ἵππος: Difference between revisions

{{pape

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1260.png Seite 1260]] ὁ, das Pferd, Roß, ἡ, die Stute, von Hom. an, der am häufigsten das fem. braucht, überall; wo Hom. die Geschlechter besonders be, eichnen will, sagt er θήλεες ἵπποι, Il. 5, 269, ἵπποι θήλειαι, 11, 681 Od. 4, 636, ἄρσενες ἵπποι, 13, 81; oἱ ἵπποι sind häufig die Rosse vor den Kampfwagen, u. nicht selten der Streitwagen selbst, wie ἀφ' ἵππων, vom Wagen herab, Il. 5, 13. 19, ἵππων ἐπιβησόμενος, im Begriff, auf den Wagen zu steigen, 46, καθ' ἵππων [[ἆλτο]], er sprang vom Wagen herab, 111, τοὺς ἐξ ἵππων βῆσε, aus dem Wagen, 163, öfter. Ggstz πεζοί, Od. 14, 267; [[λαός]] τε καὶ ἵπποι, die Schaar der Fußkämpfer u. die Edlen, die auf den Wagen kämpfen, Il. 18, 153; so auch κοσμῆσαι ἵππους τε καὶ ἀνέρας ἀσπιδιώτας, 2, 554. 16, 167. 20, 157. Reiterei kommt im Homer noch gar nicht vor. Hom. nennt die Rosse ἀερσίποδες, Il. 23, 475, αἴθωνες, καλλίτριχες, μώνυχες, ὑψηχέες, ὠκέες, ὠκύποδες; Pind. ἀκαμαντόποδες, Ol. 3, 4, [[σιδηροχάρμης]], P. 2, 2, ἀελλόποδες u. ä. – Ἡ [[ἵππος]], die Reiterei, Her. 1, 80; χιλίη [[ἵππος]], μυρίη, tausend Mann Reiterei, 5, 63. 7, 41, wie Aesch. ἵππου μελαίνης τρισμυρίας, Pers. 307, vgl. 294; διακοσία Thuc. 1, 62; Xen. Cyr. 4, 6, 2 u. A. – Bei Ath. VII, 304 e Name eines Fisches, vielleicht Seepferdchen, vgl. [[ἱππίδιον]]. – Die weiblichen Geschlechtstheile, Arist. H. A. 6, 18; Ael. H. N. 4, 11 καὶ τῶν γυναικῶν τὰς ἀκολάστους ὑπὸ τῶν σεμνοτέρως αὐτὰς εὐθυνόντων καλεῖσθαι ἵππους. – Ein Fehler der Augen, wenn sie sich stets auf u. zu bewegen, das Zwinkern, Medic. – In den Zusammensetzungen drückt es zuweilen den Begriff des sehr Großen, Übermäßigen aus, wie auch bei uns "pferdemäßig" gesagt wird. Vgl. [[ἱππόκρημνος]], [[ἱππόπορνος]].

}}

{{ls

|lstext='''ἵππος''': (ἴδε ἐν τέλει), ὁ, [[ἵππος]], κοιν. τὸ ἄλογον, ἡ [[ἵππος]], ἡ φοράδα, πρῶτον παρ’ Ὁμ. - Οἱ ποιηταὶ μεταχειρίζονται ἀμφότερα τὰ γένη, ἀλλὰ τὸ θηλ. [[εἶναι]] τὸ συνηθέστατον, [[διότι]] παρὰ τοῖς ἀρχαίοις, οἵτινες δὲν εὐνούχιζον τοὺς ἵππους, ἡ θήλεια ἦτο χρησιμωτέρα ὁ [[Ὅμηρος]] ἐπαινεῖ τὰς φοράδας τοῦ Εὐμήλου, περὶ ὧν λέγει· ἵπποι μὲν μέγ’ ἄρισται [[ἔσαν]] Φηρητιάδαο, τὰς Εὔμηλος ἤλαυνε ποδώκεας ὄρνιθας ὣς (Ἰλ. Β. 763), ἀλλὰ θεωρεῖ ὡς ἐπονείδιστον [[πρᾶγμα]] ἄρρην [[ἵππος]] νὰ νικηθῇ ὑπὸ θηλείας, μὴ σφῶϊν ἐλεγχείην καταχεύῃ [[Αἴθη]] [[θῆλυς]] [[ἐοῦσα]] Ψ. 408 κἑξ. Ὅπως δὲ ἐναργέστερον δηλώσῃ τὸ γένος, ὁ [[Ὅμηρος]] προστίθησιν εἰς τὸ [[ἵππος]] τὸ [[θῆλυς]] ἢ ἄρρην. θήλεες ἵπποι Ἰλ. Ε. 269· ἵπποι θήλειαι Λ. 681, Ὀδ. Δ. 636· ἄρσενες ἵπποι Ὀδ. Ν. 81· πρβλ. Ἡρόδ. 3. 86, Πλάτ. Ἱππ. Μείζων 288Β: - τὸ πληθ. ἵπποι παρ’ Ὁμ. σημαίνει τοὺς τὸ ἅρμα σύροντας ἵππους, [[ἐρυσάρματες]] Ἰλ. Π. 370· συνήθως [[ζεῦγος]] αὐτῶν, [[ὅθεν]] ὁ δυϊκὸς ἐν Ε. 237. Θ. 41, κ. ἀλλ.· [[ἐνίοτε]] δὲ καὶ [[τρεῖς]] κατὰ [[μέτωπον]], ἴδε [[παρήορος]]· σπανίως [[τέσσαρες]], ἴδε [[τετράορος]]· - [[ἐντεῦθεν]] τὸ ἵπποι καὶ ἐπ’ [[αὐτοῦ]] τοῦ ἅρματος, ἀφ’ ἵπποιϊν, ἀφ’ ἵππων, ἀπὸ τοῦ ἅρματος, Ἰλ. Ε. 13, 19, κ. ἀλλ.· καθ’ ἵππων ἅλλεσθαι, ἐξ ἵππων βῆσαι [[αὐτόθι]] 111, 163· ἵππων ἐπιβησόμενος, διανοούμενος, μέλλων νὰ ἀναβῇ εἰς τὸ ἅρμα του, [[αὐτόθι]] 46· ἵππων ἐπεβήσετο Κ. 513, πρβλ. 529 ([[διότι]] ἐπιμελὴς [[ἀνάγνωσις]] τοῦ ὅλου χωρίου δεικνύει ὅτι ὁ Διομήδης καὶ ὁ Ὀδυσσεὺς ὠχοῦντο ἐπὶ τοῦ ἅρματος τοῦ Ρήσου, οὐχὶ ἐπὶ τῶν ἵππων [[αὐτοῦ]]): - ἀντίθετον τῷ πεζοί, [[πλῆτο]] δὲ πᾶν [[πεδίον]] πεζῶν τε καὶ ἵππων Ὀδ. Ζ. 267, πρβλ. Ι. 49· ἵπποι καὶ ἀνέρες Ἰλ. Β. 554· [[λαός]] τε καὶ ἵπποι Σ. 153. Ἐν πᾶσι τοῖς τοιούτοις χωρίοις ἐννοοῦνται ἥρωες ἐπὶ τῶν ἑαυτῶν ἁρμάτων, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τοὺς [[πεζῇ]] μαχομένους· [[διότι]] ἱππεῖς στρατιῶται [[οὐδαμοῦ]] ἀναφέρονται παρ’ Ὁμ.· καὶ ἡ ἱππικὴ [[τέχνη]] ἂν καὶ γνωστὴ εἰς αὐτόν, ἀναφέρεται ὥς τι ἀσύνηθες καὶ πρὸς ἐπίδειξιν γινόμενον, οὐχὶ δὲ καὶ κοινὸν τοῖς πολλοῖς (πρβλ. [[κέλης]], [[κελητίζω]])· παρ’ Ἡσ. δὲ μόνον [[ἅπαξ]] ἀναφέρεται, νῶθ’ ἵππων ἀναβάντες ἐθύνεον Ἀσπ. Ἡρ. 286. - Τὰ Ὁμ. ἐπίθετα [[εἶναι]], ὡς πρὸς τὸ [[χρῶμα]] αἴθωνες, βαλιοί, λευκότεροι χιόνος, ξανθοί, φλίνικες· ὡς πρὸς τὴν χαίτην, ἐΰτριχες, καλλίτριχες, κυανότριχες, [[ὄτριχες]]· ὡς πρὸς τὴν ταχύτητα, ὠκέες, ὠκύποδες, ἀθλοφόροι, ἀερσίποδες, εὔσκαρθμοι, ὠκυπετεῖς, πόδας αἰόλοι· ὡς πρὸς τὴν στερότητα τῶν ὁπλῶν, μώνυχες, κρατερώνυχες, χαλκόποδες (δὲν ὑπάρχει [[ἴχνος]] πεταλὼσεως παρ. Ὁμ.)· καὶ [[καθόλου]] ἐριαύχενες ὑψηχέες· - οὕτω παρὰ Πινδ., ἀκαμαντόποδες, παρὰ Σιμωνίδῃ ἀελλόποδες, κτλ.· ἵπποι ἀθληταί, τῶν ἀγώνων, Λυσ. 157. 39· - ἡ τροφὴ αὐτῶν [[εἶναι]] ζειαὶ ἢ ὄλυραι, κριθαί, ἔτι δὲ καὶ [[σῖτος]], Ἰλ. Κ. 568, Θ. 189· ἐξήγοντο εἰς βοσκήν, ἀλλὰ καὶ ἐν ἱππῶνι ἐτρέφοντο, ἴδε [[στρατός]]. - Περὶ τῆς ἀνατροφῆς καὶ χρήσεως τοῦ ἵππου ἴδε τὴν περὶ ἱππικῆς πραγματείαν τοῦ Ξενοφῶντος. ΙΙ. ὡς περιληπτικὸν [[ὄνομα]], [[ἵππος]], ἡ, τὸ ἱππικόν, Λατ. equitatus, Ἡρόδ., Ἀττ.· ἀείποσε καθ’ ἑνικόν, ἔτι καὶ μετ’ ἀριθμητικῶν, π. χ., [[ἵππος]] χιλίη = [[χίλιοι]] ἱππεῖς, Ἡρόδ. 7. 41· μυρίη [[αὐτόθι]]· [[ἵππος]] μυρία, τρισμυρία Αἰσχύλ. Πέρσ. 302, 315· ἡ διακοσία [[ἵππος]] Θουκ. 1. 61· ἵππον ἔχω εἰς χιλίαν Ξεν. Κύρ. 4. 6, 2. ΙΙΙ. [[θαλάσσιος]] ἰχθύς, Ἀντίμαχ. ἐν Ἀποσπ. 18 - ἀλλὰ, ὁ [[ἵππος]] ὁ [[ποτάμιος]], ὁ [[ἱπποπόταμος]], Ἡρόδ. 2. 71, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 7, 2· [[οὕτως]], ὁ [[ἵππος]] τοῦ Νείλου Ἀχιλλ. Τάτ. 4. 2. IV. γυνὴ [[ἀσελγής]], Αἰλ. π. Ζ. 4. 11, πρβλ. Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 6. 18. 8· - «τὸ [[μόριον]] καὶ τῆς γυναικὸς καὶ τοῦ ἀνδρὸς» Ἡσύχ. V. [[πάθος]] τῶν ὀφθαλμῶν, καθ’ ὃ οὗτοι διηνεκῶς συσπῶνται καὶ συγκλείονται, Ἱππ. παρὰ Γαλην. VI. ἐν συνθέσει ἐκφράζει [[πολλάκις]] τὸ μέγα ἢ τραχύ, ἴδε τὰς λέξεις [[ἱππόκρημνος]], -[[λάπαθον]], -[[μάραθρον]], -πορνος, -[[σέλινον]], -τυφία, καὶ πρβλ. βου- VII. [[ἵππος]], ὁ, [[εἰδικός]] τις λειτουργὸς ἐν τῇ λατρείᾳ τῆς θεᾶς Βελήλας, Ἐπιγρ. Πειραιῶς ἐν Ἀθήν. τ. Ε., σ. 428 = CIA. ΙΙΙ. 1280a. Ὁ ἀρχικὸς [[τύπος]] ἦν πιθανῶς: ἵκϝος· πρβλ. Σανσκρ. a←v-as, Λατ. equ-us, Γοτθ. aih-us, Ἀρχ. Σαξον. ehu· καὶ ἴδε Κ κ ΙΙ. 2).

}}

{{Autenrieth