βαθύς: Difference between revisions

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[deep]], [[high]], met. [[rich]] etc. (Il.).<br />Compounds: Many compounds with <b class="b3">βαθυ-</b>: <b class="b3">-κολπος</b>, [[λειμος]] (Hom.).<br />Derivatives: Comp. and sup. [[βαθύτερος]], <b class="b3">-τατος</b>, rarely [[βάθιον]], [[βάσσον]], [[βάθιστος]] (Seiler Steigerungsformen 52). Factitive verb [[βαθύνω]] (Il.), intr. [[go down]], [[sink]] (Ph.). On [[Βαθύλος]], <b class="b3">-υλλος</b> s. Leumann Glotta 32, 218. - Beside [[βένθος]]depth (Il.); [[βάθος]] <b class="b2">id.</b> Ion.-Att.<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably]<br />Etymology: Belongs to [[βένθος]], but there are no further etym. connections; only -en- : -n̥- can be reconstructed, which seems IE. [[βένθος]] not analogical (after [[πένθος]]!, Schwyzer RhM 81, 201, Risch 125f.; rejected by Seiler l. c.). Not to [[βάπτω]] (and [[βόθρος]]) with Szemerényi, Glotta 38 (1960) 211-216. So not to [[βῆσσα]], [[βάσσος]], [[βυθός]].

|elnltext=[[βαθύς]] -εῖα -ύ, Ion. nom. f. sing. βαθέα en βαθείη, gen. βαθέης, dat. βαθέῃ, acc. βαθέαν en βαθέην, adv. comp. βάθιον, poët. adv. superl. βάθιστον; diep<br /><b class="num">1.</b> diep (verticaal):; βαθὺς... [[Τάρταρος]] de diepe Tartarus Il. 8.481; [[εἰς]] ἅλα [[ἆλτο]] βαθεῖαν ze sprong in de diepe zee Il. 1.532; vandaar diepgelegen, laag:; βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς (de leeuw) springt uit de diepe hof (d.w.z. met hoge omheining) Il. 5.142; overdr. van iets waarin je wegzinkt; βαθὺς [[ὕπνος]] diepe slaap Theocr. Id. 8.65; ἐς βαθὺν ἅλατ ’ ἔρωτα ze stortte zich in diepe liefde Theocr. Id. 3.42; diep van binnen. τὸν... [[ἄχος]] ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν de scherpe pijn raakte hem (Zeus) diep in zijn gemoed Il. 19.125.<br /><b class="num">2.</b> diep, zich ver uitstrekkend (horizontaal):; ἠϊόνος [[προπάροιθε]] βαθείης voor de ver dóórlopende kust (d.w.z. vanuit het land gezien zich ver uitstrekkend naar de zee; mogelijk ook ‘laag’ (zie 1.)) Il. 2.92; βαθεῖαν φάλαγγα de diepe falanx (vele rijen dik) Xen. Cyr. 6.3.22; van een bolwerk :. πόλιν πύργων βαθείαι μηχανῆι κεκλῃμένην een stad afgesloten door middel van diepe versterkingen Aeschl. Suppl. 956; πλευρὰν βαθυτάτην een heel diepe flank (d.w.z. een erg grote (lichaams)omvang) Aristoph. Ve. 1193.<br /><b class="num">3.</b> diep, dicht, dik, vol (van consistentie, dichtheid)<br /><b class="num">4.</b> van vegetatie hoog, dicht:; βαθὺ [[λήϊον]] het dichte gewas Il. 2.147; βαθεῖα... [[ὕλη]] het diepe woud Il. 20.491; πρὸς Λέρνης βαθὺν λειμῶνα naar de volle weide van Lerna Aeschl. PV 652; ook van aarde weelderig, vruchtbaar :. [[πολλάκις]]... ξηρὰ βαθεῖαν γῆν ἐνίκησε σπορᾷ dikwijls heeft droge (grond) volle aarde overtroffen in opbrengst (d.w.z. een bastaard is soms beter dan een echt kind) Eur. Andr. 637.<br /><b class="num">5.</b> van haar of baard dicht, vol :. πώγωνα βαθύν een volle baard Luc. 28.41.<br /><b class="num">6.</b> van wolken en nevel dicht, dik:; ἀὴρ... βαθεῖ ’ ἦν de mist was dicht Od. 9.144; van wind. νέφεα [[Ζέφυρος]]... βαθείῃ λαίλαπι τύπτων terwijl de westenwind een wolk met een volle windvlaag treft Il. 11.306.<br /><b class="num">7.</b> ook van andere zaken :. βαθεῖα... κάππεσε [[τέφρη]] de as was in een dikke laag neergevallen Il. 23.251; βαθυτέρην τὴν σάρκα ἔχουσιν ze hebben dikker vlees Hp. Vict. 48.7.<br /><b class="num">8.</b> overdr. van de geest diep(gaand):; [[δεῖ]]... βαθείας φροντίδος er is behoefte aan diep nadenken Aeschl. Suppl. 407; [[οὕτω]] βαθὺν λόγον [[ἔχει]] (de grenzen van de ziel zou je niet kunnen vinden:) zo’n diepe inhoud heeft hij Heraclit. B 45; van lessen; [[τῶν]]... βαθυτέρων διδασκαλιῶν... μετασχεῖν aan de meer diepzinnige lessen deelnemen Plut. Alex. 7.5; uitbr.. ἐπιστάμενον... ἤθεα βαθύτερα ἢ κατὰ Θρῄκας omdat hij diepgaandere (d.w.z. beschaafdere) manieren kende dan bij de Thraciërs gebruikelijk was Hdt. 4.95.<br /><b class="num">9.</b> met uitdrukkingen van tijd diep, d.w.z. aan het begin of eind van een periode. [[νῦν]]... [[ὄρθρος]] [[βαθύς]] het is nu heel vroeg in de ochtend Aristoph. Ve. 216bis; προήκων [[εἰς]] βαθὺ τῆς ἡλικίας vergevorderd in leeftijd Aristoph. Nub. 514; ἦν νὺξ βαθεῖα het was diep in de nacht Luc. 39.34.<br /><b class="num">10.</b><br /><b class="num">11.</b>

|ftr='''βαθύς''': {bathús}<br />'''Meaning''': [[tief]], [[hoch]], übertr. [[reichlich]] (seit Il.).<br />'''Composita''' : Komp. und Sup. βαθύτερος, -τατος; vereinzelt βάθιον, [[βάσσον]], [[βάθιστος]] (Seiler Steigerungsformen 52).<br />'''Derivative''': Davon [[βαθύτης]] [[Tiefe]] (Phld., Luk. u. a.). Faktitives Verb [[βαθύνω]] [[vertiefen]], [[aushöhlen]] (seit Il.); itr. [[in die Tiefe gehen]], [[sinken]] (Ph. u. a.); davon [[βάθυσμα]] [[Vertiefung]] (Thphr.). Zu Βαθύλος, -υλλος s. Leumann Glotta 32, 218. — Neben [[βαθύς]] stehen [[βένθος]] n. [[Tiefe]] (poet. seit Il.) und das geläufigere, aber später auftretende [[βάθος]] n. (ion. att.), auch als ethischer Begriff, s. Zucker Philol. 93, 31ff.<br />'''Etymology''' : Die etymologische Einreihung von [[βαθύς]] hängt von der Beurteilung des hochstufigen [[βένθος]] ab. Wenn man diese Form als eine analogische Neuerung ansieht (nach [[πένθος]], Schwyzer RhM 81, 201 mit Thurneysen, Risch 125f.; dagegen Seiler l. c.), kann [[βαθύς]] die Tiefstufe von [[βῆσσα]] (s. d.) enthalten. Andernfalls bleibt es ohne Anknüpfung. S. auch [[βάσσος]] und [[βυθός]].<br />'''Page''' 1,208