ἀλέγω: Difference between revisions

423 bytes removed ,  25 August 2023
m
LSJ1 replacement
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (LSJ1 replacement)
 
(4 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=alego
|Transliteration C=alego
|Beta Code=a)le/gw
|Beta Code=a)le/gw
|Definition=Ep. and Lyr., once in A. (lyr.), only pres., <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[have a care]], [[mind]], [[heed]], usually neg.: </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> abs., [[οὐκ ἀλέγω]] = [[have no care]], <span class="bibl">Il.11.389</span>, <span class="bibl">Od. 17.390</span>; κύνες οὐκ ἀλέγουσαι <span class="bibl">Od.19.154</span>: without neg., <b class="b3">Λιταὶ ἀλέγουσι κιοῦσαι</b> [[walk]] with [[good]] [[heed]], <span class="bibl">Il.9.504</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> with a case, </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> c. gen., [[heed]], [[care for]], οὐδ' ἀλλήλων ἀλέγουσιν <span class="bibl">Od.9.115</span>; <b class="b3">οὐ γὰρ Κύκλωπες Διὸς . . ἀλέγουσιν</b> ib.<span class="bibl">275</span>, cf. <span class="bibl">Simon.37.10</span>; βωμῶν ἀλέγοντες οὐδέν <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>752</span>; μακάρων οὐκ ἀλέγοντα θεῶν <span class="bibl">Call.<span class="title">Aet.</span>3.1.65</span>: without neg., ψυχῆς ἀ. ὕπερ <span class="bibl">A.R.2.634</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> less freq. c. acc., [[regard]], [[respect]], θεῶν ὄπιν οὐκ ἀλέγοντες <span class="bibl">Il.16.388</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>251</span>; οἰωνούς <span class="bibl">A.R. 1.145</span>: without neg., <b class="b3">νηῶν ὅπλα . . ἀλέγουσιν</b> [[take care of]], <span class="bibl">Od.6.268</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>11</span> (<span class="bibl">10</span>).<span class="bibl">15</span>, <span class="bibl"><span class="title">I.</span>8(7).51</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[count among]], Λύκαισον ἐν καμοῦσιν <span class="bibl">Alcm.32</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>2.78</span> (Pass.); <b class="b3">ἐν ἀθανάτοις ἀ</b>. <span class="title">IG</span>14.1389 ii6. (Commonly deriv. from [[ἀ-]] copul., [[λέγω]], [[count with]], cf. 111.)</span>
|Definition=Ep. and Lyr., once in A. (lyr.), only pres.,<br><span class="bld">A</span> [[have a care]], [[mind]], [[heed]], usually neg.:<br><span class="bld">1</span> abs., [[οὐκ ἀλέγω]] = [[have no care]], Il.11.389, Od. 17.390; κύνες οὐκ ἀλέγουσαι Od.19.154: without neg., <b class="b3">Λιταὶ ἀλέγουσι κιοῦσαι</b> [[walk]] with [[good]] [[heed]], Il.9.504.<br><span class="bld">II</span> with a case,<br><span class="bld">1</span> c. gen., [[heed]], [[care for]], οὐδ' ἀλλήλων ἀλέγουσιν Od.9.115; <b class="b3">οὐ γὰρ Κύκλωπες Διὸς . . ἀλέγουσιν</b> ib.275, cf. Simon.37.10; βωμῶν ἀλέγοντες οὐδέν A.''Supp.''752; μακάρων οὐκ ἀλέγοντα θεῶν Call.''Aet.''3.1.65: without neg., ψυχῆς ἀ. ὕπερ A.R.2.634.<br><span class="bld">2</span> less freq. c. acc., [[regard]], [[respect]], θεῶν ὄπιν οὐκ ἀλέγοντες Il.16.388, Hes.''Op.''251; οἰωνούς A.R. 1.145: without neg., <b class="b3">νηῶν ὅπλα . . ἀλέγουσιν</b> [[take care of]], Od.6.268, cf. Pi.''O.''11 (10).15, ''I.''8(7).51.<br><span class="bld">III</span> [[count among]], Λύκαισον ἐν καμοῦσιν Alcm.32, cf. Pi.''O.''2.78 (Pass.); <b class="b3">ἐν ἀθανάτοις ἀ.</b> ''IG''14.1389 ii6. (Commonly deriv. from [[ἀ-]] copul., [[λέγω]], [[count with]], cf. III.)
}}
}}
{{DGE
{{DGE
Line 18: Line 18:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>seul. prés.</i><br />s'inquiéter, se préoccuper, prendre soin de, <i>gén., rar. acc.</i> ; [[οὐκ]] ἀ. OD être indifférent.<br />'''Étymologie:''' ἀ- prosth., [[λέγω]]³.
|btext=<i>seul. prés.</i><br />s'inquiéter, se préoccuper, prendre soin de, <i>gén., rar. acc.</i> ; [[οὐκ]] ἀ. OD être indifférent.<br />'''Étymologie:''' ἀ- prosth., [[λέγω]]³.
}}
{{elru
|elrutext='''ἀλέγω:'''<br /><b class="num">1</b> (преимущ. с отриц.) [[заботиться]], [[быть озабоченным]] (τινός, реже τι Hom., Pind.): οὐκ ἀ. Hom., Hes., Aesch. не заботиться о ком(чем)-л., не обращать внимания на кого(что)-л., пренебрегать кем(чем)-л.;<br /><b class="num">2</b> [[причислять]]: ἔν [[τισιν]] ἀλέγεσθαι Pind. быть причисляемым к кому-л.
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 33: Line 36:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''ἀλέγω:''' μόνο σε ενεστ.,<br /><b class="num">I.</b> [[μεριμνώ]], [[φροντίζω]], [[κυρίως]] με [[άρνηση]]·<br /><b class="num">1.</b> απόλ., <i>οὐκ ἀλ</i>., δεν με [[νοιάζει]], δεν [[φροντίζω]], Λατ. negligo, σε Όμηρ.· <i>κύνες οὐκ ἀλέγουσαι</i>, αδιάφοροι, άμυαλοι, παράτολμοι, απερίσκεπτοι σκύλοι, σε Ομήρ. Οδ.· [[χωρίς]] [[άρνηση]], <i>ἀλέγουσι κιοῦσαι</i>, περπατούν με πολλή [[προσοχή]].<br /><b class="num">II.</b> με [[πτώση]],<br /><b class="num">1.</b> με γεν., [[φροντίζω]] για, σε Ομήρ. Οδ., Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ., [[προσέχω]], [[εκτιμώ]], [[σέβομαι]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[χωρίς]] [[άρνηση]], <i>ὅπλαἀλέγουσιν</i>, φροντίζουν για, σε Ομήρ. Οδ. (πιθ. από τη √<i>ΛΕΓ</i> = LIG, σε Λατ. re-ligio, <i>α ευφωνικό</i>).
|lsmtext='''ἀλέγω:''' μόνο σε ενεστ.,<br /><b class="num">I.</b> [[μεριμνώ]], [[φροντίζω]], [[κυρίως]] με [[άρνηση]]·<br /><b class="num">1.</b> απόλ., <i>οὐκ ἀλ</i>., δεν με [[νοιάζει]], δεν [[φροντίζω]], Λατ. negligo, σε Όμηρ.· <i>κύνες οὐκ ἀλέγουσαι</i>, αδιάφοροι, άμυαλοι, παράτολμοι, απερίσκεπτοι σκύλοι, σε Ομήρ. Οδ.· [[χωρίς]] [[άρνηση]], <i>ἀλέγουσι κιοῦσαι</i>, περπατούν με πολλή [[προσοχή]].<br /><b class="num">II.</b> με [[πτώση]],<br /><b class="num">1.</b> με γεν., [[φροντίζω]] για, σε Ομήρ. Οδ., Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ., [[προσέχω]], [[εκτιμώ]], [[σέβομαι]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[χωρίς]] [[άρνηση]], <i>ὅπλαἀλέγουσιν</i>, φροντίζουν για, σε Ομήρ. Οδ. (πιθ. από τη √<i>ΛΕΓ</i> = LIG, σε Λατ. re-ligio, <i>α ευφωνικό</i>).
}}
{{elru
|elrutext='''ἀλέγω:'''<br /><b class="num">1)</b> (преимущ. с отриц.) заботиться, быть озабоченным (τινός, реже τι Hom., Pind.): οὐκ ἀ. Hom., Hes., Aesch. не заботиться о ком(чем)-л., не обращать внимания на кого(что)-л., пренебрегать кем(чем)-л.;<br /><b class="num">2)</b> [[причислять]]: ἔν [[τισιν]] ἀλέγεσθαι Pind. быть причисляемым к кому-л.
}}
}}
{{etym
{{etym
Line 45: Line 45:
{{FriskDe
{{FriskDe
|ftr='''ἀλέγω''': {alégō}<br />'''Forms''': nur Präs., gew. mit Negation,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘[[auf etwas achten]], [[sich um etwas kümmern]]’ (ep. lyr.).<br />'''Derivative''': Erweiterungen: [[ἀλεγίζω]] und [[ἀλεγύνω]], beide nur Präs. und Impf., vgl. Schwyzer 736, bzw. Risch 253. — Von [[ἀλέγω]] das Hinterglied -ηλεγής (kompositionelle Dehnung) in den Syntheta [[δυσηλεγής]] [[schmerzvoll]] (ep.) und [[ἀνηλεγής]] [[der sich um nichts kümmert]], [[rücksichtslos]] (Q. S.), wahrscheinlich auch bei Homer für [[τανηλεγής]] einzusetzen (Bechtel Herm. 39, 155f., Leumann Hom. Wörter 45, der mir die semantischen Schwierigkeiten zu überschätzen scheint). Ein Substantiv *ἄλεγος anzusetzen, ist jedenfalls nicht notwendig, denn auch das Adj. [[ἀλεγεινός]] läßt sich anders, und zwar als eine Umbildung von [[ἀλγεινός]] nach [[ἀλέγω]] erklären.<br />'''Etymology''': [[ἀλέγω]], eig. [[Schmerz]], [[Leid über etwas empfinden]] und [[ἄλγος]] [[Schmerz]], [[Leid]], [[Kummer]] sind wegen der übereinstimmenden Bedeutung zusammenzuhalten unter der Annahme eines Ablautwechsels ἀλεγ- ~ ἀλγ- (vgl. [[ἀλέξω]]: [[ἀλκή]]). Dabei ist die ohnehin anfechtbare Zerlegung in ἀ- (Schwundstufe von ἐν-) und [[λέγω]] (Hermann IF 35, 171) aufzugeben. Weitere Beziehungen sind ganz unsicher, vgl. WP. 1, 160; 2, 423.<br />'''Page''' 1,66-67
|ftr='''ἀλέγω''': {alégō}<br />'''Forms''': nur Präs., gew. mit Negation,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘[[auf etwas achten]], [[sich um etwas kümmern]]’ (ep. lyr.).<br />'''Derivative''': Erweiterungen: [[ἀλεγίζω]] und [[ἀλεγύνω]], beide nur Präs. und Impf., vgl. Schwyzer 736, bzw. Risch 253. — Von [[ἀλέγω]] das Hinterglied -ηλεγής (kompositionelle Dehnung) in den Syntheta [[δυσηλεγής]] [[schmerzvoll]] (ep.) und [[ἀνηλεγής]] [[der sich um nichts kümmert]], [[rücksichtslos]] (Q. S.), wahrscheinlich auch bei Homer für [[τανηλεγής]] einzusetzen (Bechtel Herm. 39, 155f., Leumann Hom. Wörter 45, der mir die semantischen Schwierigkeiten zu überschätzen scheint). Ein Substantiv *ἄλεγος anzusetzen, ist jedenfalls nicht notwendig, denn auch das Adj. [[ἀλεγεινός]] läßt sich anders, und zwar als eine Umbildung von [[ἀλγεινός]] nach [[ἀλέγω]] erklären.<br />'''Etymology''': [[ἀλέγω]], eig. [[Schmerz]], [[Leid über etwas empfinden]] und [[ἄλγος]] [[Schmerz]], [[Leid]], [[Kummer]] sind wegen der übereinstimmenden Bedeutung zusammenzuhalten unter der Annahme eines Ablautwechsels ἀλεγ- ~ ἀλγ- (vgl. [[ἀλέξω]]: [[ἀλκή]]). Dabei ist die ohnehin anfechtbare Zerlegung in ἀ- (Schwundstufe von ἐν-) und [[λέγω]] (Hermann IF 35, 171) aufzugeben. Weitere Beziehungen sind ganz unsicher, vgl. WP. 1, 160; 2, 423.<br />'''Page''' 1,66-67
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[φροντίζω]], [[βασανίζω]]). Ἀβέβαιη ἡ [[ἐτυμολογία]] του. Ἴσως ἀπό τό α ἀθροιστ. ἤ προθεμ. + [[λέγω]]. Ἀπό τό [[ἀλέγω]] παράγεται τό [[ἄλγος]] καί τά παράγωγά του, [[καθώς]] καί οἱ λέξεις [[ἀλεγύνω]], [[ἀλεγεινός]].
}}
}}