ἐλαύνω: Difference between revisions

|mltxt=(ΑΜ [[ἐλαύνω]])<br /><b>1.</b> [[κινώ]], [[οδηγώ]], [[κατευθύνω]]<br /><b>2.</b> (για ιππέα) [[κατευθύνω]] το [[άλογο]] ή τα άλογα του άρματος<br /><b>3.</b> επιτίθεμαι<br /><b>4.</b> [[κωπηλατώ]]<br /><b>5.</b> [[διώχνω]], [[απομακρύνω]] βιαίως<br /><b>6.</b> (για μέταλλα) [[σφυρηλατώ]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[συλλαμβάνω]]<br /><b>2.</b> [[ανακοινώνω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για πεζούς) [[προχωρώ]]<br /><b>2.</b> [[πλέω]]<br /><b>3.</b> (για κλεμμένα ζώα) [[οδηγώ]] [[μακριά]]<br /><b>4.</b> (από την [[εικόνα]] της κωπηλασίας) [[βινώ]], [[γαμώ]]<br /><b>5.</b> [[χτυπώ]] [[κάτι]] [[πάνω]] σε [[κάτι]] [[άλλο]]<br /><b>6.</b> [[χτυπώ]], [[τραυματίζω]] με το όπλο<br /><b>7.</b> [[τρυπώ]], [[διαπερνώ]] [[πέρα]] [[πέρα]]<br /><b>8.</b> [[σκάβω]]<br /><b>9.</b> [[φυτεύω]] σε σειρές, σε πρασιές<br /><b>10.</b> (για [[τείχος]], [[οικοδομή]]) [[ανεγείρω]] [[γύρω]] από έναν χώρο<br /><b>11.</b> [[διεγείρω]]<br /><b>12.</b> <b>φρ.</b> «ἐς τοσοῦτον ἤλασαν» — έφτασαν σε αυτό το [[σημείο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Υπετέθη αρχική ΙΕ [[ρίζα]] <i>el</i><i>ә</i> «[[σπρώχνω]], [[παρακινώ]], κινούμαι, [[πηγαίνω]]», στην οποία ανάγονται ο μέλλ. <i>ελώ</i>, ο αόρ. <i>ήλασα</i>, οι παθ. αόρ. <i>ηλάθην</i>, <i>ηλάσθην</i>, ο παρακμ. <i>ελήλακα</i> [[αλλά]] και το εφετικό [[ελασείω]], [[καθώς]] και ο [[σπάνιος]] ενεστώτας <i>ελάω</i>, ενώ ο [[εύχρηστος]] [[παράλληλος]] [[ενεστωτικός]] τ. [[ελαύνω]] [[είναι]] πιθ. μετονοματικό παράγωγο από υποθετικό τ. <i>ελα</i>-<i>υν</i>-<i>ος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ελα</i>-<i>Fαρ</i>, από το θ. του <i>ελά</i>-<i>ω</i> ([[πρβλ]]. <i>αλε</i>-<i>Faρ</i>, <i>αλέ</i>(<i>F</i>)<i>ατα</i>: [[αλέω]]). Με την [[ίδια]] αρχική ΙΕ [[ρίζα]] συνδέονται πιθ. οι λέξεις [[ιάλλω]], <i>ήλθον</i> και <i>ελεύσομαι</i>, που λειτουργούν αντίστοιχα ως αόρ. και μέλλ. του [[έρχομαι]] [[καθώς]] και τα λατ. <i>alacer</i> «[[εύθυμος]], γρήγορος», <i>ambulo</i> «[[βαδίζω]]», <i>exsul</i> «[[φυγάς]]», <i>proelium</i> «[[κίνδυνος]], [[μάχη]]» και το αρμ. <i>eli</i> «ανέβηκα, βγήκα». Το [[ελαύνω]], με αρχική [[σημασία]] «[[σπρώχνω]], [[οδηγώ]]», κατέληξε να σημαίνει και «[[εποχούμαι]]» [[αλλά]] και «[[σφυροκοπώ]]» ([[πρβλ]]. <i>χαλκ</i>-<i>ήλατος</i>, <i>χρυσ</i>-<i>ήλατος [[αλλά]] και <i>σφυρ</i>-<i>ηλατημένος</i>). Εύχρηστος στην νέα Ελληνική [[είναι]] ο τ. <i>έλα</i>, αρχ. προστακτική του <i>ελάω</i>, που λειτουργεί ως προστακτική του [[έρχομαι]]. Τέλος, η γαλλ. λ. <i>elastique</i>, [[τεχνικός]] όρος, ανάγεται στον αρχ. ελλ. τ. <i>ελαστός</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <i>έλασις</i>, [[έλασμα]], [[ελατήρ]], [[ελάτης]], [[ελατός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[ελασία]], [[ελασμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[απελαύνω]], [[εισελαύνω]], [[επελαύνω]], [[παρελαύνω]], [[προελαύνω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντελαύνω]], [[διελαύνω]], [[ενελαύνω]], [[εξελαύνω]], [[κατελαύνω]], [[μετελαύνω]], [[περιελαύνω]], [[προσελαύνω]], [[συνελαύνω]], [[υπελαύνω]], [[υπερελαύνω]]].