View source for sui

{{Lewis
|lshtext=<b>sŭi</b>: (<br /><b>I</b> gen.), dat. sĭbī&#774;, acc. and abl. sē or sēsē, sing. and plur. (old dat. sĭbei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056; 1, 1180 et saep.: [[sibe]], ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the [[quantity]] of the [[final]] i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. [[sepse]] = se [[ipse]], Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32: [[semet]], Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. [[sense]] [Sanscr. sva-, svajam-, [[self]]; Gr. ἑ, ϝε, σφε (οὗ, οἷ, ἕ>); cf. [[suus]], old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of [[himself]], of herself, of itself, of [[themselves]]; one [[another]], [[each]] [[other]], etc.; him, her, it, [[them]]; and, as subj. of inf., he, she, it, [[they]] (on the [[use]] of se or [[sese]] in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem [[quid]] in [[alium]] fecisse ostendimus, ut [[puta]]: [[ille]] dicit se hoc [[illi]] fecisse; cum [[autem]] in se ipsum, [[tunc]] dicamus [[sese]], [[velut]]: dixit [[sese]] hoc sibi fecisse, [[Charis]]. 1, 15, p. 86 P.; [[but]] the [[distinction]] is not [[commonly]] observed; the [[two]] forms [[being]] used [[indifferently]], [[except]] [[that]] [[sese]] is preferred [[where]] [[there]] is [[emphasis]], [[especially]] at the [[beginning]] or [[end]] of a [[clause]], or in [[reference]] to a [[preceding]] [[ipse]];<br /> v. [[infra]]; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).<br /><b>I</b> Prop., as pron. reflex., of an [[object]] considered as receiving or [[affected]] by its [[own]] [[act]], [[himself]], herself, itself, [[themselves]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In all clauses, referring to the grammatical [[subject]] of the [[clause]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; As [[direct]] obj. of [[verb]]: dedistine [[gladium]], quī se occideret? Plaut. Trin. 1, 2, 92: artis eloquar quem ad modum se expediant, id. ib. 2, 1, 10: se in plagas conicere, id. ib. 2, 1, 12: [[numquam]] erit alienis [[gravis]] qui suis se concinnat levem, id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8: adplicat ad Chrysidis patrem se, id. ib. 5, 4, 22: si is posset ab eā [[sese]] avellere, id. Hec. 4, 1, 39: hi se ad nos adplicant, id. Heaut. 2, 4, 13: per eos, ne causam diceret, se eripuit, Caes. B. G. 1, 4: cum [[ferrum]] se inflexisset, id. ib. 1, 25: praecipites fugae [[sese]] mandabant, id. ib. 2, 24: si se telo defenderet [[fur]], Cic. Mil. 3, 9: Catoni licuit Tusculi se in otio delectare, id. Rep. 1, 1, 1: [[solum]] [[igitur]] [[quod]] se ipsum movet, [[numquam]] ne moveri [[quidem]] desinit, id. ib. 6, 25, 27: [[statim]] [[homo]] se erexit, id. Rosc. Am. 22, 60: majores acceperamus se a Gallis [[auro]] redemisse, Liv. 22, 59, 7: in montem [[sese]] recipere, Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63: ad inpedimenta se conferre, Caes. B. G. 1, 26: [[sese]] alicui ad [[pedes]] proicere, id. ib. 1, 31: se gerere, to [[behave]], Cic. Agr. 2, 19, 53: sic se res habet, ut, etc., id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.: [[quod]] [[uxor]] sua ex fico se suspendisset, Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by [[ipse]], nom.: hic se ipsus fallit, Ter. And. 3, 2, 15: ut se [[ipse]] diliget, Cic. Fin. 2, 11, 33: [[ipse]] [[enim]] se [[quisque]] diligit, id. Lael. 21, 80: ita non [[modo]] superiores, sed [[etiam]] se [[ipse]] correxerat, id. Or. 52, 176: omne [[animal]] se ipsum diligit, id. Fin. 5, 9, 24: [[neque]] [[prius]] vim adhibendam putaverunt, [[quam]] se [[ipse]] indicasset, Nep. Paus. 4, 3: [[miles]] se [[ipse]] interfecit, Tac. H. 3, 51; 4, 11: ne, ignorando regem, [[semet]] [[ipse]] aperiret [[quis]] esset, Liv. 2, 12, 7: nec [[sese]] ipsi gravant, Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.: inperator qui se ipsum non continet, Cic. Imp. Pomp. 13, 38: [[quid]] est [[enim]] se ipsum colligere, [[nisi]], etc., id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53: ut [[quidam]] imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent, id. N. D. 2, 3, 10: [[quod]] si se ipsos [[illi]] nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt, id. Phil. 2, 44, 114: admovisse [[semet]] ipsos lateri suo, Curt. 7, 1, 14: gladio se ipsam transfixit, Vell. 2, 26, 3.—In gerund. [[construction]]: ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant, Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34: principes sui conservandi causā profugerunt, Cic. Cat. 1, 3, 7: maximam causam ad se inundandam [[terra]] praestabit, Sen. Q. N. 3, 29, 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; As [[indirect]] obj.: [[animo]] servit, non sibi, Plaut. Trin. 2, 2, 27: [[sapiens]] ipsus fingit fortunam sibi, id. ib. 2, 2, 84: ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi, id. Mil. 3, 1, 126: nil aliud [[nisi]] [[quod]] sibi soli placet consulit, id. Trin. 2, 3, 4: quaerunt sibi liberos, id. Ps. 1, 1, 21: [[aurum]] habeat sibi, id. Mil. 4, 2, 108: illum multae sibi expetessunt, id. ib. 4, 6, 16: tum me convivam [[solum]] abducebat sibi, Ter. Eun. 3, 1, 17: non sibi soli postulat, etc., id. ib. 3, 2, 27: [[nunc]] sibi uxorem expetit, id. And. 3, 2, 40: is sibi legationem ad civitates suscepit, Caes. B. G. 1, 3: [[neque]] sibi homines feros temperaturos existimabat, [[quin]] exirent, etc., id. ib. 1, 33: hoc sibi [[nomen]] adrogare, Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9: [[alia]] sunt [[tamquam]] sibi [[nata]], id. Fin. 3, 19, 63: proposita sibi morte, id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31: ne, [[illo]] cunctante, Numidae sibi consulant, Sall. J. 62, 1: ut populum Romanum sibi desumerent hostem, Liv. 7, 20, 5: [[Turnus]], praelatum sibi advenam [[aegre]] [[patiens]], id. 1, 2: petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret, Curt. 8, 1, 9: [[nemo]] sibi [[tantummodo]] errat, Sen. Vit. Beat. 1, 4: locum sibi ad formam sui exsculpsit, id. Q. N. 4, 3, 4.—With [[ipse]]: [[ipse]] tantos sibi [[spiritus]] sumpserat, Caes. B. G. 1, 33 fin.: nec ipsi sibi [[exemplo]] sunt, Cic. Lael. 21, 80: [[iste]], [[quasi]] praedā sibi advectā, ducit, id. Verr. 2, 5, 25, § 64: [[Junius]] necem sibi [[ipse]] conscivit, id. N. D. 2, 3, 7: voluntarium non sibimet [[ipse]] [[solum]], sed [[etiam]] funeri suo [[exilium]] indixit, Liv. 39, 52, 9: [[proinde]] consulant sibi ipsi, Just. 16, 4, 15: [[avaritia]], quae [[quicquid]] omnibus abstulit, sibi ipsi neget, Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; After substt., adjj., etc.: [[omnino]] est [[amans]] sui [[virtus]], Cic. Lael. 26, 98: ut [[sit]] sui [[similis]], Plaut. Trin. 2, 2, 7: omnem naturam esse servatricem sui, Cic. Fin. 5, 9, 26: cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui, id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: [[nihil]] [[malo]] [[quam]] et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2: habetis ducem memorem vestri, oblitum sui, Cic. Cat. 4, 9, 19: [[potens]] sui, Hor. C. 3, 29, 41: [[nihil]] est tam [[incontinens]] sui, Sen. Q. N. 3, 30, 6: [[quod]] sibi obsit, [[quia]] [[sit]] sibi [[inimicus]], Cic. Fin. 5, 10, 28: [[inimicus]] [[ipse]] sibi putandus est, id. ib.: cum ipsi homines sibi sint per se cari, id. ib. 5, 13, 38: [[Medus]] [[infestus]] sibi, Hor. C. 3, 8, 19: crescit [[indulgens]] sibi [[hydrops]], id. ib. 2, 2, 13; cf.: nec [[enim]] utilius [[quicquam]] est [[quam]] sibi utilem fieri, Sen. Ben. 1, 11, 5: Campanus se digna probra in insontem jacere, Liv. 25, 18, 8: ([[mundus]]) se [[ipse]] consumptione alebat sui, Cic. Univ. 6: cum [[multa]] adsoleat [[veritas]] praebere vestigia sui, Liv. 40, 54, 8: [[caecus]] [[amor]] sui, Hor. C. 1, 18, 14: sui [[contemptor]], Quint. 12, 1, 20: in spem sui bonam adducitur, Sen. Ira, 2, 21, 3: (aër) imā sui parte [[maxime]] [[varius]] est, id. Q. N. 2, 11, 1: ipsa ([[virtus]]) [[pretium]] sui, id. Vit. Beat. 9, 4: [[neque]] est [[quod]] existimes illum vilem sibi fuisse: [[pretium]] se sui fecit, id. Ben. 1, 9, 1: [[saepe]] [[taedio]] laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi, Curt. 5, 9, 7: [[nemo]] non [[benignus]] est sui judex, Sen. Ben. 2, 26, 1: Romanus in ipso [[fine]] vitae [[vindex]] sui exstitit, Val. Max. 3, 2, 11: equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat, id. 2, 2, 9; cf. [[with]] [[ipse]]: [[utpote]] ipsā sui appellatione virorum majestati [[debitum]] a feminis reddens honorem, id. 2, 1, 7. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With prepp.: qui admisit in se culpam, Plaut. Trin. 1, 2, 6: culpam ut ab se segregent, id. ib. 1, 2, 42: segregat ab se [[omnis]], id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62: me ad se deduxit, id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6: quae me non excludit ab se, sed [[apud]] se occludet domi, id. Men. 4, 2, 108: habet aliud ([[negotium]]) [[magis]] ex se et majus, Ter. And. 5, 4, 51: et fingunt quandam [[inter]] se [[nunc]] fallaciam, id. ib. 1, 3, 15: duxit [[secum]] virginem, id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18: ex se generare, Quint. 1, 1, 36: — pro se [[quisque]] = [[unusquisque]], [[every]] one, [[each]] one [[singly]], etc., freq. in Livy (cf. [[suus]], II. D. 2.): Pro se [[quisque]] id [[quod]] [[quisque]] potest ... Edit, Plaut. Am. 1, 1, 76: pro se [[quisque]] [[alius]] agnum inmolabat, [[alius]] pullum, Sen. Q. N. 4, 6, 2: pro se [[quisque]] [[sedulo]] Faciebant, Ter. Heaut. 1, 1, 74: cum pro se [[quisque]] tenderet ad portas, Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59; 2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt, Caes. B. G. 1, 5 fin.: exercitum [[ante]] se mittit, id. ib. 1, 21: [[supra]] se collocare, id. ib. 1, 24: ex materiā in se omnia recipiente [[mundum]] [[factum]] esse, Cic. Ac. 2, 37, 118: litteras ad se ab [[amico]] missas protulit, id. Phil. 2, 4, 7: praedam [[prae]] se agentes, Liv. 5, 45; 38, 21: [[quam]] (rem publicam) [[exercitus]], [[quantum]] in se fuit, prodebat, id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. [[infra]], II. B. 2.): quibus poterat sauciis ductis [[secum]], Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.: nam dicere [[apud]] eum de facinore ... cum per se ipsum consideres, [[grave]] est, Cic. Deiot. 2, 4: non [[quia]] per se [[beatum]] est [[malo]] caruisse, Sen. Q. N. 1, prol. 6. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With inf. [[pass]]. in obj.-[[clause]]: ne [[quis]] se aut suorum aliquem praetermissum queratur, Cic. Rep. 1, 1, 1: quibus (nominibus) illae res publicae [[sese]] appellari velint, id. ib. 1, 33, 50: qui se [[minus]] timidos existimari volebant, Caes. B. G. 1, 39, 6.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>6</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; As [[predicate]] ( = [[suus]], II. B. 2. δ;> [[very]] [[rare]]): [[quisquis]] est [[deus]], si [[modo]] est [[alius]] ... [[totus]] est sensuus, [[totus]] visuus, [[totus]] audituus, [[totus]] animae, [[totus]] animi, [[totus]] sui, in his [[own]] [[power]], [[independent]], Plin. 2, 7, 5, § 14. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Referring to a [[logical]] [[subject]], [[other]] [[than]] the grammatical subj. of the [[clause]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To a [[definite]] subj.: [[neque]] [[praeter]] se [[umquam]] ei servos fuit, Plaut. Capt. 3, 4, 48: hunc aiebant indignum civitate ac [[sese]] vivere, id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis; quem [[turpiter]] se ex fugā recipientem ne [[qua]] [[civitas]] recipiat, etc., Caes. B. G. 7, 20 fin.: reliquos [[sese]] convertere cogunt, id. B. C. 1, 46: multis [[illi]] in urbibus reficiendi se et curandi [[potestas]] fuit, Cic. Phil. 9, 3, 6: [[cur]] his persequendi juris sui adimis potestatem, id. Div. in Caecil. 6, 21: cum [[nihil]] [[sit]] periculosius [[quam]] [[spatium]] confirmandi [[sese]] Antonio dari, id. Fam. 10, 33, 5: tantam ingenuit animantibus conservandi sui [[natura]] custodiam, id. N. D. 2, 48, 124: [[neque]] sui colligendi hostibus facultatem relinquunt, Caes. B. G. 3, 6: ut [[quam]] minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur, id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16: Gallica [[acies]] nullum [[spatium]] respirandi recipiendique se dedit, Liv. 10, 28, 11: nec raptis aut [[spes]] de se [[melior]] aut [[indignatio]] est [[minor]], id. 1, 9, 14: Faustulo [[spes]] fuerat regiam stirpem [[apud]] se educari, id. 1, 5, 5: [[proelium]] cum fiduciā sui [[commissum]] est, id. 7, 33, 5; 10, 14, 17: detecta [[fraus]] cautiores Thyreensis fecit: [[dato]] [[responso]], nullam se novam societatem accepturos, etc., id. 36, 12, 8: patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc., id. 32, 7, 11: jusso [[magistro]] equitum abdicare se magistratu, id. 4, 35; 22, 33, 12: haec cum [[apud]] timentes sibimet ipsos increpuissent, id. 6, 37, 1: ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem [[monitus]], id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.: signa [[peditum]], [[prae]] se habentium [[scuta]], id. 38, 21, 3: invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes, id. 6, 9, 7: exire [[enim]] sua [[secum]] efferentibus jussis [[primum]] [[arma]] ademit, id. 43, 18, 11; cf. § 10: quos in numerum pecorum redegit [[ignoratio]] sui, Sen. Vit. Beat. 5, 2: [[quia]] nullum illis sui [[regimen]] est, id. Ep. 94, 67: [[inter]] se [[nihil]] inlicitum, Tac. H. 5, 5; 1, 64: [[quasi]] objurgatio sui est, Quint. 11, 3, 49.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[indefinite]] subj.: deforme est de se ipsum praedicare, Cic. Off. 1, 38, 137: posse [[enim]] liberalitate uti non spoliantem se patrimonio [[nimirum]] est pecuniae [[fructus]] [[maximus]], id. ib. 2, 18, 64: non arbitrari [[sese]] scire [[quod]] nesciat, id. Ac. 1, 4, 16: cui proposita [[sit]] [[conservatio]] sui, id. Fin. 5, 13, 37: sic amicitiae ... effectrices sunt voluptatum tam amicis [[quam]] sibi, id. ib. 1, 20, 67: [[amare]] ... [[etiam]] si ad se ex iis [[nihil]] redeat, id. ib. 2, 24, 78: (judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat, id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139: ut, quanti [[quisque]] se faciat, tanti fiat ab amicis, id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.: si [[nullus]] ex se [[metus]] aut [[spes]], Tac. A. 2, 38: [[ceterum]] et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae [[vices]], Quint. 9, 2, 14: sibi servire gravissima est [[servitus]], Sen. Q. N. 3, praef. 17: [[quam]] [[multa]] sunt vota, quae [[etiam]] sibi fateri [[pudet]], id. Ben. 6, 38, 5: nec haec [[vilitas]] sui est, id. Clem. 1, 3, 4: [[culpa]] est, immiscere se rei ad se non pertinenti, Dig. 50, 17, 36: [[profecto]] est supplicio se liberare tam [[facile]] [[quam]] [[supplicium]] perpeti, Val. Max. 3, 2, 6.<br /><b>II</b> Hence, in [[dependent]] clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., [[with]] reflex. [[reference]], him, her, it, [[them]]; he, she, [[they]], etc.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen., of an obj. indentified [[with]],<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; The gram. subj. of the [[principal]] [[clause]]: qui [[omnis]] se [[amare]] [[credit]], quemque aspexerit, Plaut. Mil. 4, 9, 14: [[illa]] [[mulier]] lapidem silicem subigere ut se amet, potest, id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46: orare jussit, si se [[ames]], jam ut ad [[sese]] venias, Ter. And. 4, 2, 4: ait, si ... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam, id. Eun. 1, 2, 61: timet animum amicae se [[erga]] ut [[sit]] suae, id. Heaut. 1, 2, 15: utrumque jussit interfici, alterum, [[quia]] viam demonstravisset interimendi sui, Cic. Tusc. 5, 20, 60: qui precabantur, ut sibi sui [[liberi]] superstites essent, id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42: ne [[ipse]] [[quidem]] suā tantā eloquentiā mihi persuasisset, ut se dimitterem, id. Or. 28, 100: impetrat a senatu, ut [[dies]] sibi prorogaretur, id. Verr. 2, 1, 38, § 98: hunc sibi ex [[animo]] [[scrupulum]], qui se [[dies]] noctisque stimulat, ut evellatis, postulat, id. Rosc. Am. 2, 6: [[Iccius]] nuntios ad eum mittit, [[nisi]] [[subsidium]] sibi submittatur, Caes. B. G. 2, 6 fin.: quos cum [[apud]] se conspexisset ... [[quid]] ad se venirent, id. ib. 1, 47: mittit, qui petant [[atque]] orent, ut sibi subveniat, id. B. C. 1, 17: Scipionem [[Hannibal]] eo ipso, [[quod]] [[adversus]] se dux [[lectus]] esset, praestantem virum credebat, Liv. 21, 39, 8: [[Pausanias]] orare coepit, ne se prodiret, Nep. Paus. 8, 6: cum ejus principes animadvertisset timere, ne [[propter]] se [[bellum]] eis Lacedaemonii indicerent, id. Them. 8, 3: [[Ubii]] legatos mittunt, qui doceant ... [[neque]] ab se fidem laesam, Caes. B. G. 6, 9: tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat [[clamor]], etc., Liv. 2, 55, 6: transfugit, patris in se saevitiam conquerens, id. 1, 53, 5: praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant, Sall. J. 61, 1: navigia [[sarcina]] depressa [[parum]] ostendunt non aquam sibi resistere? Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated [[with]] a [[principal]] [[clause]]: [[Nicias]] [[vehementer]] tuā sui memoriā delectatur, Cic. Att. 13, 1, 3: [[nihil]] est appetentius similium sui, id. Lael. 14, 50: [[Pompeius]] facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29: praefectum in se ruentem [[trans]] fixit, Curt. 4, 16, 23: rediere cum legatis ad redimendos [[sese]] missis, Liv. 22, 59, 18: potestatem omnibus adeundi sui fecit, Suet. Tib. 40: Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit, id. Calig. 1: [[quam]] si di inmortales potestatem visendi sui faciant, Sen. Clem. 1, 19, 9: ([[terra]]) non potest tam [[multa]] tantoque se ipsā majora nutrire, [[nisi]], etc., id. Q. N. 6, 16, 3.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of an obj. indentified [[with]] a [[logical]] subj., [[other]] [[than]] the gram. subj. of the [[leading]] [[clause]]: a Caesare [[valde]] liberaliter invitor, sibi ut sim [[legatus]], Cic. Att. 2, 18, 3: horum unum quidque ... a se [[potius]] [[quam]] ab adversariis [[stare]] demonstrabitur, id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44: nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, [[quod]] se meā sententiā reges appellaverim, id. Fam. 9, 15, 4: testem rei publicae relinquere, meae perpetuae [[erga]] se voluntatis, id. ib. 1, 4, 10: quos non tam ulcisci [[studeo]] [[quam]] sanare sibi ipsos, id. Cat. 2, 8, 17: quo ex [[oppido]] cum legati ad eum venissent [[oratum]], ut sibi ignosceret, Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5: cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistulā de se esse [[scriptum]], Nep. Paus. 4, 1: cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit, Tac. H. 1, 64. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the [[person]] to whom [[they]] are ascribed.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; As subj. or obj., [[direct]] or [[indirect]], [[with]] inf.: quos [[Hannibal]] misit astrictos jure jurando se redituros esse, [[nisi]], etc., Cic. Off. 1, 13, 40: [[Postumius]] mihi nuntiavit ... se a Marcello ad me [[missum]] esse, id. Fam. 4, 12, 2: qui dixisse fertur a se [[visum]] esse Romulum ... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle [[delubrum]] fieret: se deum esse, id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.: nuntium mittit ... [[sese]] [[diutius]] sustinere non posse, Caes. B. G. 2, 6 fin.: [[Divitiacus]] Caesarem obsecrare coepit ... scire se [[illa]] esse vera, nec quemquam ex eo [[plus]] [[quam]] se doloris capere ... [[sese]] [[tamen]] amore fraterno commoveri, id. ib. 1, 20: unum se esse, qui, etc. ... ob eam rem se ex civitate profugisse, id. ib. 1, 31: haec sibi esse curae, id. ib. 1, 40: non [[sese]] Gallis, sed Gallos sibi [[bellum]] intulisse, id. ib. 1, 44: ipsos se [[inter]] multitudinem militum occultasse, id. ib. 7, 38: sensit [[Themistocles]], si eo pervenisset, sibi esse pereundum, Nep. Them. 8, 6: [[dato]] [[responso]] (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos, Liv. 36, 12, 8.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[subordinate]] clauses, questions, exhortations, etc., [[with]] subj.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> In gen.: qui abs te taciti requirunt, [[cur]] sibi hoc oneris imposueris, [[cur]] se potissimum delegeris, Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30: conclamavit, [[quid]] ad se venirent? Caes. B. G. 1, 47: unum petere ac deprecari ... ne se armis despoliaret, id. ib. 2, 31: ad quos cum [[Caesar]] nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi [[bellum]] intulissent, sibi dederent, id. ib. 4, 16: [[cur]] sui [[quicquam]] esse imperii [[trans]] Rhenum postularet? id. ib.: [[Cicero]] respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur, id. ib. 5, 41: [[Veneti]] legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat, id. ib. 7, 4: rex [[ignarus]] quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent, Liv. 23, 39: hac [[necessitate]] [[coactus]], domino [[navis]], qui [[sit]], aperit, [[multa]] pollicens, si se conservasset, Nep. Them. 8, 6: legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum [[secum]] haberent sibique dederet (for [[secum]], v. I. A. 4. [[supra]]), id. Hann. 12, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> Esp., in [[subordinate]] clauses (sub-[[oblique]]), [[with]] subj. expressing the [[assertion]] or [[view]] of the [[person]] reported as [[speaking]]: magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret, Caes. B. G. 1, 36: [[quod]] sibi [[Caesar]] denuntiaret, id. ib.: sed eo deceptum, [[quod]] [[neque]] [[commissum]] a se intellegeret, quāre timeret, id. ib. 1, 14: [[quod]] nec [[paratus]] ... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc., Liv. 35, 44, 3: [[Ambiorix]] [[locutus]] est, ... sua esse ejusmodi imperia, ut non [[minus]] haberet juris in se [[multitudo]], [[quam]] [[ipse]] in multitudinem, Caes. B. G. 5, 27: [[Divitiacus]] ait, ... nec quemquam ex eo [[plus]] [[quam]] se doloris capere, [[propterea]] [[quod]] per se crevisset, id. ib. 1, 20: eos incusavit, [[quod]] sibi quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40: [[decima]] [[legio]] Caesari gratias egit, [[quod]] de se optimum judicium fecisset, id. ib. 1, 41: doluisse se, [[quod]] populi Romani [[beneficium]] sibi extorqueretur, id. B. C. 1, 9: tum ei dormienti eundem [[visum]] esse rogare ut, [[quoniam]] sibi [[vivo]] non subvenisset, etc., Cic. Div. 1, 27, 57: Scipionem [[Hannibal]] eo ipso, [[quod]] [[adversus]] se dux potissimum [[lectus]] esset, praestantem virum credebat, Liv. 21, 39, 8: [[Pausanias]] orare coepit ... [[quod]] si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum, Nep. Paus. 4, 6: [[neque]] [[prius]] vim adhibendam putaverunt, [[quam]] se [[ipse]] indicasset, id. ib. 4, 3: [[Caesar]] legatos cum his mandatis mittit, Quoniam ... hanc sibi populoque Romano gratiam referret, Caes. B. G. 1, 35: nos esse iniquos, [[quod]] in suo jure se interpellaremus, id. ib. 1, 44: [[neque]] ipsos in his contentionibus, quas [[Aedui]] [[secum]] habuissent, usos esse, etc., id. ib.: maximae sibi laetitiae esse praedicavit, [[quod]] aliquos [[patria]] sua se meliores viros haberet, Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely [[with]] indic. [[when]] the [[author]] asserts the [[action]] as a [[fact]]: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat [[clamor]], etc. ( = eo; cf. [[infra]], C.), Liv. 2, 55, 6.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>C</b> Without reflex. [[reference]], = an [[oblique]] [[case]] of is or [[ipse]] (in the [[best]] [[prose]] [[rare]], and [[mostly]] [[where]] the [[conception]] of the orat. obliq. is suggested by the context; cf. B. 2. b. [[supra]]): i, seis, jube transire huc [[quantum]] possit, se ut videant domi Familiares ( = eam), Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6: me misit [[miles]] ad Eam ... ut [[hinc]] in Elatiam [[hodie]] [[eat]] [[secum]] semul, id. Bacch. 4, 2, 9: ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit, id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35; 3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem, id. Trin. 1, 2, 122: ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se [[argentum]] auferam, id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123: dicit capram, [[quam]] dederam servandam sibi, etc., id. Merc. 2, 1, 15: unum hoc [[scio]], esse meritam, ut [[memor]] esses sui, Ter. And. 1, 5, 46: cum [[Epaminondas]] accusatur, [[quod]] ei, qui sibi ex lege [[praetor]] successerat, exercitum non tradiderit, Cic. Inv. 1, 33, 55: et se ipsum nobis, et eos, qui [[ante]] se fuerunt, in [[medio]] posuit, id. ib. 2, 2, 7 ([[but]] B. and K. bracket se): [[Dexo]] hic, quem videtis, non quae [[privatim]] sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat, id. Verr. 2, 5, 49, § 128: [[postea]] [[quam]] exposuit quae sibi videbantur, id. Div. 1, 54, 122 (dub.; B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, [[nihil]] te recordari de se, id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se): quem [[Caesar]], ut erat de se [[meritus]], donatum pronuntiavit, Caes. B. C. 3, 53: [[Caesar]] Rhenum transire constituit ... [[quod]] auxilia [[contra]] se Treveris miserant, id. B. G. 6, 9 init.: [[Metellus]] ... in eis urbibus, quae ad se defecerant ... praesidia inponit, Sall. J. 61, 1; 66, 1: [[Bocchus]] flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant, id. ib. 103, 2: statuit urbis, quae ... adversum se opportunissimae erant, circumvenire, id. ib. 88, 4: [[ipse]] ... ex perfugis cognitis ... qui cum eo (Scipione) [[bellum]] [[contra]] se gerebant, Hirt. B. Afr. 8 fin.: vel [[quia]] nil rectum, [[nisi]] [[quod]] placuit sibi, ducunt, Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82: [[centum]] boves militibus [[dono]] dedit, qui [[secum]] fuerant, Liv. 7, 37, 3; 8, 35: Hannibalem angebat, [[quod]] [[Capua]] pertinacius oppugnata ab Romanis [[quam]] [[defensa]] ab se ... animos averterat, id. 26, 38, 1: [[alter]] [[victus]] fratrum [[ante]] se strage, id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.; 7, 6, 12: [[Caesar]] ... omnibus qui [[contra]] se [[arma]] tulerant, ignovit, Vell. 2, 56, 1: [[quamquam]] obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante ... [[tamen]] omnia subegit, Suet. Caes. 34: cujus [[rector]] [[circa]] se dimicans occubuerat, id. Tib. 4: [[quod]] eos coëgit superare Lacedaemonios, quos [[ante]] se [[nemo]] [[ausus]] fuit aspicere, Nep. Epam. 8, 3 (cf.: [[ante]] illum, id. Iphic. 1, 3): quae nox sibi proxima venit, [[insomnis]], Luc. 5, 805.<br /><b>III</b> Pron. recipr., [[each]] [[other]], one [[another]]: nam cum esset Praenestinis nuntiatum ... patres ac plebem in [[semet]] ipsos versos, Liv. 6, 28, 1; so [[very]] [[rare]], [[except]] in [[phrase]]: [[inter]] se, one [[another]], [[each]] [[other]], [[mutually]], reciprocally, = ἀλλήλους ([[prop]]. [[between]] or [[among]] [[them]], [[among]] [[themselves]], [[hence]] no ellips. of [[another]] se is to be [[assumed]]; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt [[ilico]] Osculari [[atque]] amplexari [[inter]] se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120: [[video]] eos [[inter]] se [[amare]], Ter. Ad. 5, 3, 42: [[neque]] [[solum]] colent [[inter]] se ac [[diligent]] (cf. [[ante]]: [[alter]] ab altero postulabit), Cic. Lael. 22, 82: Cicerones pueri amant [[inter]] se, id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122: [[inter]] se adspicere, id. Cat. 3, 5, 13: [[inter]] se congruere, id. Rosc. Am. 22, 62: complecti [[inter]] se milites coepisse, Liv. 7, 42, 6: ut [[neque]] [[inter]] se contingant [[trabes]], Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21: [[inter]] se [[nondum]] [[satis]] noti, Liv. 21, 39, 7: [[populus]] et [[senatus]] Romanus [[placide]] modesteque [[inter]] se rempublicam tractabant, Sall. J. 41, 2: [[bellum]] summā [[inter]] se contentione gerere, Cic. Rep. 1, 16, 25: cum [[inter]] se timerent, Nep. [[Dion]], 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec [[inter]] se [[quam]] repugnent, [[contradict]] one [[another]], Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be [[inconsistent]] [[with]] itself; v. Krebs, Antibarb. p. 1018): [[inter]] se differre, Caes. B. G. 1, 1: [[cur]] legendi sint, [[nisi]] ipsi [[inter]] se, qui [[idem]] sentiunt, non [[intellego]], by one [[another]], Cic. Tusc. 2, 3, 8: quosdam [[inter]] se [[similis]], id. Ac. 2, 17, 55: res [[inter]] se similes, Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.: adhaesitationes atomorum [[inter]] se, Cic. Fin. 1, 6, 19: quae res eos in [[bello]] [[inter]] se habuit, Sall. J. 79, 3; cf.: auxerant [[inter]] se opinionem, [[their]] [[mutual]] [[regard]], Liv. 21, 39, 9.—Pleon.: vitam [[inter]] se utriusque [[conferte]], Cic. Rosc. Com. 7, 20: compositis [[inter]] se rebus, Sall. J. 66, 2: vitatur duriorum [[inter]] se [[congressus]], Quint. 11, 3, 35.—Of [[local]] [[relation]]: duas insulas propinquas [[inter]] se, Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3: [[postquam]] [[haud]] [[procul]] [[inter]] se erant, id. ib. 53, 7: [[haud]] [[longe]] [[inter]] se [[castra]] facere, id. ib. 55, 6 ([[inter]] se, [[without]] recipr. [[reference]],<br /> v. [[supra]], I. A. 4.).<br /> Idiomatic uses.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Se, [[with]] prepp., one's [[house]], [[home]]; [[mostly]] ad se, [[apud]] se, to or at one's [[house]], [[home]], at [[home]]: quae me non excludet ab se, sed [[apud]] se occludet domi, Plaut. Men. 4, 2, 108: [[postquam]] in [[aedis]] me ad se deduxit domum, id. Mil. 2, 1, 43: me ad se ad [[prandium]], ad cenam vocant, id. ib. 3, 1, 118: [[intro]] nos vocat ad [[sese]], [[tenet]] [[intus]] [[apud]] se, Lucil. ap. [[Charis]]. p. 86 P.: L. [[Caesar]], ut veniam ad se, rogat, Cic. Att. 15, 4, 5: qui a me petierit ut [[secum]] et [[apud]] se essem [[cottidie]], id. ib. 5, 6, 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Trop.: num [[tibi]] videtur esse [[apud]] [[sese]]? in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Sibi pleonast. as dat. of the [[interested]] [[person]]: [[ipse]] [[autem]] [[Ariovistus]] [[tantus]] sibi [[spiritus]] sumpserat, Caes. B. G. 1, 33 fin.: tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat, Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. [[supra]]. So esp. freq. in expressions of [[surprise]] or [[abrupt]] questions ([[commonly]], [[but]] [[loosely]] called a dat. ethic.): [[quid]] sibi vult [[pater]]? [[cur]] simulat? Ter. And. 2, 3, 1: [[quid]] sibi hic [[vestitus]] quaerit? id. Eun. 3, 5, 10: hostes [[admiratio]] cepit, [[quidnam]] sibi [[repentinus]] [[clamor]] vellet, Liv. 44, 12, 1: [[quid]] [[ergo]] sibi vult [[pars]] altera orationis? id. 40, 12, 14: mirantes, [[quid]] sibi vellet, id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12; 32, 25, 10: pro deum fidem [[quid]] [[vobis]] vultis? id. 3, 67, 7. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>C</b> Sibi [[with]] [[suus]], emphasizing the [[idea]] of [[possession]], his [[own]], etc. ([[ante]]- and [[post]]-[[class]].): cocleae ... Suo sibi [[suco]] vivont, Plaut. Capt. 1, 1, 13: sed is quo pacto serviat suo sibi patri, id. ib. prol. 5; 46: si [[ille]] huc salvos revenit, reddam suom sibi, id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.: suam sibi rem salvam sistam, id. Poen. 5, 2, 123: [[locus]] argumento'st suom sibi [[proscaenium]], id. ib. prol. 57; 97: omnem rem inveni, ut sua sibi [[pecunia]] [[hodie]] illam faciat [[leno]] libertam suam, id. Pers. 1, 3, 1: suo sibi gnato, id. As. 4, 2, 16: hunc telo suo sibi a foribus pellere, id. Am. 1, 1, 113: sua sibi ingenua [[indoles]], id. Mil. 3, 1, 38: suo sibi gladio hunc jugulo, Ter. Ad. 5, 8, 35: uvas suo sibi [[pampino]] tegito, Col. Arb. 11: suo sibi jure ablui, id. R. R. 12, 7; 12, 41: suo sibi argumento [[refutatus]], Gell. 5, 10, 16: suo sibi [[lacte]] aleret, id. 12, 1, 6: a suis sibi parentibus, App. M. 1, p. 104, 35: in suis sibi domibus, id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7; 6, p. 186, 24: qui Deo ... sua sibi [[opera]] praetulerunt, Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20: in suo sibi pervoluta [[sanguine]], App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7: cum sua sibi natione [[captivus]], Min. Fel. 10, 4: IN SVO SIBI POSITVS, Inscr. Orell. 4495: AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO, Inscr. Rein. p. 646, 109.—In [[many]] passages in [[class]]. [[prose]] sibi occurs [[with]] [[suus]], [[but]] retains its pronom. [[force]]: [[factus]] [[consul]] est bis, [[primum]] [[ante]] [[tempus]], [[iterum]] sibi suo tempore, rei publicae [[paene]] [[sero]], in [[good]] [[time]] for [[himself]], Cic. Lael. 3, 11: [[satis]] superque esse sibi suarum cuique rerum, id. ib. 13, 45: priusquam tu suum sibi venderes, [[ipse]] possedit, id. Phil. 2, 37, 96: vult [[ille]] inbecillitatis sibi suae [[conscius]] timere pituitam? Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. [[suus]] II. D. 3. α).
}}
{{Gaffiot
|gf=<b>sŭī</b>,² gén., <b>sĭbĭ</b> et <b>sĭbī</b>, dat., <b>sē</b>, acc. et abl., pour tous les genres, sing. et pl. ; pron. réfléchi, de soi, à soi, soi ; d’eux, d’elles, à eux, à elles, etc.<br /><b>1</b> [renvoyant au sujet] : [[virtus]] [[est]] [[amans]] [[sui]] Cic. Læl. 98, la vertu [[est]] éprise d’elle-même ; [[principes]] [[sui]] conservandi [[causa]] profugerunt Cic. Cat. 1, 7, les premiers citoyens se sauvèrent pour assurer leur salut, cf. Cæs. G. 3, 6, 1 ; 4, 34, 5 ; 5, 38, 2 ; [[ferrum]] se inflexit Cæs. G. 1, 25, le [[fer]] s’[[est]] infléchi &#124;&#124; [sujet logique] : [[neque]] [[sui]] colligendi hostibus facultatem relinquunt Cæs. G. 3, 6, et ils ne laissent pas aux ennemis la possibilité de se rassembler ; deforme [[est]] de se ipsum prædicare Cic. Off. 1, 137, il [[est]] laid de se louer soi-même &#124;&#124; [dat. explétif] : [[quid]] [[sibi]] [[vult]] [[clamor]] ? Liv. 44, 12, 1, que signifient les cris ? cf. Liv. 40, 12, 14, v. [[volo]] ; servit [[suo]] [[sibi]] patri Pl. Capt. 5, il [[est]] l’esclave de son propre père<br /><b>2</b> [renvoyant dans une subordonnée, au sujet (grammatical ou logique) de la prop. principale] : impetrat a senatu, ut [[dies]] [[sibi]] prorogaretur Cic. Verr. 2, 1, 98, il obtient du sénat un délai ; a Cæsare invitor, [[sibi]] ut sim [[legatus]] Cic. Att. 2, 18, 3, je reçois de César l’invitation d’être son lieutenant &#124;&#124; [sans crainte de l’équivoque] : [[Ariovistus]] respondit..., [[quod]] [[sibi]] Cæsar denuntiaret se Hæduorum injurias [[non]] neglecturum, neminem [[secum]] [[sine]] sua [[pernicie]] contendisse Cæs. G. 1, 36, 6, Arioviste répondit... ; quant à ce que César lui notifiait qu’il [César] ne resterait pas indifférent aux injustices qu’on ferait aux Héduens, il l’avertissait que personne ne s’était mesuré avec lui [Arioviste] sans trouver sa perte<br /><b>3</b> [[inter]] se = pron. réciproque, l’un l’autre : [[inter]] se diligunt Cic. Læl. 82, ils s’aiment l’un l’autre, réciproquement, cf. Cic. Cat. 3, 13 ; Nat. 1, 122 ; Att. 6, 1, 12 ; hæc [[inter]] se [[quam]] repugnent, [[plerique]] [[non]] vident Cic. Tusc. 3, 72, combien ces idées sont contradictoires, la plupart des [[gens]] ne le voient pas. anc. dat. sibei CIL 1, 15, etc.; [[sibe]] CIL 1, 1267 ; 5, 300 ; Quint. 1, 7, 24 &#124;&#124; renforcement [[sepse]] Cic. Rep. 3, 12, cf. Sen. Ep. 108, 32 &#124;&#124; [[semet]] Hor. S. 1, 6, 78 ; Liv. 2, 12, 7 ; 2, 44, 8, etc. ; [[sibimet]] décad.
}}