View source for χεῖλος

{{LSJ1
|Full diacritics=χεῖλος
|Medium diacritics=χεῖλος
|Low diacritics=χείλος
|Capitals=ΧΕΙΛΟΣ
|Transliteration A=cheîlos
|Transliteration B=cheilos
|Transliteration C=cheilos
|Beta Code=xei=los
|Definition=(Dor. χῆλος <span class="bibl">Cerc.1.5</span>, Aeol. χέλλος Choerob. in <span class="title">An.Ox.</span> 2.278), εος<b class="b3">, τό</b>: pl., gen. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> χειλῶν <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>492b26</span>; χειλέων <span class="bibl">Herod. 3.4</span>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Pr.</span>12.13</span>, al., <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cat.Ma.</span>12</span>, v.l. in <span class="bibl">D.H.<span class="title">Comp.</span>14</span>: poet. dat. <b class="b3">χείλεσσι</b> (v. infr.):—<b class="b2">lip</b>, Hom., etc.: prov., <b class="b3">ἐγέλασσε χείλεσιν</b> laughed <b class="b2">with the lips only</b>, <span class="bibl">Il.15.102</span>; <b class="b3">χείλεα μέν τ' ἐδίην', ὑπερῴην δ' οὐκ ἐδίηνε</b> wetted <b class="b2">the lips</b>, but not the palate, i.e. drank sparingly, <span class="bibl">22.495</span>; νέκταρ ἐν χείλεσσι στάξοισι <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>9.63</span>; <b class="b3">πειθώ τις ἐπεκάθιζεν ἐπὶ τοῖς χ</b>., of Pericles, <span class="bibl">Eup.94.5</span>; χείλεσιν διδοὺς ὀδόντας <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>621</span> (troch.); <b class="b3">χείλεσιν ἀμφιλάλοις</b>, of incessant talk, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span> 678</span> (lyr.); <b class="b3">δάκνων τὰ χ</b>., of one in a difficulty, <span class="bibl">Eub.53.6</span>; ἄχρις ἡ ψυχή . . ἐπὶ χειλέων λειφθῇ Herod. l.c.; <b class="b3">ἐπὶ τοῖς χείλεσι τὰς ψυχὰς ἔχοντες</b> 'with their hearts in their mouths', <span class="bibl">D.Chr.32.50</span>; <b class="b3">ἀπὸ χειλέων</b>, opp. <b class="b3">ἀπὸ καρδίας</b>, Plu. l.c.; ἀπ' ἄκρου χ. φιλοσοφεῖν <b class="b2">on the surface only</b>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Apol.</span>6</span>; <b class="b3">ἐπ' ἄκρου τοῦ χ</b>. on the tip of one's <b class="b2">tongue</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ind.</span>26</span>; <b class="b3">προσαρμόσαι τὰ χ</b>. (sc. <b class="b3">τῇ κύλικι</b>) <span class="bibl">Id.<span class="title">DDeor.</span>5.2</span>; <b class="b3">προσαρμόζειν τὰ χ., χείλη προσεγγίσαι χείλεσιν</b>, of persons kissing, <span class="bibl">Id.<span class="title">DMeretr.</span>5.3</span>, <span class="bibl"><span class="title">Am.</span>53</span>; <b class="b3">χείλεσιν διερρυηκόσιν</b> with gaping <b class="b2">lips</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>873</span>; ἐν τοῖς χ. τιμᾶν <span class="bibl">LXX<span class="title">Is.</span>29.13</span>; <b class="b3">ἐν χ. ἑτέρων λαλεῖν</b>, i.e. in strange <b class="b2">speech</b>, <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>14.21</span>; χ. ἓν πάντων <span class="bibl">LXX<span class="title">Ge.</span>11.6</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Pr.</span>10.19</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of horses, <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span>6.8</span>: of birds, <b class="b2">bill, beak</b>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>1199</span>, <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>3.247</span>, <span class="title">AP</span>9.333 (Mnasalc.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> metaph. of things, <b class="b2">edge, brink, rim</b>, of a bowl, χρυσῷ δ' ἐπὶ χείλεα κεκράανται <span class="bibl">Od.4.616</span>, cf. <span class="bibl">132</span>; Ἐλπὶς . . ἔμιμνε πίθου ὑπὸ χείλεσιν <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>97</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.3.123</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>459</span>; of a ditch, <span class="bibl">Il.12.52</span>, <span class="bibl">Hdt.1.179</span>, <span class="bibl">Th.3.23</span>; of the ocean, <span class="bibl">Mimn.11.7</span>, cf. <span class="bibl">LXX<span class="title">Ge.</span>22.17</span>; τῶν τῆς γῆς τροχῶν <span class="bibl">Pl. <span class="title">Criti.</span>115e</span>; of rivers, lakes, <span class="bibl">Hdt.2.70</span>,<span class="bibl">94</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>570a22</span>; of the whorls, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>616d</span>, <span class="bibl">616e</span>; <b class="b3">αὐλαίας, τείχους</b>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Ex.</span>26.4</span>, <span class="bibl">Plb.10.44.11</span>; of the womb, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>583a16</span>; of a wound, Gal.11.127.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1341.png Seite 1341]] τό (nach Einigen durch Buchstabenumsetzung von [[λείχω]], wahrscheinlicher von χάω, was sich öffnet, auseinanderklafft), die <b class="b2">Lippe, Lefze</b>; χείλεα μέν τ' ἐδίην', ὑπερῴην δ' οὐκ ἐδίηνεν, die Lippen zwar netzte er, aber den Gaumen nicht, von Einem, der kärglich giebt, Il. 22, 495; μή σε [[στῆθος]] καὶ χείλεα φύρσω αἵματος Od. 18, 21; πάντες ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες Od. 1, 381 u. öfter; χείλεσι γελᾶν, mit den Lippen lachen, die Lippen wie zum Lachen verziehen, ohne wirklich zu lachen, Il. 15, 102; [[νέκταρ]] ἐν χείλεσσι στάξοισι Pind. P. 9, 65; Eur. χείλεσιν διδοὺς ὀδόντας, Bacch. 621; und in Prosa überall, ὀδοῦσι καὶ γλώττῃ καὶ χείλεσιν Plat. Tim. 75 d. – Von Thieren, Rüssel, Schnauze; von Vögeln der Schnabel, [[νᾶμα]] ξουθαὶ ἀφύσσονται χείλεσιν ἀλκυόνες Mnasalc. 8 (IX, 333). – Uebtr. von leblosen Dingen, der Rand, Saum, jede Oeffnung u. Vertiefung; der Rand eines Pokals, Od. 4, 616. 15, 116; eines Korbes, 4, 132; eines Fasses, Hes. O. 97; auch der Rand einer Grube, das Ufer eines Flusses, Il. 12, 52; ποταμῶν Her. 2, 94, wie Pol. 3, 14, 6 u. öfter; κοτυλισκίου Ar. Ach. 435; τὰ τῶν τῆς γῆς τροχῶν χείλη Plat. Critia. 115 e; τῆς τάφρου Thuc. 3, 23, wie Pol. 3, 14, 6; πίθου 22, 11, 7.
}}
{{ls
|lstext='''χεῖλος''': -εος, τὸ πληθ. γενικ. χειλῶν Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 12, 10· χειλέων Διον. Ἀλ. περὶ Συνθ. 14· ποιητ. δοτ. χείλεσσι· - ὡς καὶ νῦν, [[χεῖλος]], Λατ. Iabrum, Ὅμηρ., κλπ.· παροιμ., χείλεσι γελᾶν, γελᾶν μόνον διὰ τῶν χειλέων, Ἰλ. Ο. 102· χείλεα μέν τ’ ἐδίην’, ὑπερῴην δ’ οὐκ ἐδίηνεν, ἔβρεξε μὲν τὰ χείλη ἀλλ’ οὐχὶ καὶ τὸν οὐρανίσκον, δηλ. ἔπιε [[μετὰ]] φειδοῦς, Ἰλ. Χ. 495· ἐν χείλεσσι στάξουσι [[νέκταρ]] Πινδ. Π. 9. 109· πειθώ τις ἐπεκάθιζεν ἐπὶ τοῖς χείλεσιν, περὶ τῆς ῥητορικῆς δεινότητος τοῦ Περικλέους, Εὔπολις ἐν «Δήμοις» 6. 5· χείλεσιν διδοὺς ὀδόντας, ὡς τὸ τοῦ Ὁμήρου, [[ὀδάξ]] ἐν χείλεσι φὺς (ἴδε [[ἐμφύω]]) Εὐρ. Βάκχ. 621· χείλεσιν ἀμφιλάλοις, ἐπὶ ἀπαύστου ὁμιλίας, Ἀριστοφ. Βάτρ. 678 δάκνων τὰ χείλη, ἐπὶ ἀνθρώπου ἐν δυσχερείαις διατελοῦντος, Εὔβουλος ἐν «Κέρκωψι» 2· ἀπὸ χειλέων, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἀπὸ καρδίας, Πλουτ. Κάτων Πρεσβ. 12· ἀπ’ ἄκρου χ. φιλοσοφεῖν, μόνον κατ’ ἐπιφάνειαν, Λουκ. Ἀπολ. 6· ἐπ’ ἄκρου τοῦ χείλους= εἰς τὸ [[ἄκρον]] τῆς γλώσσης, μόνον οὐ καὶ ἐπ’ ἄκρου τοῦ χείλους ἔχεις τὰ παλαιὰ πάντα ὁ αὐτ. πρὸς Ἀπαίδευτ. 26 τὰ χ. προσαρμόζειν (ἐξυπ. τῇ κύλικι) ὁ αὐτ. ἐν Θεῶν Διαλ. 5. 2· προσαρμόζειν τὰ χ. ἢ χείλη προσεγγίσαι χείλεσι, ἐπὶ τῶν ἀσπαζομένων ἀλλήλους, ὁ αὐτ. ἐν Ἑταιρ. Διαλ. 5. 3, ἐν Ἔρωσι 53· χείλεσι διερρυηκόσι (ἴδε [[διαρρέω]] Ι. 5)· τοῖς χ. τιμᾶν Εὐαγγ. κ. Ματθ. ιε΄, 8· ἐν χ. ἑτέροις λαλεῖν, δηλ. μὲ ξένην γλῶσσαν (ἀλλ’ ὁ Βατ. κῶδ. ἑτέρων), Α΄ Ἐπιστ. πρ. Κορινθ. ιδ΄, 21· οὕτω, χ. ἕν πάντων Ἑβδ. (Γέν. ΙΑ΄, 6, πρβλ. Παροιμ. Ι΄, 19). 2) ἐπὶ ἵππων, Ξεν. Ἱππ. 6, 8· ἐπὶ πτηνῶν, [[ῥάμφος]], Εὐρ. Ἴων 1199, Ὀππ. Ἁλ. 3. 247, Ἀνθ. Π. 9. 333. ΙΙ. μεταφορ., ἐπὶ πραγμάτων, ἡ [[ἄκρα]], τὸ [[χεῖλος]] κρατῆρος, χρυσῷ δ’ ἐπὶ χείλεα [[κεκράανται]] Ὀδ. Δ. 616, πρβλ. 132· Ἐλπὶς .. ἔμιμνε πίθου ὑπὸ χείλεσιν Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 97, πρβλ. Ἡρόδ. 3. 123, Ἀριστοφ. Ἀχ. 459· ἐπὶ τάφρου, ἐπ’ ἄκρῳ χείλει ἐφεσταότες Ἰλ. Μ. 52, Ἡρόδ. 1. 179, Θουκ. 3. 23· ἐπὶ τοῦ ὠκεανοῦ, Μίμνερμ. 11. 7, πρβλ. Πλάτ. Κριτί. 115F· ἐπὶ ποταμῶν, λιμνῶν, Ἡρόδ. 2. 70, 94, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 4. 16, 5· ἐπὶ τῶν σπονδύλων, Πλάτ. Πολ. 616D, Ε· ἐπὶ τῆς μήτρας, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 7. 3, 1.
}}
{{bailly
|btext=<i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br /><b>I.</b> lèvre :<br /><b>1</b> <i>en parl. de pers.</i> χείλεσι γελᾶν IL rire des lèvres, sourire ; ἐπ’ ἄκρου [[τοῦ]] χείλους ἔχειν [[τι]] LUC avoir qch (un mot, une réponse, <i>etc.</i>) sur le bord des lèvres;<br /><b>2</b> <i>en parl. d’animaux</i> lèvre des chevaux;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i> :<br /><b>1</b> bord d’une coupe, d’une corbeille;<br /><b>2</b> bord d’un fleuve;<br /><b>3</b> bord d’un fossé, d’une langue de terre.<br />'''Étymologie:''' R. Χα, s’entrouvrir ; cf. [[χάσκω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=εος: [[lip]]; [[for]] phrases, see [[φύω]], [[γελάω]], prov., Il. 22.495; in [[general]], [[rim]], [[border]], Il. 12.52; cf. Od. 4.132, Od. 15.116.
}}
{{Slater
|sltr=<b>χεῑλος</b><br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[lip]] “[[νέκταρ]] ἐν χείλεσσι καὶ ἀμβροσίαν στάξοισι” (P. 9.63)
}}
{{Slater
|sltr=<b>χεῑλος</b><br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[lip]] “[[νέκταρ]] ἐν χείλεσσι καὶ ἀμβροσίαν στάξοισι” (P. 9.63)
}}