παῖς: Difference between revisions

|lstext='''παῖς''': παιδός, ὁ, ἡ· γεν. πληθ. παίδων, Δωρ. παιδῶν· δοτ. πληθ. παισί, Ἐπικ. παίδεσσι, Ὅμ., Ἡσ., Πίνδ.· παρὰ τοῖς παλαιοῖς Ἐπικ. ποιηταῖς ἡ ὀνομαστ. [[εἶναι]] [[συχν]]. δισύλαβος πάϊς, [[ὅπερ]] καὶ [[ἀναγκαῖον]] [[ὁσάκις]] ἡ [[λέξις]] ἀνήκει εἰς δύο διαφόρους πόδας, π. χ Ἰλ. Β. 609, Ε. 704, κτλ.· οἱ δοκιμώτατοι τῶν ἐκδοτῶν [[ὡσαύτως]] συμφωνοῦσι γράφοντες πάϊς Ἑβ. τῷ ε΄ ποδὶ ὡς ἐν Ι. 57, λ. 389· καὶ ὁ Spitzn. ἐκτείνει ταύτην τὴν χρῆσιν ἔτι περαιτέρω ἴδε Exc. vi· ἢ κλητ. πάϊ εὕρηται [[ἅπαξ]] παρ’ Ὁμ. μετὰ ῑ ἐν ἄρσει Ὀδ. Ω. 192· αἰτ. πάϊν Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 697, Ἀνθ’ Π. 3. 8., 9. 125· γεν. πάϊδος Ἐπίγραμμ. ἐν τῷ Λουκ. Συμπ. 41· δοτ. πάϊδι Ἀνακρ. 16. Ι. ἐν σχέσει καταγωγῆς, «παιδί», [[τέκνον]], υἱὸς ἢ [[θυγάτηρ]], πρβλ. Ἰλ. Β. 205, 609, κ. ἀλλ., πρὸς Α. 20, 443, Γ. 175· παῖδες ἄρρενες καὶ θήλειαι Πλάτ. Νόμ. 788Α· - [[ὡσαύτως]] ἐπὶ υἱοθετηθέντος παιδίου, Ἰλ. Ι. 494· - [[παῖς]] παιδός, [[ἔγγονος]], Υ. 308, κτλ.· παίδων παῖδες Εὐρ. Φοίν. 281· - ἐπὶ ζῴων, Αἰσχύλ. Ἀγ. 50, Πέρσ. 578. 2) μεταφορ., παρὰ Πινδ. ὁ [[οἶνος]] καλεῖται ἀμπέλου [[παῖς]], Ν. 9. 124, (ὡς τἀνάπαλιν ἡ [[ἄμπελος]] καλεῖται [[μήτηρ]] τοῦ οἴνου, Εὐρ. Ἄλκ. 757), πρβλ. Χαιρήμ. παρ’ Ἀθην. 608C· καὶ ἡ Ἠχὼ καλεῖται ὀρείας πέτρας [[παῖς]], Εὐρ. Ἐκ. 1110· ἡ ποινὴ τῆς ἐπιορκίας λέγεται ὅρκου π., Χρησμ. παρ’ Ἡρόδ. 6. 86. 3) περιφρ., δυστήνων παῖδες (ἴδε ἐν λ. [[δύστηνος]])· οἱ Λυδῶν παῖδες, δηλ. οἱ Λυδοί, Ἡρόδ. 1. 27, πρβλ. 5. 49· π. Ἑλλήνων Αἰσχύλ. Πέρσ. 402· ἄναυδοι π. τὰς ἀμιάντου, οἱ ἰχθύες, [[αὐτόθι]] 578· οἱ Ἀσκληπιοῦ π., δηλ. οἱ ἰατροί, Πλάτ. Πολ. 407Ε· οἱ ζωγράφων π., οἱ ζωγράφοι, ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 769Β· παῖδες ῥητόρων, οἱ ῥήτορες, Λουκ. Ἀνάχ. 19· π. ἰατρῶν, πλαστῶν, γραφέων, κτλ., ὁ αὐτ. π. τῶν Διψάδ. 5, Εἰκ. 9· πρβλ. υἱὸς 2. ΙΙ. ἐν σχέσει ἡλικίας, «παιδί», ἢ [[νέος]], [[νεανίας]] ἢ [[κοράσιον]], [[παιδίσκη]], [[νέος]] [[παῖς]] Ὀδ. Δ. 665· παῖδες νεαροὶ Ἰλ. Β. 289, κτλ.· μετ’ ἄλλου οὐσιαστ., [[παῖς]] [[συφορβός]], νεαρὸς [[χοιροβοσκός]], Ἰλ. Φ. 282· παῖδα κόρην γαμεῖν Ἀριστοφ. Λυσ. 595· - [[ὡσαύτως]], ἐν παισὶ νέοισι [[παῖς]] Πινδ. Ν. 3, 125· [[παῖς]] ἒτ’ ὤν Αἰσχύλ. Χο. 755· ἔτι π. Πλάτ. Πρωτ. 310Ε· παιδὸς μηδὲν [[βελτίων]] [[αὐτόθι]] 342Ε· περὶ τῆς διαφορᾶς τῶν λέξεων [[παῖς]], [[παιδίον]], [[μειράκιον]], ἴδε Ἱππ. παρὰ Φίλωνι 1. 26, καὶ πρβλ. Ξεν. Συμπ. 4. 17, Κύρ. 8. 7, 6., 1. 2, 4· - ἐκ παιδός, ἐκ παιδικῆς ἡλικίας, Πλάτ. Πολ. 374C, 386Α· ἐκ παιδὸς εἰς [[γῆρας]] Αἰσχίν. 25. 38· ἐκ παίδων εὐθὺς Πλάτ. Νόμ. 694D, ἢ παίδων εὐθὺς [[αὐτόθι]] 642Β· εὐθὺς ἐκ παίδων ἐξελθὼν Δημ. 564. 21· ἡλικίαν ἔχειν τὴν ἄρτι ἐκ παίδων Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 25· ἐκ μικρῶν παίδων Ἀριστ. Πολιτ. 7. 17. 2· χορηγεῖν παισί, (πρβλ. [[χορηγέω]] ΙΙ)· - παροιμ., τοῦτο κἄν [[παῖς]] γνοίη Πλάτ. Εὐθύδ. 279D· δῆλον τοῦτό γε ἤδη καὶ παιδὶ ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 204Β· παῖδας [τοὺς πρὸ [[αὐτοῦ]]] ἀπέφηνε Λουκ. Περεγρ. 11, πρβλ. Ἀλέξ. 4· ἔνι τις καὶ ἐν ἡμῖν [[παῖς]], ὡς ἐκ τοῦ δεισιδαίμονος φόβου τῶν παιδίων, Πλάτ. Φαίδων 77Ε. ΙΙΙ. ἐν σχέσει καταστάσεως, [[δοῦλος]], [[ὑπηρέτης]], ἀνὴρ ἢ [[γυνή]], Αἰσχύλ. Χο. 653, Ἀριστοφ. Ἀχ. 395, κ. ἀλλ.· παῖ, [[παιδίον]] ὁ αὐτ. Νεφ. 132· - λέγεται δὲ ἐπὶ προσώπων πάσης ἡλικίας (ὡς παρὰ Λατ. puer, πρβλ. τὸ Γαλλικὸν garcon, τὸ Ἀγγλικ. ‘post-boy’, τὸ Γερμαν. Bursch). - Ἴδε Κόντου Παρατηρήσεις εἰς Ἀριστ. Ἀθην. Πολιτείαν ἐν Ἀθηνᾶς τ. Γ΄, σ. 294.