ἐντείνω: Difference between revisions

|lstext='''ἐντείνω''': μέλλ. ἐντενῶ: πρκμ. ἐντέτακα, παθ. [[ἐντέταμαι]]. Τανύω τι ἔν τινι, τεντώνω αὐτὸ [[καλῶς]], [[κυρίως]] ἐπὶ ἔργου γινομένου διὰ [[σχοινίων]] ἢ ἱμάντων: 1) ἐνέτεινε τὸν [[θρόνον]] ἱμᾶσι, ἔπλεξε μὲ λωρία (τανύσας αὐτὰ) τὸ [[μέρος]] τοῦ θρόνου [[ἔνθα]] κάθηταί τις, Ἡρόδ. 5. 25 (πρβλ. [[ἐντανύω]])· [[δίφρος]] δὲ χρυσέοισι καὶ ἀργυρέοισιν ἱμᾶσιν ἐντέταται, [[εἶναι]] πεπλεγμένος διὰ χρυσῶν καὶ ἀργυρῶν ἱμάντων, Ἰλ. Ε. 728· ἀμφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε ῥινοῦ ποιητήν· πολέσιν δ’ ἔντοσθεν ἱμᾶσιν ἐντέτατο στερεῶς, «περικεφαλαίαν δὲ αὐτῷ περιέθηκε τῇ κεφαλῇ ἐκ δέρματος πεποιημένην, πολλοῖς δὲ ἔνθοδεν λώροις ἐνέσφικτο ἰσχυρῶς» (Θ. Γαζῆς), Κ. 263· οὕτω, τὰς γεφύρας ἐδόκεον ἐντεταμένας εὑρήσειν, δηλ. οὐχὶ λελυμένας, [[διότι]] συνίστατο ἐκ σχεδιῶν, αἵτινες συνεκρατοῦντο διὰ μακρῶν κάλων τεταμένων ἐκ τῆς μιᾶς ξηρᾶς εἰς τὴν [[ἄλλην]], Ἡρόδ. 9. 106· νηυσὶ διέβησαν ἐς Ἄβυδον· τὰς γὰρ σχεδίας οὐκ [[εὗρον]] ἔτι ἐντεταμένας, ἀλλ’ ὑπὸ τοῦ χειμῶνος διαλελυμένας ὁ αὐτ. 8. 117· ἄνω τοῦ βόθρου κλίνην ἔθηκεν οὐκ ἐντεταμένην, ἀλλὰ στρώμασι ποικίλοις κεκοσμημένην, οὐχὶ τετανυσμένην διὰ [[σχοινίων]] ἢ ἱμάντων, ἀλλ’ ἀνοικτὴν [[κάτωθεν]], Πολύαιν. 7. 14· εἰ ἡ [[ἔντασις]] χρηστῶς ἐνταθείη Ἱππ. π. Ἀγμ. 772· [[ὥσπερ]] ἐντεταμένου τοῦ σώματος ἡμῶν, ἡρμοσμένου (χορδισμένου) ὡς ἡ [[λύρα]], Πλάτ. Φαίδ. 86Β, πρβλ. 92Β. 2) [[τανύω]], τεντώνω [[τόξον]] [[ὅπως]] τοξεύσω (πρβλ. [[ἐντανύω]]), Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 78, πρβλ. Εὐρ. Ἱκ. 745, 886· [[ὡσαύτως]] ἐν τῷ Μέσῳ τύπῳ, ὅθι δὴ δίδυμ’ Ἔρως ὁ χρυσοκόμας τόξ’ ἐντείνεται χαρίτων Εὐρ. Ι. Α. 550, Ξεν. Κύρ. 4. 1, 3. ― Παθ., τόξα ἐντεταμένα Ἡρόδ. 2. 173· [[ἐντεῦθεν]] κωμικῶς, [[κέντρον]] ἐντέταται Ἀριστοφ. Σφ. 407. 3) ἐντείνειν ναῦν ποδί, ποιεῖν τὴν ναῦν τρέχειν [[ταχέως]] διὰ τῆς ἐντάσεως τῶν ἱστίων, καὶ [[ναῦς]] γὰρ ἐνταθεῖσα πρὸς βίαν ποδὶ ἔβαψεν, καὶ [[πλοῖον]] βιασθὲν νὰ τρέχῃ [[ταχέως]] διὰ τῆς ἐντάσεως τοῦ σχοινίου τοῦ δεδεμένου εἰς τὴν ἄκραν τοῦ ἱστίου βυθίζεται, Εὐρ. Ὀρ. 706. 4) ἐπὶ ἵππου, [[ἔπειτα]] δὲ ἐντείνειν δεῖ (τὸν ἵππον) τῷ ἀγωγεῖ ὡς διάλληται, [[ἔπειτα]] δὲ δι’ ἐντεταμένων ἡνιῶν πρέπει νὰ βιάσῃς αὐτὸν νὰ διαπηδήσῃ (τὴν τάφρον), Ξεν. π. Ἱππικ. 8. 3. 5) δένω σφιγκτά, βοῦν... ἐντ. βρόχοις Εὐρ. Ἀνδρ. 720. ΙΙ. μεταφ., [[ὑποβάλλω]] τι εἰς ἰσχυρὰν ἐνέργειαν ἢ ἔντασιν, [[ἐντείνω]] τὰς ἀκοάς, προσηλώνω τὰ ὦτά μου, οἱ δὲ ἐντείναντες τὰς ἀκοὰς προσεῖχον Πολύαιν. 1. 21, 2· ἑαυτὸν Πλούτ. 2. 795Ε· [[οὕτως]] ἐν τῷ μέσῳ τύπῳ, φωνὴν ἐντεινάμενος Αἰσχίν. 49. 15· [[οὕτως]], ἐντεινάμενος τὴν φωνὴν εἶπεν Πλάτ. Πολ. 536C· ἐντεινάμενοι τὴν ἁρμονίαν, ὑψῶσαντες τὸν τόνον τῆς ἁρμονίας, Ἀριστοφ. Νεφ. 968· ― καὶ ἐν τῷ παθ., πρόθυμοι καὶ ἐντεταμένοι εἰς τὸ [[ἔργον]], πρόθυμοι καὶ ἕτοιμοι εἰς τὸ [[ἔργον]], Ξεν. Οἰκ. 21, 9· [[περί]] τι Πολύβ. 10. 3, 1· ἐντεινόμενος, [[πρόθυμος]], ἀντίθετ. τῷ ἀνιέμενος, Ξεν. Ἀπομν. 3. 10, 7, Κυν. 7, 8· [[πρόσωπον]] ἐντεταμένον, σοβαρόν, Λουκ. Βίων Πρᾶσις 10· πρβλ. ἐντεταμένως. 2) [[κάμνω]] ἔντονον, ἐπιδιώκω συντόνως, τὴν πολιορκίαν Πλουτ. Λούκουλλ. 14· [[διεγείρω]], θυμὸν ἀνόητον Πλούτ. 2. 61Ε, πρβλ. 464Β. 3) οὕτω καὶ ἀμεταβ. ἐν τῷ ἐνεργ., [[ἐπιμένω]] εἴς τι, εὑρίσκομαι ἐν ὀργῇ, εἰ δ’ ἡσύχως τις αὑτὸν ἐντείνοντι (τῷ δήμῳ) μὲν χαλῶν, «εἰ δέ τις ἡσύχως καθ’ αὑτὸν ἐνδιδοὺς ὑποτάσσοιτο τῷ δήμῳ θυμουμένῳ, ― [[ἴσως]] ἂν καταπαύσειε τῆς ὀργῆς [[δηλονότι]]» (Σχόλ.), Εὐρ. Ὀρ. 698, Ἀποσπ. 341. ΙΙΙ. πληγὰς ἐντείνειν, πληγὰς ἐμβάλλειν, Λατ. plagam intendere, πληγὰς ἐνέτεινον ἀλλήλοις, ἐξυλοκοποῦντο, «ταῖς ἔδινεν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον», Ξεν. Ἀν. 2. 4, 11, Λυσ. Ἀποσπ. 45. 4 (118)· [[ὡσαύτως]] [[ἄνευ]] τῆς λέξεως [[πληγή]], ἐπιτίθεμαι κατά τινος, [[προσβάλλω]], ἐντείνοντες [[ἡμεῖς]] τὸν Μίνων τιμωρούμεθα Πλάτ. [[Μίνως]] 321Α, πὺξ αὐτῷ ἐνέτεινε Δίων Κ. 57. 22. IV. θέτω ἐντὸς ἀκριβῶς, ἐς κύκλον ἐντ. τρίγωνον, τιθέναι τρίγωνον ἐν κύκλῳ, Πλάτ. Μένων 87Α· ἰδίως, τὸν πεζὸν λόγον [[τρέπω]] εἰς ποίησιν, στιχουργῶ, Λατ. versu includere, astringere, ἐντείνειν τοὺς Αἰσώπου λόγους ὁ αὐτ. Φαίδων 60D· [[ταῦτα]] ἐντείνας εἰς [[ἐλεγεῖον]] ὁ αὐτ. Ἵππαρχ. 228D· τοὺς νόμους εἰς [[ἔπος]] Πλουτ. Σόλων 3· [[ὡσαύτως]] [[προσαρμόζω]] εἰς μουσικήν, ποιήματα εἰς τὰ κιθαρίσματα Πλάτ. Πρωτ. 326Β· πρβλ. [[ἔντονος]]. ― [[Κατὰ]] Σουΐδ. «ἐντείνας ἑαυτόν· Διόδωρος, ‘ἐς τὸν στρατιωτικὸν καὶ εὐτελῆ βίον ἐντείνας’ ἀντὶ ἐπιδούς».

|dgtxt=<b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[tensar]], [[tender]] cuerdas, cabos, correas, etc. τόξον ... ἐντείνων A.<i>Fr</i>.83, cf. E.<i>Supp</i>.886, Pl.<i>Amat</i>.135a, Ach.Tat.8.12.5, c. giro prep. de direcc. ἐντενεῖς τὸ τόξον σου ἐπὶ σκῆπτρα [[LXX]] <i>Hb</i>.3.9, en una cítara μίαν μόνην χορδὴν ἐνέτεινε Plu.2.238c, en v. pas. (τόξα) ἐντεταμένα Hdt.2.173, cf. Luc.<i>Scyth</i>.2, Str.2.5.22, [[LXX]] <i>Is</i>.5.28, Gr.Naz.M.36.568C, τῆς νεάτης ἐντεταμένης Arist.<i>Pr</i>.921^b27, (χορδάς) κατά τε τὰς λύρας καὶ κιθάρας ὑπὸ τῶν τεχνιτῶν ἐντειναμένας Gal.7.639<br /><b class="num">•</b>fig. del dardo del amor ἔντεινόν σου τὸ τόξον εἰς τὴν καρ[δίαν Ματ] ρώνας <i>Suppl.Mag</i>.49.54<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. τόξα ἐντείνασθαι X.<i>Cyr</i>.4.1.3, Ἔρως ... τόξ' ἐντείνεται E.<i>IA</i> 549.<br /><b class="num">2</b> [[sujetar]], [[mantener tirante]] mediante correas ἐνέτεινε τὸν θρόνον Hdt.5.25, τὰς κλίνας Arist.<i>Mech</i>.856^b2, anim. βοῦν ἢ λέοντ' ἤλπιζες ἐντείνειν βρόχοις; E.<i>Andr</i>.720, ἐ. ἵππον τῷ ἀγωγεῖ sujetar un caballo fuertemente por las riendas</i> X.<i>Eq</i>.8.3, en v. pas. εἰ ... ἡ [[ἔντασις]] τῶν ῥάβδων χρηστῶς ἐνταθείη Hp.<i>Fract</i>.30, κλίνη ἐντεταμένη Polyaen.7.14.1<br /><b class="num">•</b>esp. en perf. pas. [[estar sujeto]], [[estar tirante]] [[δίφρος]] ... ἱμᾶσιν ἐντέταται la caja del carro está sujeta con correas</i>, <i>Il</i>.5.728, (κυνέη) ἔντοσθεν ἱμᾶσιν ἐντέτατο στερεῶς <i>Il</i>.10.263, (τὰς γεφύρας) ἐδόκεον ἐντεταμένας εὑρήσειν Hdt.9.106, σχεδίαι ἐντεταμέναι Hdt.8.117.<br /><b class="num">3</b> [[asestar]] c. el ac. πληγήν, πληγάς y dat. de pers. πληγὰς ἐνέτεινον ἀλλήλοις se dieron golpes unos a otros</i> X.<i>An</i>.2.4.11, πληγὰς ἐνέτειναν ἐμοί D.54.5, cf. <i>SB</i> 5235.6, 10244.2 (ambos I d.C.), Chrys.M.63.552, sin dat. expreso, Lys.<i>Fr</i>.119.4S., Chrys.M.57.237, c. dat. de pers. e instrum. πληγὰς αὐτῷ ἐνέτεινα ἐς τὰς πυγὰς τῷ σανδάλῳ le di unos azotes en el culo con una sandalia</i> Luc.<i>DDeor</i>.19.1, πληγὰς ... εἰς τὸ πρόσωπον Chrys.M.58.734<br /><b class="num">•</b>abs. [[golpear]] πύξ αὐτῷ ἐνέτεινε le golpeó con el puño</i>, le dió un puñetazo</i> D.C.57.22.1, cf. Synes.<i>Ep</i>.104 (p.179).<br /><b class="num">II</b> c. valor intensivo<br /><b class="num">1</b> [[tensar demasiado]], [[forzar]] en v. pas. ναῦς ... ἐνταθεῖσα ... ποδὶ ἔβαψεν la nave hace agua cuando ha sido demasiado tensada con el cabo (e.e. la vela)</i>, E.<i>Or</i>.706, de músculos y otras partes del cuerpo ὅταν ... τοὺς μῦς ἐντείνωμεν σφοδρῶς cuando tensamos los músculos demasiado</i> Gal.3.562, fig. τόξον ἐντείνοντες τοῦ καιροῦ πέρα tensando el arco más allá de lo oportuno</i> E.<i>Supp</i>.745.<br /><b class="num">2</b> [[intensificar]] (ἥλιος) μᾶλλον ἐντείνει τὸ καῦμα Plu.2.658c<br /><b class="num">•</b>fig. de sentimientos [[excitar]], [[exaltar]] (δήμῳ) ... αὑτὸν ἐντείνοντι E.<i>Or</i>.698, θυμὸν ἐντείνων ἀνόητον Plu.2.61e, cf. 464b<br /><b class="num">•</b>abs. [[provocar excitación]] Κύπρις ... μᾶλλον ἐντείνειν φιλεῖ E.<i>Fr</i>.340.<br /><b class="num">3</b> ref. a los sentidos [[agudizar]] ἐντείναντες τὰς ἀκοάς προσεῖχον habiendo agudizado el oído prestaron atención</i> Polyaen.1.21.2, τὴν ὄψιν S.E.<i>M</i>.7.258<br /><b class="num">•</b>de la voz y el sonido [[alzar]], [[elevar]] ἐνέτεινε τὴν φωνήν alzó la voz</i> Plu.<i>Cat.Mi</i>.68, D.C.36.6<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. ἐντεινάμενος φωνήν Aeschin.2.157, ἐντεινάμενοι τὴν ἁρμονίαν elevando el tono</i> Ar.<i>Nu</i>.968<br /><b class="num">•</b>uso fig. ἐνέτειναν τὴν γλῶσσαν αὐτῶν ὡς τόξον [[LXX]] <i>Ie</i>.9.2.<br /><b class="num">4</b> de pers., c. refl. [[esforzarse]], [[poner empeño]], [[ocuparse]] εἰς ὃ μάλιστα ... ὁ Λυκοῦργος ἐντείνας ἑαυτόν Plu.2.795e, cf. <i>PSI</i> 491.6 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>[[intensificar]], [[llevar a cabo vigorosamente]] τὴν ἀπόδειξιν Plu.2.614d, τὴν πολιορκίαν Plu.<i>Luc</i>.14.<br /><b class="num">III</b> c. valor ‘dentro de’ e idea de ‘adaptación a un patrón’<br /><b class="num">1</b> geom. [[colocar dentro de]], [[inscribir]] en v. pas. ἐς τὸνδε τὸν κύκλον τόδε τὸ χωρίον τρίγωνον ἐνταθῆναι Pl.<i>Men</i>.87a.<br /><b class="num">2</b> lit. [[poner en verso]], [[versificar]] ἐντείνας τοὺς Αἰσώπου λόγους Pl.<i>Phd</i>.60d, ταῦτα ... ἐντείνας εἰς [[ἐλεγεῖον]] Pl.<i>Hipparch</i>.228d, τοὺς νόμους εἰς ἔπος Plu.<i>Sol</i>.3, τὴν παραίνεσιν Iul.<i>Or</i>.9.188a<br /><b class="num">•</b>ref. la tragedia [[sacar a escena]], [[poner en escena]] τὸν Μίνων Pl.<i>Min</i>.321a.<br /><b class="num">3</b> mús. [[llevar o poner en música]], [[musicar]] ποιήματα ... εἰς τὰ κιθαρίσματα ἐντείνοντες adaptando los poemas a la música de cítara</i> Pl.<i>Prt</i>.326b<br /><b class="num">•</b>tb. en v. med. Ἰθάκην ἐνετείνατο ... Ὅμηρος ᾠδῇσιν Hermesian.7.29.<br /><b class="num">B</b> intr., gener. en v. med.<br /><b class="num">I</b> sent. fís., c. suj. de partes del cuerpo<br /><b class="num">1</b> [[tensarse]], frec. en perf. [[estar tenso, en tensión]] ἐν τοῖς σώμασι ... τὰ ἐντεινόμενα las partes del cuerpo que están en tensión</i> op. ἀνιέμενα, X.<i>Mem</i>.3.10.7, ἐντεταμένου τοῦ σώματος en compar. c. las cuerdas de la lira, Pl.<i>Phd</i>.86b, cf. 92a, τράχηλος ἐντε[τα] μένος cuello en tensión</i> Phld.<i>Ir</i>.fr.6.16, πρόσωπον ἐντεταμένον de un rostro tenso, serio, Luc.<i>Vit.Auct</i>.10, βλέφαρα ἐντεταμένα párpados atirantados</i> tal vez de ojos rasgados, Adam.2.51.<br /><b class="num">2</b> ref. al pene [[estar o ponerse tenso, erecto]] c. suj. de animados [[tener una erección]] cóm. κέντρον ἐντέτατ' ὀξύ Ar.<i>V</i>.407 (cód., pero cf. [[ἐντατέον]]), ἐντείνεται τὸ αἰδοῖον Gal.4.220, frec. en perf. ὡς ἐντέταμαι ... ἔμβλεπε <i>AP</i> 16.236 (Leon.), εἰκόνες ἐντεταμέναι D.S.1.88, ἐντεταμένην ἔχων τὴν αἰσχύνην Plu.<i>Fr</i>.24, cf. tb. en v. act., Arist.<i>Pr</i>.879^a11.<br /><b class="num">II</b> sent. intelectual y anímico, c. suj. de pers. o anim.<br /><b class="num">1</b> [[estar atento]], [[prestar atención]] ἔντειναι ὡς ἡμῖν αὐτή ἐστιν ἡ [[ἀγωνία]] presta atención, porque estamos verdaderamente angustiados</i>, <i>BGU</i> 1911.12 (III a.C.), μάλιστα ἐνταθέντες ποιήσατε καθότι προγέγραφα <i>SB</i> 10867.7 (III a.C.), c. περί y gen. περὶ ὑμῶ[ν] ἐντείνεσθε <i>PPetr</i>.2.40a.28 (III a.C.), ἂμ μὴ σὺ ἐνταθῇς περὶ [[αὐτοῦ]] si tú no te ocupas de él</i>, <i>PSI</i> 340.2 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>[[estar concentrado]] τῇ διανοίᾳ περὶ τὸ προτεθὲν ἐντεταμένος concentrado con la mente en lo que tenía delante</i> Plb.10.3.1.<br /><b class="num">2</b> [[excitarse]] μᾶλλον ἐντεινάμενος [[εἶπον]] Pl.<i>R</i>.536c, (σκύλακες) ἐντεινόμεναι ῥήγνυνται excitándose los perros se lesionan</i> X.<i>Cyn</i>.7.8, πρόθυμοι καὶ ἐντεταμένοι εἰς τὸ ἔργον X.<i>Oec</i>.21.9.