View source for πίθηκος

{{LSJ1
|Full diacritics=πῐ́θηκος
|Medium diacritics=πίθηκος
|Low diacritics=πίθηκος
|Capitals=ΠΙΘΗΚΟΣ
|Transliteration A=píthēkos
|Transliteration B=pithēkos
|Transliteration C=pithikos
|Beta Code=pi/qhkos
|Definition=[ῐ], Dor. [[πίθακος]], ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[ape]], [[monkey]], Archil.89.3,91, S.Ichn. 122, Ar.Ach.120, Arist.HA502a17: as fem., πίθηκος [[μήτηρ]] Babr.56; [[πίθηκον ἐνδυομένην]] = [[put]]ting on an [[ape]]'s [[form]], Pl.R.620c; cf. [[πιθήκη]].<br><span class="bld">2</span> [[nickname]] for a [[trickster]], [[jackanapes]], Ar.Ach.907, Av.440, Ra.708, etc.; [[αὐτοτραγικὸς πίθηκος]] = [[a very ape of tragedy]] (of [[Aeschines]]), D.18.242.<br><span class="bld">3</span> [[proverb|prov.]], [[ἀντὶ λέοντος πίθηκον γίγνεσθαι]] = [[become]] a [[monkey]] [[instead]] of a [[lion]] Pl.R.590b; [[ὑπὸ τῇ λεοντῇ πίθηκον περιστέλλειν]] = use a lion's skin to disguise an ape Luc.Philops.5; [[πίθηκος ἐν πορφύρᾳ]] '[[borrowed plumes]]', Diogenian.7.94; [[ἐν πιθήκοις ὄντα δεῖ εἶναι πίθηκον]] = [[being among monkeys one has to be a monkey]], '[[when in Rome, do as the Romans do]]', Apollod.Com.1.3; [[ὄνος ἐν πιθήκοις]] = [[in the land of the blind, the one-eyed man is king]], Men.402.8.<br><span class="bld">4</span> [[dwarf]], Suid.<br><span class="bld">II</span> a [[σελαχώδης|σελαχῶδες]] [[ζῷον]], Ael.NA12.27.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0613.png Seite 613]] ὁ (auch [[πίθηξ]] und [[πίθων]]), der [[Affe]]; Ar. Ach. 120 Av. 440 u. öfter; sprichwörtlich ἀντὶ λέοντος πίθηκον γίγνεσθαι, Plat. Rep. IX, 590 b; [[πίθηκος]] ἐν πορφύρᾳ, Diogen. 7, 94. – Nach Suid. auch ὁ βραχὺς [[ἀνθρωπίσκος]]. – Auch wie bei uns Schimpfwort, [[πίθηκος]] [[αὐτοτραγικός]], Dem. 18, 242. – Die Ableitung von [[πείθω]], [[πιθανός]] ist zw.
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br />singe ; ἡ [[πίθηκος]], guenon ; <i>fig.</i> homme laid, magot : [[πίθηκος]] [[θαλάττιος]] ÉL sorte de σελάχη.<br />'''Étymologie:''' [[πείθω]], litt. « l'animal qui fait croire, qui fait illusion » ; cf. [[μιμώ]] et [[μιμέομαι]], <i>lat.</i> simia et similis -- DELG pas d'étym., prob. emprunt.
}}
{{elru
|elrutext='''πίθηκος:''' дор. [[πίθακος|πίθᾱκος]] (ῐ) ὁ, [[редко]] ἡ [[обезьяна]] Arph., Plat., Arst., Luc.
}}
{{ls
|lstext='''πίθηκος''': [ῐ], Δωρ. πίθᾱκος, ὁ, πίθηκας, «μαϊμοῦ» ([[μιμώ]]), Ἀρχίλ. 82. 84, Ἀριστοφ. Ἀχ. 120, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 8, 1· ὡς θηλ., ἦλθε δὲ καὶ [[πίθηκος]], ὡς καλὴ [[μήτηρ]] Βάβρ. 56· πίθηκον ἐνδυομένην, ἐνδυομένην μορφὴν πιθήκου, ἐπὶ τῆς ψυχῆς τοῦ γελωτοποιοῦ Θερσίτου, Πλάτ. Πολ. 620C· πρβλ. [[πίθηξ]], [[πίθων]]· ― σκωπτικῶς, [[ὥσπερ]] πίθακον Ἀριστοφ. Ἀχ. 907· ἐπὶ δυσειδοῦς ἀνθρώπου, Ὄρν. 440, Βάτρ. 708, κτλ.· [[οὕτως]] ὁ Δημοσθ. καλεῖ τὸν Αἰσχίνην πίθηκον αὐτοτραγικὸν 307. 25· ― παροιμ., ἀντὶ λέοντος π. γίγνεσθαι Πλάτ. Πολ. 590Β· ὑπὸ τῇ λεοντῇ πίθηκον ὑποστέλλειν Λουκ. Φιλοψ. 5· π. ἐν πορφύρᾳ Διογεν. 7. 94· [[ὄνος]] ἐν πιθήκοις = αἰσχρὸς ἐν αἰσχροῖς, Μένανδρ. ἐν «Πλοκίῳ» 1. 8. ΙΙ [[εἶδος]] σελαχώδους ζῴου ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ Θαλάσσῃ, Αἰλ. π. Ζ. 1. 27.
}}
{{eles
|esgtx=[[mono]]
}}
{{grml
|mltxt=ο, ΝΜΑ, και πίθηκας Ν, δωρ. τ. [[πίθακος]] Α<br />γενική, [[σήμερα]], [[ονομασία]] τών ανώτερων θηλαστικών, που, σύμφωνα με την σύγχρονη επιστημονική [[ταξινόμηση]], [[μαζί]] με τους προπιθήκους και τον άνθρωπο αποτελούν την [[τάξη]] τών πρωτευόντων, και ζουν στην Ασία, στην Αφρική και στη Νότια Αμερική, η [[μαϊμού]]<br /><b>νεοελλ.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[παρωνύμιο]] ή [[χαρακτηρισμός]] άσχημου ή αναιδούς ή αγύρτη ανθρώπου («ἥν περ ὁ [[πίθηκος]] τῇ γυναικὶ διέθετο, ὁ [[μαχαιροποιός]]», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> α) [[τυφλός]] και [[αδέξιος]] [[μιμητής]]<br />β) [[ασελγής]], [[αδιάντροπος]] [[άνθρωπος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>παροιμ.</b> «[[ἀντί]] λέοντος πίθηκον [[γίγνεσθαι]]» — λεγόταν για θρασύδειλο [[άτομο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Λ. άγνωστης ετυμολ., η οποία εμφανίζει [[επίθημα]] με άηχο ουρανικό -<i>κ</i>-, το οποίο απαντά και σε άλλα ονόματα ζώων (<b>πρβλ.</b> [[ἱέραξ]], -<i>ακος</i>, [[μύρμηξ]], -<i>κος</i>, <i>ψιττα</i>-<i>κ</i>-<i>ός</i>). Η λ. [[είναι]] πιθ. δάνεια. Η παλαιότερη [[άποψη]], [[κατά]] την οποία η λ. [[πίθηκος]] συνδέεται με το λατ. <i>foedus</i> «[[άσχημος]], [[δυσειδής]]», δεν θεωρείται πιθανή. Η [[άποψη]] αυτή στηριζόταν στην κατ' ευφημισμόν [[χρήση]] της λ. [[καλλίας]] (<span style="color: red;"><</span> [[κάλλος]]) για τον πίθηκο. Από τη λ. [[πίθηκος]] παράγονται τα ανθρωπωνύμια <i>Πιθᾱκᾱ</i>, <i>Πιθήκη</i>, <i>Πίθος</i>, <i>Πιτθῖνος</i>, <i>Φίθων</i>, <i>Πίθιον</i>, <i>Πιθυλλίς</i>, <i>Πιτθώ</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πιθήκειος]], [[πιθηκιδεύς]], [[πιθηκίζω]], [[πιθήκιον]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πιθηκώδης]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πιθηκίς]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πιθηκικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[πιθηκοειδής]], [[πιθηκόμορφος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πιθηκαλώπηξ]], [[πιθηκοφαγώ]], [[πιθηκοφόρος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πιθηκοκέντριον]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πιθηκάνθρωπος]], [[πιθηκολόβιο]]. (Β' συνθετικό) [[κερκοπίθηκος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δημοπίθηκος]], [[χοιροπίθηκος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αιγοπίθηκος]], <i>ανθρωποπίθηκος</i>, <i>αρκτοπίθηκος</i>, <i>γαλεοπίθηκος</i>, <i>γιγαντοπίθηκος</i>, [[δρυοπίθηκος]], [[ημιπίθηκος]], [[προπίθηκος]], [[ρυγχοπίθηκος]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πίθηκος:''' [ῐ], Δωρ. πίθᾱκος, ὁ, [[πίθηκος]], [[μαϊμού]], σε Αριστοφ.· ως θηλ. [[πίθηκος]] [[μήτηρ]], σε Βάβρ.· λέγεται για πρόσωπα, [[μίμος]], πειραχτήρι, σε Αριστοφ., Δημ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[monkey]] (IA. since Archil.).<br />Other forms: Dor. <b class="b3">-ακος</b> (Ar. Ach., Egypt. inscr.).<br />Compounds: Some compp., e.g. <b class="b3">πιθηκο-φαγέω</b> <b class="b2">to eat monkey(-flesh)</b> (Hdt.), <b class="b3">χοιρο-πίθηκος</b> m. "pig-monkey", [[monkey with a pig's nose]] (Arist.).<br />Derivatives: 1. Diminutives: <b class="b3">πιθήκ-ιον</b> n. (Plaut.), also metaph. as plantname (Ps.-Apul.) and as designation of a weight hanged between two warships (Ath. Mech.); <b class="b3">-ιδεύς</b> m. (Ael.; Bosshardt 72). 2. Adj.: <b class="b3">-ώδης</b> [[monkey-like]] (Arist., Ael.), <b class="b3">-ειος</b> [[belonging to monkeys]], [[monkey-]] (Gal.); <b class="b3">-όεις</b>, f. <b class="b3">-όεσσα</b> in <b class="b3">Πιθηκοῦσσαι νῆσοι</b> f. pl. [[the Monkey Islands]] before the coast of Campania (Arist., Str.). 3. Verb <b class="b3">-ίζω</b>, also w. <b class="b3">ὑπο-</b>, <b class="b3">δια-</b>, [[play the ape]] with <b class="b3">-ισμός</b> m. [[monkey-trick]] (Ar.). -- With transition in fem. and metaph. meaning [[πιθήκη]] f. = [[ψύλλα]], [[flea]] (Ael.); as consonantstem [[πίθηξ]], <b class="b3">-ηκος</b> (Aesop.), secondar. after [[φύλακος]]: [[φύλαξ]] a.o. On itself stand [[πίθων]], <b class="b3">-ωνος</b> m. [[small monkey]] (Pi., Babr.), prob. endearing and short name; on <b class="b3">-ων</b> Chantraine Form. 161, Schwyzer 487.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: On the <b class="b3">κ-</b>suffix cf. [[ἱέραξ]], [[μύρμηξ]] a.o.; thematic vowel as in [[ψιττακός]]. -- Since Solmsen RLM 53, 141 usually connected to Lat. [[foedus]] [[ugly]] as cognate (IE <b class="b2">*bhidh-</b>: [[bhoidh-]]) with reference to the opposite [[καλλίας]] (s. v.). Rater LW [loanword]; s. Nehring Glotta 14, 184 and Schrader-Nehring Reallex. 1, 16f.; cf. also WP. 2, 186. -- Prob. Pre-Greek.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=πῐ́θηκος, δοριξ πίθᾱκος, ὁ,<br />an ape, [[monkey]], Ar.; as fem., [[πίθηκος]] [[μήτηρ]] Babr.:—of persons, an ape, jackanapes, Ar., Dem. [deriv. uncertain]
}}
{{FriskDe
|ftr='''πίθηκος''': (ion. att. seit Archil.),<br />{píthēkos}<br />'''Forms''': dor. -ακος (Ar. ''Ach''., ägypt. Inschr.)<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Affe]].<br />'''Composita''': Einige Kompp., z.B. [[πιθηκοφαγέω]] ‘Affen-(fleisch) essen’ (Hdt.), [[χοιροπίθηκος]] m. "Schweinsaffe", [[Affe mit Schweinsrüssel]] (Arist.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. Deminutiva: [[πιθήκιον]] n. (Plaut.), auch übertr. als Pflanzenname (Ps.-Apul.) und als Bez. eines zwischen zwei Kriegsschiffen aufgehängten Gewichts (Ath. Mech.); -ιδεύς m. (Ael.; Bosshardt 72). 2. Adj.: -ώδης [[affenähnlich]] (Arist., Ael.), -ειος ‘zum Affen gehörig, affen-’ (Gal. u.a.); -όεις, f. -όεσσα in [[Πιθηκοῦσσαι]] νῆσοι f. pl. [[die Affeninseln]] vor der Küste Kampaniens (Arist., Str.). 3. Verb -ίζω, auch m. ὑπο-, δια-, [[den Affen spielen]] mit -ισμός m. [[Affenstreich]] (Ar. u.a.). — Mit Umbiegung ins Fem. und übertragener Bed. [[πιθήκη]] f. = [[ψύλλα]], [[Floh]] (Ael.); als Konsonantstamm [[πίθηξ]], -ηκος (Aesop. u.a.), sekundär nach [[φύλακος]]: [[φύλαξ]] u.a. Für sich steht [[πίθων]], -ωνος m. [[kleiner Affe]] (Pi., Babr.), wohl Kose- und Kurzname; zu -ων Chantraine Form. 161, Schwyzer 487.<br />'''Etymology''': Zum κ-Suffix vgl. [[ἱέραξ]], [[μύρμηξ]] u.a.; thematischer Vokal wie in [[ψιττακός]]. — Seit Solmsen RLM 53, 141 gewöhnlich zu lat. ''foedus'' [[häßlich]] als damit urverwandt (idg. ''bhidh''-: ''bhoidh''-) gestellt mit Hinweis auf das Oppositum [[καλλίας]] (s. d.). Eher LW; s. Nehring Glotta 14, 184 und Schrader-Nehring Reallex. 1, 16f.; vgl. noch WP. 2, 186.<br />'''Page''' 2,534
}}
{{elmes
|esmgtx=ὁ 1 [[mono]] usado en una práctica de invisibilidad λαβὼν πιθήκου ὀφθαλμὸν ἢ νέκυος βιοθανάτου καὶ βοτὰνην ἀγλαοφωτίδος <b class="b3">toma el ojo de un mono o de un muerto de forma violenta y una planta de peonia</b> P I 248 2 [[imagen de mono]] ὥρᾳ πρώτῃ μορφὴν ἔχεις καὶ τύπον παιδὸς πιθήκου <b class="b3">en la hora primera tienes la forma y figura de un mono joven (ref. al sol según las horas) </b> P III 501 
}}
{{trml
|trtx====[[monkey]]===
Afrikaans: aap; Ahom: 𑜎𑜢𑜂𑜫; Albanian: majmun; Alemannic German: aff; Amharic: ዝንጀሮ; Arabic: سَعْدَان, حِبْن, نِسْنَاس, مَيْمُون, قِرْد; Armenian: կապիկ; Aromanian: maimun; Assamese: বান্দৰ; Asturian: monu, simiu; Avar: маймалак; Azerbaijani: meymun; Bashkir: маймыл; Basque: tximino; Bau Bidayuh: oyung; Belarusian: малпа; Bengali: বাঁদর; Bikol Central Bikol Legazpi: ukay; Bikol Naga: amo, kabalang; Bole: bido; Bouyei: lingz, duezlingz; Brunei Malay: ambuk; Bulgarian: маймуна, маймун; Burmese: မျောက်; Canela: cukôj; Catalan: mico; Cebuano: amo; Central Melanau: kuyad; Chamicuro: katujkana; Chechen: маймал; Cherokee: ᎠᏓᎴᏍᎩᏱᏍᎩ, ᏓᎴᏍᎩᏍᎩ; Chickasaw: hattak shawi'; Chinese Cantonese: 馬騮／马骝, 猴子; Dungan: ху, хур; Eastern Min: 猴; Gan: 猴子; Hakka: 猴仔, 猴哥; Hokkien: 猴, 猴仔, 老猴, 猴山, 猴山仔, 魎哀／魉哀; Jin: 毛猴; Mandarin: 猴子, 猴兒／猴儿, 猴; Northern Min: 猴屄, 猴; Wu: 活猻／活狲; Xiang: 猴子; Chukchi: маӈкы; Chuvash: упӑте; Classical Nahuatl: ozomahtli, cuauhchīmal; Cornish: sim; Crimean Tatar: şamek; Czech: opičák, opice; Danish: abe, abekat; Dutch: [[aap]], [[apin]]; Eastern Lawa: เฟือะ; Erzya: обезьган; Esperanto: simio; Estonian: pärdik, ahv; Faroese: apa; Finnish: apina; French: [[singe]], [[guenon]]; Gagauz: maymun; Galician: mono, simio; Georgian: მაიმუნი; German: [[Affe]], [[Äffin]]; Gondi: కోవె; Greek: [[πίθηκος]], [[μαϊμού]]; Ancient Greek: [[πίθηκος]], [[πίθακος]], [[πίθηξ]], [[μιμώ]]; Greenlandic: aapakaaq; Guaraní: ka'i; Gujarati: વાનર, વાંદરું; Haitian Creole: makak; Hausa: biri, birinya; Hawaiian: keko; Hebrew: קוֹף; Higaonon: amu; Hindi: बंदर or बन्दर, वानर, कपि, मर्कट, बानर; Hungarian: majom; Hunsrik: Aff; Icelandic: api; Ilocano: bakes; Indonesian: kera, monyet; Interlingua: simia; Irish: moncaí; Italian: [[scimmia]]; Japanese: 猿, サル; Kanakanabu: ngʉkau; Karachay-Balkar: маймул; Kashmiri: وانٛدُر; Kazakh: маймыл; Khakas: сараамӌын; Khmer: ស្វា; Khün: ᩃᩥ᩠ᨦ; Konkani: मांकड; Korean: 원숭이; Kumyk: маймун; Kurdish Central Kurdish: مەیمون; Northern Kurdish: meymûn; Kyrgyz: маймыл; Ladino Latin: maymona; Lakota: šúŋka wičháša; Lao: ລີງ; Latin: [[simia]], [[simius]], [[simia]]; Latvian: pērtiķis, mērkaķis; Lezgi: маймун; Lingala: mpunga, makako; Lisu: ꓚꓬꓹ ꓟꓬꓱꓼ, ꓟꓬꓱꓼ, ꓚꓬꓹ ꓟꓲꓼ; Lithuanian: beždžionė; Low German Dutch Low Saxon: aop; German Low German: Aap, Oop, Aapkatt, Oopkatt; Lü: ᦟᦲᧂ; Luganda: nkima; Luhya: ekhima; Luo: onger; Macedonian: мајмун; Maguindanao: amo, ubal; Malagasy: gidro; Malay: monyet, kera, cewe kerek, ketek; Malayalam: കുരങ്ങന്, കുരങ്ങ്; Maltese: xadin, xadina, kitmejmun, gitmejmun; Manchu: ᠪᠣᠨᡳᡠ, ᠮᠣᠨᡳᠣ; Manx: apag; Maori: hako, maki, makimaki; Maranao: amo', obal; Marathi: माकड, वानर; Mbyá Guaraní: ka'i; Mon: ကၞုဲ; Mongolian Cyrillic: сармагчин, опица, јопац; Mongolian: ᠰᠠᠷᠮᠠᠭᠴᠢᠨ; Nahuatl Central: ozomahtli; Classical: ozomahtli; Nanai: монён; Navajo: mágí, mągí; Neapolitan: scigna; Nivkh: мем, обезьяна; Norman: marmoûset, sînge; North Frisian: ååwe, aab; Northern Thai: ᩃᩥ᩠ᨦ; Norwegian Bokmål: ape, apekatt; Nynorsk: ape, apekatt; Nuer: gɔɔk; Nyar Kur: ฮนูย; O'odham: chahngo; Occitan: monin, monard; Odia: ବାନର; Old East Slavic: мамона, мамонь, обезьꙗна; Old English: apa; Old Norse: api; Ottoman Turkish: میمون; Pali: vānara; Pashto: بيزو; Persian: میمون, بوزینه, کپی; Piedmontese: sumia; Pipil: usumati; Polish: małpa; Portuguese: [[macaco]], [[símio]], [[mono]]; Punjabi: ਬੰਦਰ; Quechua: k'usillu; Romanian: maimuță, simie; Russian: [[обезьяна]]; Saek: ลิ๊ง; Sanskrit: वानर, कपि; Sardinian: moninca; Saterland Frisian: Oape; Scottish Gaelic: muncaidh; Serbo-Croatian Cyrillic: ма̀јмун; Roman: màjmun, opica, jopac; Shan: လိင်း; Sinhalese: වඳුරා; Slovak: opica; Slovene: opica; Sorbian Lower Sorbian: nałpa; Spanish: [[mono]], [[chango]], [[mico]], [[simio]]; Swahili: tumbili; Swedish: apa; Sylheti: ꠛꠣꠘ꠆ꠖꠞ; Tabaru: mia; Tagal Murut: tanduoi, jabulou; Tagalog: unggoy, tsonggo; Tai Dam: ꪩꪲꪉ; Tajik: маймун; Tamil: குரங்கு; Tatar: маймыл, маймул; Tausug: amu; Telugu: కోతి, వానరము; Ternate: mia; Thai: ลิง; Tibetan: སྤྲེའུ; Tigrinya: ህበይ; Tocharian B: mokoṃśka, mokoṃśke; Turkish: maymun; Turkmen: maýmyn; Tuvan: сарбашкын; Ukrainian: мавпа; Urdu: بندر, وانر, کپی; Uyghur: مايمۇن; Uzbek: maymun; Vietnamese: khỉ; Walloon: séndje, mårticot; Welsh: mwnci; West Coast Bajau: rungui, mook, kuya; Western Bukidnon Manobo: uval; Western Lawa: เฟือะ; White Hmong: liab; Wolof: golo gi; Yakut: эбисийээнэ; Yiddish: מאַלפּע; Yoruba: ọ̀bọ; Yucatec Maya: maʼax; Zhuang: lingz, maxlaeuz, duzlingz; Zulgo-Gemzek: ŋgìlìŋ
}}