279</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>666c</span>; also of <b class="b2">firmness, steadfastness</b>, <b class="b3">πέτρης ὅ γ' ἔχων νόον ἠὲ σ</b>. <span class="bibl">Mosch.4.44</span>, cf. <span class="bibl">Ach.Tat.5.22</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">anything made of iron, iron tool</b> or <b class="b2">implement</b>, for husbandry, <span class="bibl">Il.4.485</span>, cf. <span class="bibl">23.834</span>: also of weapons, <b class="b2">arrow-head</b>, <span class="bibl">4.123</span>; <b class="b2">sword</b> or <b class="b2">knife</b>, <span class="bibl">18.34</span>, <span class="bibl">23.30</span>; αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σ. <span class="bibl">Od. 16.294</span>, cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>966</span> (lyr.); <b class="b2">axe-head</b>, <span class="bibl">Od.19.587</span>: generally, <b class="b2">arms</b>, οἱ Ἀθηναῖοι σ. κατέθεντο <span class="bibl">Th.1.6</span>; ὅπλοις τε καὶ σιδήρῳ διώξειν <span class="title">OGI</span>532.25 (Galatia, i B.C.): also, <b class="b2">knife, sickle</b>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>387</span>: pl., <b class="b2">fishing-hooks</b>, <span class="bibl">Theoc.21.49</span>; <b class="b2">irons, fetters</b>, <span class="bibl">Aret.<span class="title">SD</span>2.12</span>, <span class="bibl">Tz.<span class="title">H.</span>13.302</span>; cf. [[σιδήριον]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> <b class="b2">place for selling iron, smithy</b> or <b class="b2">cutler's shop</b>, ἀγαγόντα εἰς τὸν σ. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.3.7</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0879.png Seite 879]] ὁ, dor. [[σίδαρος]], <b class="b2">Eisen</b>, Stahl; bei Hom. bes. mit den Beiworten [[πολιός]] und [[αἴθων]], auch πολύκμ ητος, u. bei Hes. O. 153 [[μέλας]]. Es fand unter allen Metallen dei den Griechen am spätesten allgemeinen Eingang, dah. bei Hom. viel seltner als [[χαλκός]]; Gegenstand des Tauschhandels, Od. 1, 184; vgl. Hes. O. 157; Pind. u. Tragg.: χαλκόν, [[σίδηρον]], ἄργυρον, χρυσόν τε, Aesch. Prom. 502; διέλαχον σφυρηλάτῳ Σκύθῃ σιδήρῳ κτημάτων παμπησίαν Spt. 817, Eisen für »Schwert«, κτείνοντ' αἴθωνι σιδήρῳ, Soph. Ai. 147; τέμνει σιδήρῳ πνεύματος διαῤῥοάς, Eur. Hec. 567; θηκτῷ σιδήρῳ [[δῶμα]] διαλαχεῖν, Phoen. 68: u. in Prosa überall: οἱ Ἀθηναῖοι τὸν σίδηρο κατέθεντο, Thuc. 1, 6, trugen keine Schwerter mchr; [[σίδηρος]] καὶ χαλκὸς πολέμων ὄργανα, Plat. Legg. XII, 956 a, u. öfter. Bei Xen. Hell. 3, 3, 7, ἀγαγὼν εἰς τὸν [[σίδηρον]], wird erklärt »auf den Eisenmarkt«. – Nic. Ther. 924 hat auch ἡ [[σίδηρος]] gebraucht. – Im plur. findet sich zuweilen τὰ σίδηρα. Vgl. [[σίδηρον]].
}}
{{ls
|lstext='''σίδηρος''': Δωρικ. σίδᾱρος, ὁ· [[ὡσαύτως]] θηλ., Νικ. Θηρ. 923· [[τύπος]] τις οὐδ. [[σίδηρον]] εὕρηται ὡς διάφορ. γραφ. παρ’ Ἡροδ. 7. 65, πρβλ. Σχόλ. Mi. εἰς Ἰλ. Δ. 151, πληθ. σίδηρα Ἀρετ. περὶ Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 12, Τζέτζ.· (ἴδε ἐν τέλ.)· - «σίδερο», Λατ. ferrum, πρῶτον παρ’ Ὁμ. [[μετὰ]] τοῦ ἐπιθ. [[πολιός]], Ἰλ. Ι. 366, Ὀδ. Ω. 168· [[ἰόεις]] Ἰλ. Ψ. 850· (σημειωτέον δὲ ὅτι τὰ [[πολιός]], ἰοειδὴς [[εἶναι]] ἐν χρήσει καὶ ἐπὶ τῆς θαλάσσης)· [[μέλας]] Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 150· [[ὡσαύτως]] [[αἴθων]] σ., [[ὅπερ]] φαίνεται ὅτι δηλοῖ ἐστιλβωμένον [[σίδηρον]], Ἰλ. Δ. 458, Ὀδ. Α. 184. Ἐπειδὴ ὁ [[σίδηρος]] εὑρίσκεται μόνον [[ἀνάμικτος]] μὲ ἄλλας ὕλας καὶ παρέχει δυσκολίας εἰς τὴν χώνευσιν, ὀψιμώτερον τῶν ἄλλων μετάλλων ἐχρησιμοποιήθη παρ’ Ἕλλησιν ἐν καθολικῇ χρήσει, Ἡσίοδ. ἔνθ’ ἀνωτ. (πρβλ. [[χαλκός]]). Ἐντεῦθεν καλεῖται [[πολύκμητος]], διὰ πολλοῦ κόπου κατεργαζόμενος, Ἰλ. Ζ. 48, Λ. 379, Μ. 133, Ὀδ. Φ. 10· ― ἀλλ’ ἤδη παρ’ Ὁμήρῳ ἐχρησίμευεν εἰς κατασκευὴν τῶν γεωργικῶν ἐργαλείων (ἴδε κατωτ. ΙΙ), καὶ ἐξ [[αὐτοῦ]] ἦτο κατεσκευασμένος ὁ [[ἄξων]] τῆς ἁμάξης τῆς Ἥρας, Ἰλ. Ε. 723· ― ἐγίνωσκον δὲ [[τότε]] καὶ τὸν τρόπον τῆς σκληρύνσεως τοῦ σιδήρου, Ὀδ. Ι. 391 κἑξ.. ([[ὥστε]] ὁ [[κύανος]] δυνατὸν νὰ [[εἶναι]] χάλυψ)· πρωΐμως δὲ ἦτο ἀντικείμενον ἐμπορίας, οἰνίζοντο ... Ἀχαιοὶ, ἄλλοι μὲν χαλκῷ, ἄλλοι δ’ αἴθωνι σ. Ἰλ. Η. 472· [[πλέων]] [[μετὰ]] χαλκὸν· ἄγω δ’ αἴθωνα [[σίδηρον]] Ὀδ. Α. 184, [[ἔνθα]] ἴδε Nitzsch· καὶ ἐλογίζετο βεβαίως [[πολύτιμος]], ἀφ’ οὗ παρείχετο [[μετὰ]] τοῦ χαλκοῦ καὶ χρυσοῦ εἰς πληρωμὴν λύτρων, Ἰλ. Ζ. 46, Κ. 338· τεμάχια [[αὐτοῦ]] ἐδίδοντο ὡς βραβεῖα, Ψ. 261, 850. [[Κατὰ]] τὸ πλεῖστον προήρχετο ἐκ τῶν βορείων καὶ ἀνατολικῶν μερῶν τοῦ Εὐξείνου, [[ὅθεν]]. [[Σκύθης]] σ. Αἰσχύλ. Θήβ. 817· καλεῖται ὁ [[πόντιος]] [[ξεῖνος]] [[αὐτόθι]] 942· πρβλ. χάλυψ. 2) [[πολλάκις]] φέρεται ὡς [[σύμβολον]] τῆς σκηρότητος (πρβλ. [[σιδήρεος]] 2), ἢ τῆς ἀκάμπτου δυνάμεως, Ἰλ. Υ. 372, Ὀδ. Τ. 494· ὀφθαλμοὶ [[ὡσεὶ]] κέρα ἕστασαγ’ ἠὲ σ. [[αὐτόθι]] 211· οὔ σφι [[λίθος]] χρὼς οὐδὲ σ. Ἰλ. Δ. 509· ἐκ σιδ. κεχάλκευται ... ψυχὰν Πινδ. Ἀποσπ. 88, πρβλ. Σοφ. Ἀποσπ. 573· [[ἦσθα]] [[πέτρος]] ἢ σ. Εὐρ. Μήδ. 1279, πρβλ. Πλάτ. Νόμ. 666C· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ στερεότητος, σταθερότητος, πέτρης [[νόος]] ἠὲ σ. Μόσχ. 4. 44, πρβλ. Ἀχιλλ. Τάτ. 5. 22. ΙΙ. ὡς τὸ Λατ. ferrum, τὸ ἐκ σιδήρου πεποιημένον, σιδηροῦν [[ἐργαλεῖον]], [[μάλιστα]] γεωργικόν, Ἰλ. Ψ. 834, πρβλ. Δ. 485· [[μάλιστα]] ἐπὶ ὅπλων, ἡ κεφαλὴ ἢ αἰχμὴ βέλους, Δ. 123· [[ξίφος]] ἢ [[μάχαιρα]], Σ. 34, Ψ. 30, Ὀδ. Π. 294, πρβλ. Εὐρ. Ὀρ. 966· κοπὶς πελέκεως, Ὀδ. Τ. 587· ― [[ὡσαύτως]] [[καθόλου]], ὅπλα, [[ὁπλισμός]], οἱ Ἀθηναῖοι [[σίδηρον]] κατέθεντο Θουκ. 1. 6· πρβλ. [[σιδηροφορέω]]· ― [[ὡσαύτως]], [[μάχαιρα]], [[δρέπανον]], Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 385· ἐν τῷ πληθ., ἄγκιστρα ἁλιευτικά, Θεόκρ. 21. 49· δεσμά, «σίδερα». Τζέτζ. 13. 302· πρβλ. [[σιδήριον]]. ΙΙΙ. [[τόπος]] [[ἔνθα]] πωλοῦνται ἀντικείμενα ἐκ σιδήρου, [[μαχαιροποιεῖον]], κτλ., Ξεν. Ἑλλ. 3. 3, 7. Ὁ Κούρτιος πρβλ. τὸ Σανσκρ. svid-itas (κεχωνευμένος, τετηκώς), svêd-ani (πλὰξ σιδήρου), Ἀρχ. Γερμαν. swêiz-an (frig…re), καὶ τὸ [[ὄνομα]] Swed-en (Σουηδία). Ἀλλὰ τὸ [[σίδηρος]] ὡς [[ὄνομα]] τοῦ γνωστοῦ μετάλλου ἀπαντᾷ μόνον ἐν τῇ Ἑλληνικῇ γλώσσῃ, πρβλ. χαλκὸς ἐν τέλει· καὶ περὶ τῆς ἱστορίας τῶν διαφόρων ὀνομάτων τοῦ μετάλλου τούτου ἴδε M. Müller Sc. of L. 2, σ. 230 κἑξ.
}}