ἄναξ: Difference between revisions

|lstext='''ἄναξ''': [ᾰ] ἄνακτος [πρβλ. [[Ἄνακες]]], ὁ: σπανίως θηλ. [[ἄναξ]] ἀντὶ [[ἄνασσα]], Πινδ. Π. 12, 6, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 379, πρβλ. Ἕρμανν. Ὕμ. Ὁμ. εἰς Δήμ. 58: ([[κυρίως]] = Fάναξ, ἴδε [[ἀνάσσω]]). Κύριος, [[δεσπότης]] (ἴδ. ἐν τέλ.), καὶ ἀποδίδοται. 1) εἰς τοὺς θεοὺς καὶ ἰδίως εἰς τὸν Ἀπόλλωνα, ἄγουσι δὲ δῶρα ἄνακτι Ἰλ. Α. 390· καὶ ἀλλ.· ὁ [[Πύθιος]] [[ἄναξ]] Αἰσχύλ. Ἀγ. 509· [[ἄναξ]] Ἄπολλον [[αὐτόθι]] 513, Εὐμ. 85, κτλ.· ὦναξ Ἄπ. Σοφ. Ο. Τ. 80· ὦναξ, [[ἄνευ]] τοῦ Ἄπολλον, Ἡρόδ. 1. 159., 4. 150, καὶ ἀλλ.· εἰς τὸν Δία ὁ Ὅμ. μόνον κατὰ κλητ. Ζεῦ ἄνα Ἰλ. Γ. 351., ΙΙ. 233· [[Ζεὺς]] [[ἄναξ]] Αἰσχύλ. Πέρσ. 762· [[ἄναξ]] ἀνάκτων ... Ζεῦ ὁ αὐτ. Ἱκ. 524· μὰ τὸν Δία τὸν ἄνακτα Δημ. 937. 12· εἰς τὸν Ποσειδῶνα, Αἰσχύλ. Θ. 130· ὦ δέσποτ’ [[ἄναξ]], εἰς ἄλλους θεούς, Ἀριστοφ. Νεφ. 264, Σφ. 875· ὦναξ δέσποτα [[αὐτόθι]] Πλ. 748· καὶ ἰδίως εἰς τοὺς Διοσκούρους, πρβλ. [[Ἄνακες]], [[Ἄνακοι]], καὶ εἰς πάντας τοὺς θεοὺς [[ὁμοῦ]]· πάντων ἀνάκτων ... κοινοβωμίαν Αἰσχύλ. Ἱκ. 222· - [[συχν]]. ἐν ἐπιγραφαῖς. - Ἡ [[ἀνώμαλος]] κλητικὴ ἄνα εἰς οὐδένα ἄλλον προσφωνεῖται, ἀλλὰ μόνον εἰς τοὺς θεούς, ὦναξ [[εἶναι]] συχνὸν παρὰ Τραγικ. καὶ Κωμικ. ΙΙ. εἰς τοὺς Ὁμηρικοὺς ἥρωας, ἀλλ’ ὁ [[Ἀγαμέμνων]] ὡς γενικὸς ἀρχηγὸς καλεῖται [[ἄναξ]] ἀνδρῶν (οὕτω καὶ ὁ Εὐφήτης ἐν Ἰλ. Ο. 532, ἐνῷ ὁ Ὀρσίλοχος καλεῖται ἄνδρεσσιν ἄν. ἐν. Ἰλ. Ε. 546, πρβλ. Εὐρ. Φοιν. 17): - Ὡσαύτως ὡς ἐπώνυμον τιμητικόν, ἀποδιδόμενον εἰς ἄνδρας διακεκριμένους καὶ ὑψηλὴν θέσιν κατέχοντας, [[οἷον]] εἰς τὸν Τειρεσίαν, Ὀδ. Λ. 144, πρβλ. Σοφ. Ο. Τ. 284· εἰς τοὺς υἱοὺς ἢ ἀδελφοὺς τῶν βασιλέων (οἱ υἱεῖς τοῦ βασιλέως καὶ οἱ ἀδελφοὶ καλοῦνται ἄνακτες Ἀριστ. Ἀποσπ. 483), καὶ ἐν γένει εἰς πάντα ἡγεμόνα ἢ ἄρχοντα, Αἰσχύλ. Πέρσ. 5. 587, Ἀγ. 42, κτλ., πρβλ. Μουσγράβ. Σοφ. Ο. Τ. 85. 911: - βασιλῆϊ ἄνακτι, τῷ βασιλεῖ καὶ κυρίῳ, Ὀδ. Υ. 194, ἴδε Πόρσ. Ὀρ. 348: - ἀποδίδοται δὲ καὶ εἰς τοὺς Ρωμ. αὐτοκράτορας, θεοὶ ἄνακτες Ἐπιγρ. Ἑλλ. 618. 2., 892. 4, καὶ ἀλλ. ΙΙΙ. ὁ [[οἰκοδεσπότης]], Λατ. herus, dominus, οἴκοιο [[ἄναξ]] Ὀδ. Α. 397· ἀμφὶ ἄνακτα κύνες Κ. 216· ἰδίως πρὸς δήλωσιν τῆς σχέσεως μεταξὺ δεσπότου καὶ δούλου, [[συχν]]. ἐν τῇ Ὀδ., [[ἄναξ]], θεοὺς γὰρ δεσπότας καλεῖν χρεὼν Εὐρ. Ἱππ. 88· ἐν Ὀδ. Ι. 440, ἐπὶ τοῦ Κύκλωπος, ὡς δεσπότου τῶν ποιμνίων του. IV. παρ’ Ἀττ. μεταφ., κώπης, ναῶν ἄνακτες, κύριοι τῆς κώπης, τῶν πλοίων, Αἰσχύλ. Πέρσ. 378, 383· πύλης [[ἄναξ]], ἐπὶ θυρωροῦ, Σοφ. ἐν Μιλλέρου Συμμίκτοις σ. 32· [[ἄναξ]] ὅπλων Εὐρ. Ι. Α. 1260· ψευδῶν ὁ αὐτ. Ἀνδρ. 447· ὑπήνης Πλάτ. Κωμ. ἐν «Πρέσβεσι» 4: πρβλ. [[ἄνασσα]] 3, [[ἀνάσσω]] ΙΙ. - Ποιητ. [[λέξις]] [[ἰσοδύναμος]] τῇ [[μετέπειτα]] ἐν χρήσει λέξει [[δεσπότης]] (ἴδε Εὐρ. Ἱππ. ἔνθ’ ἀνωτ.), ἀλλὰ διαφέρουσα κἄπως τῆς λέξ. [[βασιλεύς]], ἥτις [[κυρίως]] δηλοῖ τὸν πολιτικὸν ἄρχοντα τόπου τινὸς ἢ φυλῆς· ἴδε Γροτ. Ἱστορ. τῆς Ἑλλάδος 2. 84.